BUI Đ Ẹ P
biên soạn

1 sán
•

^

2

^

ĩ


DI SẢN THẾ GIỚI



BÙI ĐẸP
Biên soạn

DI SẢN THẾ GIỚI
(VÄN HÓA - Tự NHIÊN - HỗN HỢP)

TẬP 3: CHÁU Ảu
(Tái bản lần thứ ba)

NHÀ XUẤT BẲN TRẺ

DISẢNTHẾGIỚI
BÙI ĐẸP
(Biên soạn)

Chịu ưách nhiệm xuất bản: TS. QUÁCH THU NGUYỆT
Biên tập:

Đ À O H lE U

Bìa và ừình bày:

TRÍ ĐỨC

Sửa bản in:

YÊN THAO

NHÀ XUẤT BẢN TRẺ
161B. Lý Chính Thắng - Quận 3 - T P . Hồ Chí Minh

ĐT : 9316289-9350973-9316211 -8 4 65 59 5 -8 46 55 9 6
Fax : 08.8437450 - E-mail : nxbtreihcm.vnn.vn
Website :

CHI NHÁNH NHÀ XUẤT BÀN TRẺ TẠI HÀ NỘI
SỐ 20 ngõ 91 Nguyễn Chi Thanh - Quận Đống Đa - Hà Nội
ĐT & Fax : (04)7734544
E -m a il:

In 1.000 cuốn, khổ 14x20cm, tại Xí nghiệp in Nguyễn Minh

Hoàng. Địa chỉ : 100 Lê Đại Hành, P.7, Q .ll, TP HCM.
ĐT : 8555812. E-m ail : xn-inngm inhhoang@ hcm .vnn.vn.
SỐ đăng ký kế hoạch xuất bản 1510/77-CXB do Cục Xuất bản
cấp ngày 29/10/2003 và giấy trích ngang KHXB số 418/2005.
In xong và nộp lưu chiểu tháng 03 năm 2005.


BAY KỲ QUAN CHÂU ÂU
Tháp Eiffel
Hon một trăm năm nay, hình ảnh nuóc Pháp và thủ dô Paris
gắn liền vói tháp Eiffel. Ngiròi ta không th ể hình dung Paris mà
lại không có tháp Eiffel.
Điiợc xây dựng năm 1889, để phục vụ triển lãm quỗc tế, tháp
Eiffel là kỳ đài dã gây ra nhiều tran h luận nhất ở Paris. Không
một ngiiòi dân Paris nào sống
vào cuô'i th ế kỷ 19 lại có thể
thờ ơ với sự x u ấ t h iện của
tháp Eiffel.
Năm 1889, nưóc Pháp dự
định tổ chức triển lãm để kỷ
niệm 100 năm cách mạng tư
sản Pháp (1789-1889) qua đó
muốn tự khẳng định mình là
một ciỉòng quốc công nghiệp,
đồng thbi thể hiện túih táo bạo
của nguôi Pháp dám khỏi đầu
một cuộc cách mạng mói trong
lịch sử ngành kiến trúc Pháp
vói việc sử dụng các vật liệu



DI SÀN THẾ G IỚ I

xây dụng sắt, thép, gang... Lam như vậy nưóc Pháp là ngxròi bắt
đầu một kỷ nguyên công nghiệp vói nền văn minh duy vật lây
máy móc, sắt thép làm biểu tưọng.
Thực hiện ý tưỏng trên, nuớc Pháp cho phép xây diỊng một
th áp bằng sắt, tháp cao 300 m ét ở Quảng trưòng Tháng Ba
(Champ de Mars) bên bơ sông Seine. Trong số 700 đề án thiết kế
được gửi đến, nguòi ta chỉ giữ lại 3 đề án để xem xét. Cuôi cùng
đề án của Gustave Eiffel 36 tuổi, kỹ sư, nhà thầu khoán và nhà
doanh nghiệp tài ba đã đuợc chấp thuận, ôn g đã mua lại và sủa
đổi, hiệu chỉnh lại phác thảo của hai kỹ sư Kơslanh và Nughiê là
nhân viên trong hãng của ông. cả cơ nghiệp của cải của mình
Eiffel dồn hết vào việc xây dựng một công trình đồ sộ đầy khó
khăn; thêm nữa còn vấp phải sự không đồng tình của dư luận. Ý
tưỏng của Eiffel muốn dimg lên một tháp cao hơn 300 m ét bằng
sắt thép đã gây tranh luận gay gắt giữa những nguòi muốn duy
trì truyền thống và những nguòi có xu hướng tân thbi. Trong giới
nghệ thuật và văn học, đa sô" giận dữ vì họ e rằng công trình sắt
thép đồ sộ này sẽ là một vết đen trên bầu tròi Paris. Trong khi đó
thì Eiffel thô't lên hào himg: “nưóc Pháp là quôc gia duy nhâ't có
cột cơ cao hon 300 mét”. Thật vậy, vào thbi kỳ đó, tưọng dài cao
nhất ở Washington cũng còn thấp hon tháp Eiffel đến 125 mét.
Tháp Eiffel được xây dụng trong vồng 25 tháng. R ất nhiều
ngiròi Paris đến xem công trình kỳ quái này, và luôn luôn nghi
ngại rằng có một ngày nào đó tháp này có thể đổ xuống đầu họ.
Từ năm 1887 đên năm 1889 đã có 300 công nhân giỏi leo trèo lắp
ráp 1 triệu rưõi đinh rivê. Đáy tháp chiếm một diện tích 16.600m2
vói chiều cao 300 mét, tháp điiợc chia thành 3 tầng. Từ đỉnh tháp

tầm nhìn xa dến 67 kilômét. Cứ bảy năm lại phải dùng đến 50
tấn sơn và 40 nghìn giơ lao động để sơn lại tháp.


DI SẢN THẾ G IỚ I

Khi khỏi công xây dựng tháp Eiffel, ngươi ta chỉ cho phép
tháp tồn tại trong 20 năm. Năm 1887, nhiều nghệ sĩ và nhà văn
đã thảo bản kiến nghị phản đối nhằm ngăn chặn việc xây diỊng
tháp vì nó sẽ làm m ất danh giá Paris. Năm 1910, thbi cuộc hoàn
toàn thay dổi: tháp Eiffel trỏ thành nguồn cảm hiíng của nhiều
nhà thơ, nghệ sĩ. Nhà văn Jeam Cocteau đã sáng tác vở kịch lấy
tên là Cdc cặp tân hôn tháp Eiffel. Apollmaire lấy tháp làm biểu
tiiạng cho nhiều bài thơ. Pissarro, Dufy, Utrillo và bao nhiêu họa
sĩ khác cũng thuìmg vẽ tháp trên nền tròi Paris... Bên cạnh đó,
kỹ thuật hiện đại tiến triển nhanh và ngay từ năm 1904 ngiròi ta
đã đặt lên dỉnh tháp một
hệ thông ăng-ten. Cuôl
cùng đ ê n năm 1910,
người ta q u y ế t đ ịnh
rằng tháp Eiffel tồn tại
vĩnh viễn; tháp phục vụ
cho dịch vụ giờ chuẩn
quô"c tế, với chiều cao
của nó, tháp có th ể sử
dụng cho việc tru y ề n
thông bằng điện thoại
vô tuyến vượt đại châu.
Năm 1918, Đ ài p h á t
thanh sử dụng tháp để

phát sóng và đến năm
1957, Đài truyền hình
đã dự ng ăn g -ten lên
đỉnh tháp. Sau đó một
p h ò n g th í n g h iệ m v à

Tháp Eiffel ở Paris


DI SÀN THẾ GIỚI

khí tượng và hàng không
cũng đã sử dụng tầng cao
nhất của tháp.
E d o u ard hồi đó là
Hoàng tử xứ Galles cùng
với gia đình la những ngưòi
đầu tiên lên đỉnh tháp ngày
10 th á n g 6 năm 1889.
Ngưòi ta có th ể lên bằng
thang máy hoặc cầu thang
(cầu thang chỉ lên đưọc đến tầng 1 và tầng 2), công chúng có thế
lên dạo ngắm và tham quan trên sân thượng của cả ba tầng; ở
tầng một qua thiết bị nghe nhìn, du khách sẽ được nghe giói
thiệu về lịch sử của tháp, ở tầng 2 có nhà hàng biểu diễn phục vụ
ăn uô"ng vào buổi tôì, tầng 3 được che kính, du khách có thể ngắm
nhìn phong cảnh mọi phía và xem hệ thống cầu thang máy phía
cột cơ phía Tây. ơ tầng 3 có của hàng Jules Veme nổi tiếng nhất
của tháp, đặc biệt ở chỗ dùng khăn ăn m àu xám, đĩa đen, côc
chân đen, hoa hồng đen để trên bàn.

Để ngắm nhìn toàn cảnh Pans, khách tham quan nên chọn
ngày nắng đẹp, không nên lên tháp quá sớm vì buổi sáng ở Paris
thiròng có suong mù. Buổi chiều lúc m ặt tròi lặn, hoặc ban đềm lên
tháp, khách tham quan sẽ nhìn thấy một cảnh tuạng tuyệt vòi. Từ
năm 1985, tháp đưạc lấy thêm một hệ thống chiếu sáng lam nổi
bật vẻ dẹp và nhũng đưòng nét kiến trúc phiíc tạp của tháp.
Tháp Eiffel là biểu tuọng của nước Pháp và Paris. Ngoài ý
nghĩa cách mạng khoa học, kỹ thuật, tháp Eiffel còn là biểu tượng
cách mạng về phiiong diện chính trị, là niềm tự hào của nguòi
dân Pháp và Paris.


DI SẢN THẾ GIỚI

Dãy đê ngản biển
Ha Lan
ỏ Hà Lan, miic niióc biển cao hon đất liền. Mãi đến th ế kỷ
20, nguòi Hà Lan quyết định phải thắng trong trận giặc “nuóc
nôi” này, bằng hai công trình. Công trình thứ nhất là một đập
khép kín, dài 32 km, đuợc hoàn thành từ năm 1927 đến 1932,
dày đến 30 m, bao bọc vịnh Zuideagaee. Các kỹ sư huy động 500
chiếc tàu khổng lồ có cần cẩu, máy vét nạo để xây hai đập song
song bằng đất sét và cát đuực bơm vào. Công trình thứ hai là kế
hoạch Delta. Sau một con lũ vào năm 1953 làm 1800 người chết,
các kỹ sư quyết định “khóa mõm” của sông Meuse và Rhin, và
một lần nữa đỉnh cao là “Eastera Schelde Barrier” gồm các trụ
khổng lồ bang bê tông và thép, kiểm soát nưóc triều lên, dài gần
3,5 km. Các trụ này nặng đến 10.000 tấn mỗi cái, đưạc một đoàn
tàu thiết kê dặc biệt đặt lên bờ biển cùng với hệ thông bơm nước
phức tạp. Ngưòi ta tính toán rằng phải có một con bão rấ t to, vói

sóng cao trên 10 m, mới có khả năng vượt qua con đê kỳ vĩ này.
Cuộc tranh đâu vói nưác đã đem đến các công trình thủy lọi
lón, như công trình Zuiderzeewerken, Deltawerken và Deltaphan
Grote Rivieren.


10

DI SẢN THẾ GIỚI

C ông tr ìn h Z u id e rze e w e rk e n
Một thí dụ cụ thể nhất về sự thành lập đ ất mói là công trình
kiến thiết đập ngăn rnróc tạ i biển Zuiderzee trong thập niên 1930.
Một đập nước dài 30 cây số đuọc xây dựng giữa hai tỉnh Friesland
và Noore - Holland mang tên đập “Afsluitdijk”. Sự hình thành
đập nuác này đã biến biển Zuiderzee thành một hồ niróc mang
tên Usselmeer. Sau một thòi gian nttóc biển noi đây dã trở thành
nuớc ngọt.
Trong vùng Usselmeer có bốn vùng dắt mói với diện tích
khoảng 1650 cây sô' vuông được th àn h hình. V ùng đ ấ t mới
Wieringermeer và Boordoostpolder là vùng đất nông nghiệp, trong
khi Oostelijik Flevoland và Zuidelijk Flevoland trở th àn h vùng
đất cho dân cư, hãng xuỏng và giải trí. Từ ngày 1 tháng 2 năm
1986, Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland và Zuidelijk Flevoland
đưọc kết họp thành một tỉnh mói mang tên Flevoland với tk ủ phủ
là Lelystad.
C ông tr ìn h D e lta w e rk e n
Vào ngày 1 tháng 2 năm 1953, nuức Hà Lan bị nuớc biển
tràn vào tàn phá. Do sự phôi họp giữa niróc biển triều dâng và
giông bão nên phần lớn miền tây nam Hà Lan bị ngập lụt. Tai

họa này làm hàng trăm nguời thiệt mạng khiến cho nhu cầu xây
dvmg công trình Deltaphan trở nên cấp bách. Công trình này bao
bọc vùng nội địa phía tây nam. Ngày nay, mọi cửa biển đều điiợc
đắp đập chỉ ngoại trừ cửa Westerchelde noi dẫn vào hải cảng
Antwerpen của mróc Bỉ. ớ cửa Oosterschelde có xây một hệ thông
đập có các cửa bê tông luồn vào giữa các thành thép. Bình thưòng
khi thòi tiết tốt, cửa này đưọc mở rộng, nhung khi có giông bão,


DI SÀN THẾ GIỚ I

n

Đập có cứa bêtòng phòng nuớc triều dăng ở Ooterschelde

những của này đxỉợc đóng lại để ngăn chận sự tàn phá của niróc
triều. Biện pháp này không ảnh hiiỏng đến khu vục thiên nhiên
và ngành nuôi sò ốc tại Oosterschelde vô"n tùy thuộc vào thủy
triều. Vào ngày 4 tháng 10 năm 1986, nữ hoàng Beatrix khánh
thành hệ thống đập Oosterschelde. Những hồ nước thành hình
phía trong đập bảo vệ vùng đất phì nhiêu khỏi bị mặn. Những hồ
nuớc này trở thành một vùng thiên nhiên quan trọng và là noi
giải trí hâp dẫn. Phần cuối của công trình Deltawerken là đập
điều hòa thủy triều tại Nieuwe Waterweg ở Europoort đã hoàn
tâ t trong năm 1997. Vói hai cánh cửa đổ sộ chận cửa Nieuwe
Waterweg vói nhiều rộng 360 mét để những vùng lân cận khỏi
cảnh ngập lụt.


DI SẢN THẾ GIỚI


12

C ông tr in h D e lta p la n G rote R iv ie re n

■ ...Í-.'.

■■’■■ "' '''

'

Afshuidijk

Sông Riji vói các nhánh sông như sông Waal, Ussel, Maas và
Schelde đxia luợng nưóc từ các nước ỏ phía nam Hà Lan như
Thụy Sĩ, Điíc, Pháp và Bỉ qua Hà Lan để trôi ra biển. Khi tròi
mua dai dẳng hoặc khi tuyết trên núi tan chảy xuông các dbng
sông không thể tải đi kịp thbi liỉọng nuóc to lớn này nên dẫn đến
việc mực nước của các dòng sông dâng quá cao và có th ể gây
nhiều nguy hại như đã xảy ra trong năm 1993 và 1995. Tại tỉnh
Limburg do mụx; nước sông Maas dâng cao và tràn lên bơ nên
dân chúng phải di tản đến các vùng khác. Trong tháng 2-1995 có
xảy ra ngập lụt tại những vùng có nhiều sông thuộc miền tnm g
và đông Hà Lan. Do không thể dự đoán trvróc là con đê nào có thể


DI SẢN THÊ' G IỚ I

13


chịu đựng đuợc súc ép của nuớc dâng cao trong thòi gian dài.
Trong tniòng họp đê vỡ thì nuóc sẽ tràn ngập vùng dất bồi đên
vài m ét thì sẽ phải tả n cư hon hai trăm ngàn dân. Đồng thòi các
nhà nông sẽ phải di chuyển súc vật của họ dến những vùng
khác. Sau thiên tai này, chính phủ các tỉnh và những cơ quan
quản lý thủy lọi dã khỏi sự công trình xây dụng đê điều tại các
dbng sông lớn. Chú trọng bồi đắp nhanh chóng những con đê đã
đắp dọc theo sông và xây dựng thêm đê điều tại Limburg. Đồng
thòi mở rộng và dào sâu sông Maas. Để công trình Deltaplan
Grote Rivieren đưọc thvrc hiện nhanh chóng nên trong tháng 31995, chính phủ đã ban hành sắc luật có liên quan đến kê hoạch
này. Việc tiến hành công trình này tuy phải nhanh chóng nhung
vẫn cần thận trọng. Phong cảnh, thiên nhiên và những đặc điểm
có tứửi cách văn hóa lịch sử phải đuọc duy trì. Công trình sẽ đuọc
hoàn tấ t trong năm 2000.


14

DI SẢN

thé ' g i ớ i

Trung tâm vãn hóa
Georges Pompidou
Để tàng cuơng giới thiệu nền vềín hóa của tấ t cả các hưóc, đặc
biệt là các nuóc trong th ế giới thứ ba, chính phủ Pháp cho xây
dựng Trxing tâm Pompidou.
Với lôì xây dụng lên “từ trong ra ngoài” thay cho phong cách
cổ điển, các kiến trúc sư Renze Piano và Richard Rogers đã sáng
chế ra một phong cách kiến trúc gọi tả dầy kịch tính, bằng cách

đưa toàn bộ các kết câ'u xây dimg và các dịch vụ kỹ th u ật ra bên
ngoài. Kết họp giữa vẻ tráng lệ, hiệu quả kỹ th u ật và sự ngạc
nhiên kỳ thú đáng lưu ý.
Công trình hiện đại này đuạc khánh thành ngày 31-1-1977
sau 5 năm xây diỊng với kinh phí 2.344 triệu franc (túih theo giá
năm 1987) và do hai kiến trúc sư Renzo Piano (Ý) và Richard
Rogers (Anh) thiết kế.
Trung tâm văn hóa điỉọc cấu trúc bằng kính thép, bề ngoài
trông giống như một nhà máy lọc dầu hình hộp chiều dài 166m,
rộng 60m, cao 42m. Bên trong dược bố trí thành 4 khu vục riêng
biệt.
1.
Viện bảo tàng quôc gia nghệ thuật hiện đại chiếm diện tích
tổng cộng 9.630 m2, ỏ tầng 3 và 4. Ngoài khu trung bày thviờng
xuyên những tác phẩm của danh họa Matisse, của nhiều họa sĩ


DI SẢN THÊ' G IỚ I

15

và nhà điêu khắc khác của Pháp, cbn có những gian phòng dành
riêng cho nghệ th u ật tạo hình giói thiệu những trào lưu nghệ
th u ật th ế kỷ 20 và chiếu phim và nghệ thuật hiện đại. Riêng việc
trang trí những phòng trưng bày và làm mói những bộ siru tập
gồm trên 20 ngàn tác phẩm đã tốn kém 30 triệu franc.
2. Thư viện lón chiếm diện tích tổng cộng 15.625 m2 ở tầng 1,
2 và 3. Tning bình mỗi ngày thư viện phục vụ 14.000 lượt nguòi.
Theo thống kê, 83% tổng số ngưòi đến thư viện có bằng tú tài hoặc
trình độ đại học. Ngoài việc cung cấp tư liệu bằng phuong tiện tự

dộng và cho độc giả muọn sử dụng tại chỗ 380 ngàn cuốn sách
thuộc nhiều ngành khoa học và nghệ thuật, cbn có nhũng phòng
riêng giới thiệu thòi sự qua báo chí Pháp và nuóc ngoài, giói thiệu
sách và đĩa hát mói, học sinh ngữ bằng phuong tiện nghe nhìn,
phồng nghe nhạc, phồng dành cho trẻ em từ 6 đến 14 tuổi đến đọc
sách, báo chí va sử dụng đĩa hát và băng video tại chỗ.
3. Tm ng tâm sáng tạo công nghiệp: chiếm diện dích tổng
cộng 2.055 m2. Tại dây đã lần lưọt tổ chức những đợt triển lãm về
sự tiến triển của nền văn minh, về những phong trào văn hóa
lón... Khách đến xem còn có thể tìm hiểu về nghệ th u ật tạo hình
và kiến trúc hiện đại qua 12 ngàn cuôn sách của Pháp và nước
ngoài, 300 loại tạp chí của nhiều nuóc trên th ế giói, 2000 hồ so về
những công trình sáng tạo của một số kiến trúc sư và nhà mỹ học
công nghiệp, 40 ngàn bức ảnh và phim dirong bản.
4. Viện nghiên cứu âm nhạc: ngoài việc tổ chức những Hội
nghị âm nhạc, giảng dạy môn sư phạm âm nhạc cho thực tập
sinh Pháp và nguòi nưóc ngoài và những buổi hòa nhạc. Viện
còn nghiên cihx những vấn đề về vật liệu, dụng cụ và kỹ thuật
liên quan đến âm nhạc.


16

DI SẢN THẾ GIỚI

Ngoài bốn khu VTỊClớn kể trên, trung tâm Georges Pompidou
cbn có nhũng “không gian” để biểu diễn vềin nghệ, chiếu phim,
gian bán sách, tạp chí, bim thiếp, đĩa hát, băng video...
Bộ Ván hóa Pháp vừa quyết định cấp thêm 45 triệu franc dể
mở rộng Viện bảo tàng quốc gia nghệ th u ật hiện đại và Viện

nghiên cihi âm nhạc ở Trung tâm văn hóa.
Cho đến nay, trung bình mỗi năm có 7,4 triệu luợt người đến
thăm Trung tám văn hóa Georges Pompidou. Trong khi đó Eiffel
(Paris) có 4,2 triệu lượt nguời/năm, bảo tàng Louvre (Paris) có 3
triệu lượt nguòi/năm, Dysneyland (Mỹ); 10 triệu liỉợt nguừi/năm,
Bảo tàng M.O.M.A. (Bảo tàng mỹ thuật hiện đại Mỹ) 1,6 triệu
luạt nguòi/năm.


DI SẢN THẾ GIỚ I

17

Duong hầm qua biển
Manche
Sau 7 nám rưỡi thi công, công trình đuờng hầm xuyên biển
Manche đã hoàn thành với sự lao động khổ cực của 13.200 người
thợ, trong đó có 5200 ngvròi Pháp và 8000 nguòi Anh. Họ phải
đào đuòng hầm song song, mỗi đưòng dài khoảng 50km vói 38km
nằm duói đáy biển. Hai đuòng chúỉh hai bên dùng cho tàu hỏa
và xe cộ. ơ giữa là đường dành cho công tác bảo duõng, dịch vụ;
cứ 375 m ét lại dược nôl thông với hai điròng hầm chính bên cạnh.
Cả ba duoni- hầm đều chạy qua vùng dất có nhiều đá xanh ciíng

Đuờng hầm qua biển Manche (Pháp - Anh)


DI SẢN THẾ G IỚ I

18


ít ng âm nước. T oàn bộ
đuòmg hầm nằm sâu dưới
đáy biển, chỗ rộng cũng
gần 40 mét, chỗ sâu nhất
tới 100 m ét. N hững khó
khăn về kỹ thuật là vô kể.
Trong 3 tháng dầu, chỉ đào
được 50 mét hầm. Và sau
một năm ruõi thi công xong
Ikm đuờng hầm đầu tiên.
Những máy móc dào hầm
xuyên biển hiện đại nhất
của các hãng Mitsubishi,
Kawasaki đưọc đưa vào sử
dụng, nhixng tốc dộ thi
công chậm như rù a lúc đầu
dã khiến ông Andre BerMáy đào hầm xuyên biển Mache

nard, chủ tịch Eurotunnel

phải phát cáu; “Tôi yêu máy móc th ật đấy. Nhimg tôi muốn ngiròi
ta phải phết vào đít chúng để chiíng lồng lên”.
Và sau đó, không chỉ có cái cỗ máy, mà cả những con nguòi
trên công trình này dã “lồng lên” thục sự, làm việc vói tốc độ
nhanh kỷ lục. Tháng 2-1986, Pháp và Anh ký hiệp uóc thực hiện
tuyến đuòng ngầm. Tháng 11 năm đó, các công việc đào đ ất đầu
tiên dã điỉợc bắt đầu tại Songetle gần Calais. Cái “lỗ” đuọc đào
đầu tiên tại đây sau dó đã thvrc sự trở thành “lá phổi” cho công
trình xây dixng phía bơ Pháp vói đuìmg kính 55 mét, sâu 65 mét.

Chúih qua cái “lỗ” này mà những ngtiòi công nhân Pháp đã vận
chuyển xuống đáy biển một khối lưọng công việc khổng lồ không


DI SẢN THÊ' G IỚ I

19

kém, sử dụng 90 mũi khoan, đào khoan một diện tích 700 ha, đào
và vận chuyên 12 triệu mét khối đất đá, sử dụng 185.000
bê
tông, v.v... Trong điều kiện làm việc cực kỳ vất vả, nhiều công
nhân đã sút đi từ 7-10 kg trọng luọng cơ th ể cho tới khi thông
điròng hầm. Và cũng như mọi “công trình th ế kỷ”, ở đây ngiròi ta
không phải chỉ đổ vào đó cả mồ hôi, nuớc m ắt và túửi mạng con
ngiròi nữa. Đã có 9 công nhân (2 Pháp, 7 Anh) chết vì tai nạn
trên công trình này. Sô tai nạn ỏ đây thấp han một nửa so với sô"
tai nạn trung bình ở các công trình tuong tự.
Ngiròi khởi xưÓTig công trình đuòng hầm này là một nguòi
Pháp, ông Pierre Mathenon, nguòi đã từng thực hiện nhiều công
trình ngầm như tuyến đưòng sắt tốc hành Paris - Etoile - Neiuilly
Fréjuis đvròng tà u điện ngầm ỏ Cairo (Ai Cập). Vói một công trình
tầm cỡ như đuòng hầm xuyên biển Manche thì không th ể chỉ
huy bằng phưong pháp cai trị. Chính vì vậy ông đã tuyển mộ
công nhân chủ yếu là người địa phxiong sở tại 96%, số công nhẽin
Pháp làm ở công trình này là nguòi vùng Nord-Pas-de Calaỉs.
Cũng xuất phát từ sự quan tâm đến ngiỉòi lao động trực tiếp nên
truớc ngày thông điròng hầm 1-2-1990, nghĩa là ngày mà sau 3
năm cũng làm việc trên công trình, các công nhân Anh và Pháp
có thể nhìn thấy m ặt nhau, nguời ta đã tổ chức rấ t nhiều cuộc

họp để cân nhắc ai sẽ là il^ỉòi đầu tiên khoan thông duòng hầm
cho cuộc gặp gõ lịch sử hiếm có này? Va sau một cuộc họp có tói 13
vỊ Bộ tniởng và nhiều nhân vật cao cấp khác dự, nguòi ta đã
quyết định dành sứ mạng lịch sử này cho phía Pháp là anh công
nhân Philippe đã đục thủng nhát búa cuôl cùng phá vỡ vách
ngăn hai phía Anh - Pháp. Anh chm qua phía Anh bắt tay nguòi
cũng điiợc giao nhiệm vụ tuong tự ở phía Anh. Đó là Goram Fagg
cũng là người thợ bình thưòng. Trước khi đuừng hầm đuực thông


20

DI SÀN THÊ G IỚ I

rấ t nhiều nguòi lo âu đặt ra câu hỏi: “Liệu đưòng hầm đào từ hai
phía lệch và không gặp nhau thì sao?”. Mặc dầu việc dào thông
từ hai phía đã đưọc theo dõi qua vệ tinh và những dữ kiện đểu
được Viện Địa lý quốc gia của Anh và Pháp nghiên cứu, nguòi ta
còn cẩn thận hơn, nhơ một nhóm các nhà khoa học Đức từứi toán
giúp song nguy co chệch nhau vẫn không nhỏ. Cuôì cùng, mọi
ngiiời đã thở phào nhẹ nhõm. Hãng vô tuyến truyền hình Pháp
TFI đã thành công lớn trong buổi truyền hình trực tiếp dài 5
phút về sự kiện lịch sử này: dộ chênh lệch giữa hai điròng từ hai
phía gặp nhau chỉ là 30 cm chiểu rộng và 8cm chiểu cao. Đáp sô"
cuối cùng của đuờng hầm qua eo biển Manche dài 150km trong
đó 114km ngầm dưới biển. Chi phí tốn hết 100 tỉ Franc mà lúc
đầu chỉ tính 27,2 tỉ rồi đến 53 tỷ Franc. 13.200 công nhân (5.200
công nhân Pháp và 8000 công nhân Anh), lưong công nhân bình
quân là 14.000 Franc/tháng.
Ngày 6-5-1994, Nữ hoàng Anh Elizabeth II và tổng thông

Pháp M itterand dã chính thức khánh thành “công trình th ế kỷ”
do Anh và Pháp họp tác xây diing. Biến iróc mơ từ hai th ế kỷ nay
của bao th ế hệ công dân hai nuóc và cả châu Âu trở thành hiện
thực. Sau 90 tháng thi công tiíc sau 42 triệu giơ lao động cần cù,
tích cực, gian khổ của công nhân hai nước Pháp và Anh đuìmg
hầm dã di vào lịch sử của th ế kỷ 20.


DI SẢN THẾ G IỚ I

21

Mià thà Sagrada Famila
số phận nhà thơ Sagrada Famila thật thăng trầm . Do bị quy
là biểu tượng của uy quyền chúih trị Thiên Chúa giáo nên trong
thời nội chiến Tây Ban Nha năm 1946, những nguời vô chính
phủ đã vào cuóp nhà thơ khi nó xây dimg chưa xong một phần
tư. Hầu hết các bản vẽ và những mô hình bằng thạch cao đều bị
phá hủy song do vẫn cbn các khuôn đúc và những tấm ảnh nằm
rải rác nhiều noi nên nguừi ta có thể xây diỊng tiếp tục vào năm
1948. Còn sự phản đối mới đây nhất là do “có ngvròi không thích
xem nhà thơ là biểu tviọng của thành phô" chúng tôi”. Đó là lòi
giải thích của kiến trúc sư Jordi Bomet, ngưòi giám sát ngân quỹ
xây dựng trị giá ba triệu đôla Mỹ mỗi năm. Ngoài ra nhà điêu
khắc Subirachs còn bị đả kích dữ dội, mà điển hình là lòi của nhà
thơ Joan Brissa: “Gaudi truóc kia là ngiròi tiên phong còn hiện
nay Subirachs là kẻ phản tiên phong (retrograde)”.
Tuy nhiên, tnióc khi nhắm m ắt vào năm 73 tuổi, Gaudi trôi
trán rõ ràng rằng ông muốn công trình đuọc tiếp tục. Sau khi
nêu tên nhà thơ Thánh Peter ở Rome và các giáo đưòng lón ở

Cologne (Điíc) và Reims (Pháp), ông nói với một nhà viết tiểu sử;
“Tất cả các nhà thơ đặc biệt đưọc xem là vĩ đại đều phải m ất hàng
thê kỷ hoàn thành”. Do đó không lấy gì làm lạ là vào những năm
cuôi đòi, Gaudi đã ra phố xin tiền khách qua lại để tiếp tục công
trình của mình. Và ông, hon ai hết, nhận thúc rằng nhà thb vĩ


DI SAN THÉ' GIÓ I

22

Nhá thd Sagrada Famila


DI SẢN THẾ G IỚ I

23

đại ở Catalonia này sẽ ra đòi với công sức của cả một th ế hệ hậu
sinh với những phong cách đa dạng. Thiên tài của Gaudi đã khiến
lóp ngiiời sau phải nguõng mộ. Joan Bassegoda Nanell, giáo sư
dạy lịch sử kiến trúc ở truòng đại học bách khoa Catalonia cho
biết: “Gaudi đã phát minh ra một hệ thống kiến trúc mói. Thay vì
dùng hình học hình chữ nhật và vồng tròn, ông đã hinh thành
công trình của mình từ tự nhiên qua việc nghiên c\hi những
hình dạng cho phép cây cối và con người phát triển và đứng
thẳng”. Những hình dạng mà Gaudi đã sử dụng như h)T)écbôn,
parabôn, xoắn ốc, cong... đưọc túih toán chính xác đến nỗi khi
kiểm tra lại sô" liệu đo của ông bằng máy vi tửứi thì các kết quả ăn
khóp một cách đáng kinh ngạc. Bassegoda Nanell tin rằng “chúng

ta còn học hỏi ở thiên tài Gaudi”.
Rồi đáy trên chân tròi Barcelona sẽ hiện lên những đài kỷ
niệm của các kiến trúc sư đvtong thbi nhằm đánh dấu thòi gian
th ế vận hội đuợc tổ chiré tại đây, và một sô"kẻ ác ý sẽ xem Sagrada
Familia, mói hoàn tấ t chưa đuợc 40% là một chú vịt xấu xí. Song
những nguòi ngưỡng mộ nó đều tin rằng thòi gian sẽ biến nó
thành một con thiên nga. Tám tháp chóp của nhà thờ cao từ 96m
đến 112m còn tháp trung tâm, sau khi hoàn thành xong, sẽ cao
170m vuợt hon nhà thơ thánh Peter đến 38m. Với tốc độ xây
dựng hiện nay công trình này sẽ hoàn tấ t vào th ế kỷ 21. Nhimg
thòi diểm bàn giao đó có lẽ không còn bận lòng con người đã khai
sinh ra công trình thê kỷ này. Lúc sinh thbi, Gaudi thích chỉ tay
lên tròi nói: “Khách hàng của tôi hoàn toàn không vội gì”.


24

DI SẢN THẾ GIỚI

Giàn khoan khí đốt
Troll - Biển Bắc
Với ý tuỏng làm nên một công trình nhân tạo lớn n h ất có thể
di chuyển được, các kỹ sư dã thiết k ế xây dựng dàn khoan vói
chiều cao 472nĩ. Nó được đặt tại Vats (Na Uy) dùng sản xuất khí
đôt. Việc xây dựng phải cần đến 440.000 tấ n đá cuội và cát,
116.000 tấn xi măng và 100.000 tấn thép gia cố, luọng kim loại
đủ để xây 15 ngọn tháp Eiffel. Trọng luợng phi thưòng của nó là
hon một triệu tấn và phải cần đến 10 chiếc tàu biển đua dàn
khoan vào đúng vị trí.
Na Uy đã xây lắp ở biển Bắc noi có mỏ khí tự nhiên lón nhât một

dan khoan khai thác khí lớn nhất thê giói.
Thòi gian sử dụng là 70 năm, đồng thòi nó phải khai thác từ
đáy biển khoảng 1300 tỷ
trong năm.

Giàn khoan
dâu ờ biển
Bấc