Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

Ngày soan:
Ngày giảng:
Buổi :

- ĐỌC HIỂU SỐ

VĂN BẢN NHỚ RỪNG

CÂU NGHI VẤN
-LÀM VĂN SỐ

: VĂN THUYẾT MINH.

A/ Mục tiêu
Giúp HS :
- Nắm được Nội dung, ý nghĩa văn bản “Nhớ rừng”
- Nắm được kiến thức về câu nghi vấn
- Rèn kỹ năng viết đoạn văn và văn bản trong văn thuyết minh
B/ Phương pháp
Hoạt động nhóm, nêu và giải quyết vấn đề
C/ Chuẩn bị
Gv: G/ án, tài liệu tham khảo.
HS : Vở viết , ôn tập bài ở nhà.
PHẦN 1 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN NHỚ RỪNG, CÂU NGHI VẤN
Câu 1: Một bạn hs đã chép hai câu đầu của bài thơ Nhớ rừng như sau:
Ngậm một nỗi căm hờn trong cũi sắt,
Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua

1, Chép như vậy là sai ở chỗ nào? Em hãy chép lại cho đúng?
2, So sánh và phân tích các từ sai với từ đúng nguyên bản để thấy rõ cái hay trong
việc dùng từ của Thế Lữ?
3, Có ý kiến cho rằng hai câu thơ đã thể hiện sự đối lập giữa vẻ bề ngoài với nội
tâm của hổ, theo em nhận xét ấy có đúng không, vì sao?
Gợi ý TL:
GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận

1


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

1, Bạn đã chép sai từ ngậm và từ nỗi. Chép lại là:
Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt,
Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua
2, Nghĩa của từ ngậm và gậm không giống nhau, vì vậy chép sai ý nghĩa câu thơ sẽ
thay đổi. Con hổ trong bài thơ không chấp nhận hoàn cảnh, cũng không an phận
ngậm mà nó gậm một khối căm hờn nghĩa là suy ngẫm và tích tụ nỗi uất hận trong
lòng
- Nghĩa của từ nỗi và khối cũng khác nhau: nỗi căm hờn thì trừu tượng hơn, còn
khối căm hờn thì cụ thể tưởng như căm hờn đã tích tụ thành hình thành khối thành
vật cụ thể thì mới gậm được.
3, Nhận xét rất đúng vì :
- Vẻ nằm dài, chán nản như buông xuôi...
- Nhưng nội tâm : Gậm một khối căm hờn tích tụ âm ỉ như sóng ngầm...

Câu 2: Cho câu thơ
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
1, Chép tiếp để hoàn chỉnh khổ thơ gồm mười câu, cho biết tên tác giả, tên bài thơ
và hoàn cảnh ra đời bài thơ?
2, Trong đoạn thơ em vừa chép tác giả đẫ dùng kiểu câu gì, nêu tác dụng của kiểu
câu đó?
3, Có ý kiến cho rằng đoạn thơ em vùa chép có ý nghĩa như một bộ tranh tứ bình .
Em hãy làm rõ vẻ đẹp bức tranh đó bằng một đoạn văn T-P-H. Trong đoạn văn có
sử dụng một câu cảm thán?

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối .......................................................
1, Hãy chép lại chính xác 9 câu thơ tiếp theo để hoàn thiện khổ thơ trong bài thơ
trên
2, Nêu nội dung chính của đoạn thơ

GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận

2


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

3, Chỉ ra và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn
thơ hoặc hai câu cuối sử dụng kiểu câu nào thuộc hành động nói nào
4, Từ nội dung đoạn thơ trên em hãy viết 1 doan văn về vai trò tự do trong cuộc
sống con người trong cuộc sống con người có sử dụng câu cầu khiến .Gạch chân

dưới câu cầu khiến đó
1.
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội ,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt ,
Để ta chiếm lấy phần riêng bí mật ?
- Than ôi ! hời oanh liệt nay còn đâu ?
2.
Nội dung : Diễn tả trạng thái tinh thần của con hổ nhưng cũng là của nhà thơ ,
của cả 1 lớp người VN trong thời nô lệ mất nước , nhớ về quá khứ hào hùng của
dân tộc , của đât nước mình , đó cũng là nỗi bất hòa sâu sắc với thực tại và niềm
khao khát tự do mãnh liệt
3.
- Sử dụng các biện pháp tu từ như : đại từ '' ta'' , câu hỏi tu từ , câu cảm thán
- Tác dụng : Nhấn mạnh nỗi tiếc nhớ không nguôi của con hổ với quá khứ huy
hoàng làm nổi bật sự tương phản đối lập giữa 2 cảnh tượng , 2 thế giới : 1 bên là
cảnh tù túng chật hẹp , tầm thường , giả dối ; 1 bên là cuộc sống phóng khoáng ,
tự do , sối nổi .
4.
Trong chúng ta , ai cũng thích được tự do , ai cũng thích được được sống trong
bình yên , không bị ép buộc và giam cầm . Vậy cớ sao mà bạn lại phải ép người
khác phải làm điều mà bạn muốn ? Họ cũng là con người mà , họ cũng như chúng
ta mà . Sẽ ra sao nếu như tôi nhốt bạn vào 1 căn phòng trống , bắt bạn phải ở
trong đó , bắt bạn không được ăn . Chắc chắn bạn sẽ cảm thấy rất tức giận và cảm
GV: Trịnh Thị Nhạn


Trường THCS Liêm Thuận

3


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

giác như tù nhân phải không ? Nếu tôi bắt bạn phải đi ra ruộng trong khi bạn
không hề ưa 1 chút nào thì liệu bạn có cảm thấy uất ức và căm hặn tôi . Thế thì
sao bạn luôn muốn người ta làm theo ý mình , trong khi mình khồng hề làm theo ý
người ta . Con người rất cần phải có tự do , như vậy họ mới cảm thấy tâm hồn
mình thanh thản , mọi gánh nặng và những nỗi buồn đều tan biến . Vậy thì tôi
khuyên bạn , đứng nên ép người khác làm những việc mà họ không hề muốn ,
hãy để họ được tự do , dù chỉ là 1 lúc . Và trong 1 lúc đó , họ có thể làm rất nhiều
việc khác có ích hơn , để cho họ thấy rằng họ sống rất có ý nghĩa

Câu 3 Phân tích các tầng nghĩa trong đoạn thơ: Nào đâu ... còn đâu?
Thế Lữ là một trong những nhà thơ xuất sắc của phong trào thơ mới. Nói về các tác
phẩm xuất sắc của ông thật sơ sót nếu bỏ qua "Nhớ rừng". Bài thơ là một khung
cảnh thiên nhiên vườn bách thú vô cùng tráng lệ, phi thường nhưng ẩn sâu trong đó
là nỗi "khát khao" tự do đến cháy bỏng của chúa sơn lâm. Thông qua hình tượng
con hổ nhà thơ bộc lộ lòng yêu nước tha thiết của mình. Trong đó có đoạn thơ sau:
"Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,

Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?"
Có lẽ trên đời điều quý giá nhất mà con người có được chính là sự tự do. Cũng
giống như vạn vật muôn loài không gì sung sướng bằng việc được sống trong thiên
GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận

4


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

nhiên, vùng vẫy thỏa sức theo bản năng của mình. Thế nhưng có một nỗi buồn mà
chúa sơn lâm phải gánh chịu đó là giam trong cũi sắt. Trong những ngày tháng tăm
tối ấy kí ức hiện về như một thước phim quay chậm làm cho nó khao khát về hai
tiếng tự do đến cháy bỏng. Đó là những đêm vàng bên bờ suối, những ngày mưa
chuyển bốn phương ngàn, là những bình minh cây xanh nắng rội,... vạn vật chìm
trong giấc ngủ êm đềm. Thế mà đến nay nó chỉ còn là một miền kí ức. Những hình
ảnh như "bốn phương ngàn", "giang sơn ta", "bình minh cây xanh nắng rội".... như
đối lập với hình ảnh gông cùm hiện tại giữa một cái bao la rộng lớn với một cái
cùm kẹp tù đày. Càng làm khắc họa rõ nỗi niềm khao khát, cũng như sự bất lực của
chúa sơn lâm với thực tại.
"Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng?
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt

Để ta chiếm lấy phần riêng bí mật?".
Đó còn là những cuộc đi săn đầy kịch tính. Đại từ nhân xưng "ta" càng nhấn mạnh
sự ngạo nghễ, làm chủ mọi hoàn cảnh của chủ thể. Trong không gian mênh mông
rộng lớn của cánh rừng buổi chiều tà con hổ như một người nắm trong tay quyền
sinh quyền sát. Nó tự do vùng vẫy tự do hưởng thụ chiến tích của mình mà không
phải e sợ bất cứ điều gì. Thế nhưng hiện thực là một thứ vô cùng phũ phàng. Bằng
cách sử dụng liên tiếp các điệp từ ta, những câu hỏi tu từ, giọng điệu câu thơ dồn
dập càng khắc họa nỗi nhớ rừng sâu sắc của con hổ đồng thời cũng thể hiện sự bất
lực với hoàn cảnh hiện tại.
Hiện thực phũ phàng đã xóa mờ đi cái quá khứ đầy huy hoàng đó. Sự bất lực uất
hận với hoàn cảnh đã khiến chúa sơn lâm phải cất lên tiếng than xé lòng:
"Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?"
Tiêng than này như một nốt trầm đánh sâu vào trong cảm nhận cũng như tâm trí
của người đọc. Con hổ hay cũng chính là tác giả đang tỏ ra bất mãn, chán nản với
cuộc sống. Đồng thời còn là tiếng lòng khao khát tự do, khao khát sự tự chủ của
một người dân đang chịu cảnh nước mất nhà tan.
GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận

5


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

Đến đây ta cũng phần nào hiểu được dụng ý sâu sa mà nhà thơ thể hiện trong đoạn
thơ trên. Vườn bách thú với những hoa thơm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng,... thực
chất chỉ là vỏ bọc đẹp đẽ của một xã hội giả dối vô nhân đạo. Nó đã che mờ đi sự

công bằng và nhân ái bên trong thay vào đó là sự tù túng và nô lệ.
Có thể nói đây là một trong những đoạn thơ hay nhất thể hiện dòng hoài niệm về
quá khứ, sự căm ghét hiện tại với những giả dối, xảo trá, lừa bịp. Đó cũng chính là
tiếng lòng của nhà thơ, của người dân Việt Nam khao khát tự do thoát khỏi kiếp nô
lệ.

Phần làm văn
Đề bài: Thuyết minh về thơ thất ngôn bát cú đường luật
MB: Giới thiệu đối tượng thuyết minh: Thể thơ thất ngôn bát cú được hình thành
từ thời nhà Đường. Một thời gian dài trong chế độ phong kiến, thể thơ này đã được
dùng cho việc thi cử tuyển chọn nhân tài. Thể thơ này đã được phổ biến ở nước ta
vào thời Bắc thuộc và chủ yếu được những cây bút quý tộc sử dụng.
TB:
1, Cấu trúc bài thơ thất ngôn bát cú gồm 8 câu, mỗi câu 7 chữ. Nếu tiếng thứ hai
của câu 1 là vẫn bằng thì gọi là thể bằng, là vần trắc thì gọi là thể trắc. Thể thơ quy
định rất nghiêm ngặt về luật bằng trắc. Luật bằng trắc này đã tạo nên một mạng âm
thanh tinh xảo, uyển chuyển cân đối làm lời thơ cứ du dương như một bản tình ca.
Người ta đã có những câu nối vấn đề về luật lệ của bằng trác trong từng tiếng ở
mỗi câu thơ: Các tiếng nhất - tam - ngũ bất luận còn các tiếng: nhị - tứ - lục phân
minh. Tuy nhiên trong quá trình sáng tác bằng sự sáng tạo của mình, các tác giả đã
làm giảm bớt tính gò bó, nghiêm ngặt của luật bằng - trắc để tâm hồn lãng mạn có
thể bay bổng trong từng câu thơ. Ví dụ trong bài "Qua Đèo Ngang" được viết theo
thể bằng:
Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà t - T - b - B - t - T - B
Cỏ cây chen đá lá chen hoa t - B - b - T - t - B – B
2, Về vần, thể thơ thường có vần bằng được gieo ở tiếng cuối các câu 1 - 2 - 4 - 6 8. Vần vừa tạo sự liên kết ý nghĩa vừa có tác dụng tạo nên tính nhạc cho thơ. Ví dụ
trong bài "Qua Đèo Ngang", vẫn được gieo là vần "a".
GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận


6


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

Năm học 2018-2019

Thể thơ còn có sự giống nhau về mặt âm thanh ở tiếng thứ 2 trong các cặp câu: 1 8, 2 - 3, 4 - 5, 6 - 7. Chính điều này tạo cho bài thơ một kết cấu chặt chẽ và nhịp
nhàng trong âm thanh. Trong bài thơ "Qua Đèo Ngang": Câu 1 - 8 giống nhau ở tất
cả các tiếng, trừ tiếng thứ 6 (TTBBTB) câu 2 - 3 giống nhau ở các tiếng 2, 4, 6
(BTB)...
3, Vế đối, thể thơ có đối ngẫu tương hỗ hoặc đối ngẫu tương phản ở các câu: 3 - 4,
5 - 6. Ở bài thơ "Qua Đèo Ngang" câu 3 - 4 hỗ trợ nhau để bộc lộ sự sống thưa
thớt, ít ỏi của con người giữa núi đèo hoang sơ, câu 5 - 6 cùng bộc lộ nỗi nhớ nước
thương nhà của tác giả. Các câu đối cả về từ loại, âm thanh, ý nghĩa.
4, Cấu trúc của thể thơ thất ngôn bát cú gồm bốn phần: Hai câu đề nêu cảm nghĩ
chung về người, cảnh vật, hai câu thực miêu tả chi tiết về cảnh, việc, tình để làm rõ
cho cảm xúc nêu ở hai câu đề; hai câu luận: Bàn luận, mở rộng cảm xúc, thường
nêu ý tưởng chính của nhà thơ; hai câu kết: Khép lại bài thơ đồng thời nhấn mạnh
những cảm xúc đã được giãi bày ở trên. Cấu trúc như vậy sẽ làm tác giả bộc lộ
được tất cả nguồn cảm hứng sáng tác, ngạch cảm xúc mãnh liệt để viết lên những
bài thơ bất hủ.
5, Còn về cách ngắt nhịp của thể thơ, phổ biến là 3 - 4 hoặc 4 - 3 (2 - 2 - 3; 3 - 2 2). Cách ngắt nhịp tạo nên một nhịp điệu êm đềm, trôi theo từng dòng cảm xúc của
nhà thơ.
KB:
Thể thơ thất ngôn bát cú thực sự là một thể tuyệt tác thích hợp để bộc lộ những tình
cảm da diết, mãnh liệt đến cháy bỏng đối với quê hương đất nước thiên nhiên.
Chính điều đó đã làm tăng vẻ đẹp bình dị của thể thơ. Có những nhà thơ với nguồn
cảm hứng mênh mông vô tận đã vượt lên trên sự nghiêm ngặt của thể thơ phá vỡ

cấu trúc vần, đối để thể hiện tư tưởng tình cảm của mình. Tóm lại, thể thơ thất
ngôn bát cú mãi mãi là một trang giấy thơm tho để muôn nhà thơ viết lên những
sáng tác nghệ thuật cao quý cho đời sau.
Ký duyệt ngày

tháng

năm 2019

Ngày soan:
Ngày giảng:
Buổi :

- ĐỌC HIỂU SỐ

VĂN BẢN NHỚ RỪNG

CÂU NGHI VẤN
GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận

7


Giáo án Ôn tập Ngữ văn 8

-LÀM VĂN SỐ

Năm học 2018-2019


: VĂN THUYẾT MINH.

A/ Mục tiêu
Giúp HS :
- Nắm được Nội dung, ý nghĩa văn bản “Nhớ rừng”
- Nắm được kiến thức về câu nghi vấn
- Rèn kỹ năng viết đoạn văn và văn bản trong văn thuyết minh
B/ Phương pháp
Hoạt động nhóm, nêu và giải quyết vấn đề
C/ Chuẩn bị
Gv: G/ án, tài liệu tham khảo.
HS : Vở viết , ôn tập bài ở nhà.
PHẦN 1 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN NHỚ RỪNG, CÂU NGHI VẤN

GV: Trịnh Thị Nhạn

Trường THCS Liêm Thuận

8