CHẤN CHỈNH VÀ NÂNG CAO HIỆU
QUẢ CÔNG TÁC TIẾP DÂN GIẢI
QUYẾT KHIẾU NẠI TỐ CÁO TRÊN
ĐỊA BÀN TP HÀ NỘI
Hiện nay, công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo đang là một trong những vấn đề có
ý nghĩa vô cùng quan trọng trong công cuộc Đổi mới của Đảng và Nhà nước ta. Tiếp công dân,
giải quyết khiếu nại, tố cáo là tạo điều kiện để nhân dân trực tiếp tham gia quản lý Nhà nước theo
tiêu chí “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, từ đó nhân dân có thể thực hiện được quyền
dân chủ của mình. Tuy nhiên, thời gian gần đây, có nhiều cơ quan hoặc một số cán bộ, công chức
thường lơ là, thiếu trách nhiệm trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Vì vậy, để
nâng cao hiệu quả của công việc này, cơ quan có thẩm quyền cần chỉ đạo một số công việc cụ
thể có liên quan. Vấn đề cần đặt ra là: Cần phải sử dụng loại văn bản nào? Chủ thể nào có thẩm
quyền ban hành? Dựa vào những căn cứ pháp lí nào để soạn thảo ra văn bản giải quyết vấn đề
này? Chính vì vậy, em lựa chọn đề tài: “Giải thích rõ việc lựa chọn chủ thể ban hành, loại văn
bản, căn cứ pháp lí và soạn thảo hoàn chỉnh văn bản pháp luật để chủ thể có thẩm quyền giải
quyết công việc sau: Chấn chỉnh và nâng cao hiệu quả công tác tiếp dân, giải quyết
khiếu nại, tố cáo trên đia bàn Thành phố Hà Nội”
Mặc dù đã cố gắng rất nhiều song trong quá trình hoàn thiện bài của mình, em sẽ không tránh
khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ phía thầy cô để bài em trở nên
hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn!
I. Cơ sở lý luận:
1. Thẩm quyền ban hành
Thẩm quyền ban hành văn bản áp dụng pháp luật được hiểu là là giới hạn về quyền lực của cơ
quan ban hành văn bản áp dụng, theo đó chủ thể ban hành sẽ được phép ban hành văn bản với
tên gọi gì, văn bản đó giải quyết công việc gì trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của
chủ thể mà pháp luật đã quy định. Thẩm quyền ban hành văn bản áp dụng pháp luật hiện nay
được quy định trong rất nhiều loại văn bản quy phạm pháp luật khác nhau và gồm các nhóm chủ
thể với các loại văn bản áp dụng được ban hành cụ thể sau:
- Cơ quan nhà nước gồm Cơ quan quyền lực nhà nước trong đó Quốc hội, UBTV Quốc hội, Hội
đồng nhân dân đều ban hành ra nghị quyết; Chính phủ ban hành nghị định, UBND các cấp ban
hành quyết định, Chỉ thị; Viện kiểm sát nhân dân ban hành văn bản áp dụng là các yêu cầu, kiến
nghị, quyết định…; Tòa án nhân dân ban hành quyết định, bản án…
- Cá nhân có thẩm quyền gồm:
+ Thủ trưởng các cơ quan nhà nước như: Chủ tịch nước ban hành, Thủ tướng chính phủ ban hành
chỉ thị, Bộ trưởng và thủ trưởng các cơ quan ngang bộ ban hành chỉ thị, Viện trưởng viện kiểm sát
nhân dân ban hành quyết định..., Chánh án tòa án nhân dân ban hành quyết định..., chủ tịch
UBND các cấp ban hành chỉ thị ...
+ Nhân viên đang thi hành công vụ trong một số trường hợp nhất định như cảnh sát giao thông
ban hành quyết định xử phạt, cán bộ hải quan, kiểm lâm, thanh tra, thẩm phán ban hành quyết
định....
+ Các chủ thể đặc biệt: người lái máy bay, tàu biển khi rời sân bay, bến đỗ có thể ban hành quyết
định...
Như vậy, nhìn một cách tổng thể nhất có thể thấy rằng, thẩm quyền ban hành văn bản áp dụng
pháp luật thuộc về rất nhiều chủ thể khác nhau với nhiều loại văn bản áp dụng khác nhau. Đó là
từ các cơ quan nhà nước ở cấp cao nhất như Quốc hội, Chính phủ cho tới các cơ quan nhà nước ở
cấp thấp hơn như Hội đồng nhân dân cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp xã; rồi từ các cá nhân có chức
vụ đứng đầu trong bộ máy nhà nước như Chủ tịch nước, Thủ tướng chính phủ cho tới những cá
nhân có chức vụ ở địa phương, cấp dưới như chủ tịch UBND xã, chiến sĩ cảnh sát, thanh tra viên..
thậm chí là những cá nhân không có thẩm quyền ban hành nhưng được ủy quyền như người lái
tàu bay tàu biển. Những chủ thể này được quy định rất cụ thể trong các văn bản pháp luật như
Hiến pháp, các đạo luật về tổ chức bộ máy nhà nước, luật, pháp lệnh về quản lý nhà nước trong
từng lĩnh vực cụ thể...
Qua đó, xét đề bài, nhận thấy rằng do vấn đề xảy ra trên địa bàn thành phố Hà Nội nên Ủy ban
nhân dân thành phố Hà Nội là cơ quan có thẩm quyền ban hành. Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành
phố HN là chủ thể có thẩm quyền ban hành bởi vì: thứ nhất, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố
Hn là người đứng đầu UBND thành phố HN; thứ hai, dựa vào chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn.
2. Loại văn bản được dùng
Một loại văn bản áp dụng pháp luật thường được nhiều các chủ thể có thẩm quyền khác nhau ban
hành. Chẳng hạn như đối với quyết định, chủ thể có thẩm quyền ban hành rất đa dạng, gồm các
cơ quan nhà nước (Chính phủ, UBND các cấp..), thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước,
người đứng đầu các đơn vị cơ sở của cơ quan nhà nước, các công chức nhà nước (chiến sĩ cảnh
sát, thẩm phán...), cá nhân, tổ chức xã hội được ủy quyền áp dụng pháp luật (người chỉ huy tàu
bay, tàu biển...). Các loại văn bản áp dụng này được ban hành để giải quyết rất nhiều công việc
khác nhau như miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức vụ trong cơ quan nhà nước, thành lập, giải thể
các cơ quan trực thuộc, đình chỉ thi hành và bãi bỏ các văn bản áp dụng pháp luật sai trái, xử lý
vi phạm, khen thưởng... và trong hầu hết tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội như xây dựng,
văn hóa, thông tin, giao thông, giáo dục...
Từ đó, để “Chấn chỉnh và nâng cao hiệu quả công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố
cáo trên đia bàn Thành phố Hà Nội” thì phải sử dụng loại văn bản là Chỉ thị để giải quyết vấn
đề này. Bởi Chỉ thị được ban hành để quy định biện pháp chỉ đạo, phối hợp hoạt động, đôn đốc và
kiểm tra hoạt động của cơ quan, đơn vị trực thuộc và của Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân
cấp dưới trong việc thực hiện văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, của Hội đồng nhân dân
cùng
cấp
và
quyết
định
của
mình.
Thêm vào đó, các hình thức văn bản áp dụng pháp luật đã được pháp luật quy định cụ thể trong
việc xác định rõ ràng từng hình thức với từng thẩm quyền ban hành. Tức là cùng với việc quy định
về thẩm quyền giải quyết công việc thì pháp luật cũng quy định rõ chủ thể có thẩm quyền đó
phải ban hành loại văn bản nào để phù hợp cho việc giải quyết công việc đó. Ví dụ như Pháp lệnh
xử lý vi phạm hành chính vừa quy định về thẩm quyền của các chủ thể được xử phạt vi phạm
hành chính[1] vừa quy định hình thức văn bản cần phải ban hành để xử phạt vi phạm là quyết
định[2]. Điều này đã tạo thuận lợi cho quá trình áp dụng các văn bản áp dụng pháp luật vào thực
tiễn đời sống. Ngoài ra, còn có một số văn bản được xác định theo hướng chuyên biệt, có vai trò
riêng so với những văn bản áp dụng pháp luật khác nên thuận tiện cho chủ thể có thẩm quyền
soạn thảo lựa chọn loại văn bản cần phải sử dụng trong những trường hợp cụ thể. Chẳng hạn lệnh
được cơ quan tố tụng hình sự ban hành trong quá trình giải quyết các vụ án.