BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ XÂY DỰNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI
----------------------------------

NGUYỄN MINH QUÂN

B Ả O T ỒN V À PH Á T H UY G I Á T R Ị K I Ế N T R ÚC
NH À Ở T R UY Ề N T H ỐNG DÂ N T ỘC T H Á I
T Ạ I T H Ị X Ã NG H Ĩ A L Ộ - T Ỉ NH Y Ê N B Á I

LUẬN VĂN THẠC SĨ KIẾN TRÚC

Hà Nội – 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ XÂY DỰNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI
----------------------------------

NGUYỄN MINH QUÂN
KHÓA: 2016-2018

B Ả O T ỒN V À PH Á T H UY G I Á T R Ị K I Ế N T R ÚC
NH À Ở T R UY Ề N T H ỐNG DÂ N T ỘC T H Á I
T Ạ I T H Ị X Ã NG H Ĩ A L Ộ - T Ỉ NH Y Ê N B Á I

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Ki ến trúc
Mã số: 60.58.01.02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. KTS. LÊ QUÂN
TS.KTS. ĐẶNG HOÀNG VŨ

Hà Nội - 2018


LỜI CÁM ƠN
Tôi xin chân thành cám ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của các thầy giáo,
cô giáo trường Đại học Kiến Trúc Hà Nội, đặc biệt là thầy giáo PGS.TS.Lê
Quân và thầy giáo TS.Đặng Hoàng Vũ đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt
quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thành luận văn.
Để có kết quả nghiên cứu này tôi vô cùng biết ơn sự quan tâm, động
viên giúp đỡ của gia đình tôi, trong cuộc sống và sự nghiệp nghiên cứu khoa
học của tôi.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn những người bạn, đồng nghiệp đã
động viên, giúp đỡ, hỗ trợ tôi hoàn thành tốt nhất luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn!


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan nội dung trong luận văn “ bảo tồn và phát huy giá
trị kiến trúc nhà ở truyền thống dân tộc Thái tại thị xã Nghĩa Lộ -Tỉnh Yên
Bái” này là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả dưới sự hướng dẫn của
thầy PSG.TS. Lê Quân và thầy TS.KTS Đặng Hoàng Vũ, không sao chép và
không trùng lặp với các công trình nghiên cứu, luận văn, luận án và các tài

liệu khoa học đã được công bố trước đây.
TÁC GI Ả LUẬN VĂN

Nguy ễn Minh Quân


LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH M ỤC HÌNH MINH HỌA
DANH M ỤC BẢNG BIỂU
A. MỞ ĐẦU.................................................................................................................. 1
Lý do ch ọn đề tài............................................................................................................ 1
Mục đích nghiên cứu...................................................................................................... 2
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 2
Phương pháp nghiên c ứu
................................................................................................ 2
Nội dung nghiên c ứu. ..................................................................................................... 3
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài....................................................................... 3
Cấu trúc luận văn ............................................................................................................ 4
B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................................. 5
CHƯƠNG I:TỔNG QUAN VỀ KIẾN TRÚC NHÀ Ở TRUYỀN
THỐNGDÂN TỘC THÁI TẠI THỊ XÃ NGHĨA LỘ-TỈNH YÊN BÁI. ......... 5
1.1. Khái quát quá trình hình thành và phát tri ển nhà ở của người dân tộc Thái........ 5
1.1.1. L ịch sử, văn hóa- xã h ội về người Thái....................................................................... 5
1.1.2. Đ ặc trưng về kiến trúc nhà ở truyền thống người dân tộc Thái............................. 13
1.1.3. Nh ững giá trị đem lại trong quá trình hình thành và phát triển nhà ở dân tộc Thái.
................................................................................................................................................... 24
1.2. Thực trạng trong việc xây dựng và bảo tồn nhà ở truyền thống của đồng bào
dân t ộc Thái hiện nay tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái............................................. 26

1.2.1.Th ực trạng về chức năng ở (qua thực tế tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái).......... 26
1.2.2. Th ực trạng về hình thức kiến trúc (qua thực tế tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái).
................................................................................................................................................... 28


1.2.3. Nh ững hạn chế về vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống dân tộc
Thái t ại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên bái................................................................................... 33
1.3. Tổng quan về tình hình nghiên cứu nhà ở truyền thống dân tộc Thái hiện nay.
........................................................................................................................................ 34
1.4. Tình hình b ảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống các dân tộc thiểu số tại
Việt Nam và các nước trong khu vực.......................................................................... 35
1.4.1 Tình hình bào t ồn và phát huy giá trị nhà dài dân tộc ê đê.
..................................... 35
CHƯƠNG 2.CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ
TRỊKIẾN TRÚC NHÀ Ở TRUYỀN THỐNGDÂN TỘC THÁI TẠITHỊ XÃ
NGHĨA LỘ TỈNH YÊN BÁI. ......................................................................... 37
2.1 Cơ s ở lý luận về bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống.........................37
2.1.1 Cơ s ở lý thuyết về bảo tồn và phát huy giá tr ị nhà ở truyền thống.
.................37
2.1.2 Ch ủ trương về phát triển dân cư của Đảng và nhà nước ta đối với các dân tộc
miền núi.................................................................................................................................... 42
2.1.3 Chi ến lược phát triển kinh tế, xã hội của vùng đối với các dân tộc miền núi....... 50
2.2 Cơ s ở khoa học về bảo tồn và phát huy giá trị kiến trúc nhà ở truyền thống dân
tộc Thái tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái. .................................................................. 53
2.2.1 Quy ho ạch kiến trúc nhà ở truyền thống dân tộc Thái tại tỉnh thị xã Nghĩa LộTỉnh Yên Bái ........................................................................................................................... 53
2.2.2 Môi trư ờng sinh thái và phát triển bền vững ngôi nhà truyền thống dân tộc Thái
tại thị xã Nghĩa Lộ-tỉnh Yên Bái........................................................................................... 57
2.3. Nh ững yếu tố ảnh hưởng đến quá trình bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền
thống dân tộc Thái tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái. ................................................ 58
2.3.1. Đi ều kiện về tự nhiên khí hậu, địa hình ảnh hưởng đến quá trình bảo bồn và phát

huy giá tr ị nhà ở dân tộc Thái................................................................................................ 58
2.3.2. Đi ều kiện về kinh tế kĩ thuật ảnh hưởng đến quá trình bảo bồn và phát huy giá trị
nhà ở dân tộc Thái.................................................................................................................. 60


2.3.3. Đi ều kiện về văn hóa xã hội ảnh hưởng đến quá trình bảo bồn và phát huy giá trị
nhà ở dân tộc Thái.................................................................................................................. 62
2.3.4. Đi ều kiện về quy hoạch và đô thị hóa ảnh hưởng đến quá trình bảo bồn và phát
huy giá tr ị nhà ở dân tộc Thái................................................................................................ 64
2.4 Kinh nghi ệm và tình hình bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống của
một số nước trên thế giới.............................................................................................. 66
CHƯƠNG 3.BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ NHÀ Ở TRUYỀN
THỐNG DÂN TỘC THÁI TẠI THỊ XÃ NGHĨA LỘ TỈNH YÊN BÁI. ...... 68
3.1. Đ ịnh hướng công tác bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống...............68
3.1.1 Đ ịnh hướng về quy hoạch bản làng nhằm bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở dân
tộc Thái (qua thực tế tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái). ................................................... 68
3.1.2 Đ ịnh hướng về thiết kế nhà ở trong việc bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống
nhà dân t ộc Thái (qua thực tế tại thị xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái)...................................... 69
3.2. Quan đi ểm của bảo tồn và phát huy gái trị nhà ở truyền thống dân tộc Thái....72
3.2.1 Quan đi ểm về bảo tàng hóa nhà ở truyền thống dân tộc Thái................................ 72
3.2.2 Quan đi ểm về bảo tồn chuyển hóa chức năng nhà ở truyền thống dân tộc Thái.74
3.3.3 Quan đi ểm về phát huy giá trị truyền thống nhà ở dân tộc Thái.
............................ 75
3.3. Nh ững giải pháp về bảo tồn kiến trúc nhà ở truyền thống dân tộc Thái tại thị xã
Nghĩa Lộ- tỉnh Yên Bái. ........................................................................................................ 78
3.3.1. T ổ chức không gian quy hoạch .................................................................................. 79
3.3.2. Gi ải pháp về chức năng ở........................................................................................... 84
3.3.3. V ề sử dụng vật liệu...................................................................................................... 86
3.4 Những giá trị đem lại của việc bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống
dân t ộc Thái tại thị xã Nghĩa Lộ.................................................................................. 89

3.4.1 Giá tr ị về văn hóa từ việc bảo tồn và phát huy giá trị nhà ở truyền thống dân tộc
Thái. .......................................................................................................................................... 89
3.4.2 Giá tr ị về đời sống con người dân tộc Thái............................................................... 91


3.4.3 Giá tr ị nhằm phát triển về du lịch cho các bản làng trong và ngoài khu vực........ 93
3.5 Thi ết kế thực nghiệm....................................................................................................... 96
C. PH ẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................101
1. Kết luận. ..................................................................................................................101
3. Kiến nghị của tác gi ả. .............................................................................................106
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
E. PHỤ LỤC


DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ, BẢNG CHỈ TIÊU
Số hiệu hình

Tên hình

Trang

Hình 1.1

Hình ảnh múa xòe dân tộc Thái

7

Hình 1.2

Lễ hội “tăm khảu mảu”( lễ hội giã cốm) dân tộc

Thái.

10

Hình 1.3
Hình 1.4

Hỉnh ảnh tại bản Muông – xã Nghĩa An- thị xã
Nghĩa Lộ
Hình ảnh tại xã Nghĩa Sơn -huyện Văn Chấn tỉnh
Yên Bái

15
15

Hình 1.5

Hình ảnh nhà dân tộc Thái đen

17

Hình 1.6

Hình ảnh nhà dân tộc Thái trắng

17

Hình 1.7

Bộ vì kèo khứ kháng


19

Hình 1.8

Bộ vì kèo khay điêng

20

Hình 1.9

Mặt bằng công năng nhà dân tộc Thái đen

21

Hình 1.10

Mặt đứng công nhà dân tộc Thái đen

21

Hình 1.11

Mặt bằng công năng nhà dân tộc Thái trắng

22

Hình 1.12

Mặt đứng công năng nhà dân tộc Thái trắng.


22

Hình 1.13

Hình ảnh ngăn chia không gian trong nhà

23

Hình 1.14

Hình ảnh chi tiết khau cút trên đỉnh mái nhà
dân tộc Thái đen

23

Hình 1.15

Hỉnh ảnh trang trí cửa sổ và cửa đi

24

Hình 1.16

Một số kiểu trang trí lan can của nhà sàn

24

Hình 1.17


Hình ảnh nhà dân tộc Thái hiện nay tại xã Nghĩa
Lợi

26

Hình 1.18

Mặt bằng tổng thể của một nhà sàn Thái điền
hỉnh.

29

Hình 1.19

Hình ảnh nhà sàn tại xã Nghĩa Lợi –Thị Xã Nghĩa

31


Lộ.
Hình 1.20
Hình 2.1
Hình 2.2
Hình 2.3

Hình ảnh tại xã Nghĩa Lợi – TX Nghĩa Lộ
Hình ảnh hiện trạng bản Xa xã Nghĩa Lợi-

32


Thị xã Nghĩa Lộ

56

Hình ảnh cánh đồng mường lò thị xã Nghĩa Lộ

57

Hình ảnh về nghề dệt vải thổ cẩm tại xã Nghĩa AnThị xã Nghĩa Lộ

61

Hình 2.4

Hình ảnh về cuộc sống con người Thái tại thị xã hiện
nay

61

Hình 2.5

Hình ảnh đại xòe của người dân tộc Thái được tổ
chức hàng năm

63

Hình 2.6

Hình ảnh về văn hóa ẩm thực dân tộc Thái


63

Hình 2.7

Hình ảnh cánh đồng Mường Lò-TX Nghĩa Lộ

65

Hình 2.8

Hình ảnh thị xã Nghĩa Lộ từ trên cao

65

Hình 3.1

Quan hệ các khu chức năng trong khuôn viên

81

Hình 3.2

Sơ đồ tổ hợp bốn hộ trong bố cục tổng thể

81

Hình 3.3

Hình ảnh hiện trạng bản Hán xã Nghĩa An


82

Hình 3.4

Ví dụ minh họa quy hoạch bạn Hán xã Nghĩa An

83

Hình 3.5

Hình ảnh từng bản Thái quy quạch thành từng
cụm

84

Hình 3.6

Hình ảnh thị xã Nghĩa Lộ từ trên cao

84

Hình 3.7

Nghề dệt truyền thống lâu đời của dân tộc Thái

92

Hình 3.8

Nhà nghỉ homestay điển hình tại thị xã


95

Hình 3.9

Hình ảnh người con gái Thái

96

Hình 3.10

Phương án mặt bằng tổng thể với việc tách biệt
nhà chính và nhà phụ

98


Hình 3.11

Hình ảnh chi tiết mặt bằng tầng 1

99

Hình 3.12

Hình ảnh chi tiết mặt bằng tầng 2

99

Hình 3.13


Phối cảnh minh họa phương án đề xuất

100

Hình 3.14

Phối cảnh minh họa phương án đề xuất

100

DANH M ỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Số hiệu sơ đồ

Tên sơ đ ồ, bảng biểu

Trang

Bảng 2.1

Thu nhập bình quân đầu người / tháng
1000 đồng

47

Bảng 2.2

Chỉ số tài sản hộ gia đình %

47


Bảng 2.3

Tỷ lệ người DTTS biết tiếng dân tộc mình %

50

Sơ đồ 2.4

Chỉ số văn hóa truyền thống %
Chỉ tiêu giữa nhà truyền thống và cải tiến

Sơ đồ 3.1

50
98


1

A. MỞ ĐẦU
L ý do chọn đề tài
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc, 54 dân tộc anh em là 54 màu sắc
văn hóa khác nhau tạo nên một nền văn hóa riêng đậm đà bản sắc dân tộc Việt
Nam. Do sự khác nhau về điềukiện tự nhiên, kinh tế - xã hội cho nên đã hình
thành các vùng văn hóa khác nhau. Trong các vùng văn hóa ấy, vùng Tây Bắc
nước ta gồm 6 tỉnh: Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Yên
Bái. Là một vùng rộng lớn, có địa chính trị, kinh tế - văn hóa độc đáo, có vị trí
rất quan trọng đối với sự phát triển của đất nước cả về an ninh - quốc phòng,
kinh tế, văn hóa, xã hội bao gồm rất nhiều dân tộc thiểu số sinh sống. Mỗi dân

tộc với những đặc điểm riêng, đều sớm hình thành những nét văn hóa riêng
có, độc đáo của mình.
Dân tộc Thái là dân tộc có số dân đông thứ hai trong 53 dân tộc thiểu
số ở nước ta. Cũng như mọi dân tộc khác, người Thái ở Tây Bắc đã sớm hình
thành một nền văn hóa mang mầu sắc riêng và hết sức đặc sắc. Nền văn hóa
ấy ảnh hưởng sâu xa đến từng cá nhân trong cộng đồng người Thái, góp phần
làm phong phú thêm những giá tr ị cho nền văn hóa đa dân tộc vùng Tây Bắc
Việt Nam.
Sự phát triển của nền kinh tế, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay đã tạo
ra những tiêu đề căn bản để phát triển đất nước trong đó có nông thôn miền
núi. Điều đó đã phản ánh rõ nét trong kiên trúc và quy hoạch. Sự biến đổi này
có nguy cơ làm mất đi bản sắc văn hóa dân tộc trong sự phát triển kiến trúc
các cộng đồng dân tộc nói chung và dân tộc Thái nói riêng. Yếu tố văn hóa
truyền thống bản sắc văn hóa gốc đã có những biến đổi nhất định.
Hiện nay sự biến đổi ấy là một quá trình chuyển hóa dần dần, song cũng tiềm
ẩn nguy cơ mất đi bản sắc văn hóa, kiến trúc truyền thống của dân tộc Thái.
Trong những bản làng Thái vốn tập trung những ngôi nhà sàn theo phong


2

cách truyền thống đã xuất hiện những kiến trúc mới, với vật liệu mới và nội
dung cũng thay đổi. Những vật liệu như gạch ngói , đất nung truyền thống đã
dần được thay thế. Ngoài ra ở một số nơi đã xuất hiện những chức năng mới
như du lịch, dịch vụ.. làm tha y đổi tổ chức hình thái dân cư quen thuộc vốn
dựa trên nền kinh tế tự cung tự cấp của dân tộc Thái.
Do dó việc nghiên cứu những loại hình nhà ở truyền thống của địa
phương là việc cần thiết, có tác dụng nâng cao chất lượng và nhu cầu ở của
người dân tộc Thái trong tỉnh Yên Bái nói chung và tại thị xã Nghĩa Lộ nói
riêng.

M ục đích nghiên cứu
-Tìm hiểu giá trị nhà ở truyền thống của người dân tộc người Thái .
Phục vụ nghiên cứu, tài liệu tham khảo kiến trúc dân tộc người Thái.
- Khai thác các giá trị truyền thống trong kiến trúc nhà ở hiện nay của
dân tộc Thái. Phúc vụ công tác thiết kế cụ thể.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là kiến trúc nhà ở truyền thống của người dân
tộc Thái tại một số bản làng ở thị xã Nghĩa Lộ-tỉnh Yên Bái. Yếu tố tự nhiên,
khí hậu và lối sống là hai yếu tố chính được khảo sát để nhận diện và khai
thác giá trị kiến trúc truyền thống của dân tộc Thái trong kiến trúc hiện nay.
Phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp thu thập, kế thừa tài liệu, kết quả đã nghiên cứu.
- Đề tài sẽ nghiên cứu những văn bản, tài liệu liên quan đến nội dung
nghiên cứu.
- Quan điểm chủ chương của nhà nước về bảo tồn các giá trị kiến trúc
truyền thống.
- Các công trình nghiên ứu,
c sưu tầm
thống.

trong nước về nhà ở truyền


3

* Phương pháp điều tra khảo sát thực địa, xử lý thông tin;
- Khảo sát một số bản lạng tại thực địa ( qua thực tế một số xã tại thị
xã Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái.
- Lựa chọn những nết tiêu biểu thể hiện rõ nét đặc trưng cũng như sự
giao thoa với kiến trúc hiện nay.

* Phương pháp phân tích tổng hợp, so sánh, tiếp cận hệ thống:
- Đối chứng những nét văn hóa giữa các dân tộc để tìm ra những nét
đặc sắc.
- Phương pháp chuyên gia, đúc rút kinh nghiệm.
Nội dung nghiên cứu.
- Nghiên cứu về giá trị kiến trúc nghệ thuật của nhà sàn truyền thống
dân tộc Thái.
- Nghiên cứu các điều kiện tự nhiên, địa hình, kinh tế, văn hóa, xã hội,
phong tục tập quán tác động đến hình thái, kỹ thuật, vật liệu xây dựng, đánh
giá được giá trị văn hóa truyền thống, giá trị khoa học, nghiên cứu quá trình
phát triển và đánh giá thực trạng phát triển nhà sàn của dân tộc Thái tại TX
Nghĩa Lộ - tỉnh Yên Bái trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện
nay.
- Định hướng phát triển và định hướng bảo tồn, phát huy và đưa ra giải
pháp định hướng áp dụng cho việc phát tri ển nhà sàn truyền thống dân tộc
Thái.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Nâng cao sự hiểu biết và kiến thức về những giá trị di sản kiến trúc
nhà sàn dân ột truyền thống của các dân tộc thiểu số nói chung và dân ộc
t
Thái nói riêng.
- Xây dựng được hệ thống dự liệu kiến trúc nhà ở truyền thống của
người Thái.


4

- Đề xuất giải pháp bảo tồn, khai thác những yếu tố kiến trúc, mỹ
thuật, kỹ thuật, vật liệu… phục vụ cho công tác quản lý, kiến trúc, quy hoạch,
xây dựng nông thôn mới và phát triển du lịch.

C ấu tr úc luận văn
Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận và kiến nghị, Tài liệu tham khảo và
Phụ lục, nội dung chính củaLuận văn gồm ba chương:
- Chương 1: Tổng quan về kiến trúc nhà ở truyền thống của dân tộc
Thái ở tỉnh Yên Bái.
- Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về bảo tồn và phát huy giá trị
kiến trúc nhà ở truyền thống dân tộc Thái tại thị xã Nghĩa Lộ - tỉnh Yên Bái.
- Chương 3: Bảo tồn và phát huy giá trị kiến trúc nhà truyền thốngdân
tộc Thái tại thị xã Nghĩa Lộ Tỉnh Yên Bái.


THÔNG BÁO
Để xem được phần chính văn của tài liệu này, vui
lòng liên hệ với Trung Tâm Thông tin Thư viện
– Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội.
Địa chỉ: T.13 – Nhà H – Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội
Đ/c: Km 10 – Nguyễn Trãi – Thanh Xuân Hà Nội.
Email:

TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN


101

C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. K ết luận.
Kiến trúc của bất kỳ một dân tộc nào ( đặc biệt là kiến trúc dân gian)
bao giờ cũng cần có sự kế thừa và tất yếu là sự kế thừa cần liên tục. Việc
nghiên cứu những yếu tố truyền thống mang bản sắc của từng dân tộc là việc
làm cần thiết. Nó không những góp phần nâng cao chất lượng và nhu cầu ở

phù hợp nhịp sống đang biến đổi từng ngày mà còn thúc đẩy quá trình hình
thành nên kiến trúc hiện đại mang bản sắc dân tộc.
Bảo lưu nghệ thuật kiến trúc truyền thống trong kiến trúc nhà Thái
không chỉ là bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống trong kho tàng văn hóa
phong phú của các dân tộc trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam mà nó còn
góp phần thực hiện chính sách đoàn kết các dân tộc của Đảng , đưa miền núi
tiến kịp miền xuôi.
Trong khuôn khổ luận án, tôi đã hệ thống lại được những giá trị kiến
trúc truyền thống của dân tộc Thái làm một phần tài liệu tham khảo, phục vụ
công tác nghiên cứu và là cơ sở cho việc thiết kế cụ thể những công trình kiến
trúc nhà ở hiện nay.
Những giải pháp trên đây chưa phải là những kết luận sau cùng mà chỉ
là những ý kiến đề xuất mang tính chất tham khảo, có dựa trên cơ sở thực tế
xây dựng trong nhiều năm qua. Cho đến nay chúng ta đã có nhiều thành công
trong công việc xây dựng nhà ở miền núi trong điều kiện hạn chế của kinh tế
và vật liệu xây dựng. Nhưng vẫn còn là vấn đề rất phức tạp cần phải có thời
gian để nghiên cứu thực nghiệm.
Trong luận án thạc sĩ, tác giả chưa có đủ điều kiện để khảo sát đầy đủ
địa bàn mà người Thái đang sinh sống. Mà một phần phải dùng đến những tài
liệu tham khảo của các người đi trước. Nhưng hy vọng sẽ là những đóng góp
nhỏ bé vào kho tàng kiến trúc dân gian truyền thống Việt Nam


102

Kiến trúc nhà ở dân tộc Thái là một loại hình hiến trúc tiêu biếu của
thể loại kiến trúc nhà sàn của các tỉnh miền núi phía Bắc và đặc biệt là thị xã
Nghĩa Lộ cửa ngõ miền tây của các tỉnh phía Tây Bắc. Những nghiên cứu trên
cho ta khái quát được những nét chính yếu của kiến trúc nhà sàn Thái. Từ lịch
sử hình thành văn hóa, lối sống, kinh tế, xã hội, sự chuyển biến theo xu ngs

chung và những nét riêng biệt của từng vùng.
Dựa vào điều kiện vật liệu từng vùng, ta có thể áp dụng được ở nhiều
nơi, nhiều địa hình cụ thể.
-Loại hình kiến trúc mang tính truyền thống bằng những vật liệu cổ
truyền: áp dụng ở những nơi vùng sâu vùng xa, phương thức sản xuất còn
mang tính tự cung, tự cấp.
-Loại kiến trúc kết hợp: áp dụng ở những nơi có điều kiện kinh tế ổn
định hơn.
- Loại kiến trúc mô phỏng: áp dụng tại thị trấn, thị tứ và hướng tới
những loại kiến trúc hiện đại trong tương lai.
Những cấu trúc chính của luận văn được tác giả trình bày tóm tắt
trong các sơ đồ sau.


103

Sơ đồ: Giới hạn các vấn đề nghiên cứu


104

Sơ đồ 2: Chuyển hóa không gian kiến trúc nhà ở dân tộc Thái


105

Sơ đồ 3: Cấu trúc luận văn


106


3. K iến nghị của tác giả.
Để đảm bảo và nâng cao chất lượng sống cho người dân Thái và dân
tộc miền núi nói chung, hiện nay còn thiếu sự quan tâm thích đáng của các
ngành liên quan. Những tỉnh vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế còn rất khó
khăn, cơ sở hạ tầng còn yếu kém, hiện tượng thiếu nước sinh hoạt và mức độ
ô nhiểm ngày càng cao, vệ sinh phòng dịch bệnh còn rất thiếu thốn… Nói
chung cư dân ở vùng cao còn lạc hậu. Nhà nước nên đầu tư thêm, từ hình thức
trợ giúp về vốn để làm ăn, sản xuất, đến việc xây dựng hệ thống hạ tầng điện
đường trường , trạm để rút ngắn khoảng cách giữa thành thị và nông thôn.
Với khái niệm “nhà” ở đây bao gồm hai yếu tố: nhà và sinh hoạt trong nhà.
Theo nghiên cứu của luận văn với hoàn cảnh cụ thể của luận văn, vấn đề
chính chưa phải là thay đổi loại hình cũng như kiểu nhà mà quan trọng là lối
sống, nếp sống trong nhà. Những đề xuất chỉ mang tính chất tham khảo, làm
cơ sở cho những nghiên cứu tiếp theo.


1

D.TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Nguyễn Khắc Tụng, Nhà ở cổ truyền các dân tộc Việt Nam, Hội

khoa học lịch sử Việt Nam, Hà Nội năm 1993.
2.

Hoàng Nam-Lê Ngọc Thắng (1984), Nhà sàn Thái- nhà xuất bản

văn hóa.

3.

Trần Quốc Vượng (chủ biên), Cơ sở văn hóa Việt Nam (2008),

NXB Giáo dục, Hà Nội.
4.

Viện dân tộc học, Các dân tộc thiểu số Việt Nam thế kỉ XX

(2011), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội
5.

Đảng cộng sản Việt Nam – Hỏi đáp về các chính sách dân tộc

của Đảng – NXB Sự Thật – Năm 1983
6.

Trần Văn Bính (chủ biên) (2004), Văn hóa các dân tộc Tây Bắc,

thực trạng và những vấn đề đặt ra, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
7.

Thành Duy (2006), Bản sắc dân tộc và hiện đại hóa văn hóa Việt

Nam mấy vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
8.

Đại học Quốc gia Hà Nội - Chương trình Thái học Việt Nam

(1998), Văn hóa và lịch sử người Thái ở Việt Nam, Nxb Văn hóa Dân tộc, Hà

Nội.
9.

Nguyễn Khoa Điềm (2002), Xây dựng và phát triển nền văn hóa

Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
10. Phạm Minh Hạc (1996), Phát triển văn hóa - giữ gìn và phát huy
bản sắc dân tộc kết hợp với tinh hoa nhân loại, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
11. Văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Nguyễn Chí Bền- Nhà xuất bản chính trị quốc gia 2010.
12. Việt Nam hình ảnh cộng đồng 54 dân tộc- Thông tấn xã Việt
Nam phát hành- Nhà xuất bản văn hóa dân tộc Hà Nội năm 2000.


2

13. Kiến trúc dân gian truyền thống- Chu Quang Trứ- Nhà xuất bản
mỹ thuật 1999.
14. Các loại hình kiến trúc cổ Việt Nam- Vũ Tam Lang- Trường ĐH
Kiến trúc Hà Nội 1986.
15. Kiến trúc và khí hậu nhiệt đới Việt Nam- Viện nghiên cứu kiến
trúc- Nhà xuất bản xây dựng 1997.
16. Bức tranh văn hóa các dân tộc Việt Nam- Nguyễn Văn Huy- nhà
xuất bản giáo dục 2001.
17. Môi trường xây dựng- Nguyễn Huy Côn- Nhà xuất bản khoa học
và kĩ thuật 1993.
18. Góp phần tìm hiểu bản chất kiễn trúc truyền thống- Nguyễn Đức
Thiềm- Nhà xuất bản xây dựng năm 2000.
19. Vật liệu xây dựng- Phùng Văn Lự, Phan Duy Hữu, Phan Khắc
Tri- Nhà xuất bản giáo dục 1993.
20. Sổ tay tính toán kiến trúc và kĩ thuật- Robert Brown Butler- Nhà

xuất bản xây dựng 1995.
21. Nhà ở dân gian các vùng nông thôn Việt Nam- Hội Kiến trúc sư
Việt Nam2002.
22. Các dân tộc thiểu số Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa
hiện đại hóa- Hội Dân tộc học Việt Nam-2000.
23. Bản sắc văn hóa Việt Nam- Phan Ngọc- Nhà xuất bản Văn học
2002.
24. Mô hình cấu trúc cộng đồng dân cư nông thôn trong xu thế công
nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn-Hội Kiến trúc sư Việt nam
2003.


3

25. Hội thảo khoa học toàn quốc về phát triển kiến trúc nhiệt đới
trong chiến lược bảo vệ môi trường và chương trình sử dụng năng lượng tiết
kiệm hiệu quả-Viện Kiến trúc nhiệt đới, Trường ĐH Kiến trúc Hà nội 2008.
26. Phát triển bền vững, từ quan điểm đến hành động - Hà Huy
Thành, Nguyễn Ngọc Khánh- Nhà xuất bản khoa học xã hội 2009.
27. Bộ Xây Dựng – Viện Kiến trúc, Quy hoạch đô thị và nông thôn Báo cáo điều tra, khảo sát kiến trúc nhà ở truyền thống các dân tộc miền núi
phía Bắc và Tây Nguyên, đề xuất bảo tồn và khai thác giá trị kiến trúc nhà ở
truyền thống.
28. Cộng đồng các dân tộc Việt Nam (5/2010), Tài liệu Đại hội đại
biểu các dân tộc thiểu số Việt Nam lần thứ nhất, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà
Nội.
Các tài liệu theo hướng dẫn của thầy giáo hướng dẫn.
Các tài liệu về dân tộc học liên quan.
Tài liệu tập hợp qua nghiên cứu tham khảo tại Thư viện Quốc Gia, Thư viện
Quân đội, Bảo tàng dân tộc học và Bảo tàng lịch sử.
Các tài liệu khảo sát thực tế bằng tư liệu và hình ảnh.

Các tài liệu liên quan đến chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước
Các tiêu chuẩn qui phạm có liên quan.