Chào b ạn!

Mình có
- Đề cương lớp 10, đề cương ôn 11, 12 (GV dùng làm bài soạn ôn cho HS) ,
- giáo án ôn 12, giáo án ôn 12 theo 5 hoạt động, đề cương 12 (mỗi tác phẩm từ 5- 7
đề, trong đó có đề liên hệ với 11) ,
- giáo án 5 hoạt động LỚP 10, 11 , tài liệu ôn HSG, Bạn nào cần có thể liên hệ nhé
(tài liệu có tính chút phí café pin thôi nhé)
Gmail:
Xin lỗi nếu làm phiền!
/>VĂN 10
Tiết 38
TỎ LÒNG
- Phạm Ngũ Lão I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức:
- Vẻ đẹp của con người thời Trần với tầm vóc, tư thế, lí tưởng cao cả ; vẻ đẹp của thời đại
với khí thế hoà hùng, tinh thần quyết chiến thắng.
- Hình ảnh kì vĩ; ngôn ngữ hàm xúc, giàu tính biểu cảm.
2. Về kĩ năng:
- Kĩ năng đọc hiểu: Biết cách đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
- Kĩ năng trình bày vấn đề, giải quyết vấn đề: trình bày các thông tin liên quan đến văn
bản.
- Kĩ năng tổng hợp vấn đề: khái quát được nội dung bài học bằng Graph hoặc Bản đồ tư
duy.
- Kĩ năng tạo lập văn bản: xác lập luận điểm một cách hệ thống, vận dụng dẫn chứng để
làm sáng tỏ một luận điểm khoa học.
3. Về thái độ:
- Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản về tác giả văn học
- Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về tác gia, tác phẩm văn học
- Hình thành nhân cách bồi dưỡng tình cảm: Bồi dưỡng nhân cách sống có lí tưởng, quyết
tâm thực hiện lí tưởng.

4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản
- Năng lực đọc – hiểu các tác phẩm thơ trữ tình trung đại Việt Nam.
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về tác phẩm thơ trữ tình trung đại
Việt Nam.
- Năng lực hợp tác, giao tiếp khi trao đổi, thảo luận về thành tựu, hạn chế, những đặc
điểm cơ bản, giá trị của những tác phẩm thơ trữ tình trung đại Việt Nam.
1


- Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm của các tác phẩm thơ trữ tình trung đại Việt
Nam.
- Năng lực tự học, tạo lập văn bản nghị luận.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Thiết bị dạy học: SGK, SGV Ngữ văn 10 (tập 1); Tài liệu chuẩn kiến thức – kĩ năng
Ngữ văn 11; Bài soạn; Bài giảng Powerpoit; phiếu học tập
- Tư liệu tham khảo: Văn học trung đại Việt Nam (NXB Giáo dục 2002)
2. Chuẩn bị của học sinh:
- SGK, SBT Ngữ văn 10 (tập 1) soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở
ghi.
+ Sưu tầm tư liệu, hình ảnh vể Phạm Ngũ Lão
+ Đọc văn bản, trả lời câu hỏi phần hướng dẫn học bài.
Chuẩn bị bài tập (trình bày trên ppt, làm video, giấy A0)
+ Nhóm 1: Tìm hiểu về tác giả Phạm Ngũ Lão, tác phẩm “Tỏ lòng”.
+ Nhóm 2: Tìm hiểu về thời đại nhà Trần.
+ Nhóm 3: Đối chiếu, so sánh bản dịch thơ và bản nguyên tác.
III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
1. Kiểm tra bài cũ: (kiểm tra kết hợp trong phần khởi động)
2. Bài mới:

a. Hoạt động 1: Khởi động ( 5 phút)
* Mục tiêu; Phương pháp/Kĩ thuật dạy học
- Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS tiếp cận bài mới.
- Phương pháp, kĩ thuật: Thuyết trình, trình bày một phút
* Hình thức tổ chức hoạt động:
1. Trò chơi giải ô chữ
Ô chữ gồm 5 hàng ngang, giáo viên trình chiếu câu hỏi cho từng hàng ngang, học
sinh trả lời.
N A M Q U Ố C S Ơ N H À
N G Ợ I C A
C H Ữ N Ô M
T R U N G Đ Ạ I
H À O H Ù N G
Câu 1: Tác phẩm nào được mệnh danh là “bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên” của đất
nước ta?
Câu 2: Văn học Việt Nam từ thế kỷ XV đến hết thế kỷ XVII mang nội dung yêu
nước với âm hưởng nào?
Câu 3: Đây là hình thức chữ viết xưa của người Việt, dựa vào chữ Hán mà đặt ra.
Câu 4: Điền từ còn thiếu trong câu sau: Văn học Việt Nam từ thế kỷ X đến hết thế
kỷ XIX còn được gọi là văn học .…… ……
Câu 5: Văn học Việt Nam từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIV mang nội dung yêu nước
với âm hưởng nào?
- GV giới thiệu bài mới thông qua từ khóa: Từ khóa của ô chữ trên là “Đông A”.
2


Em biết gì về cái tên này? Em hiểu thế nào là “Hào khí Đông A”?...
2. Cho HS quan sát một số hình ảnh

Những hình ảnh này gợi cho em nhớ đến nhân vật nào trong lịch sử?

b. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức. ( 32 phút)
* Mục tiêu/Phương pháp/Kĩ thuật dạy học
- Mục tiêu:
+ Vẻ đẹp của con người thời Trần với tầm vóc, tư thế, lí tưởng cao cả ; vẻ đẹp của thời
đại với khí thế hoà hùng, tinh thần quyết chiến thắng.
+ Hình ảnh kì vĩ; ngôn ngữ hàm xúc, giàu tính biểu cảm.
- Phương pháp: Trực quan, kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận nhóm, Công não,
thông tin - phản hồi, mảnh ghép.
* Hình thức tổ chức hoạt động:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
1. Hướng dẫn HS tìm hiểu chung I. Tìm hiểu chung
- Nhóm 1 trình bày dự án: Tìm 1. Tác giả
hiểu về tác giả Phạm Ngũ Lão, tác - Phạm Ngũ Lão (1255-1320), quê ở làng Phù
phẩm “Tỏ lòng”. Cần làm rõ:
Ủng, huyện Đường Hào, tỉnh Hưng Yên.
+ Tác giả: nhân thân, sự nghiệp, di - Là danh tướng thời Trần, có nhiều công lao trong
sản văn học
cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên.
+ Tác phẩm: hoàn cảnh ra đời, 2. Tác phẩm
nhan đề, thể loại…
- Bài thơ ra đời trong không khí quyết chiến,
- Đại diện nhóm 1 lên trình bày, quyết thắng chống giặc Mông - Nguyên của quân
3


các nhóm còn lại theo dõi, nhận đội nhà Trần.
xét; GV củng cố, chú ý tích hợp - Nhan đề: tên chữ Hán là “Thuật hoài”: bày tỏ nỗi
lịch sử.
lòng.

- Nhóm 2 trình bày dự án: Tìm
hiểu về thời đại nhà Trần. Cần làm
rõ:
+ Thời gian tồn tại
+ Một số nhân vật nổi tiếng
+ Cách tổ chức bộ máy nhà nước
+ Cách tổ chức quân đội.
- Đại diện nhóm 2 lên trình bày,
các nhóm còn lại theo dõi, nhận
xét; GV củng cố, chú ý tích hợp
lịch sử.
(Thời đại nhà Trần (1225 – 1400)
tồn tại 175 năm, với 12 triều vua,
là một thời đại phong kiến nổi bật,
với nhiều chiến công rực rỡ, nhiều
nhân vật kỳ tài. Thời đại mà hào
khí Đông A toả ngút trời. Trang sử
về nhà Trần để lại nhiều bài học
quý giá cho đời sau.)
2. Hướng dẫn HS đọc hiểu văn
bản
GV gọi HS đọc văn bản, hướng
dẫn cho HS cách đọc đúng, diễn
cảm: giọng điệu hào hùng, mạnh
mẽ.
- GV: Bài thơ viết theo thể thơ
nào? Theo em thể thơ đó có những
cách chia bố cục ra sao? Từ đó, em
hãy nêu bố cục văn bản?
- HS trả lời, GV củng cố.

- Nhóm 3 trình bày dự án: Đối
chiếu, so sánh bản dịch thơ và bản
nguyên tác.
(Cần làm rõ các điểm chưa đạt:
+ Hoành sóc -> dịch: múa giáo
+ Tì hổ -> dịch: chưa có phép so
sánh)
- Đại diện nhóm 3 lên trình bày,
các nhóm còn lại theo dõi, nhận
xét; GV củng cố.

II. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc, phân chia bố cục
- Bố cục: 2 phần
+ Hai câu đầu: Hình tượng con người và quân đội
thời Trần.
+ Hai câu sau: Nỗi lòng của tác giả
2. So sánh bản dịch thơ và bản nguyên tác

3. Đọc hiểu chi tiết
4


- c phiờn õm v dch th hai
cõu u, em chỳ ý n hỡnh nh
no? Vỡ sao nhng hỡnh nh ú li
gõy s chỳ ý ca em?
Em hóy so sỏnh phm phiờn õm
vi dich th ?
(so sỏnh hỡnh nh: cm ngang n

giỏo v mỳa giỏo)
HS: Lm vic cỏ nhõn, tr li.

din t sc mnh ca c dõn
tc trc s xõm lc ca phong
kin Phng Bc, Tỏc gi ó s
dng bin phỏp ngh thut gỡ? Tỏc
dng?

Theo em ngi trai thi phong
kin thng quan nin v cụng
danh (chớ lm trai) nh no?
GVMR: Quan nim ú ta gp
nhiu trong vn chng trung i:
NCT: ó mang ting trong tri
t/ Phi cú danh gỡ vi nỳi sụng.
Khi lm bi th ny PNL u ó
cú cụng v danh. Vy cõu th ny
mang ý ngha gỡ?
T quan nim v chớ lm trai ú,

a. Hai cõu th u
* Hỡnh nh trỏng s cm ngang ngn giỏo bo v
non sụng ó my thu
- Honh súc
+ Cm ngang ngn giỏo -> th tnh -> t th ch
ng, t tin, im tnh ca con ngi cú sc mnh
ni lc.
+ Mỳa giỏo -> th ng -> gi trỡnh thun thc
ca ngh cung kim trong thao tỏc thc hnh,

thiờn v s biu din cú tớnh cht phụ trng
Dịch cha thật đạt Thơ Đờng luật chữ
Hán rất hàm súc, uyên bác, khó dịch
cho thấu đáo.
- Cỏp k thu: ó my thu/ Tri my thu
Ngi trỏng s bo v non sụng ó bao nm m
vn khụng mt mi
-> Ngi trỏng s trong t thế hiên ngang với
vẻ đẹp kì vĩ mang tầm vóc vũ trụ.
* Hỡnh nh ba quõn (dõn tc)
- Bip phỏp so sỏnh: c th hoỏ sc mnh ca ba
quõn nh h bỏo, khớ th hựng dng nut trụi trõu
v khỏi quỏt hoỏ sc mnh tinh thn ca mt dõn
tc mang trong mỡnh ho khớ ụng A.
-> 2 hỡnh nh lng vo nhau, hỡnh trỏng s lng
trong hỡnh dõn tc, hỡnh nh u c th, hỡnh nh
sau n tng t cm hng ch quan mónh lit,
sng khoỏi. -> Bc tranh p, cú cht s thi honh
trỏng, th hin c cỏi hn ca s vic, chõn thc
ca thi i.
b. Hai cõu cui
- Quan nim v chớ lm trai ca ngi trai thi
phong kin:
+ Lp cụng li s nghip
+ Lp danh li ting thm, lu tờn tui vo s
sỏch
- Quan nim ca PNL: Cụng danh nam t cũn
vng n (Trỏi)
+ Trỏi: N/Trỏch ( Trỏch nhiờm)
PNL thy mỡnh cha hon thnh trỏch nhim

vi n cụng danh Lung thn tai nghe chuyn V
Hu
+ Thn: Xu h vi mỡnh, vi i
+ í ngha ca ni thn:
5


PNL đã nẩy sinh tâm trạng gì khi Biểu hiện của sự khiêm tốn, ý thức trách nhiệm
nhớ đến cổ nhân?
của một người dân khi đất nước lâm nguy và khát
vọng tận hiến cho đất nước của PNL→ nỗi thẹn
nâng cao nhân cách con người.
Ý nghĩa của nỗi thẹn?
=> Khát vọng lập công danh để thoả "chí nam
nhi", cũng là khát vọng được đem tài trí "tận trung
báo quốc" thể hiện lẽ sống lớn của con người
thời đại Đông A.
3. Hướng dẫn tổng kết
III. Tổng kết
Em hãy đánh giá khái quát nội - Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm
dung nghệ thuật của VB
Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời
kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc.
- Nghệ thuật: Hình ảnh thơ hoành tráng, thích hợp
với việc tái hiện khí thế hào hùng của thời đại và
tầm vóc, chí hướng của người anh hùng.
 Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có sự dồn nén cao
độ về cảm xúc.
c. Hoạt động 3: Thực hành. ( 5 phút )
* Mục tiêu/Phương pháp/Kĩ thuật dạy học

- Mục tiêu: Củng cố kiến thức, thực hành áp dụng kiến thức vừa học.
- Phương pháp/kĩ thuật : Động não, trình bày một phút, dạy học nêu vấn đề,
* Hình thức tổ chức hoạt động:
Bài tập 1: (Thảo luận cặp đôi)
Cảm nhận của em về ý nghĩa tích cực của bài thơ đối với thế hệ thanh niên ngày nay?
- Bài học đối với thế hệ thanh niên ngày nay:
+ Sống phải có hoài bão, ước mơ và biết mơ ước những điều lớn lao.
+ Nỗ lực hết mình và không ngừng để thực hiện hoài bão và hoàn thiện bản thân.
+ Gắn khát vọng, lợi ích của bản thân với lợi ích của tổ quốc, nhân dân.
Bài tập 2: HS thảo luận nhóm theo bàn
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
(...) Hào khí Đông A là một cơn gió mạnh, một mặt nó là con đê chắn giữ cho vận nước
vững bền( chống lại mọi kẻ thù xâm lược), một mặt nó khơi nguồn cho bao nhiêu tiềm
lực tinh thần ẩn giấu. Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão như một hạt muối kết tinh từ
nước biển và ánh sáng mặt trời của một thời đại vẻ vang trong lịch sử, một thời đại đặc
sắc của thơ ca Việt Nam.
( Trích Văn bản Ngữ văn 10, gợi ý đọc hiểu và lời bình, Vũ Dương Quỹ-Lê Bảo, trang
75, NXBGD 2006)
1/ Anh/ chị hiểu Hào khí Đông A là gì ?
2/ Cụm từ chống lại mọi kẻ thù xâm lược thuộc thành phần gì trong câu văn?
3/ Xác định biện pháp tu từ về từ trong văn bản. Nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp
đó.
4/ Người viết tỏ thái độ như thế nào khi nhận xét về bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ
6


Lão ?
Định hướng trả lời:
1/ Hào khí Đông A là hào khí thời Trần, tức khí thế chống ngoại xâm của quân dân
đời nhà Trần, vì chữ Trần có thể đọc theo lối chiết tự là Đông A.

2/ Cụm từ chống lại mọi kẻ thù xâm lược thuộc thành phần chêm xen.
3/ Biện pháp tu từ về từ trong văn bản là so sánh. Cụ thể :
-Hào khí Đông A - một cơn gió mạnh - con đê chắn giữ
-Thuật hoài - một hạt muối kết tinh từ nước biển và ánh sáng mặt trời
Hiệu quả nghệ thuật: tạo hình ảnh cụ thể, gợi sự liên tưởng phong phú trong tâm trí
người đọc về vẻ đẹp của Hào khí Đông A và giá trị bài thơ Thuật Hoài.
4/ Người viết tỏ thái độ ca ngợi, đánh giá rất cao vị trí bài thơ Thuật hoài của Phạm
Ngũ Lão trong văn mạch của dân tộc.
d. Hoạt động 4: Vận dụng, mở rộng ( 2 phút )
* Mục tiêu/Phương pháp/Kĩ thuật dạy học
- Mục tiêu: Đạt những yêu cầu về kĩ năng đọc hiểu văn bản, nắm được nội dung của
bài, có sự vận dụng và mở rộng kiến thức
- Phương pháp: Đọc sáng tạo, kĩ năng trình bày, năng lực tự học.
* Hình thức tổ chức hoạt động: HS làm ở nhà, nộp sản phẩm vào tiết sau:
- Tìm những bài thơ thể hiện hào khí Đông A thời Trần?
- Từ nỗi lòng của Phạm Ngũ Lão trong bài thơ, em hãy viết một đoạn văn với chủ đề
“Phát huy hào khí Đông A trong thời hiện đại”
3. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: ( 1 phút )
- Học thuộc bài thơ, ghi nhớ nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy hoặc grap
- Chuẩn bị bài Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi
+ Tìm hiểu về tập thơ “Quốc âm thi tập của NT” Chép một số bài thơ có cùng chủ đề với
bài thơ Cảnh ngày hè. Cảm nhận của em về bức tranh cảnh ngày hè? Vẻ đẹp tâm hồn NT
qua bài thơ?

7