Đề bài: Phân tích sự tác động của thông tin đại chúng và dư luận xã hội
đến hoạt động thực hiện pháp luật ở nước ta hiện nay
Bài làm
A.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Nhà nước với vai trò là tổ chức quyền lực đặc biệt chuyên tổ chức và quản lí
xã hội đã ban hành ra pháp luật- một trong những công cụ quản lí xã hội hiệu quả
nhất. Tuy nhiên, xã hội lại luôn biến đổi không ngừng và có ảnh hưởng rất lớn đến
pháp luật, một trong số đó chính là phương tiện thông tin đại chúng và dư luận xã
hội. Để làm rõ hơn về vấn đề này, em xin được phép chọn đề bài số 5: “Phân tích
sự tác động của thông tin đại chúng và dư luận xã hội đến hoạt động thực hiện
pháp luật ở nước ta hiện nay” làm bài tập học kì của môn Xã hội học pháp luật.
B.
I.

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Một số khái niệm

Trước khi đi vào phân tích cụ thể sự tác động của thông tin đại chúng và dư
luận xã hội đến hoạt động thực hiện pháp luật chúng ta cần tìm hiểu kĩ một số khái
niệm như “thực hiện pháp luật”, “thông tin đại chúng”, “dư luận xã hội” để có
những cái nhìn chuẩn xác nhất về vấn đề này mà không bị nhầm giữa những khái
niệm na na giống nhau.
1.

Khái niệm thực hiện pháp luật

Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục địch làm cho các quy

định của pháp luật đi vào thực tiễn cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp
pháp của các chủ thể pháp luật.1 Như vậy, hiểu một cách đơn giản thì thực hiện
pháp luật chính là hoạt động có mục đích của các chủ thể nhằm đưa các quy phạm
1 Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012- trang 308

1


pháp luật đi vào thực tiễn đời sống, để pháp luật trên giấy tờ trở thành pháp luật
hiện hữu ngay trong cuộc sống của chúng ta. Thực hiện pháp luật bao gồm 4 hình
thức cơ bản là tuân thủ pháp luật, chấp hành pháp luật, sử dụng pháp luật và áp
dụng pháp luật.
Tuân thủ pháp luật là một hình thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể
pháp luật tự kiềm chế để không thực hiện những hành vi, hoạt động mà pháp luật
ngăn cấm.2 Thực tế tuân thủ pháp luật không làm phát sinh quan hệ pháp luật. Ví
dụ về tuân thủ pháp luật mà chúng ta có thể thấy là sinh viên không quay cop, trao
đổi bài khi thi.
Hình thức thứ hai của hoạt động thực hiện pháp luật là thi hành pháp luật
(chấp hành pháp luật), trong đó các chủ thể pháp luật thực hiện nghĩa vụ pháp lý
của mình bằng hành động tích cực3. Chẳng hạn một nam thanh niên trong độ tuổi
từ 18 đến 27 tuổi hăng hái lên đường nhập ngũ phục vụ quân đội, thanh niên đã
chấp hành pháp luật theo quy định công dân nam từ đủ 18 tuổi đến 27 tuổi phải
làm nghĩa vụ quân sự.
Sử dụng pháp luật là một hình thức thực hiện pháp luật trong đó các chủ thể
pháp luật thực hiện quyền chủ thể của mình (thực hiện những hành vi mà pháp luật
cho phép).4 Ví dụ về sử dụng pháp luật như việc một người làm di chúc để lại tài
sản của mình cho những người thừa kế.
Áp dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật, trong đó nhà nước thông
qua các cơ quan có thẩm quyền hoặc nhà chức trách tổ chức cho các chủ thể pháp
luật thực hiện các quy định của pháp luật để tạo ra các quyết định làm phát sinh,

thay đổi, đình chỉ hoặc chấm dứt những quan hệ pháp luật cụ thể. 5 Điển hình cho
2 3 4 Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012- trang 310- 311
3
4
5 Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012- trang 311

2


áp dụng pháp luật là cư quan có thẩm quyền quyết định công nhận quan hệ vợ,
chồng đối với anh A, chị B.
2.

Khái niệm thông tin đại chúng và dư luận xã hội

a.

Khái niệm thông tin đại chúng

Thông tin đại chúng ở đây được hiểu là thông tin rộng rãi bằng các phương
tiện tuyên truyền có đối tượng là đông đảo mọi người. Những thông tin này có thể
cho một lượng lớn dân chúng biết được. Để thông tin có thể truyền đến số đông
mọi người thì cần các phương tiện thông tin đại chúng hay phương tiện truyền
thông như báo chí, phát thanh, truyền hình, sách, internet,…
b.

Khái niệm dư luận xã hội

Dư luận xã hội là mộ hiện tượng tinh thần của xã hội, là hiện tượng phức tạp
nên có rất nhiều định nghĩa. Nhưng nhìn chung, chúng ta có thể hiểu dư luận xã

hội là tập hợp các ý kiến, thái độ có tính chất phán xét, đánh giá của các nhóm xã
hội hay của xã hội nói chung trước những vấn đề mang tính thời sự, có liên quan
đến lợi ích chung, thu hút được sự quan tâm của nhiều người và được thể hiện
trong các nhận định hoặc hành động thực tiễn của họ. 6 Dư luận xã hội có 5 tính
chất cơ bản là tính khuynh hướng, tính lợi ích, tính lan truyền, tính bền vững tương
đối- tính dễ biến đổi và tính tương đối trong khả năng phản ánh thực tế xã hội.
Chúng ta cần phân biệt dư luận xã hội với tin đồn. Tin đồn chỉ là tin tức về sự
việc, sự kiện hay hiện tượng có thể có thật, có thể không có thật hoặc chỉ có một
phần sự thật được lan truyền từ người này sang người khác. 7 Tin đồn là dạng thông
tin không chính thức, chưa được kiểm chứng, không xác định chủ thể rõ ràng và
càng lan rộng thì nội dụng của nó càng xa so với ban đầu. Nhưng dư luận thì lại là
sản phẩm của tư duy phán xét của cá nhân, nó thể hiện quan điểm, thái độ của cá
6 Tập bài giảng “Xã hội học”, Trường Đại học luật Hà Nội, nhà xuất bản Công an nhân dân, 2014, trang 210
7 Tập bài giảng “Xã hội học”, Trường Đại học luật Hà Nội, nhà xuất bản Công an nhân dân, 2014, trang 213

3


nhân trước các sự kiện, hiện tượng xã hội và càng lan rộng thì nó lại càng có xu
hướng thống nhất về nội dung phán xét hoặc tích tụ lại thành vài hướng cơ bản dù
ban đầu có thể bao gồm nhiều luồng ý kiến khác nhau. Chẳng hạn dư luận xã hội
phản ứng trước thông tin sẽ thu phí xe gắn máy để… chống kẹt xe do Sở Giao
thông - Công chánh Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất, còn ví dụ về tin đồn như việc
chữa bệnh bằng cách dùng tay sờ.
II.

Sự tác động của thông tin đại chúng và dư luận xã hội đến hoạt

động thực hiện pháp luật
1.


Sự tác động của thông tin đại chúng đến hoạt động thực hiện

pháp luật
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, các phương tiện thông tin đại
chúng, như báo viết, báo hình, báo nói và báo điện tử thường xuyên đăng tải thông
tin về các sự kiện, hiện tượng pháp luật xảy ra trong xã hội, hoạt động thực hiện
pháp luật của các tầng lớp xã hội và của các cơ quan chức năng, nêu lên những tấm
gương điển hình “người tốt, việc tốt” trong việc thực hiện pháp luật, các vụ việc vi
phạm pháp luật, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật,… Những thông tin đó
ở những chừng mực khác nhau tác động đến suy nghĩ, nhận thức và hành vi của
mỗi người, khiến cho họ thực hiện pháp luật tốt hơn.8 Như vậy, thông tin đại chúng
có tác động cả về những mặt tích cực và tiêu cực đến hoạt động thực hiện pháp
luật.
a.

Sự tác động tích cực

Trước hết, nhờ có các phương tiện thông tin đại chúng mà tất cả mọi người
trong xã hội đều có thể biết đến các sự kiện, hiện tượng pháp luật diễn ra trong
8 Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012- trang 330

4


thực tế đời sống một cách đầy đủ và đa dạng nhất. Chính từ những thông tin này
mà người dân hiểu pháp luật, từ đó họ tuân thủ pháp luật, chấp hành pháp luật, biết
cách sử dụng pháp luật và có thể biết được việc áp dụng pháp luật của các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền có đúng hay không.
Ví dụ như quy định của Luật hôn nhân và gia đình 2014 về điều kiện kết hôn

là nữ từ đủ 18 tuổi và nam từ đủ 20 tuổi được báo chí nói đến rất nhiều, và người
dân đã nắm bắt được thông tin này một cách khá đầy đủ, nhờ đó mọi người đủ tuổi
mới đăng kí kết hôn, hiện tượng kết hôn trước tuổi luật định giảm đi khá rõ rệt.
Đây là một trong những tác động tích cực đầu tiên của thông tin đại chúng đến việc
thực hiện pháp luật của các chủ thể trong xã hội, để mọi người hiểu biết pháp luật
và có những hành động, việc làm đúng, tuân thủ pháp luật, không vi phạm pháp
luật.
Không chỉ “đưa ra” các quy định của pháp luật mà các phương tiện truyền
thông còn thường xuyên, liên tục cập nhật, đăng tải những bài viết, những thông tin
về tấm gương “người tốt, việc tốt” trong việc thực hiện pháp luật hoặc những vụ
việc vi phạm pháp luật,… Nêu ra những tấm gương đáng được biểu dương phần
nào sẽ tạo tâm lí bắt chước đối với người dân, từ đó mà mọi người sẽ “bắt chước”,
sẽ làm theo những việc tốt đã được khen thưởng. Và đây cũng là một cách giúp
cho mọi người thực hiện pháp luật tốt hơn, làm những việc đáng được khen
thưởng.
Cụ thể như việc báo Tuổi trẻ đã đưa tin về 3 thiếu niên trả tiền cho người đánh
rơi tại Sóc Trăng và được Công an tỉnh khen thưởng. Trong đó có 2 em đã phải bỏ
học vì hoàn cảnh gia đình, lãnh đạo huyện đã có quyết định hỗ trợ học phí, tiếp sức
cho các em đến trường cũng như tùy từng điều kiện gia đình, huyện sẽ hỗ trợ trâu,
bò để phát triển kinh tế một cách ổn định. 9 Sự việc trên ít nhiều cũng sẽ tác động
9 />
5


đến tâm lí của tất cả mọi người, và chắc chắn sẽ lại tiếp tục có những người, những
bạn như 3 em thiếu niên này không tham của rơi.
Bên cạnh đó, chúng ta cũng gặp trong cuộc sống hằng ngày không ít những
thông tin về các vụ việc vi phạm pháp luật, và cũng thấy được những hình phạt mà
Nhà nước áp dụng với các đối tượng vi phạm này. Các phương tiện truyền thông
đăng tải những thông tin này một cách thường xuyên giúp cho tất cả mọi người

thấy những hành vi này mà “tránh xa”, không vi phạm, thấy những hình phạt
nghiêm khắc của Nhà nước mà “biết sợ”, tuân thủ, chấp hành và sử dụng pháp luật
một cách đúng đắn, cũng như các cơ quan nhà nước cần áp dụng đúng pháp luật.
Điển hình nhất gần đây là vụ việc mà hầu như tất cả các báo đều đưa tin- ông
Đinh La Thăng bị bắt giam và đang được đưa ra xét xử. Mọi người biết đến ông
Đinh La Thăng là nguyên chủ tịch của hội đồng thành viên Tập đoàn dầu khí quốc
gia Việt Nam, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương, nguyên ủy viên Bộ Chính Trị
và vào ngày 8/12/2107 ông đã bị Cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an khởi
tố bị can, bắt giam do liên quan đến 2 vụ án kinh tế nghiêm trọng. 10 Với thông tin
này, hầu hết tất cả mọi người đều đã thấy được sự công bằng, nghiêm minh của
pháp luật, ngay cả những người ở vị trí cao như ông Đinh La Thăng, pháp luật
cũng không bỏ qua. Và vô hình chung, qua đây mọi người biết “dè chừng” trước
pháp luật, kiềm chế những hành động của mình để thực hiện pháp luật tốt hơn.
Mặc dù không có sức mạnh cưỡng chế như hệ thống các cơ quan “bạo lực”
quân đội, cảnh sát nhưng thông tin đại chúng lại có thể tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục pháp luật cho tất cả mọi đối tượng. Từ chính những thông tin của mình, truyền
thông đại chúng tác động đến sự nhận thức, đến suy nghĩ của mỗi người, để họ cân
nhắc hành động của bản thân và thực hiện những việc làm, hành động đúng đắn.
Trước khi định làm một việc gì đó, họ sẽ nhớ lại những bài viết đã từng đọc trên
10 Xem thêm tại />
6


báo, trên mạng và nghĩ đến hệ quả mình nhận được, ít nhiều thì thông tin đại chúng
cũng đã xác định được hướng hành động cho mọi người. Thông tin đại chúng đưa
những tấm gương tốt để mọi người học tập, phổ biến pháp luật và nêu ra cả những
“gương xấu” để răn đe mọi người. Có thể nói, những tác động tích cực của thông
tin đại chúng đến hoạt động thực hiện pháp luật là rất to lớn mà chúng ta không thể
phủ nhận.
b.


Sự tác động tiêu cực

Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt của nó và thông tin đại chúng cũng không
ngoại lệ. Các thông tin đại chúng hiện nay có rất nhiều, có khi chỉ một vụ việc,
nhưng có cả trăm bài báo và trong số đó, có rất ít những thông tin là thông tin
“thực”, có những thông tin bị “thêm mắm, thêm muối” rất nhiều. Việc này có ảnh
hưởng nhất định đến hoạt động thực hiện pháp luật của người dân cũng như những
cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nếu như người dân, người đọc không có “kinh
nghiệm” trong việc chọn lọc các thông tin để tiếp thu thì việc không tuân thủ pháp
luật, không chấp hành pháp luật hay sử dụng pháp luật sai là rất dễ xảy ra.
Một thực tế điển hỉnh đã và đang diễn ra hằng ngày hằng giờ chính là từ khi
có Nghị định 46/ 2016 về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao
thông đường bộ và đường sắt rất nhiều báo đưa tin không đầy đủ khiến cho người
dân hiểu sai luật. Nghị định quy định “phạt 100.000 - 200.000 đồng với cá nhân,
200.000 - 400.000 đồng với tổ chức là chủ môtô, xe máy và các loại xe tương tự
môtô khi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (chuyển tên chủ xe trong giấy
đăng ký xe sang tên của mình) khi mua, được cho, được tặng, được phân bổ, được
điều chuyển, được thừa kế.”, trong khi đó nhiều báo đưa tin giật tít “Từ 1/1/2017 đi
xe không chính chủ sẽ bị xử phạt”, “Từ 2017 đi xe không chính chủ sẽ bị giữ xe”,
…

7


Và hậu quả là có người mượn xe của bạn đi làm, do vô ý chèn vạch đèn đỏ,
khi thấy cảnh sát giao thông có ý tiến đến nhắc nhở, anh này nghĩ đến đây không
phải xe của mình, lo sợ bị giữ xe, thu xe như thông tin trên báo nên đã tìm cách
lách sang đường rẽ, trốn cảnh sát giao thông, dẫn đến vi phạm quy định tham gia
giao thông. Thực tế, quy định này áp dụng đối với những người là chủ sở hữu xe

chứ không phải áp dụng với người lái xe, vì vậy mà trong trường hợp chúng ta
mượn xe thì không hề vi phạm quy định của pháp luật.
Những vụ việc vi phạm pháp luật, những “tấm gương” xấu mà thông tin đại
chúng đưa ra để nhằm cung cấp thông tin cho người dân, đồng thời cũng nhằm
giáo dục, răn đe mọi người để chúng ta có ý thức thực hiện pháp luật tốt hơn, tuy
nhiên, đôi khi những thông tin này lại có ảnh hưởng tiêu cực đến mọi người. Một
bộ phận không nhỏ những người có tâm lí “bắt chước”, hành động theo cái xấu,
dẫn đến vi phạm pháp luật.
Trên youtobe đã đưa rất nhiều những video, clip về việc người dân chống đối
cảnh sát giao thông, cãi nhau với cảnh sát giao thông,… Một mặt, chúng ta thấy ở
những video này có những chiến sĩ cảnh sát giao thông có lỗi thật, nhưng những
clip này đã tạo thành một làn sóng mạnh mẽ khiến cho rất nhiều đối tượng “áp
dụng” một cách thụ động, chống đối người thi hành công vụ. Như một sự việc đã
diễn ra trên thực tế vào 16/4/2017 tại Biên Hòa, tài xế xe tải cãi nhau với chiến sĩ
cảnh sát giao thông và không chấp hành mệnh lệnh, tiếp tục cho xe tải di chuyển
khiến thiếu tá cảnh sát giao thông tử vong.11
Từ những phân tích trên đây, chúng ta thấy thông tin đại chúng có một sức
mạnh to lớn, một sự tác động hết sức mạnh mẽ đến hoạt động thực hiện pháp luật
của tất cả mọi người. Mỗi người cần phải tự mình biết được đâu là cái đúng, đâu là
cái sai, phải tự biết tuân thủ pháp luật để làm cho chính cuộc sống của mình trở nên
11 />
8


tốt đẹp, văn minh và ý nghĩa hơn. Lối sống thượng tôn pháp luật cần đặt lên hàng
đầu.
2.

Sự tác động của dư luận xã hội đến hoạt động thực hiện pháp luật


Dư luận xã hội có tác động mạnh mẽ đến hoạt động thực hiện pháp luật, nó
gắn với ý chí của cộng đồng, các nhóm xã hội nên nó có tác động rất mạnh mẽ đến
suy nghĩ và hành động của mỗi cá nhân. Trong một chừng mực nhất định người ta
có thể không sợ sự trừng phạt của pháp luật khi thực hiện những hành vi sai trái,
phạm pháp, nhưng lại rất sợ sự phê phán, lên án của dư luận xã hội- một thứ “luật
bất thành văn”.12 Cũng có những khi, chính dư luận xã hội lại tác động một cách
tiêu cực đến hoạt động thực hiện pháp luật ở những mức độ nhất định.
a.

Sự tác động tích cực

Trong điều kiện xã hội có nền dân chủ rộng rãi, dư luận xã hội được coi là
phương tiện kiểm tra xã hội đối với ý thức pháp luật và hành vi pháp luật của mỗi
người. Dưới áp lực của dư luận xã hội, mỗi người luôn phải xem xét, suy nghĩ,
kiểm định trước khi thực hiện một hành vi pháp luật nào đó. Nhờ đó ý thức tôn
trọng, tuân thủ pháp luật trong mỗi chủ thể cũng được nâng lên một bước. 13 Mỗi
người khi sống trong cộng đồng đều quan tâm đến những dư luận xã hội đánh giá
như thế nào về hành vi của mình, có thể là được dư luận xã hội khen hoặc chê,
tuyên dương hoặc phê phán do đó chúng ta thường “nghĩ kĩ” trước khi làm.

12 Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012- trang 330
13 Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản Hồng Đức, 2012- trang 330- 331

9


Có không ít những vụ việc phạm tội xảy ra trên thực tế như hiếp dâm, ăn
trộm,… bị cả làng phát hiện, lên án tạo thành dư luận xã hội khiến cho người thực
hiện tội phạm phải xấu hổ, ăn năn và đi đầu thú. Như vậy là pháp luật dù chưa kịp
“xử lí” những đối tượng này thì xã hội đã “ném đá”, “quay lưng” khiến cho chính

đối tượng ấy phải tự mình xử lí chính mình.
Với tính lan truyền rộng rãi, ban đầu chỉ là ý kiến nhỏ lẻ của một vài người
nhưng càng lan rộng thì những ý kiến đó càng có sự thông nhất về nội dung, khiến
cho mọi người nhận thức sâu sắc hơn về những vấn đề mang tính bản chất của
pháp luật, mọi người từ đó được phổ biến, giáo dục về những quan điểm, tư tưởng
pháp luật đúng đắn. Nhờ vậy mà việc thực hiện pháp luật của mọi người tốt hơn,
chúng ta phải tự điều chỉnh hành vi cũng như cách xử sự của mình để không bị dư
luận xã hội lên án. Cũng từ đó chúng ta phát huy những mặt tích cực, những hành
động tích cực và hạn chế hành vi tiêu cực.
Ví dụ như hành vi bạo lực gia đình, chồng đánh vợ thương tích đầy mình mỗi
lần say rượu bị cả làng, cả xóm thậm chí cả xã hội lên án, đó là những hành vi
không thể chấp nhận được, bị “tẩy chay”. Và khi những anh chồng này bị tẩy chay,
cũng chính là dư luận xã hội đã giáo dục tất cả mọi người không được bạo hành gia
đình, nếu có bạo hành, không chỉ bị pháp luật xử lí mà còn bị xã hội “quay lưng”
như thực tế đã diễn ra. Như vậy, nhờ có dư luận xã hội mà mọi người sẽ có cho
mình những hành vi đúng đắn.
Dư luận xã hội còn là nhân tố để giúp xã hội phòng ngừa tội phạm hiệu quả
hơn. Người dân có thể tố cáo trực tiếp những hành vi phạm pháp mà mình phát
hiện ra, từ đó góp phần tích cực vào việc chống tham nhũng, chống tiêu cực, chống
tội phạm xảy ra. Sức mạnh của dư luận xã hội có thể gây sức ép đến các nhà chức
trách, buộc họ không thể “đứng yên”, không làm gì mà phải hành động, phải sửa
chữa những sai lầm. Khi lên án những vụ bê bối, dư luận xã hội đã phần nào “răn
10


đe” những đối tượng khác trong xã hội, hạn chế những vụ việc tương tự sẽ xảy ra.
Chẳng hạn như vụ việc ông Nguyễn Thanh Sơn tỉnh ủy viên Hà Tĩnh, Bí thư huyện
ủy Vũ Quảng bị cách chức vì nhận tiền chạy việc. Dư luận xã hội đã lên án rất gay
gắt vụ việc này, chính từ đây mà tình trạng “chạy việc” đã giảm đi đáng kể.
Đồng thời những đánh giá, phán xét của dư luận xã hội này cũng có ảnh

hưởng nhất định đến cách xử sự của mọi người, mọi tổ chức, khiến cho không ai
có thể làm việc “trái đạo đức” mà không sợ bị “mang tiếng”. Sự việc điển hình
nhất là năm 2014, Trung Quốc đưa giàn khoan HD 981 vào vùng đặc quyền kinh tế
và thềm lục địa của Việt Nam. Sau hơn 2 tháng bị dư luận xã hội củaViệt Nam
cũng như cả thế giới lên án, Trung Quốc đã buộc phải rút giàn khoan về nước vào
tháng 7. Qua đây ta thấy được dư luận xã hội đã có vai trò rất tích cực trong việc
vảo vệ tính dân chủ của pháp luật.
Một tác động tích cực nữa của dư luận xã hội đối với hoạt động thực hiện
pháp luật chính là ở khía cạnh dư luận xã hội giúp cho người dân sử dụng pháp luật
tốt hơn qua việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật của các công dân khác
cũng như của các cơ quan nhà nước. Trong việc tuân thủ pháp luật, dư luận xã hội
khiến cho các chủ thể phải kiềm chế hành vi của mình, không thể “thích làm gì thì
làm” mà bỏ qua “con mắt thiên hạ” được, nhờ thế việc tuân thủ pháp luật tốt hơn.
Sự giám sát của dư luận xã hội cũng có vai trò rất tích cực với hoạt động áp dụng
pháp luật, điển hình là vụ án oan sai của ông Huỳnh Văn Nén, ngồi tù oan 17 năm
vì bị buộc tội giết bà Lê Thị Bông cướp tài sản năm 1998 tại thị trấn Tân Minh
(huyện Hàm Tân) gây chấn động trong nước. Sự bức xúc của dư luận đã buộc Toà
Án Nhân Dân tỉnh Bình Thuận điều tra, xử lí nghiêm minh và bồi thường thòa
đáng.

11


Việc đánh giá các quy định của pháp luật, các hoạt động thực hiện pháp luật
của dư luận xã hội cũng là một tác động rất tích cực. Chúng ta có thể thấy, Bộ Luật
Hình sự 2015 đã phải dừng ngay hiệu lực trước khi chuẩn bị có hiệu lực 3 tháng
cũng bởi chính dư luận xã hội. Khi làm luật, chúng ta đã sơ ý, vô tình không phát
hiện ra những lỗi có trong bộ luật cả về nội dung và hình thức. Tuy nhiên, rất may
mắn, người dân đã “tìm ra” những lỗi sai này và cùng nhau tạo thành một luồng dư
luận xã hội khiến cho các nhà làm luật “thức tỉnh” và phải cùng nhau ngồi lại, rà

soát và sửa đổi để cho ra đời Bộ luật Hình sự 2017 hoàn thiện hơn. Hoặc sự việc
diễn ra năm 2008 khi Bộ Y tế dự thảo thông tư liên tịch quy định tiêu chuẩn sức
khỏe lái xe có điều kiện người lái xe máy phải nặng từ 40kg và vòng ngực từ 70
cm trở lên,… là những quy định hết sức vô lí. Dự thảo này đã tạo nên một làn sóng
phản đối mạnh mẽ trong dư luận xã hội khiến cho dự thảo này không được thông
qua.
Xét trên tất cả các phương diện, dư luận xã hội giống như một quyền lực vô
hình có thể điều khiển hành vi, ý chí, cách xử sự của mỗi người, nhờ đó mọi người
có được những định hướng, những hành vi, hành động đúng đắn trong tuân thủ
pháp luật, chấp hành pháp luật, sử dụng pháp luật cũng như áp dụng pháp luật.
b.

Sự tác động tiêu cực

Cũng giống như thông tin đại chúng, bên cạnh những tác động tích cực đến
hoạt động thực hiện pháp luật của các chủ thể, dư luận xã hội cũng có những mặt
hạn chế, tiêu cực ảnh hưởng đến việc thực hiện pháp luật. Dư luận xã hội đôi khi bị
các thế lực thù địch, phản cách mạng, chống phá cách mạng lợi dụng để kích động,
truyền bá những tư tưởng phản cách mạng, chống phá loài người.

12


Người dân đôi khi không tìm hiểu kĩ lưỡng các vấn đề, hành động theo số
đông, có khi tạo nên dư luận xã hội một cách tiêu cực. Hay ở một góc độ nào đó,
có khi dư luận lại “quá đà” phản tác dụng. Mục đích của dư luận là để người thực
hiện tội phạm biết ăn năn, hối cải về hành vi của mình, cũng từ đó răn đe những
đối tượng khác trong cuộc sống, nhưng chính dư luận xã hội lại vô tình khiến cho
nạn nhân của các sự việc đáng tiếc tổn thương nặng nề hơn, kết quả là nhiều người
đã tìm đến cái chết như một sự giải thoát như vụ việc của nữ sinh lớp 12 ở Hải

Phòng hay nữ sinh lớp 8 ở Đắk Lắk uống thuốc diệt cỏ.
Bên cạnh việc chúng ta thấy được những vai trò, những tác động tích cực của
dư luận xã hội với hoạt động thực hiện pháp luật, chúng ta cũng cần tìm ra những
mặt trái của nó để có thể có những hành động, việc làm hạn chế, giảm thiểu bớt
những tác động này đến việc thực hiện pháp luật của mọi người. Mỗi chúng ta cần
hoàn thiện chính bản thân mình, trước khi tham gia vào bất cứ một việc gì cũng
cần phải xem xét kĩ lưỡng, cần biết phân biệt tin đồn với dư luận xã hội để hiểu, để
hành động cho đúng.
Cả thông tin đại chúng và dư luận xã hội đều là một trong những yếu tố có
ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến hoạt động thực hiện pháp luật, chính vì vậy mà chúng
ta cần đặc biệt quan tâm đến thông tin đại chúng và dư luận xã hội để hoàn thiện
hơn về hệ thống pháp luật cũng như nâng cao ý thức thực hiện pháp luật của tất cả
mọi người.
III.

Những giải pháp phát huy vai trò tích cực thông tin đại chúng và

dư luận xã hội với hoạt động thực hiện pháp luật
Vì thông tin đại chúng và dư luận xã hội có cả những tác động tích cực và tiêu
cực đến hoạt động thực hiện pháp luật, nên em xin được nêu ra một số giải pháp

13


nhằm phát huy vai trò tích cực cũng như hạn chế những mặt tiêu cực của hai yếu tố
này.
Các phương tiện thông tin đại chúng cần dành thời lượng nhiều hơn cho việc
đăng tải những thông tin về các văn bản, chính sách pháp luật mới của Nhà nước
và chính quyền các cấp một cách đầy đủ và chi tiết để người dân hiểu biết rõ ràng,
cụ thể về pháp luật. Những chuyên mục phổ biến, giáo dục pháp luật cần được mở

rộng hơn với thời lượng dài hơn cũng như thông tin đa dạng, phong phú hơn và
hình thức hấp dẫn hơn. Những chương trình này cần chú ý khung giờ phát sóng để
sao cho tất cả mọi người đều có cơ hội được biết đến chương trình.
Những thông tin chưa chính thức, chưa được kiểm chứng cần được xác minh
rõ ràng, nhanh chóng và cập nhật kịp thời trên các trang thông tin để không diễn ra
tình trạng người dân tiếp cận với những nguồn tin sai sự thật, từ đó hiểu sai về
pháp luật. Đồng thời, những thông tin đại chúng cũng cần được cung cấp một cách
khách quan, chân thực, không tô hồng mà cũng không bôi đen. Bên cạnh những
thông tin biểu dương khen thưởng cũng cần cung cấp cả những “mặt trái” đang
hiện diện trong xã hội để tác động đến nhận thức, hành động của mỗi người.
Bên cạnh đó thì các cơ quan nhà nước cũng cần lắng nghe ý kiến của nhân
dân, những dư luận xã hội để nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng, suy nghĩ của
người dân và tìm ra được giải pháp tốt nhất trong thực hiện pháp luật của người
dân cũng như của các cơ quan nhà nước. Chúng ta cần xây dựng các chính sách
phù hợp, thuận lợi hơn để có thể thăm dò dư luận xã hội một cách dễ dàng nhằm
xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật dân chủ. Trong việc tổ chức quản lí nhà
nước, cần lựa chọn những người có phẩm chất và năng lực thực sự, được dân tin
tưởng để có thể làm chủ được dư luận xã hội, định hướng cho sự phát triển dư luận
của người dân một cách đúng đắn.
14


C.

KẾT THÚC VẤN ĐỀ

Dư luận xã hội và thông tin đại chúng thực sự là những yếu tố rất cần thiết để
có thể giúp cho hệ thống pháp luật của chúng ta hoàn thiện hơn. Với những tác
động của mình, hai yếu tố này có thể khiến cho hoạt động thực hiện pháp luật của
mỗi chủ thể được điều chỉnh theo những chiều hướng khác nhau, chính vì vậy,

chúng ta cần phát huy tối đa những mặt tích cực của thông tin đại chúng và dư luận
xã hội để pháp luật ngày càng trở nên thiết thực, đi vào cuộc sống và mỗi người
dân đều có ý thức tôn trọng pháp luật, tự ý tuân thủ, chấp hành pháp luật.
Trên đây là toàn bộ bài viết của em. Với trình độ kiến thức còn nhiều hạn hẹp,
kinh nghiệm còn ít, nên chưa thể đi sâu phân tích một cách toàn diện triệt để vấn
đề và trong bài làm còn có nhiều sai sót. Em rất mong nhận được những góp ý,
nhận xét, sửa chữa của thầy cô để giúp em có thể hoàn thiện kiến thức hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

15


D.
1.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Giáo trình “Xã hội học pháp luật”- Ngọ Văn Nhân, Nhà xuất bản

Hồng Đức, 2012
2.

Tập bài giảng “Xã hội học”, Trường Đại học luật Hà Nội, nhà xuất

bản Công an nhân dân, 2014
3.


Các trang web:


/>
20180226154208064.htm


/>
3681861.html


/>
16