ĐỀ SỐ 1


BỘ ĐỀ THI THPT QUỐC GIA CHUẨN CẤU TRÚC BỘ GIÁO DỤC
Môn: Ngữ văn
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

I. ĐỌC HIỂU (3 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
Khi U23 Việt Nam lần lượt vượt qua các đối thủ hàng đầu châu lục, từ U23 Austraylia,
Syria, rồi Iraq đến Qatar để hiên ngang bước vào trận đấu cuối cùng, những trái tim người
Việt trên đất nước hình chữ S cũng như khắp nơi trên thế giới đã hòa chung một nhịp đập.
Hàng triệu người Việt đã chờ đợi và đặt tất cả niềm tin vào trận đấu của U23 Việt Nam
vào chiều 23/1. Những người xa lạ đã đến bên nhau, trao cho nhau những cái ôm tràn ngập
cảm xúc. Hàng vạn người trên khắp cả nước, từ miền ngược đến miền xuôi đã được sống
trong cảm xúc hạnh phúc đến nghẹn ngào.
Một không khí náo nhiệt chưa từng có sau một trận bóng đá. Các trang báo trong nước
gần như ngưng tất cả nội dung để dành thời lượng và vị trí trang trọng nhất cho bóng đá.
Hàng triệu nickname trên mạng xã hội Việt cũng chỉ đăng tải các trạng thái về bóng đá!
Và cái mà người ta nhìn thấy không còn là một môn thể thao thuần túy cho dù nó được
mệnh danh là vua. Đích thị đây là tinh thần dân tộc, là niềm kiêu hãnh khi hình ảnh lá cờ Tổ
quốc tung bay trên đấu trường quốc tế.
Chỉ có niềm tự tôn dân tộc mới có sức mạnh đến như vậy. Đó là nỗi khát khao, niềm tự
hào, hãnh diện của người dân khi hình ảnh đất nước thăng hoa, mà đội tuyển U23 Việt Nam
là biểu trưng cho khát khao đó.
Bóng đá có sức mạnh như một lời hiệu triệu, kết nối, lan tỏa tinh thần dân tộc, tạo ra khối
đoàn kết không gì lay chuyển được. Nó cũng bắt nguồn từ lịch sử truyền thống, khí chất của
người Việt, đó là thường ngày tần tảo mưu sinh, ưa sự bình yên nhưng khi có biến cố thì nhất
tề đứng lên vai sát vai nhau.
(Trích Chiến thắng 1/23 Việt Nam - niềm kiêu hãnh về tinh thần dân tộc,
dẫn theo báo Nghệ An, 24/01/2018)

Câu 1. Chỉ ra một phép liên kết có trong đoạn trích trên.
Câu 2. Trong đoạn trích trên, tinh thần dân tộc được hiểu như thế nào?
Câu 3. Cho biết tác dụng của biện pháp tu từ so sánh sử dụng trong câu: Bóng đá có sức
mạnh như một lời hiệu triệu, kết nối, lan tỏa tinh thần dân tộc, tạo ra khối đoàn kết không gì
lay chuyển được.
Câu 4. Từ đoạn trích trên, anh/ chị rút ra được bài học gì cho mình?


II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm)
Anh/ Chị có đồng ý rằng Tinh thần dân tộc cũng cần được thể hiện đúng cách không? Viết
một đoạn văn (khoảng 200 chữ) bày tỏ và bảo vệ quan điểm của anh/ chị.
Câu 2. (5,0 điểm)
Cảm nhận vẻ đẹp phẩm hạnh của nhân vật thị trong truyện ngắn Vợ nhặt của nhà văn Kim
Lân (Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017).
Từ đó, liên hệ với nhân vật Thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo của nhà văn Nam Cao
(Ngữ văn 11, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017) để thấy điểm gặp gỡ trong quan niệm
về vẻ đẹp con người của nhà văn Kim Lân và Nam Cao qua hai nhân vật này.
HƯỚNG DẪN
I. ĐỌC HIỂU (3 điểm)
Câu 1. Học sinh chỉ cần chỉ ra một phép liên kết (về mặt hình thức) có trong đoạn trích:
– Phép lặp: U23 Việt Nam, bóng đá,...
– Hoặc phép thế: Đích thị đây là, như vậy, Đó, Nó thay thế cho những nội dung có trước
đó Hàng triệu người Việt Nam... chỉ đăng tải các trạng thái về bóng đá!.
– Hoặc phép nối (Và trong câu Và cái mà người ta nhìn thấy không còn là một môn thể
thao thuần túy cho dù nó được mệnh danh là vua.
Câu 2. Đây là câu kiểm tra năng lực nắm bắt thông tin của người đọc sau khi đọc văn bản.
Học sinh có thể trích dẫn nguyên văn hoặc viết lại cách hiểu về tinh thần dân tộc được đề cập
trong đoạn trích. Dưới đây là câu trả lời theo cách trích dẫn. Tinh thần dân tộc được hiểu đó
là khi:

– “Hàng triệu người Việt đã chờ đợi và đặt tất cả niềm tin vào trận đấu của U23 Việt Nam
vào chiều 23/1. Những người xa lạ đã đến bên nhau, trao cho nhau những cái ôm tràn ngập
cảm xúc. Hàng vạn người trên khắp cả nước, từ miền ngược đến miền xuôi đã được sống
trong cảm xúc hạnh phúc đến nghẹn ngào. Một không khí náo nhiệt chưa từng có sau một
trận bóng đá. Các trang báo trong nước gần như ngưng tất cả nội dung để dành thời lượng
và vị trí trang trọng nhất cho bóng đá. Hàng triệu nickname trên mạng xã hội Việt cũng chỉ
đăng tải các trạng thái về bóng đá!”
Đó là nỗi khát khao, niềm tự hào, hãnh diện của người dân khi hình ảnh đất nước thăng
hoa, mà đội tuyển U23 Việt Nam là biểu trưng cho khát khao đó.
Câu 3. Với câu thông hiểu này, học sinh cần giải thích được đối tượng dùng để so sánh
(lời hiệu triệu) để thấy được hiệu quả của phép so sánh này. Dưới đây là câu trả lời tham
khảo:


Lời hiệu triệu được hiểu là lời kêu gọi mọi người hoặc lớn hơn là cả một dân tộc cùng
hướng đến thực hiện một mục đích chung nào đó có tính chất, quy mô cộng đồng, dân tộc.
Khi so sánh bóng đá như một lời hiệu triệu, nghĩa là tác giả đã cho ta thấy được sự tương
đồng của sức mạnh tác động của bóng đá cũng giống như một lời hiệu triệu vậy. Phép ví von
so sánh giàu sức biểu đạt giúp người đọc dễ hiểu, dễ hình dung ra sức mạnh của bóng đá
trong vai trò kết nối, lan tỏa tinh thần dân tộc, tạo ra khối đoàn kết dân tộc.
Câu 4. Đây là câu hỏi mở nhưng nó cũng cần được trả lời hợp lý, thuyết phục dựa trên nội
dung đoạn trích. Học sinh có thể chọn một trong các gợi ý dưới đây:
– Hiểu và biết cách thể hiện tinh thần dân tộc đúng cách.
– Biết cách tạo ra hiệu ứng tinh thần dân tộc khi cần và phục vụ nó vào mục đích tích cực.
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm)
Đề nghị luận xã hội mở. Do vậy học sinh có thể đồng ý hoặc không đồng ý hoặc vừa đồng
ý vừa không đồng ý nhưng cần bảo vệ quan điểm của mình bằng lí lẽ, bằng chứng xác đáng
và thuyết phục. Dưới đây là một đoạn văn tham khảo:
Quy ước viết tắt : [Đ]: Đặt vấn đề

[M]: Mở rộng

[G]: Giải quyết vấn đề
[B]: Bài học/Thông điệp

[Đ] Tôi đồng ý rằng Tinh thần dân tộc cũng cần được thể hiện đúng cách. [G] Tôi cho
rằng cũng vì có tinh thần dân tộc mà suốt chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của nước
mình mới dài tới mấy nghìn năm và tôi tin rằng còn lâu hơn thế nữa. Niềm tự hào, tự tôn dân
tộc (biểu hiện tinh thần dân tộc) là hoàn toàn chính đáng và rất cần thiết. Tuy nhiên nó cũng
cần được thể hiện đúng cách và có văn hóa. Gần đây nhất, tôi rất mừng sau những chiến
thắng liên tiếp các đối thủ mạnh của đội tuyển U23 Việt Nam tại giải bóng đá U23 châu Á,
những cổ động viên cổ vũ và ăn mừng chiến thắng lành mạnh và có văn hóa. [M] Thì bên
cạnh đó vẫn còn rất nhiều bạn trẻ lợi dụng chiến thắng đáng tự hào ấy để làm những chuyện
đáng xấu hổ như xả rác, đua xe, phá phách, đi chơi qua đêm để gia đình lo lắng,... Bên cạnh
các cổ động viên hiện tinh thần dân tộc rất đẹp: dù thua đội bạn U23 Uzbekistan họ đã nhìn
nhận khách quan mà ngợi khen đội bạn đá hay, đó chẳng phải là tinh thần thượng tôn, biết
mình biết ta, một cách thể hiện tinh thần dân tộc có văn hóa. Nhưng vẫn không khỏi xấu hổ
khi có rất nhiều bạn trẻ trên mạng xã hội lập nhóm, trang mang cờ quốc kì Việt Nam dùng
những lời lẽ hết sức thô tục và thiếu văn hóa bình luận ở trang của đội thắng cuộc (U23
Uzbekistan). [B] Do vậy, việc thể hiện tinh thần dân tộc đúng cách và có văn hóa là một việc
hết sức quan trọng mà tôi mong các bạn lưu tâm. Hi vọng những trải nghiệm về sự kiện bóng
đá vừa qua sẽ giúp bạn nhận ra được nhiều bài học quý giá.


Câu 2 (5,0 điểm)
Yêu cầu cơ bản (yêu cầu chính) của đề là cảm nhận vẻ đẹp phẩm hạnh của nhân vật thị
trong truyện ngắn Vợ nhặt của nhà văn Kim Lân (Chương trình Ngữ văn 12) và liên hệ mở
rộng với nhân vật thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo của nhà văn Nam Cao (Chương trình
Ngữ văn 11) để từ đó tìm ra điểm gặp gỡ trong quan niệm về vẻ đẹp con người của hai nhà
văn này. Dưới đây là gợi ý tham khảo:

1. Giới thiệu đôi nét về nhà văn Kim Lân, truyện ngắn Vợ nhặt và vẻ đẹp phẩm hạnh
của nhân vật thị.
– Kim Lân (1920 - 2007), nhà văn chuyên viết truyện ngắn. Thế giới nghệ thuật của ông
chủ yếu tập trung ở khung cảnh làng quê với cuộc sống, thân phận người nông dân. Ông có
những trang viết đặc sắc về phong tục và đời sống làng quê. Ông viết chân thật, xúc động về
cuộc sống và người dân quê mà ông hiểu sâu sắc cảnh ngộ và tâm lí của họ. Dù viết về phong
tục hay con người, trong tác phẩm của Kim Lân ta vẫn thấy thấp thoáng cuộc sống và con
người của làng quê Việt Nam nghèo khổ, thiếu thốn mà vẫn yêu đời; thật thà, chất phác mà
thông minh, hóm hỉnh, tài hoa.
– Vợ nhặt là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Kim Lân in trong tập Con chó xấu xí
(1962). Tiền thân của truyện ngắn là tiểu thuyết Xóm ngụ cư, được viết sau Cách mạng tháng
tám nhưng dang dở và thất lạc bản thảo. Sau khi hòa bình lặp lại (1954), ông dựa vào một
phần truyện cũ để viết lại truyện ngắn này.
– Truyện ngắn phản ánh số phận của những người nông dân trong nạn đói lịch sử năm
1945. Trong hoàn cảnh nạn đói ấy, hòng là con người chứ không riêng gì người nông dân đều
chịu sự chi phối của hoàn cảnh sống. Hoàn cảnh xấu thì con người cũng theo đó mà xấu đi,
như ông bà ta có câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Nhưng với Kim Lân, một nhà văn
giàu lòng nhận đạo đã nhìn nhận về con người rất khác, những con người dẫu sống trong
hoàn cảnh xấu nhất, cùng quẩn nhất vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp và luôn có khát vọng
sống, khát vọng hạnh phúc. Trong đó, nhân vật thị là một trong ba nhân vật trong truyện ngắn
này thể hiện khá rõ nét tư tưởng, quan điểm nhà văn Kim Lân gửi gắm qua thiên truyện.
2. Yêu cầu cơ bản: Cảm nhận vẻ đẹp phẩm hạnh của nhân vật thị trong truyện ngắn Vợ nhặt
của nhà văn Kim Lân (Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục, 2017):
– Thị nạn nhân của nạn đói, cái đói không chỉ để lại hậu quả ở ngoại hình, xuất thân
(không tên tuổi, quê quán, xấu xí, gầy đói) mà còn ở cả tính cách của cô: chao chát, chỏng
lỏn, sung sỉa, cong cớn, xà xuống ăn một chập bốn bát bánh đúc không nói năng gì,... là
những từ ngữ hoạt họa một con người vô duyên và thiếu lòng tự trọng.


– Tuy nhiên, sâu thẳm trong tâm hồn người phụ nữ ấy là niềm khát khao hạnh phúc gia

đình.
+ Và thị rõ là người phụ nữ đúng mực, có lòng tự trọng khi sống trong sự bảo bọc của gia
đình. Trên đường theo Tràng về nhà, thị chân nọ bước díu cả vào chân kia đầy vẻ ngượng
ngịu, duyên dáng và ý tứ. Trong lúc chờ đợi mẹ chồng về, thị chọn ngồi ở mép giường dáng
ngồi và cách vân vê tờ áo đã rách bợt gợi bao nhiêu nỗi niềm tủi hổ. Biểu hiện sự thay đổi
của thị rõ nhất là vào buổi sáng hôm sau. Hành động dọn dẹp nhà cửa cùng mẹ Tràng cho
thấy cô cũng có lòng tự trọng của riêng mình chứ chẳng hề ăn bám, nhác lười. Và qua con
mắt của Tràng thì thị hôm nay khác lắm, rõ ràng là người đàn bà hiền hậu đúng mực không
còn vẻ gì chao chát chỏng lỏn như mấy lần Tràng gặp ở ngoài tỉnh.
+ Thị biết san sẻ, vun đắp mái ấm gia đình: Thị đã cùng mẹ chồng dọn dẹp nhà cửa, xây
dựng tổ ấm cùng mẹ con Tràng. Trong bữa ăn ngày đói, khi nhận từ tay mẹ chồng bát cháo
cám đắng chát, thị vẫn vui vẻ bằng lòng. Rõ là thị cũng đã có ý thức chia sẻ khó khăn cùng
gia đình mà không hề ca thán. Thị thay đổi để làm gì? Vì thị ý thức được hạnh phúc ở nơi đây
và thị cần chăm chút, nuôi lớn nó, nhất là trong hoàn cảnh nạn đói khùng khiếp này. Tràng,
thị cũng như bà cụ Tứ, họ cần có nhau, bám vào nhau để cùng vượt qua nghịch cảnh của cuộc
sống.
- Nhìn nhận như thế, so với vẻ ngoài, rõ thị là một người phụ nữ có phẩm hạnh: hiền hậu
đúng mực, có lòng tự trọng, đảm đang, hiền thục, biết san sẻ, vun đắp mái ấm gia đình.
3. Yêu cầu phân hóa: Từ đó, liên hệ với nhân vật Thị Nở trong truyện ngắn Chí Phèo của
nhà văn Nam Cao (Ngữ văn 11, tập một, NXB Giáo dục, 2017) để thấy điểm gặp gỡ trong
quan niệm về vẻ đẹp con người của nhà văn Kim Lân và Nam Cao qua hai nhân vật này.
– Về hai nhân vật thị và thị Nở của hai nhà văn Kim Lân và Nam Cao có nhiều điểm gặp
gỡ, tương đồng, tưởng như là một mô típ nhân vật vậy: cả hai nhân vật đều có ngoại hình,
hoàn cảnh, tính cách xấu xí, nhưng khi được sống trong tình yêu thương họ lại toát lên vẻ đẹp
phẩm chất có thể đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp nhất của con người và người phụ nữ
nói riêng.
– Thị Nở một người phụ nữ với vẻ ngoài xấu ma chê quỷ hờn, tính tình vô duyên ba mươi
tuổi vẫn trong tình trạng ế chồng nhưng từ khi gặp gỡ và sống chung với Chí Phèo, những
phẩm chất tốt đẹp của nhân vật bắt đầu ngời sáng. Khác với những con người ở làng Vũ Đại,
thị Nở đến với Chí Phèo tự nhiên mà không một chút định kiến. Bằng tình thương vô tư của

mình, thị Nở đã chăm sóc Chí Phèo, thức tỉnh Chí Phèo mang Chí Phèo trở về con đường
lương thiện.


– Là một sự gặp gỡ tình cờ trong quan niệm về vẻ đẹp con người hay do tính nhân văn,
nhìn nhận đa chiều của văn học đã ngấm trong tư tưởng của Kim Lân và Nam Cao? Điều đó
không quan trọng, quan trọng là thông qua hai nhân vật kể trên, tôi và rất nhiều người khác
đã sống chậm lại, nhìn nhận đa chiều hơn để trân trọng những vẻ đẹp con người.
4. Đánh giá chung
– Hai nhân vật trên đã thể hiện quan niệm của hai nhà văn về vẻ đẹp con người đặc biệt là
vẻ đẹp của người phụ nữ.
– Thông qua hai nhân vật, không chỉ tư tưởng nhân đạo của hai nhà văn được thể hiện mà
còn thấy được một quan niệm về vẻ đẹp con người đầy tính nhân văn và giá trị nhân đạo của
truyện.