phương pháp thuyết minh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (135.77 KB, 3 trang )
phương pháp thuyết minh
Người đăng: Hiền Lương - Ngày: 28/01/2018
Soạn văn 10 tập 2, soạn bài phương pháp thuyết minh trang 48 sgk ngữ văn 10 tập 2, để học tốt văn 10.
Bài soạn cho ta hiểu về cách phueoeng pháp .cách làm một bài văn thuyết minh hoàn chỉnh. Những
kiến thức trọng tâm, những câu hỏi trong bài học sẽ được hướng dẫn trả lời, soạn bài đầy đủ, chi tiết
A- KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
I- TẦM QUAN TRỌNG CỦA PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
Phương pháp thuyết minh là một hộ thống những cách thức mà người thuyết minh sử dụng
nhằm đạt đựợc mục đích đặt ra. Phương pháp thuyết minh có tầm quan trọng rất lớn trong việc
làm bài văn thuyết minh. Năm được phương pháp, người viết (người nói) mới truyền đạt đên
người đọc (người nghe) những hiểu biết về sự vật, sự việc, hiện tượng một cách dê dàng và
hiệu quả
Việc lựa chọn, vận dụng và phối hợp các phương pháp thuyết minh cần tuân theo các nguyên
tắc: không xa rời mục đích thuyết minh; làm nổi bật bản chất và nét đặc trưng của sự vật, hiện
tượng; làm cho người đọc (người nghe) tiếp nhận dễ dàng và hứng thú.
Người học cần rèn luyện kĩ năng nhận thức, phân loại các phương pháp thuyết minh đồng thời
rèn luyện kĩ năng vận dụng các phương pháp thuyết minh vào những bài tập cụ thể, từ đó có kĩ
năng vận dụng phương pháp thuyết minh vào làm văn cũng như trong cuộc sống.
II- MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1. Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học
Đoạn
văn
Phương pháp thuyết minh
Tác dụng của phương pháp thuyết minh
(1)
Liệt kê, giải thích
Bảo đảm tính chuẩn xác và thuyết phục người nghe
(2)
Định nghĩa, phân tích, giải
thích
Cung cấp những thông tin bất ngờ thú vị về bút danh của
thi sĩ Ba-sô
(3)
Nêu số liệu, so sánh
Gây ấn tượng mạnh, tăng sức hấp dẫn và độ chính xác cho
thông tin
(4)
Phân loại, giải thích
Cung cấp thông tin thú vị về loại hình nghệ thuật dân gian
2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh
a) Thuyết minh bằng cách chú thích:
Hãy đọc lại câu văn:" Ba- sô là bút danh" đã dẫn ở trên
Vì sao không thể cho rằng tác giả câu đó đã thuyết minh bằng cách định nghĩa?
Trong câu văn:" Ba- sô là bút danh" tác giả đã thuyết minh bằng các chú thích? Thế nào là thuyết minh
bằng chú thích? So sánh cách thức thuyết minh bằng định nghĩa và thuyết minh bằng chú thích có những
hạn chế và ưu điểm gì? Ví dụ
Trả lời:
Câu "Ba-sô là bút danh" không sử dụng phương pháp định nghĩa vì không đặt Ba-sô vào một loại lớn
hơn, cũng không chỉ ra yếu tố nói lên đúng đặc điểm bản chất của nhà văn này. Phương pháp được sử
dụng ở đây là phương pháp chú thích.
So sánh:
Giống : có mô hình cấu trúc “A là B”.
Khác :
Phương pháp thuyết minh bằng định nghĩa : đặt đối tượng thuyết minh vào một loại lớn hơn,
rộng hơn ; Phương pháp này chỉ ra được đặc điểm bản chất của sự vật, hiện tượng để phân biệt
nó với hiện tượng cùng loại.
Phương pháp thuyết minh bằng chú thích : Nêu ra một tên gọi khác hoặc một cách nhận biết
khác, chưa phản ánh đầy đủ thuộc tính bản chất của đối tượng.
b) Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân kết quả:
Đọc đoạn văn tiếp tục giới thiệu về thi sĩ Ba-sô (mục 2.b. SGK, trang 50) và trả lời câu hỏi:
Đoạn trích thuyết minh về niềm say mê cây chuối của Ba-sô và tại sao có bút danh Ba-sô. Trong hai mục
đích này, mục đích thuyết minh về việc tại sao có bứt danh Ba-sô là chủ yếu mặc dù được nói ngắn hơn
niềm say mê cây chuối của Ba-sô. Đây chính là mối quan hệ nhân - quả. Cho dù nguyên nhân có được
trình bày dài hơn nhưng nội dung thông báo chính vẫn là kết quả. Niềm say mê cây chuối là nguyên nhân
dẫn đến bút danh Ba-sô.
Đoạn trích đã được trình bày một cách hợp lí và hấp dẫn bởi vì người viết đã sử dụng phương pháp
thuyết minh phù hợp đối tượng thuyết minh. Nhờ đó mà hình ảnh thi sĩ Ba-sô cùng bút danh của ông
hiện lên một cách sinh động, sâu sắc.
III- YÊU CẦU VỚI VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
1. Người làm văn căn cứ vào mục dích thuyết minh để chọn phương pháp phù hợp.
2. Nói cho rõ về sự vật, hiện tượng không phải là mục đích duy nhất của phương pháp thuyết minh.
Những dẫn chứng nêu trong bài học cho thấy phương pháp thuyết minh còn được vận dụng để làm cho
văn bản thuyết minh có khả năng gây hứng thú và hấp dẫn nhằm đạt tới mục đích truyền bá vấn đề,
thuyết phục người nghe.
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1: trang 51 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Nhận xét về sự chọn lựa, vận dụng và phối hợp các phương pháp thuyết minh trong đoạn trích sau :
Trong muôn vàn loài hoa mà thiên nhiên đã tạo ra trên thế gian này, hiếm có loài hoa nào mà sự đánh giá
về nó lại được thống nhất như là hoa lan.
Hoa lan được người phương Đông tôn là "Loài hoa vương giả" (Vương giả chi hoa). Còn với người
phương Tây thì lan là "Nữ hoàng của các loài hoa".
Họ lan thường được chia thành hai nhóm : Nhóm phong lan bao gồm tất cả những loài sống bám trên đá,
trên cây, có rễ nằm trong không khí. Còn nhóm địa lan lại gồm những loài có rễ nằm trong đất hay lớp
thảm mục.
Có thể nói trong thế giới của hoa, chưa có loài nào đạt đến sự phong phú tuyệt vời như lan, với những sự
biến thái rất đa dạng về rễ, thân, lá và đặc biệt là hoa. Chỉ riêng 10 loài của chi lan Hài Vệ nữ đã cho thấy
sự đa dạng tuyệt vời của hoa và của lá về hình dáng, màu sắc. Với cánh môi còn lượn như gót hài, cánh
hoa trong mảnh và mang hòa sắc tuyệt diệu của trắng, vàng, phớt tím, nâu, khi có làn gió nhẹ, hoa Hài
Vệ nữ rung rinh, tưởng như cánh bướm mảnh mai đang bay lượn.
(Theo Lê Hoàng, Hoa lan Việt Nam, Tạp chí KTC - Tri thức là sức mạnh, số 5, 1997)
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 2: trang 52 sgk Ngữ văn 10 tập 2
Trong một buổi giao lưu với bạn bè quốc tế, anh (chị) muốn giới thiệu với các bạn một trong những nghề
truyền thống của quê mình (trồng lúa, nuôi tằm, làm đồ gốm,…). Hãy viết lời giới thiệu của anh (chị)
thành một bài văn thuyết minh dài khoảng 500 chữ.
=> Xem hướng dẫn giải
