CÁC DÂY THẦN KINH SỌ
CÁC DÂY CẢM GIÁC: I, II, VIII
CÁC DÂY VẬN ĐỘNG: III, IV , VI
Nhóm trình bày:
1.
2.
3.Võ Ngọc Bích Minh
4. Nguyễn Trọng Thiên Ân


Dàn bài
A. CÁC DÂY THẦN KINH GIÁC QUAN: I, II, VIII
I. THẦN KINH I
II. THẦN KINH II
III. THẦN KINH VIII
B. CÁC DÂY THẦN KINH VẬN ĐỘNG: III, IV, VI
I. THẦN KINH III
II. THẦN KINH IV
III. THẦN KINH VI


A. CÁC DÂY THẦN KINH GIÁC QUAN: I, II, VIII
I. THẦN KINH I
1. Nguyên ủy và đường đi:
•

Nguyên ủy thật: Các tế bào khứu giác hai cực nằm ở
vùng khứu lớp niêm mạc mũi ở vùng xoăn mũi trên
(superior nasal concha).

•

Nguyên ủy hư: Hành khứu (olfactory bulb)


I. THẦN KINH I
• Đường đi: Thân các tế bào này có 2 loại nhánh.
– Các sợi ngoại biên: Ngắn, nằm ngay trong vùng
niêm mạc khứu để thụ cảm khứu giác.
– Các sợi trung ương: Chạy hướng lên trên, đan
chằng chịt vào nhau tạo thành một đám rối thần kinh
dưới niêm mạc khứu. Từ đám rối này, khoảng 20 sợi
nhỏ mỗi bên gọi là các dây thần kinh khứu (olfactory
nerves), tách ra chui qua các lỗ của mảnh sàng
(cribriform plate) để đến tận hết ở mặt trong dưới của
hành khứu.


I. THẦN KINH I
2. Ứng dụng lâm sàng:
Khi các sợi thần kinh khứu xuyên qua lá sàng, mỗi sợi
đều được bao bọc bởi màng mềm, màng nhện và màng
cứng.
Do đó các nhiễm trùng từ trong khoang mũi có thể lan
lên trên não.


I. THẦN KINH I
Trong các trường hợp chấn thương vùng hố sọ trước,
hành khứu có thể bị tách ra khỏi các dây thần kinh khứu,
hay gây đứt các dây thần kinh khứu dẫn đến mất hoặc

giảm cảm giác khứu giác.
Các trường hợp vỡ sàn sọ trước có thể dẫn đến viêm
màng não, chảy dịch não tủy ra mũi.


Thiết đồ cắt ngang qua hốc mũi


Cấu tạo xương thành bên mũi


Thần kinh phân nhánh cho thành bên hốc mũi.


Các bó sợi của thần kinh khứu


II. THẦN KINH II
1. NGUYÊN ỦY VÀ ĐƯỜNG ĐI
• Nguyên ủy thật: Tầng hạch thần kinh thị giác của lớp
võng mạc mắt. Sợi ngoại biên của các tế bào hai cực
thuộc tầng hạch này tiếp hợp với 2 loại tế bào: tế bào
nón thụ cảm ánh sáng trắng và màu sắc, còn tế bào que
chỉ thụ cảm ánh sáng trắng.
• Nguyên ủy hư: Thể gối ngoài và lồi não trên.


Đường đi: Các sợi trung ương của các tế bào tầng hạch
hội tụ lại ở dải thị giác để tạo nên thần kinh thị giác, dây
lớn nhất trong 12 đôi dây thần kinh sọ.

Từ sau nhãn cầu, dây thần kinh đi qua lớp mỡ phần sau
hốc mắt, chui vào ống thị giác để đến hố sọ giữa. Tại
đây hai dây phải và trái bắt chéo nhau tạo thành giao thị,
rồi lại tách ra làm hai giải thị chạy vòng quanh cuống đại
não để đến thể gối ngoài và lồi não trên.


Đường dẫn truyền thị giác


Đường dẫn truyền thần kinh thị giác bắt nguồn từ các tế
bào nón và que trong võng mạc


•
•

•
•

1.1. Thần kinh thị giác: Chiều dài tổng cộng của thần kinh
thị là 5-6 cm, gồm:
Phần trong sọ: khoảng 1cm chỉ được bao bọc bởi lớp màng
nuôi .
Phần trong ống thị : 0,6 cm, bắt đầu ở đây thần kinh được
bọc thêm bởi lớp màng nhện và lớp màng cứng. Sự cố định
này tạo nên điểm yếu khiến thần kinh thị dễ bị tổn thương khi
não bị chấn động trước sau.
Phần trong hốc mắt : khoảng 3 cm, đoạn này hơi uốn khúc
để giúp nhãn cầu dể chuyển động

Phần trong nhãn cầu : khoảng 0,7 mm bắt đầu tại đây trụ
giác sợi thần kinh mất bao myelin.


1.2. Giao thoa thị : là một dải dẹt thon, kích thước 8x12
mm , đặt tại chỗ nối của thành trước và sàn sau của não
thất thứ ba, nằm nghiêng với bờ sau ở trên bờ trước ,
ngay trên cách mô hố yên, phía trên và sau rảnh thị của
xoang bướm.
Nó được bao quanh bởi lớp màng nuôi và bởi dịch não
tủy của bồn liên cuống não ngoại trừ phần phía sau.


• Phía ngoài: động mạch cảnh trong tiếp xúc với giao thoa thị
trong góc giữa thần kinh thị và dải thị.
• Phía sau: củ xám là đám chất xám nằm giữa giao thoa thị ở
phía trước và thể vú ở phía sau.
• Phía trên: sàn não thất thứ tư và rể trong của dải khứu giác
nàm sát trên và phía ngoài của góc trước giao thoa thị.
• Phía dưới: (1) liên quan với tuyến yên thông qua cuống tuyến
yên (2) xoang hang ở hai bên tuyến yên tương quan mật thiết
với thần kinh III.


Liên quan giữa giao thoa thị và cấu trúc xung quanh


1.3. Dải thị : là một dải hình trụ hơi dẹp bắt đầu từ góc ngoài
sau của giao thoa thị, hướng ra về phía sau giống như một
dây đai thắt quanh cuống não ngăn cách bao trong và

chân cuống não.
Đi song song bên dưới là động mạch não sau. Những sợi
thần kinh trong dải thị xuất phát từ tế bào hạch của võng
mạc chấm dứt ở 3 trạm chính sau đây:
• Thể gối bên để tiếp hợp với tế bào kế tiếp tới vỏ não
• Nhân tiền lưới cho phản xạ đồng tử với ánh sáng
• Củ não trên cho những đường phản xạ tổng quát ( vận
nhãn , cơ cổ, thân và chi).


1.4. Thể gối bên: có dạng yên ngựa gồm cựa, thân và đầu
yên. Cựa ở dưới ngoài và trước. Thân ở dưới trong và
sau. Nối phần cựa với phần thân là đầu yên, phần bụng
mặt dưới đầu yên gọi là rốn.
Yên ngựa này hơi không cân xứng, phần ngoài (cựa)
nhô xuống dưới hơn phần trong dẫn đến sự nổi gồ ở bề
mặt mà được nhận biết đó là thể gối bên. Phía sau thể
gối bên gắn với đồi thị mà ở đây nó có tương quan với
bao trong ở phía trước và thể gối trong ở phía trong.


1.5. Tia thị: còn gọi bó gối cựa mang sợi tiếp vận mới dẫn xung
thần kinh đến vỏ não. Từ thể gối bên, tia thị đi ra trước và
phía ngoài tạo nên cuống thị , từ đây tỏa vòng về phía sau
như nan quạt, thoạt đầu nằm theo chiều dọc rồi trở thành
nằm ngang khi gần đến vỏ thị giác.
Trên đường đi về phía sau, tia thị nằm ngoài sừng thái dương
và sừng chẩm của não thất bên. Ngoài những sợi thị giác từ
thể gối bên đến vỏ não, tia thị còn chứa những sợi đi từ vỏ
não trở lại thể gối bên, đồi thị, và củ não trên về nhân vận

nhãn.


1.6. Vỏ thị giác: khu trú phần lớn ở mặt trong của thùy chẩm
( bên trong và cạnh rảnh cựa).
Rãnh cựa là một rảnh sâu kéo dài từ gần cực sau của não ra
trước, uốn vòng lên trên và rồi tận cùng ở phía dưới phần sau
của thể chai.
Rãnh cựa phân thành hai phần trước và sau bởi rãnh đỉnh
chẩm mà hai rãnh này hợp lại có dạng một chữ Y.


2. SỰ ĐỊNH VỊ TRONG ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN THỊ
GIÁC”
• Trong võng mạc: Có 2 vùng:
Vùng hoàng điểm tương ứng với bó gai thị hoàng
điểm phản ánh thị trường trung tâm
Vùng ngoại biên chia thành 4 góc tư: thái dương trên,
thái dương dưới, mũi trên, và mũi dưới lần lượt phản
ánh thị trường của mũi dưới, mũi trên, thái dương dưới,
và thái dương trên.


• Trong thần kinh thị:
Đoạn xa (phía nhãn cầu): bó mũi ở phía trong, bó thái
dương ở phía ngoài. bó thái dương trên và dưới bị ngăn
cách ngăn cách bởi bó hoàng điểm có dạng một miếng
chiêm chiếm khoảng 1/3 thiết diện của thần kinh thị
Đoạn xa (phía não): bó hoàng điểm lấn dần vào chính
giữa thần kinh thị.



• Trong giao thoa thị: những sợi phía thái dương tiếp tục
đi thẳng còn những sợi phía mũi bắt chéo qua dải thị
phía đối diện.
Đối với bó hoàng điểm gai thị, những sợi bắt chéo qua
giao thoa thị nằm ở trên và chiếm phần phía sau nhất
của giao thoa thị tương quan mật thiết với ngách phễu
thuộc sàn não thất III ( sang thương ở đây sẽ gây ám
điểm trung tâm).