BỘ GIÁO DỤC và ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA CHĂN NUÔI – THÚ Y
****************

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
PHẪU THUẬT THỰC NGHIỆM ĐIỀU TRỊ VÀ SO SÁNH HAI
PHƯƠNG PHÁP CẮT BỎ TÚI HẬU MÔN VỚI
SÁP ĐỊNH HÌNH VÀ BÌNH THƯỜNG

Sinh viên thực hiện: NGUYỄN MINH TRÍ
Lớp

: DH05DY

Ngành

: DượcThú Y

Niên khóa

: 2005 – 2010

Tháng 08/2010


BỘ GIÁO DỤC và ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA CHĂN NUÔI – THÚ Y
****************

NGUYỄN MINH TRÍ

PHẪU THUẬT THỰC NGHIỆM ĐIỀU TRỊ VÀ SO SÁNH
HAI PHƯƠNG PHÁP CẮT BỎ TÚI HẬU MÔN VỚI
SÁP ĐỊNH HÌNH VÀ BÌNH THƯỜNG
Khóa luận được đệ trình để đáp ứng yêu cầu cấp bằng
Bác sĩ Thú Y chuyên ngành Dược
Giáo viên hướng dẫn
TS. NGUYỄN VĂN NGHĨA

Tháng 08/2010

i


XÁC NHẬN CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
Họ và tên sinh viên thực hiện: Nguyễn Minh Trí
Tên luận văn: “Phẫu thuật thực nghiệm điều trị và so sánh hai phương
pháp cắt bỏ túi hậu môn với sáp định hình và bình thường”
Đã hoàn thành luận văn theo yêu cầu của giáo viên hướng dẫn và ý kiến
đóng góp của hội đồng chấm thi tốt nghiệp Khoa Chăn Nuôi Thú Y, ngày
…………………

Giáo viên hướng dẫn

Nguyễn Văn Nghĩa

ii



TÓM TẮT
Đề tài “Phẫu thuật thực nghiệm điều trị và so sánh hai phương pháp cắt
bỏ túi hậu môn với sáp định hình và bình thường” được thực hiện từ 22/01/2010
đến 22/07/2010 tại phòng mạch thú y Quận 12, Thành Phố Hồ Chí Minh.
Đề tại được thực hiện trên 20 chó trưởng thành, trong đó 10 con chó có biểu
hiện viêm túi hậu môn từ khách hàng (7 con chó cái và 3 con chó đực) và 10 chó
bình thường do người làm đề tài tự trang bị (5 con chó cái và 5 con chó đực).
Sử dụng hai phương pháp cắt bỏ túi hậu môn với sáp định hình và bình
thường trên 2 túi của cùng một con chó (một túi một phương pháp).
Kết quả thu được, chó biểu hiện viêm túi hậu môn có thân nhiệt cao hơn
bình thường. Các con chó sau phẫu thuật có thân nhiệt cao hơn bình thường 2 - 4
ngày đầu và sau đó trở lại bình thường từ này thứ 6 đến ngày thứ 8. Chó không có
biểu hiện viêm túi hậu môn sau khi phẫu thuật có thời gian lành vết thương tương
đối nhanh hơn chó có biểu hiện viêm túi hậu môn. Chó đực có thời gian lành vết
thương tương đối nhanh hơn chó cái.
Phương pháp cắt bỏ túi hậu môn với sáp có thời gian ngắn hơn phương pháp
bình thường. Phương pháp cắt bỏ túi hậu môn với sáp định hình cho vết thương nhỏ
hơn phương pháp bình thường và đồng thời có thời gian lành vết thương ngắn hơn.

iii


LỜI CẢM TẠ
Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
Ba mẹ và gia đình, đã sinh thành dưỡng dục và là chỗ dựa vững chắc cho con
đạt được thành quả như ngày hôm nay.
TS.Nguyễn Văn Nghĩa đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt những kiến thức,
kinh nghiệm quý báu và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập tốt nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn
Ban giám hiệu trường đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí MInh

Ban chủ nhiệm khoa Chăn Nuôi – Thú Y
Quý thầy cô đã tạo môi trường và điều kiện thuận lợi, truyền đạt cho tôi
những kiến thức vô cùng quý báu trong những năm ngồi trên ghế giảng đường để
tôi học tập và trang bị những kiến thức nghề nghiệp cần thiết cho tương lai của tôi.
Bác sĩ Huỳnh Thanh Kim Tâm và các anh chị nhân viên làm tại phòng mạch
thú y Quận 12 TP.Hồ Chí Minh, đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi
cho tôi hoàn thành tất bài luận này.
Cô chủ nhiệm và tập thể lớp Dược Thú Y 31 đã động viên, chia sẻ cùng tôi
trong quá trình học tập và sinh hoạt tại trường.
Nguyễn Minh Trí

iv


MỤC LỤC
TRANG

Trang bìa .................................................................................................................. i
Xác nhận của giáo viên hướng dẫn....................................................................... ii
Tóm tắt ................................................................................................................... iii
Lời cảm tạ .............................................................................................................. iv
Mục lục .................................................................................................................... v
Danh sách chữ viết tắt......................................................................................... viii
Danh sách bảng ..................................................................................................... ix
Danh sách hình ....................................................................................................... x
Danh sách biểu đồ ................................................................................................. xi
CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1
1.1 Đặt vấn đề ........................................................................................................... 1
1.2 Mục đích ............................................................................................................. 2
1.3 Yêu cầu ............................................................................................................... 2

Chương 2 TỔNG QUAN ....................................................................................... 3
2.1 Nguồn gốc chó .................................................................................................... 3
2.2 Đặc điểm cơ thể học ........................................................................................... 3
2.2.1 Các vùng trên cơ thể chó ................................................................................. 3
2.2.2 Vị trí các xương chó ........................................................................................ 4
2.3 Đặc điểm sinh lý chó .......................................................................................... 5
2.3.1Thân nhiệt......................................................................................................... 5
2.3.2 Nhịp thở........................................................................................................... 5
2.3.3 Nhịp tim .......................................................................................................... 5
2.3.4 Tuổi thành thục sinh dục và thời gian mang thai ............................................ 5
2.3.5 Chu kỳ lên giống ............................................................................................. 5
2.3.6 Số con trong một lứa và tuổi cai sữa ............................................................... 5
2.3.7 Một vài chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa bình thường của chó .................................. 6

v


2.4 Cấu tạo cơ thể học của túi hậu môn.................................................................... 7
2.4.1 Sơ lược về túi hậu môn ................................................................................... 7
2.4.2 Cơ thể học túi hậu môn ................................................................................... 7
2.4.3 Bệnh viêm túi hậu môn ................................................................................... 8
2.4.3.1 Nguyên nhân ................................................................................................ 8
2.4.3.2 Các dạng bệnh .............................................................................................. 8
2.4.3.3 Chẩn đoán..................................................................................................... 9
2.4.4 Điều trị .......................................................................................................... 12
2.5 Các đường may dùng trong phẫu thuật............................................................. 13
2.5.1 Đường may gián đoạn đơn giản .................................................................... 13
2.5.2 Đường may liên tục đơn giản ........................................................................ 13
2.5.3 Đường may niệm nằm gián đoạn .................................................................. 13
2.6 Sự lành vết thương ............................................................................................ 14

2.6.1 Cơ bản sinh học của sự lành vết thương ....................................................... 14
2.7 Những yếu tố ảnh hưởng đến sự lành vết thương ............................................ 14
2.7.1 Do vô trùng và sát trùng ................................................................................ 14
2.7.2 Do kỹ thuật mổ và may vết thương ............................................................... 14
2.7.3 Tình trạng sức khỏe và dinh dưỡng của thú .................................................. 14
2.7.4 Do các yếu tố khác ........................................................................................ 15
2.7.5 Kỹ thuật cắt mô giúp cho sự lành sẹo tốt ...................................................... 15
Chương 3 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH ............................ 16
3.1 Thời gian và địa điểm ....................................................................................... 16
3.2 Đối tượng khảo sát............................................................................................ 16
3.3 Nội dung ........................................................................................................... 16
3.4 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 16
3.5 Dụng cụ, vật liệu và thuốc thú y ....................................................................... 16
3.5.1 Dụng cụ ......................................................................................................... 16
3.5.2 Vật liệu .......................................................................................................... 17
3.5.3 Thuốc thú y ................................................................................................... 18

vi


3.6 Phương pháp thực hiện ..................................................................................... 18
3.6.1 Thú thí nghiệm .............................................................................................. 18
3.6.2 Chuẩn bị dụng cụ .......................................................................................... 19
3.6.3 Các chỉ tiêu khào sát ..................................................................................... 19
3.6.4 Phương pháp phẫu thuật khảo sát ................................................................. 20
3.6.4.1 Phương pháp phẫu thuật với sáp định hình ................................................ 20
3.6.4.2 Phương pháp phẫu thuật bình thường ........................................................ 21
3.7 Chăm sóc hậu phẫu ........................................................................................... 22
3.8 Xử lý số liệu...................................................................................................... 22
Chương 4 KẾT QUẢ THẢO LUẬN .................................................................. 23

4.1 Thân nhiệt của chó có biểu hiện viêm và không viêm .................................... 24
4.2 Thời gian phẫu thuật bằng hai phương pháp .................................................... 27
4.3 Kích thước vết thương ...................................................................................... 30
4.4 Thời gian lành sẹo ............................................................................................ 32
Chương 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................ 34
5.1 Kết luận............................................................................................................. 34
5.2 Đề nghị.............................................................................................................. 34
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 34

vii


DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT
IM : intramuscular injnection
IV: intravenous injection
SC: subcutaneous injection
STT: số thứ tự
P: trọng lượng
TB: trung bình

viii


DANH SÁCH BẢNG
TRANG
Bảng 2.1 Số lượng xương trên thú ........................................................................... 4
Bảng 2.2 Các chỉ tiêu sinh lý sinh hóa trên chó ....................................................... 6
Bảng 4.1 Trọng lượng và lứa tuổi trung bình theo giới tính .................................. 23
Bảng 4.2 Số lượng và tỉ lệ chó bị viêm và không viêm theo giới tính .................. 23
Bảng 4.3 Nhiệt độ trước và sau khi mổ của chó bị viêm ....................................... 25

Bảng 4.4 Nhiệt độ trước và sau khi mổ của chó bình thường................................ 26
Bảng 4.5 So sánh thời gian mổ của hai phương pháp trên 20 chó ......................... 27
Bảng 4.6.So sánh thời gian mổ của hai phương pháp trên chó bị viêm................. 28
Bảng 4.7 So sánh thời gian thực hiện hai phương pháp trên chó bình thường ...... 29
Bảng 4.8 So sánh kích thước vết thương của 20 chó theo hai phương pháp ......... 30
Bàng 4.9 So sánh kích thướng vết thương của chó thường theo hai phương pháp 30
Bảng 4.10 So sánh kích thước vết thương của chó bị viêm theo hai phương pháp 31
Bảng 4.11 Thời gian lành vết thương theo giới tính và tình trạng ......................... 32

ix


DANH SÁCH HÌNH
TRANG

Hình 2.1 Các vùng trên cơ thể chó ..............................................................................3
Hình 2.2 Các xương trên chó ......................................................................................4
Hình 2.3 Vị trí túi hậu môn .........................................................................................7
Hình 2.4 Cơ thể học túi hậu môn ................................................................................7
Hình 2.5 Nhiễm trùng cấp tính túi hậu môn ...............................................................9
Hình 2.6 Chó chà sát vùng mông xuông nền nhà .......................................................9
Hình 2.7 Mèo liếm vùng hậu môn ............................................................................10
Hình 2.8 Chó kéo lê mông trên cỏ ............................................................................10
Hình 2.9 Đường may gián đoạn đơn giản .................................................................13
Hình 2.10 Đường may liên tục đơn giản ...................................................................13
Hình 2.11 Đường may niệm nằm gián đoạn .............................................................14
Hình 3.2 Vật liệu sử dụng trong giải phẫu ................................................................17
Hình 3.3 Sáp màu sử dụng trong giải phẫu ...............................................................17
Hình 3.4 Thuốc sử dụng trong giải phẫu...................................................................18
Hình 3.5 Thuốc tăng sức đề kháng............................................................................18

Hình 3.6 Cắt lông thú trước khi mổ. .........................................................................19
Hình 3.7 Vệ sinh vùng mổ ........................................................................................19
Hình 3.8 Nặn dịch viêm ra khỏi túi viêm. .................................................................19
Hình 3.9 Xác định túi hậu môn đã chứa sáp ............................................................20
Hình 3.10 Cắt túi hậu môn đem ra ngoài ..................................................................20
Hình 3.11 Tách các lớp cơ xung quanh và bọc lộ túi hậu môn.................................20
Hình 3.12 Vết thương sau khi may ...........................................................................20
Hình 3.14 Xác định vị trí túi hậu môn ......................................................................21
Hình 3.15 Tách các lớp cơ xung quanh ....................................................................21
Hình 3.16 Cột và cắt bỏ túi hậu môn ........................................................................22
Hình 3.17 Vết thương sau khi may ...........................................................................22

x


DANH SÁCH BIỂU ĐỒ
TRANG
Biểu đồ 4.1 So sánh nhiệt độ giữa chó viêm và chó không viêm .......................... 24
Biểu đồ 4.2 Thời gian mổ túi hậu môn với sáp định hình và bình thường ............ 29
Biểu đồ 4.3 Kích thước vết thương sau khi mổ bằng hai phương pháp ................ 32

xi


Chương 1
MỞ ĐẦU
1.1 Đặt vấn đề
Hiện nay cuộc sống ngày càng phát triển, vật nuôi ngày càng được quan tâm
chăm sóc. Việc chữa bệnh cho thú được chú ý hơn, do đó chẩn đoán lâm sàng đối
với một ca bệnh là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị đạt hiệu quả tốt

nhất.Đối với các bệnh có biểu hiện lâm sàng tương tự nhau như kéo lê phần mông
trên nền nhà, liếm vùng hậu môn, cọ vùng hậu môn vào vách; hầu hết khi nhìn thấy
các trường hợp nêu trên đa số chủ nuôi và kể cả một vài bác sĩ thú y đều chẩn đoán
là bị giun sán, bị ngoại kí sinh hay bị ngứa da... Nhưng chúng ta đã loại trừ một khả
năng không kém phần quan trọng mà triệu chứng biểu hiện giống như các biểu hiện
nêu trên đó là các bệnh về túi hậu môn như viêm túi hậu môn, áp xe túi hậu môn,
nhiễm trùng tích mủ túi hậu môn.Và việc điều trị bệnh viêm túi hậu môn như thế
nào?Hiện tại theo nghiên cứu chúng ta có hai phương thức điều trị đó là sử dụng
thuốc kháng sinh và phương pháp giải phẫu cắt bỏ túi hậu môn (Lê Văn Thọ, 2009).
Tuy nhiên việc điều trị hổ trợ bằng thuốc kháng sinh thì đơn giản nhưng hiệu quả
không cao sẽ tái lại nhiều lần và có khả năng gây lờn thuốc. Còn phương pháp cắt
bỏ túi hậu môn cho kết quả triệt để hơn cho thú, không còn viêm nhiễm và mất mùi
hôi. Ngoài ra việc cắt bỏ túi hâu môn (trên chó và chồn cảnh) sẽ làm mất mùi hôi và
tạo cảm giác thoải mái cho người chủ. Tuy nhiên, có 3 vấn đề liên quan hậu phẫu
cần lưu ý có khả năng xảy ra là biến chứng của cơ vòng hậu môn gây đi tiêu không
kiểm soát, táo bón; vết thương dễ nhiễm trùng vì gần hậu môn và phải đảm bào tính
thẩm mỹ tại vùng phẫu thuật.
Có nhiều phương pháp cắt bỏ túi hậu môn như mổ kín, mổ hở, mổ với sáp
định hình. Phương pháp mổ hở cắt dọc túi hậu môn gây đứt cơ vòng hậu môn và
gây chảy máu nhiều hơn dễ gây hiện tượng đi tiêu không kiểm soát sau phẫu thuật.
Phương pháp mổ kín an toàn hơn nhưng cần phải bộc lộ túi hậu môn khi phẫu thuật.

1


Luận văn này nhằm khảo sát tính hiệu quả, độ an toàn và thẩm mỹ của hai phương
pháp mổ kín để cắt bỏ túi hậu môn trên chó là sử dụng sáp định hình túi hậu môn và
không sử dụng sáp (tạm gọi là phương pháp bình thường)
Được sự đồng ý của Khoa Chăn Nuôi Thú Y và Bộ môn Nội Dược cùng với
sự hướng dẫn của TS.Nguyễn Văn Nghĩa đề tài: “Phẫu thuật thực nghiệm điều trị

và so sánh hai phương pháp cắt bỏ túi hậu môn với sáp định hình và bình
thường” đã được thực hiện.
1.2 Mục đích
Tìm ra phương pháp mổ túi hậu môn an toàn, nhanh chóng, hiệu quả và thẩm
mỹ. Có thể áp dụng phương pháp mổ hiệu quả này với những đối tượng đòi hỏi tính
thẩm mỹ cao như: các giống chó kiểng. Bổ sung vào tài liệu học tập và nghiên cứu
của các bạn học sinh, sinh viên yêu thích ngành thú y và các bác sĩ thú y đang hoạt
động trong lĩnh ngoại khoa thú y. Ngoài ra còn có thể mở rộng phương pháp mổ
hiệu quả này với các đối tượng hoang dã như họ mèo, chồn, hải ly….
1.3 Yêu cầu
Theo dõi nhiệt độ của 10 chó bình thường và 10 chó có biểu hiện viêm túi
hậu môn trước giải phẫu và 5 ngày liên tiếp sau khi phẫu thuật.
Theo dõi thời gian phẫu thuật của hai phương pháp phẫu thuật cắt bỏ túi hậu
môn với sáp định hình và bình thường.
So sánh kích thước của hai vết thương sau khi phẫu thuật cắt bỏ hai túi hậu
môn bằng cả hai phương pháp trên cùng một con chó.
Theo dõi thời gian lành vết thương của 20 con chó được phẫu thuật.

2


Chương 2
TỔNG QUAN
2.1 Nguồn gốc chó
Chó có nguồn gốc rất lâu đời, và đã được thuần hóa cách đây 13.000 –
15.000 năm, theo phân loại chó thuộc:
Bộ: Carninovar (thú ăn thịt)
Họ: Canidae (chó)
Giống: Canis (chó)
Loài: Familiaris (chó nhà)

Đã có nhiều nghiên cứu về nguồn gốc của các loài chó hiện nay, người ta cho
rằng chó nhà có nguồn góc từ chó sói và được con người thuần hóa (Pugnetti, 1980
và Events, 1979).
2.2 Đặc điểm cơ thể học
2.2.1 Các vùng trên cơ thể chó

Hình 2.1 Các vùng trên cơ thể chó

3


2.2.2 Vị trí các xương chó
Bộ xương chó được chia làm hai phần là phần trục và phần bên. Phần trục
gồm các xương đầu, xương sống và xương thân mình. Phần bên gồm các xương đai
và tứ chi. Bộ xương chó đực hơn bộ xương chó cái một xương đó là xương dương
vật.
Bảng 2.1 Số lượng xương trên thú
Các xương

Số lượng

Phần Trục
Xương cột sống

50

Xương dầu và xương vai

50


Xương sườn và xương ức

34

Phần bên
Đai ngực và chi trước

90

Đai hông và chi sau

96

Xương dương vật

1

Tổng cộng

321

Hình 2.2 Các xương trên chó

4


2.3 Đặc điểm sinh lý chó
2.3.1 Thân nhiệt
Thân nhiệt trung bình đo ở trực tràng là 38 0C – 39 0C. Chó con trong hai
tuần tuổi đầu tiên không điều hòa được thân nhiệt. Nhiệt độ trực tràng 35,6 0C 36,1 0C lúc mới sinh và sẽ lên 37 0C trong vòng một tuần sau đó (Susan, 1982).

2.3.2 Nhịp thở
Chó trưởng thành khi thở đo được 10 - 40 lần/phút với chó con khi thở đo
được 15 - 35 lần/phút.
2.3.3 Nhịp tim
Chó trưởng thành đo được 60 - 160 lần/phút còn với chó con đo được 200 220 lần/phút.
2.3.4 Tuổi thành thục sinh dục và thời gian mang thai
Tuổi trưởng thành được xác định bởi lần lên giống đầu tiên, tùy theo giống
chó mà chó có độ tuổi thành thục khác nhau. Ngoài ra tuổi thành thục còn thay đổi
theo mức dinh dưỡng, yếu tố di truyền, khí hậu và nhiều yếu tố khác nữa (Trần Thị
Dân, 2006). Tuổi thành thục sinh dục của chó đực 7 - 10 tháng với chó cái 6 - 12
tháng.Thời gian mang thai 57 - 63 ngày. Ngoài ra trên chó thường có hiện tượng
mang thai giả.
2.3.5 Chu kỳ lên giống
Trên chó thường lên giống 2 lần/năm. Riêng giống Besenji mỗi năm lên
giống một lần, giống Shapherd có chu kỳ động dục là 4 - 4,5 tháng (Susan, 1992).
Thời gian động dục trung bình là 12 - 20 ngày, nhưng giai đoạn thích hợp cho sự
phối giống là từ ngày thứ 9 đến ngày thứ 13, ngày sau khi xuất hiện dấu hiệu lên
giống đầu tiên.
2.3.6 Số con trong một lứa và tuổi cai sữa
Tùy theo giống chó lớn hay nhỏ thông thường là 2 – 15 con/lứa.Chó mẹ tuổi
từ 2 – 3,5 năm tuổi có số con đẻ ra và nuôi con sống tốt nhất. Tuổi cai sữa là 8 - 9
tuần tuổi kể từ lúc sinh. Tuổi cai sữa diển ra sớm hay muộn còn tùy thuộc vào giống
chó và từng cá thể.

5


2.3.7 Một vài chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa bình thường của chó
Bảng 2.2 Các chỉ tiêu sinh lý sinh hóa trên chó.
Chỉ tiêu


Trị số

Hồng cầu

5,57 - 7,9

Đơn vị tính
106/mm3

Bạnh cầu

6,4 – 15,99

103/mm3

Tiểu cầu

186 - 547

103/mm3

Hemoglobin

13,3-19,2

g/100ml

Hematocrit


36,8-54,4

%

Lympho bào

2,8-36,4

%

Bạch cầu đơn nhân lớn

1,7-10,8

%

Trung tính

43-87,9

%

Ưa axít

0,1-0,26

%

Ưa Base


0,0-17,1

%

0 – 85

UI/I

ALAT (SGPT)

13 – 92

UI/I

ASAT (SGOT)

20 – 67

g/dl

Protein tổng số

5,5 - 7,5

g/dl

Albunmin

2,3 - 3,9


g/dl

Globulin

1,5 - 3,9

mg/dl

Glucose

81 – 121

mg/dl

Creatinine

0,4 - 1,2

mg/dl

Bilirubine

0-1

mg/dl

Bạch cầu đa nhân

ALP (Alkalinephosphatase)


(Tvedten, 1989)

6


2.4 Cấu tạo cơ thể học của túi hậu môn
2.4.1 Sơ lược về túi hậu môn
Túi hậu môn gồm hai túi nằm đối diện nhau qua một trục thẳng đi qua hậu
môn và được cho là vết tích còn lại của tuyến nang dạng túi. Túi hậu môn tiết dịch
và có mùi hôi đặc trưng cho loài và cá thể.

Hình 2.3 Vị trí túi hậu môn
( />
Đối với chó mèo túi hậu môn có tác dụng như phương tiện liên lạc giữa các
cá thể và các loài với nhau. Nhưng đối với các loài động vật hoang dã như họ nhà
mèo (hổ, báo…), chồn, hải ly…, thì túi hậu môn được sử dụng để trao đổi thông tin,
đánh dấu lãnh thổ, hoặc thông báo với đồng loại sự hiện diện của kẽ thù và cả tự vệ
chống lại kẽ thù (chồn hôi).
2.4.2 Cơ thể học túi hậu môn

Hình 2.4 Cơ thể học túi hậu môn
( />
7


Túi hậu môn nằm ở vị trí 8 giờ và 4 giờ so với hậu môn, có hình dạng hơi
tròn nằm giữa mặt trong của cơ trơn và mặt ngoài của cơ vòng hậu môn.
Tùy theo tầm vóc và từng giống chó mà túi hậu môn có các kích thước khác
nhau dài từ 1 – 2 cm, đường kính trung bình gần 1 cm. Ống bài tiết của mỗi túi dài
khoảng 5 mm và đường kính khoảng 2 mm thoát ra gần đoạn cuối của hậu môn (hai

mặt bên vùng niêm mạc bên trong hậu môn).
Do túi hậu môn dạng rỗng và bị xiết bởi cơ vòng hậu môn nên miệng túi hay
mở ra, đó là cơ hội cho các vi khuẩn ẩn nấp và gây viêm. Đây có thể coi là một
nguyên nhân gây viêm.
Đôi lúc túi hậu môn sẽ bị chảy dịch ra ngoài hậu môn, thực tế ta thấy có hiện
tượng như chảy mủ ở hậu môn, là một trong những dấu hiệu nhận biết viêm túi hậu
môn.
2.4.3 Bệnh viêm túi hậu môn
2.4.3.1 Nguyên nhân
Do chó được nuôi dưỡng trong môi trường tốt và kém vận động trở nên béo
phì, các trương lực cơ bị hạn chế nhất là các cơ vùng mông, lâu ngày các chất tiết
trong lòng ống tích tụ lại dẫn đến khô trở thành vật lạ đối với cơ thể, làm nhiễm
trùng tạo mủ và gây viêm. Chó thường xuyên tiếp xúc với môi trường dơ bẩn, phần
mông dễ tiếp xúc với với các chất dơ, vi khuẩn dễ ẩn nấp trong túi gây viêm.
Các con chó bị tiêu chảy, sau khi đi tiêu phân vẫn còn tụ lại ở hậu môn, lúc
này cơ vòng tác động làm miệng túi mở rộng tạo cơ hội cho các vi khuẩn còn đọng
lại trong phân chui vào và phát triển.
2.4.3.2 Các dạng bệnh
Nhiễm trùng cấp tính thường xảy ra trong trường hợp nặng có thể lan rộng ra
mô xung quanh, gây hậu quả nghiêm trọng.

8


Hình 2.5 Nhiễm trùng cấp tính túi hậu môn
Viêm mãn tính, nhiễm trùng có mủ là hậu quả của việc không loại trừ hết
nhiễm trùng trong trường hợp cấp tính. Trong trường hợp này một lượng chất còn
lại sẽ tiếp tục tích tụ và tạo cơ hội cho vi trùng phát triển làm cho tình trạng tái đi tái
lại.
2.4.3.3 Chẩn đoán

Biểu hiện lâm sàng
Bệnh viêm túi hậu môn có thể xảy ra trên mọi lứa tuổi, nhưng đa phần là chó
trưởng thành, hiếm khi gặp ở chó con. Bệnh viêm túi hậu môn xảy trên nhiều giống
chó khác nhau nhưng thường xảy ra trên các chó cảnh, các giống chó ngoại
(Bulldog, Husky, Sharpei).

Hình 2.6 Chó chà sát vùng mông xuông nền nhà
Trên một vài loài thú khác cũng xảy ra viêm túi hậu môn như các loài chó
hoang (dingo, linh cẩu, chó rừng…), loài mèo (hổ báo, sư tử…), chồn, hải
ly…Trong một vài trường hợp bệnh viêm túi hậu môn còn kết hơp với viêm da tiết
nhờn hay một số bệnh về da khác dẫn đến tình trạng nặng hơn, gây khó khăn trong
việc điều trị.

9


Bệnh sử
Đối với những thú có bệnh sử tiêu chảy xảy ra trong vòng hai đến ba tuần
hoặc phân mềm nhão. Chúng thường có các biểu hiện kích thích ở vùng hậu môn
như liếm vùng hậu môn, cắn ở đầu đuôi hay hậu môn thậm chí có thể chà sát hậu
môn xuống nền nhà. Cùng với sự đau đớn ở vùng đuôi, hậu môn và bốc mùi hôi.

Hình 2.7 Mèo liếm vùng hậu môn
Có những biểu hiện thay đổi hành vi hàng ngày như tư thế đi đứng hay chà
vùng mông vào vách, đi tiêu tiểu cảm giác khó khăn (hơi buốt), nguy hiểm hơn là đi
phân có lẫn máu tươi (do táo bón) hay chảy dịch có lẫn máu.

Hình 2.8 Chó kéo lê mông trên cỏ
Kiểm tra sức khỏe
Vùng túi hậu môn có thể có biểu hiện sưng đỏ. Bọc mủ hoặc sự nhiễm trùng

có thể là nguyên nhân làm cho túi hậu môn vỡ ra và tạo nên sự loét rỉ dịch. Thú có
thể bị sốt do bọc mủ hoặc viêm túi nghiêm trọng. Trong lúc khám trực tràng ta sờ
nắn mô xung quanh hậu môn, có thể phát hiện sự phình to rắn chắc và đôi lúc gây
đau đớn ở túi hậu môn. Với biểu hiện của những chất tiết bình thường được tống ra
từ túi hậu môn (có thể là thanh dịch, hơi nhờn, dạng hạt, màu vàng) hoặc những
chất tiết không bình thường (dịch màu trắng xám, nâu, vàng hoặc xanh, đỏ như

10


máu, có mủ, sền sệt, đục, casein sữa). Những thú bị mụn mủ ở túi hậu môn chưa
được diều trị có thể dẫn đến suy nhược cơ thể, có thể xảy ra những mụn mủ khác ở
trực tràng hoặc xung quanh vùng hậu môn.
Lưu ý: sự sờ nắn thông thường và quan sát túi hậu môn trong lúc kiểm tra có
thể cho phép ta phát hiện bệnh viêm túi hậu môn sớm hơn.
Nêm chặt túi hậu môn được chẩn đoán khi túi hậu môn sưng to và đau, chạm
nhẹ vào không thể dễ dàng nhận biết. Viêm túi hậu môn được chẩn đoán khi cơn
đau dịu đi hoặc trầm trọng. Chất tiết trong, vàng, đỏ nhạt như máu hoặc có mủ,
viêm tế bào của mô xung quanh, căn da quá mức, đau và sốt. Sự vỡ túi hậu môn
được chẩn đoán khi nhìn thấy sự thoát dịch ở hệ thống túi hậu môn.
Chẩn đoàn phòng thí nghiệm
Sự biến đổi sinh hóa của máu và huyết thanh không rõ ràng. Sự gia tăng bạch
cầu nghiên trái có thể nghi ngờ mụn mủ túi hậu môn. Nghiên cứu tế bào học từ
mảnh vỡ tế bào trong chất tiết của túi hậu môn, phần lớn là bạch cầu và nhiều vi
khuẩn.
Sau khi phân lập mẫu dịch ở túi hậu môn bình thường kết quả bao gồm các
vi khuẩn Streptococcus faecalis và Staphylococcus spp. Đối với mẫu dịch túi hậu
môn bị viêm sau khi phân lập kết quả bao gồm các vi khuẩn Streptococcus faecalis,
Staphylococcus spp, Clostridium perfringens, Proteus mirabilis, E.coli.
Các chẩn đoán phân biệt khác

Chó liếm cắn vùng hậu môn có thể do viêm túi hậu môn, mẫn cảm với bọ
chét, bướu xung quanh hậu môn, lỗ rò xung quanh hậu môn, da đuôi gấp lại có mủ,
sây sát phần da khấu đuôi.
Sự kích thích hậu môn và vùng xung quanh hậu môn có thể do viêm túi hậu
môn, viêm da, nội kí sinh, lỗ rò xung quanh hậu môn, viêm hoặc bướu âm đạo.
Biểu hiện sưng vùng hậu môn có thể do viêm úi hậu môn, thoát vị vùng hậu
môn, bướu xung quanh hậu môn, sự tăng sinh tuyến xung quanh hậu môn, bướu hậu
môn, bịt lỗ hậu môn, bướu âm đạo.

11


Chứng khó đi tiêu có thể do lỗ rò xung quanh hậu môn, bịt lỗ hậu môn, bọc
mủ túi hậu môn, viêm da hậu môn, thoát vị xung quanh hậu môn, bướu hậu môn,
tổn thương hậu môn, dị vật ở trực tràng, bít ở trực tràng, bướu trực tràng, sa trực
tràng, táo bón, tắc ruột.
2.4.4 Điều trị
Sự điều trị tùy thuộc vào thời kỳ nhiễm trùng, hầu hết những vấn đề túi hậu
môn có thể điều trị bởi các thao tác bằng tay như vệ sinh, nặn, cung cấp kháng sinh,
thay đổi dinh dưỡng hợp lý, tích cực vận động. Điều trị nên kết hợp với điều trị
bệnh viêm da để hiệu quả tốt hơn.
Túi viêm nhẹ hoặc tổn thương thì điều trị bằng cách vệ sinh bằng dung dịch
nước muối sinh lý sau khi nặn dịch viêm trong túi ra và cung cấp kháng sinh.
Nếu túi bị nhiễm trùng thì kết hợp với vệ sinh bằng chlohexidine 5 % và pha
iodine 10 % vào nước muối sinh lý để vệ sinh. Bổ sung chất xơ, ngũ cốc vào trong
thức ăn hàng ngày hoặc thay đổi chế độ ăn hàng ngày cho phân chặt hơn. Điều này
có thể làm dãn hậu môn lúc đi phân và kéo theo túi hậu môn bị nén chặt và đẩy dịch
trong túi ra ngoài.
Sử dụng kháng sinh trong trường hợp mãn tính, thường sử dụng trong 1 tuần,
nên làm kháng sinh đồ để sử dụng kháng sinh cho hiệu quả tốt hơn. Sử dụng kháng

sinh làm cho túi hết bọc mủ trong thời gian điều trị tuy nhiên sẽ tái lại nếu ngưng
điều trị.
Phẫu thuật túi hậu môn cho kết quả tốt và lâu dài, không còn tái đi tái lại hiện
tượng viêm túi hậu môn. Nhưng đòi hỏi người thực hiện ca phẫu thuật có chuyên
môn cao có kiến thức về cơ thể học tốt để thực hiện ca phẫu thuật tốt không ảnh
hưởng đến các cơ xung quanh túi hậu môn nhất là cơ vòng hậu môn. Nếu cơ vòng
hâu môn bị tổn thương thì về sau có khả năng xảy ra hiện tương đi phân không
kiểm soát.

12


2.5 Các đường may dùng trong phẫu thuật
2.5.1 Đường may gián đoạn đơn giản
Ứng dụng dùng may da, may phúc mạc, may ở chỗ căng thẳng. Ưu điểm của
đường may này là có khả năng kiềm giữ tốt, dễ may và dễ tháo gỡ. Nhược điểm,
nếu căng nhiều thì dễ làm rách mô.

Hình 2.9 Đường may gián đoạn đơn giản
2.5.2 Đường may liên tục đơn giản
Ứng dụng may da, may thành bụng, màng bao cơ, cơ mỏng. Ưu điểm là dễ
thực hiện. Lưu ý may phải thật cẩn thận và chắc chắn, nếu không chỉ dễ dàng bị đứt
hay bị sút thì dẫn đến toàn bộ đường may bị sút ra.

Hình 2.10 Đường may liên tục đơn giản
2.5.3 Đường may niệm nằm gián đoạn
Ứng dụng may da, may thành bụng. Giúp vết thương lành tốt khả năng kiềm
giữ hai vết thương tốt, ít để lại sẹo trên đường mổ. Tuy nhiên đường may này khó
tháo gở.


13