MỤC LỤC
9,10,11 NGUYỄN THỊ THU HÀ, KỸ NĂNG TƯ DUY SÁNG TẠO VÀ VAI TRÒ CỦA TƯ DUY SÁNG TẠO
TRONG HỌC TẬP VÀ CUỘC SỐNG...........................................................................................................5
7. NGUYỄN THỊ THU HÀ, KỸ NĂNG TƯ DUY SÁNG TẠO VÀ VAI TRÒ CỦA TƯ DUY SÁNG TẠO TRONG HỌC
TẬP VÀ CUỘC SỐNG..............................................................................................................................10
10. ĐÀO THỊ HỮU (2017), VỀ BẢN CHẤT CỦA TƯ DUY SÁNG TẠO, TRIẾT HỌC.......................................10

i


MỞ ĐẦU

Ra đời và tách ra khỏi triết học trở thành một ngành khoa học độc lập từ
năm 1879 nhưng trước đó và cho đến nay tâm lý học vẫn có một vị trí to lớn trong
cuộc sống và hoạt động con người. Có thể nói rằng mọi thời kì lịch sử, mọi lĩnh
vực hoạt động xã hội đều có sự đóng góp của tâm lý học. Người xưa với câu danh
ngôn nổi tiếng "Hãy tự biết lấy mình", "Biết mình, biết người, trăm trận, trăm
thắng" đều nói lên vai trò của các tri thức tâm lý, nhấn mạnh vai trò của tự nhận
thức, tự ý thức. Quá trình lao động tạo ra của cải vật chất cho xã hội là một quá
trình vô cùng quan trọng trong đời sống con người. Để tạo ra những sản phẩm
ngày càng chất lượng, con người càng phải bỏ nhiều tâm huyết, tư duy sáng tạo
hơn. Có thể nói sản phẩm được tạo ra bởi tư duy sáng tạo là những sản phẩm độc
đáo nhất, góp phần mở rộng thành tựu của loài người trong suốt quá trình hình
thành và phát triển của mình. Trong bài viết này em xin chọn đề tài 12 “Tư duy
sáng tạo: định nghĩa, đặc điểm, vai trò và cách rèn luyện”. Bài viết còn nhiều
khuyết điểm, em mong nhận được những nhận xét của thầy cô để nội dung bài
được hoàn thiện, sâu sắc hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

1

NỘI DUNG
I.

KHÁI NIỆM TƯ DUY SÁNG TẠO

Hiện nay có rất nhiều quan điểm khác nhau về tư duy sáng tạo:
Tư duy sáng tạo cần được xem như một hoạt động giải quyết vấn đề mới bao gồm
các thành tố động cơ, hành động lô gíc và hành động trực giác chứ không thể xem
xét đơn giản như một thao tác hay một kĩ năng.1
Quá trình suy nghĩ giải quyết vấn đề và ra quyết định (tư duy sáng tạo) là quá trình
biến đổi thông tin thành tri thức, tri thức thành tri thức mới.2
Tư duy Ơritxtic là loại tư duy sáng tạo, có tính chất cơ động linh hoạt, không theo
một khuôn mẫu nào cả và có liên quan đến khả năng trực giác và khả năng sáng
tạo của con người.3
Vậy nên nhìn chung có thể thấy rằng Tư duy sáng tạo là một thuộc tính, phẩm chất
trí tuệ đặc biệt của con người, hoạt động sáng tạo diễn ra mọi nơi, mọi lúc, mọi
lĩnh vực, bản chất sáng tạo là con người tìm ra cái mới, cái độc đáo và có giá trị xã
hội. Do đó Tư duy sáng tạo là tư duy hoạt động sản sinh ra những quan niệm, tư
tưởng mới và có giá trị.

II.

ĐẶC ĐIỂM CỦA TƯ DUY SÁNG TẠO
1. Tính linh hoạt
Tính linh hoạt, mềm dẻo là khả năng dễ dàng chuyển từ hoạt động trí
tuệ này sang hoạt động trí tuệ khác, dễ dàng chuyển từ giải pháp này

1 Phạm Thành Nghị (2013), Tâm lí học sáng tạo, Nxb chính trị Quốc gia, Hà Nội.
2 Phan Dũng (2010), Phương pháp luận sáng tạo và đổi mới, Nxb Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh

3 Giáo trình Tâm lí học đại cương, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Nxb
Hồng Đức

2


sang giải pháp khác, điều chỉnh kịp thời hướng suy nghĩ nếu gặp trở
ngại, không áp dụng máy móc tri thức, kinh ngiệm vào các yếu tố đã
thay đổi, nhận ra vấn đề mới trong điều kiện đã quen thuộc.4
Ví dụ: Trong công ty, do tỷ lệ nhân viên đi làm muộn do tắc đường quá nhiều,
giám đốc sẽ thay đổi giờ làm cho phù hợp, nghĩa là họ sẽ đến công sở hoặc sớm
hơn hoặc muộn hơn những người khác, thay vì làm việc từ 8h30 đến 17h30, họ có
thể làm việc từ 7h đến 16h, hoặc từ 10h đến 19h.
2. Tính thuần thục
Tính thuần thục thể hiện khả năng làm chủ tư duy, kiến thức, kĩ năng
và thể hiện cách xử lý đa dạng khi giải quyết vấn đề. Tính thuần thục
được thể hiện ở các đặc trưng sau:
-Khả năng xem xét đối tượng dưới những khía cạnh khác nhau, có cái
nhìn toàn diện, đa chiều về vấn đề.
-Khả năng tìm được giải pháp trên nhiều góc độ và tình huống khác
nhau.
-Khả năng tìm giải pháp tối ưu cho một vấn đề.5
3. Tính độc đáo
Tính độc đáo là khả năng tìm kiếm các phương lức lạ, độc đáo để giải
quyết vấn đề. Tính độc đáo được thể hiện ở:
-Khả năng tìm ra những liên tưởng, kết hợp mới.
-Khả năng tìm ra mối liên hệ trong những sự kiện bên ngoài tưởng
như không có quan hệ với nhau.
-Khả năng tìm ra những phương pháp mới lạ tuy đã biết những giải
pháp khác.6

Ví dụ: Nếu bạn có một chai rượu nho, nút ép trong miêng chại không
mở ra được. Vậy làm thế nào để uống chai rượu nho này mà không
cần đập vỏ chai, cũng không khoan lỗ trên nút chai? Câu trả lời chính

3


là “Hãy ấn nút chai vào trong”. Vậy nên sáng tạo là chìa khoá vượt
qua mọi rào cản cố hữu của cuộc sống.
4. Tính chi tiết
Tính chi tiết là khả năng lập kế hoạch, phối hợp giữa các suy nghĩ và
hành động, phát hiện ý tưởng, kiểm tra và minh chứng ý tưởng. Nó
làm tư duy sáng tạo trở thành một quá trình, từ xác định vấn đề, huy
động vốn kiến thức để giải quyết vấn đề đến kiểm tra kết quả. Những
sản phẩm của quá trình tư duy này có thể nhận thấy được như một
sáng chế, một tác phẩm văn chương, …7
5. Tính nhạy cảm
Tính nhạy cảm là năng lực phát hiện vấn đề, những mâu thuẫn, bất
hợp lí, sai lầm một cách nhanh chóng, tinh tế của các cơ quan cảm
giác phối hợp cảm xúc, nhạy cảm, cảm nhận ý nghĩ người khác để
trong những hoàn cảnh khác nhau vẫn tìm được giải pháp tối ưu nhất.8
Tuy nhiên mặc dù tư duy sáng tạo được xây dựng trên mặt bằng trí lực nhưng
không phải ai có trí lực cũng có tư duy sáng tạo. Bởi vì tư duy sáng tạo còn gắn bó
mật thiết với phẩm chất riêng của mỗi người. Sự lao động chuyên cần, say mê,
kiên trì với công việc, sự độc lập, tự tin, tò mò, không ngại khó, sự nhạy cảm, linh
hoạt, … chính là những phẩm chất cần có, tiêu biểu của người có tư duy sáng tạo.
III.

VAI TRÒ CỦA TƯ DUY SÁNG TẠO


Thứ nhất, Trong học tập, để đạt kết quả cao thì phải luôn tư duy để sáng tạo
và làm chủ kiến thức. Sáng tạo, thể hiện trước nhất, đó là phải luôn biết khái quát
vấn đề. Trong một bài học muốn không bỏ sót nội dung thì ta phải biết tìm những ý
lớn. Từ ấy, lấy đó làm sườn và sau đó nghiên cứu tài liệu để triển khai thêm theo ý
hiểu của mình. Làm cho nội dung bài sẽ có tính hệ thống, không bị thiếu, bị sót.

4, 5, 6 Hội TL – GD học Việt Nam (1997), Hội thả khoa học “L.X.Vugotxki, Nhà tâm lí học kiệt
xuất thế kỉ XX(1896 – 1934)”,Hà Nội.
7, 8

Nguyễn Đức Uy, Tâm lí học sáng tạo, Nxb Giáo dục, Hà Nội

4


Ngoài ra, nội dung còn có những ý sáng tạo thú vị và có thể gây ấn tượng tốt
trong bài học, giúp sinh viên có khả năng đạt được điểm cao, đam mê học tập, việc
học trở nên nhẹ nhàng và thoải mái hơn9
Thứ hai, Trong xây dựng các mối quan hệ, kỹ năng tư duy sáng tạo giúp bạn
được những người xung quanh kính trọng và yêu quý hơn, hơn thế nữa bạn còn
tìm được những người bạn thực sự, cũng như giữ gìn và làm cho những mối quan
hệ ấy ngày càng tốt đẹp hơn.10
Thứ ba, Khi ra trường làm việc, với kỹ năng tư duy sáng tạo bạn sẽ vươn lên
phát triển nghề nghiệp trong xã hội đầy thử thách hiện nay và con đường vinh
quang chào đón bạn.
Thứ tư, Với kỹ năng tư suy sáng tạo, bạn cũng sẽ dễ dàng kiếm đủ tiền cho
việc học hành và thậm chí bạn có thể làm giàu ngay khi bạn còn đang là sinh viên
bằng cách sắp xếp thời gian học tập và làm thêm hợp lí, không để ảnh hưởng đến
việc học.
Thứ năm, Kỹ năng tư duy sáng tạo chính là chìa khóa đưa thế giới không

ngừng phát triển, chỉ có tư duy sáng tạo mới có khả năng giúp con người khám
phá, phát minh ra những công trình vĩ đại đóng vai trò quan trọng trong việc làm
thay đổi xã hội, giúp xã hội có những bước tiến dài trong lịch sử.11
IV.

CÁCH RÈN LUYỆN TƯ DUY SÁNG TẠO

1. Hãy hành động:
Bất kỳ ai sinh ra cũng có khả năng tư duy sáng tạo, nhưng nếu không hành
động thì khả năng đó sẽ mất dần theo thời gian. Vì vậy, bạn đừng cứ ngồi ỳ
chờ mọi việc sẽ tự được giải quyết hoặc sẽ có người giải quyết giúp bạn mà
hãy vận động trí óc của mình, hãy nghĩ làm thế nào để giải quyết công việc
của bạn như thế nào nhanh nhất, đạt kết quả cao nhất.12

9,10,11 Nguyễn Thị Thu Hà, Kỹ năng tư duy sáng tạo và vai trò của tư duy sáng tạo trong học
tập và cuộc sống.

5


2. Cân bằng giữa thực tế và lý tưởng:
Cân bằng giữa thực tế và lý tưởng nghĩa là bạn tự chủ được tư duy sáng tạo của
mình, nhưng không xa rời thực tế. Tư duy sáng tạo sẽ cho bạn có những suy nghĩ,
dự định có tính viễn vông, nhưng dù tư duy của bạn có cao tới đâu bạn cũng luôn
phải nhớ rằng bạn cần phải sống, để sống được bạn cần phải có tiền, có của cải vật
chất để phục vụ cho cuộc sống hiện tại. Những sáng tạo của bạn muốn thực hiện
được bạn cũng cần phải vững mạnh về tài chính. Vì vậy, đừng xem nhẹ việc kiếm
tiền để phục vụ cho cuộc sống nếu bạn còn muốn tiếp tục sáng tạo.13
3. Thoải mái và cởi mở:
Việc sáng tạo không xa rời thực tế là điều hiển nhiên, nhưng bạn cũng không nên

quá căng thẳng với những công việc quen thuộc hàng ngày, bởi như vậy nó sẽ giết
chết khả năng tư duy sáng tạo của bạn lúc nào không hay. Hãy dành thời gian gặp
gỡ, giao lưu với bạn bè, đồng nghiệp, tìm kiếm những trải nghiệm mới để đầu óc
được thanh thản, thoải mái khi đó khả năng sáng tạo của bạn sẽ được phát huy tối
đa.
4. Phá vỡ những nguyên tắc:
Nếu bạn cứ ôm khư khư những nguyên tắc cổ hủ, mãi đi theo một lối mòn thì khả
năng tư duy sáng tạo của bạn sẽ chết dần theo thời gian. Hãy dám thử thách bản
thân bằng những đột phá mới trong công việc cũng như trong cuộc sống, có thể
mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ hơn khi bạn thử một phương pháp mới nhưng đó lại là
cách giúp bạn tư duy tốt nhất vì nếu không tư duy, sáng tạo bạn sẽ bị mắc trong mớ
bòng bong do chính mình tạo nên. Hãy dám nghĩ và dám làm, đó là cách rất tốt
giúp bạn rèn luyện khả năng tư duy, sáng tạo của mình.14
5. Không quá lo lắng về những điều khó khăn:
Việc gặp khó khăn trong cuộc sống và công việc là rất bình thường, vì vậy nếu bạn
gặp phải khó khăn đừng quá lo lắng, bởi lo lắng không phải là cách giúp bạn giải
quyết công việc nhanh hơn mà nó sẽ làm lụi đi khả năng tư duy, sáng tạo, giải
6


quyết vấn đề. Hãy giữ cho tinh thần luôn bình tĩnh, sáng suốt khi đó bạn sẽ nghĩ ra
cách để giải quyết khó khăn ngay thôi. Trong cái khó ló cái khôn mà, đúng
không.15
6. Dám dấn thân và không sợ rủi ro:
Để rèn luyện được kỹ năng tư duy sáng tạo bạn phải là người dám dấn thân và
không sợ rủi ro. Khi bạn có một ý tưởng mới, một kế hoạch lớn với mức độ rủi ro
cao khiến bạn cảm thấy đắn đo không dám hành động nghĩa là bạn đang tự thiêu
rụi đi những sáng tạo của bản thân. Bạn hãy vượt qua ra khỏi nỗi lo sợ rủi ro, thất
bại và hành động, hãy tin tưởng vào những ý tưởng và khả năng của bản thân mình
để khả năng sáng tạo của bạn được phát huy.

7. Không ỷ lại:
Việc ỷ lại sẽ khiến cho bạn trở nên chậm chạp, không muốn động não khi có vấn
đề cần giải quyết. Như thế cái khả năng tư duy, sáng tạo bẩm sinh sẽ dần biến mất
và bạn trở thành kẻ thụ động, không có những sáng tạo riêng. Hãy là người năng
động, xắn tay vào giải quyết mọi vấn đề dù khó hay dễ, đừng cất giấu khả năng
sáng tạo, nếu không một người bạn sẽ trở thành kẻ thụ động, không có chính kiến
và những trải nghiệm thú vị riêng cho bản thân.
9. Cung cấp đủ chất dinh dưỡng
Nếu như bạn muốn phát triển tư duy đòi hỏi phải cung cấp những chất dinh dưỡng
cần thiết cho cơ thể nhất là những loại thực phẩm tốt cho não như: bí đỏ, trứng,
socola, nho, thịt, cá… hãy bắt đầu cung cấp năng lượng mới cho cơ thể nếu như
bạn muốn khởi động những tư duy khác, cơ thể con người nếu như thiếu sức sống
mệt mỏi sẽ không làm được việc gì cả chứ đừng nói đến là tìm ý tưởng mới.16
10. Đọc sách và đọc nhiều nội dung khác nhau
” Sách là vô tận – học hỏi không bao giờ là đủ “bạn nên nhớ rõ câu này, hãy bỏ ra
mỗi tuần 2 ngày, mỗi ngày 2 tiếng để tham khảo những cuốn sách mà bạn tâm đắc
thậm chí những chủ đề mới với những nội dung đa dạng, chúng sẽ giúp bạn lưu trữ
7


những tư duy mới cho việc sáng tạo, đôi lúc bạn có biết có những ý tưởng mới có
thể xuất phát từ những điều tưởng chừng không liên quan những lại giúp ích khá
tốt.17
11. Hãy tạo nhiều mối quan hệ
Mỗi người điều có những lý lẽ riêng và đương nhiên ở họ luôn có những khía cạnh
cho ta học hỏi, khi bạn trò chuyện với những người mới về những điều mới lạ sẽ
giúp bạn hiểu được vấn đề từ nhiều hướng khác nhau tạo cho bạn cách suy nghĩ đa
dạng hơn. Một điểm thú vị trong những mối quan hệ nữa chính là bạn sẽ được tiếp
xúc với câu chuyện thành công – thất bại của họ yếu tố đánh giá và đúng sai không
được đề cập đến mà bạn cần thả tung những suy nghĩ của mình để lắng nghe và

phá bỏ các rào cản, luôn hoan nghênh mọi ý tưởng hành động mới.18
12. Thúc đẩy những ý nghĩ táo bạo
Đừng sợ thất bại có thất bại mới có thành công con đường ta đi không chỉ có hoa
hồng thôi đâu, vì thế khi xảy ra vấn đề đừng cứ chờ để tự nhiên hay mong người
khác đến giúp bạn giải quyết bạn có ý tưởng hãy thúc đẩy nó, lên kế hoạch cho nó
tạo nó trở thành hiện thực nếu như bạn cứ bạn ấp ủ thì ý tưởng nó mãi chỉ nằm
trong sự an toàn của bạn vì bạn cảm thấy đắn đo không dám hành động nghĩa là
bạn đang tự thiêu rụi đi những sáng tạo của bản thân mình. Bạn hãy vượt qua ra
khỏi nỗi lo sợ rủi ro đó mà hành động ngay hãy tin tưởng vào những ý tưởng khả
năng tư duy sáng tạo của bản thân mình để được phát huy hơn.

12- 15 />16 – 18 />
8


KẾT LUẬN
Trong thời đại ngày nay, khi nhận thức của con người đã đạt đến một trình
độ cao hơn, thì năng lực tư duy không còn giữ nguyên nghĩa mà đã trở thành năng
lực tư duy sáng tạo. Bởi lẽ, người ta không chỉ tư duy để có những khái niệm về
thế giới, mà còn sáng tạo nhằm thay đổi thế giới làm cho thế giới ngày càng tốt
đẹp hơn. Tư duy sáng tạo giúp con người có những nhận thức mới mẻ hơn về thế
giới, có những quan điểm, tư tưởng tiến bộ, làm ra những sản phẩm tiên tiến.
Với sinh viên nói riêng, năng lực tư duy sáng tạo đã trở thành một trong những
điều kiện cần thiết để đem lại cho họ một công việc hứa hẹn khi ra trường hay xa
hơn nữa là một chỗ đứng vững chắc trong xã hội và trên thế giới. Do đó, ngay từ
khi còn ngồi trên ghế giảng đường đại học, sinh viên đã phải tự chuẩn bị và tạo
dựng cho mình năng lực tư duy sáng tạo, coi nó như là hành trang để bước vào đời.

9



DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Giáo trình Tâm lí học đại cương, Trường Đại học Luật Hà Nội.

2. Phạm Thành Nghị (2013), Tâm lí học sáng tạo, Nxb chính trị Quốc gia, Hà
Nội.
3. Phan Dũng (2010), Phương pháp luận sáng tạo và đổi mới, Nxb Trẻ, Tp. Hồ
Chí Minh
4. Giáo trình Tâm lí học đại cương, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí
Minh, Nxb Hồng Đức
5. Hội TL – GD học Việt Nam (1997), Hội thả khoa học “L.X.Vugotxki, Nhà
tâm lí học kiệt xuất thế kỉ XX(1896 – 1934)”,Hà Nội.
6. Nguyễn Đức Uy, Tâm lí học sáng tạo, Nxb Giáo dục, Hà Nội
7.

Nguyễn Thị Thu Hà, Kỹ năng tư duy sáng tạo và vai trò của tư duy sáng
tạo trong học tập và cuộc sống.

8. />9.

/>
10.

Đào Thị Hữu (2017), Về bản chất của tư duy sáng tạo, Triết học.

10