ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN
VĂN
KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
HỌC PHẦN: LỊCH SỬ BÁO CHÍ VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI
ĐỀ TÀI: THÔNG QUA MỘT SỐ TỜ BÁO TIÊU BIỂU, HÃY PHÂN TÍCH
ĐẶC ĐIỂM CỦA BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM 1925 – 1945. ANH
(CHỊ) CÓ SUY NGHĨ GÌ VỀ NGHỀ BÁO VÀ VỀ NHỮNG NHÀ BÁO
CÁCH MẠNG THỜI KỲ NÀY?

Sinh viên: Dương Lý Ánh Nguyệt
Ngày sinh: 02/02/1997
MSSV: 15032019
Lớp: K60 – Báo chí

Hà Nội, tháng 12 năm 2016

MỤC LỤC:
1


A. MỞ ĐẦU

I/ Lý do chọn đề tài...............................................................................3
II/ Phương pháp nghiên cứu..................................................................3
B. NỘI DUNG
I/ Đặc điểm báo chí cách mạng Việt Nam 1925-1945 thông
qua một số tờ báo tiêu biểu...................................................................3
I.1/ Bối cảnh chính trị xã hội và sự ra đời của dòng báo chí

cách mạng Việt Nam............................................................................3
I.2/ Quá trình phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam...................5
I.3/ Những đặc điểm của báo chí cách mạng Việt Nam
1925-1945 qua một số tờ báo tiêu biểu.................................................6
I.3.1/ Báo chí cách mạng Việt Nam ra đời đầu tiên ở nước ngoài.
Trong quá trình tồn tại và phát triển chủ yếu xuất bản bí mật,
không hợp pháp, luôn bị kẻ thù dòm ngó, thậm chí truy kích,
cấm lưu hành, tìm mọi cách đình chỉ xuất bản.....................................6
I.3.2/ Báo chí cách mạng có một mạng lưới rộng khắp ba kỳ, từ
cấp Trung ương, kỳ, bộ đến tận cơ sở cách mạng ở các địa phương,
các xí nghiệp hầm mỏ..........................................................................8
I.3.3/ Xuất hiện báo chí cách mạng xuất bản ở trong tù.......................8
I.3.4/ Báo chí cách mạng tuy xuất bản bí mật, không hợp pháp, số
lượng không nhiều nhưng đã được nhiều người đón đọc bởi báo chí
cách mạng đã đáp ứng những yêu cầu bức thiết của đông đảo quần
chúng nhân dân. Báo chí cách mạng đã đứng về nhân dân, bảo vệ
quyền lợi của nhân dân, đấu tranh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng
Cộng sản................................................................................................10
I.3.5/ Báo chí cách mạng, trong quá trình tồn tại, đã có những
bước phát triển nhảy vọt cả về cả số lượng và chất lượng, về cả
quy mô và phương thức hoạt động........................................................11
I.4/ Đánh giá..........................................................................................12
II/ Suy nghĩ về nghề báo và những nhà báo trong thời kỳ này.............13
C. KẾT LUẬN..........................................................................................14
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................15

A. MỞ ĐẦU
2



I – Lý do chọn đề tài
Trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu về Lịch sử báo chí Việt Nam từ
thuở sơ khai đến giai đoạn hiện nay, với sự hướng dẫn phương pháp từ giảng
viên và những kiến thức thu nhận được, người viết đã có được cho mình cái
nhìn khái quát về quá trình hình thành và phát triển của báo chí Việt Nam qua
từng giai đoạn lịch sử của đất nước. Từ những tờ báo Tiếng Việt đầu tiên để lại
nhiều ấn tượng về nội dung và ý nghĩa của nó đến sự phát triển mạnh mẽ của
báo chí hiện nay trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, báo chí ở giai đoạn nào cũng để lại cho người viết những ấn tượng sâu sắc
về những đặc điểm riêng có của nó. Trong đó, người viết đặc biệt chú ý và hứng
thú tìm hiểu về sự ra đời và phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam giai
đoạn 1925-1945 và những đặc điểm của nó, bởi những đặc trưng về bối cảnh
lịch sử cũng như tính chất cách mạng của báo chí giai đoạn này. Chính vì vậy,
người viết đã chọn cho mình đề tài để thực hiện nghiên cứu và tìm hiểu sâu, đó
là: “Thông qua một số tờ báo tiêu biểu, phân tích những đặc điểm của báo chí
cách mạng Việt Nam 1925-1945. Nêu suy nghĩ về nghề báo và người làm báo
cách mạng thời kỳ này”.
II – Phương pháp nghiên cứu
Dựa trên đề tài đặt ra, người viết đã tìm hiểu các tài liệu lí luận về báo chí
nói chung và quá trình hình thành và phát triển của báo chí nói riêng để tìm hiểu
về bối cảnh lịch sử, sự ra đời và phát triển, những đặc điểm tiêu biểu nhất của
báo chí cách mạng Việt Nam giai đoạn 1925-1945. Trên cơ sở những đặc điểm
ấn tượng nhất về những đặc điểm đã tìm hiểu được, người viết thực hiện
phương pháp phân tích những đặc điểm gắn liền với bối cảnh lịch sử, tiến hành
so sánh những đặc điểm của báo chí giai đoạn này với các giai đoạn khác và
trong tiến trình lịch sử báo chí để đánh giá và nhận xét những đóng góp của nó
đối với sự phát triển của báo chí cách mạng nói riêng và báo chí Việt Nam nói
chung. Bên cạnh đó, người viết vừa tìm hiểu các tờ báo tiêu biểu của giai đoạn
nay, vừa lồng ghép đặc điểm của các tờ báo đó để làm cơ sở phân tích những
đặc điểm của báo chí cách mạng Việt Nam.

B. NỘI DUNG
I – Đặc điểm báo chí cách mạng Việt Nam 1925-1945 qua một số tờ
báo tiêu biểu.
I.1. Bối cảnh chính trị, xã hội và sự ra đời của dòng báo chí cách mạng
Việt Nam.
Những năm đầu của thế kỷ XX, trước sự bế tắc trong đường lối cứu nước,
nhiều thanh niên yêu nước mang luồng tư tưởng mới tham gia phong trào cách
mạng thế gới, một số thanh niên trẻ tuổi với lòng nhiệt huyết và quyết tâm sâu
sắc như Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn, Lê Hồng Phong…thành lập Tâm Tâm xã
với mục tiêu hợp sức mọi người để “phục quốc” và đòi lại nhân quyền, mưu cầu
hạnh phúc. Tiếng bom Sa Điện của thanh niên Phạm Hồng Thái giết chết toàn
quyền Đông Dương Méc-lanh đã gây tiếng vang rộng khắp làm nức lòng người
3


yêu nước của các tầng lớp nhân dân, nổ phát súng đầu tiên báo hiệu giai đoạn
đấu tranh mới.
Nguyễn Ái Quốc về nước chỉ đạo phong trào cách mạng. Tháng 6 năm
1925, người chọn một nhóm chiến sĩ trẻ trong Tâm Tâm xã, cùng một số thanh
niên yêu nước đã từng hoạt động dưới ảnh hưởng của Phan Bội Châu để thành
lập một đoàn thể cách mạng mới có xu hướng Mác xít là Việt Nam Thanh niên
Cách mạng Đồng chí hội. Mục đích hoạt động của Hội là: “Hết sức phấn đấu
để thâu phục lấy đại bộ phận thợ thuyền, dân cày và binh lính, dẫn đạo quần
chúng lao khổ bị áp bức ấy liên hệ với vô sản giai cấp thế giới để một mặt đánh
đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp, chế độ phong kiến và Chủ nghĩa tư bản mà dựng
ra chánh quyền độc tài của thợ thuyền, dân cày và binh lính; một mặt tham gia
vào cuộc thế giới cách mệnh san trừ tư bản chủ nghĩa cả thế giới đặng thực
hiện chủ nghĩa cộng sản”. Trong bối cảnh một đoàn thể mới ra đời và phong
trào cứu nước theo hướng mới, cần thiết có một cơ quan tuyên truyền đường lối,
mục đích và chương trình hành động của Hội. Trước yêu cầu đó, tháng 6 năm

1925, báo Thanh niên ra đời, trở thành tờ báo chính trị đầu tiên của một tổ chức
cách mạng Việt Nam và là ngọn nguồn của báo chí cách mạng.
Ra đời sau các tờ báo Lục Tỉnh Tân Văn, Nông Cổ Mím Đàm, Đăng Cổ
Tùng Báo… với những tiếng đấu tranh đầu tiên và tinh thần dân tộc ở nhiều
mức độ, tờ Thanh Niên đặc biệt chú trọng việc giáo dục lòng yêu nước, khơi sâu
chí căm thù của nhân dân đỗi với thực dân Pháp và bè lũ tay sai, khơi dậy
truyền thống bất khuất kiên cường của dân tộc và kêu gọi đấu tranh với con
đường cách mạng mới theo quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin. Nếu trong Lục
Tỉnh Tân Văn, Nông Cổ Mím Đàm, Đăng Cổ Tùng Báo…, các sĩ phu yêu nước
đã lợi dụng kẻ hở trong sinh hoạt báo chí để đăng những bài khích lệ lòng yêu
nước dưới hình thức khích lệ nhân dân ta làm ruộng, trồng cây dệt vải, học chữ
quốc ngữ…hoặc nói xa nói gần đả kích tham quan bằng các câu chuyện ngụ
ngôn; nếu các tờ báo Tiếng chuông rè, L Annam…là lời củ những người yêu
nước tiến bộ, công kích chế độ thực dân tàn bạo, lên án vua bù nhìn Huế, chỉ ra
nguyên nhân sâu xa của nỗi khổ và phương châm hành động… và nhiều tờ báo
khác với những tiếng nói nhiều màu sắc, mạnh mẽ lên án thực dân và lên tiếng
kêu gọi, cổ vũ phong trào đấu tranh cách mạng… thì báo Thanh Niên ra đời, khi
một cái dấu đỏ khẳng định sự ra đời chính thức của một cơ quan báo chí đầu
tiên của một tổ chức cách mạng, trở thành tiếng nói mạnh mẽ và có sức truyền
tải mạnh mẽ.
Các tờ báo trước đó tuy có nhiều yếu tố tích cực nhưng về mặt tư tưởng lại
chưa thực sự là tiếng nói đại diện của nhân dân trong công cuộc đấu tranh, cho
đến giai đoạn ra đời của báo Thanh Niên, bước khởi đầu của báo chí cách mạng,
thể hiện tinh thần đấu tranh cách mạng triệt để của giai cấp tiền phong đủ mọi
điều kiện để xây dựng, tổ chức lực lượng làm một cuộc cách mạng giải phóng
dân tộc. Báo Thanh Niên ra đời vào thời điểm thuận lợi phát triển và thích hợp
vai trò đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Từ bước khởi đầu này, hàng
4



loạt các tờ báo khác ra đời và phát triển, mở ra một giai đoạn mới trong quá
trình phát triển của báo chí Việt Nam – báo chí cách mạng giai đoạn 1925-1945.
I.2. Quá trình phát triển của báo chí cách mạng.
Báo chí cách mạng Việt Nam có thể chia thành ba giai đoạn để tìm hiểu:
- Giai đoạn 1925-1930
- Giai đoạn 1930-1939
- Giai đoạn 1939-1945
a) Giai đoạn 1925-1930
Giai đoạn 1925-1930 là giai đoạn sơ khai của báo cách mạng Việt Nam.
Hầu hết các tờ báo ra đời và phát triển đều thuộc tổ chức của giai cấp vô sản đầu
tiên ở nước ta - Việt Nam Thanh Niên Đồng chí hội gồm khoảng 11 tờ bao gồm
các tờ báo của cơ quan Trung ương bộ, kỳ bộ và các chi hội cơ sở trong và
ngoài nước. Nội dung chủ yếu tuyên truyền chủ nghĩa công sản, chủ nghĩa Mác
Lênin và giáo dục ý thức đấu tranh giai cấp.
Ngoài ra, còn có hệ thống báo chí của các tổ chức Đảng như An Nam Cộng
sản Đảng có khoảng 3 tờ, Đông Dương Cộng sản Đảng có khoảng 14 tờ và các
tờ báo của các tổ chức Tổng công hội Bắc Kỳ, của học sinh khu nội trú Hà Nội,
hội học sinh Nam Định…
b) Giai đoạn 1930-1939
Đây là giai đoạn báo chí phát triển mạnh mẽ về số lượng và chất lượng.
Dưới sự lãnh đạp của Đảng Cộng sản Việt Nam, báo chí cách mạng thực sự là
công cụ ngôn luận tuyên truyền của Đảng, phát triển mạng lưới không chỉ ở
trung ương mà còn ở địa phương và các cơ quan đoàn thể, các tổ chức Đảng ở
nước ngoài.
Đặc biệt trong giai đoạn này, hệ thống báo chí trong nhà tù được các tù
chính trị Đảng Cộng sản thực hiện nhằm mục đích đấu tranh về mặt tư tưởng
chính trị, góp phần vào việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho tù Cộng sản,
giác ngộ được một số đảng viên trở thành đảng viên kiên cường.
Những năm 1930-1936, mạng lưới báo chí địa phương phát triển mạnh mẽ,
ở đâu có tổ chức đảng hoạt động mạnh là ở đó có xuất bản báo chí. Báo chí trở

thành phương tiện gắn kết và công cụ tuyên truyền hiệu quả. Từ năm 19361939, phong trào Mặt trận dân chủ phát triển, báo chí cách mạng đã có bước
phát triển nhảy vọt, các tờ báo ra đời và hoạt động công khai dưới nhiều danh
nghĩa khác nhau. Sự ra đời công khai không xin phép của tờ Dân chúng, chống
lại chính sách tự do báo chí của nhà cầm quyền Pháp ở Nam Kỳ thể hiện vai trò
và sức mạng của báo chí cách mạng trong việc thực hiện yêu cầu nhiệm vụ mà
Đảng giao phó.
c) Giai đoạn 1939-1945
Giai đoạn này số lượng báo chí cách mạng không nhiều, chỉ hơn 50 tờ, chủ
yếu của Mặt trận Việt Minh, do chính sách kiểm soát chặt chẽ của chính quyền
thực dân. Nội dung chủ yếu là vạch trần tội ác của thực dân và tay sai, kêu gọi
nhân dân đứng lên chiến đấu, giáo dục tổ chức lực lượng cách mạng, đoàn kết
toàn dân để tạo thành sức mạnh tổng hợp đi đến tổng khởi nghĩa. Dù báo chí
5


phát triển từ Trung ương đến địa phương nhưng đến năm 1940, Đảng ta vẫn
chưa có tờ báo thống nhất. Tháng 9/1941, tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận và
chính trị của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương do Trường Chính phụ
trách ra đời, đánh dấu bước đi mạnh mẽ của báo chí trong sự nghiệp đấu tranh
dưới lá cờ Đảng.
I.3. Những đặc điểm cơ bản của báo chí cách mạng Việt Nam 19251945 qua một số tờ báo tiêu biểu.
Gắn liền với những giai đoạn lịch sử khác nhau, mỗi báo chí từ 1865 đến
1945 chia thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn lại mang những đặc điểm riêng
biệt. Nếu những tờ báo tiếng Việt đầu tiên như Gia Định Báo, Thông Loại Khóa
Trình, Lục Tỉnh Tân Văn, Nông Cổ Mím Đàm… ra đời để phục vụ tư tưởng thực
dân, các bài viết vừa đe dọa, vừa mua chuộc; nếu báo chí Bắc Kỳ buổi đầu của
thế kỷ XX, bằng chữ Hán hoặc nửa phần chữ Quốc ngữ như Bảo Hộ Nam Dân,
Nam Đồng Văn Nhật Báo, Đăng Cổ Tùng Báo…nhằm mục đích lôi kéo, thu
phục các chí sĩ yêu nước và từng bước loại bớt rào cản về mặt xã hội để thổi
một luồng văn hóa mới vào Việt Nam; nếu báo chí Bắc Kỳ từ đầu thế kỷ XX

đến năm 1919 gồm các tờ Đông Dương tạp chí, tạp chí Nam Phong, Báo Nữ
Giới chung làm nguội lạnh phong trào đấu tranh, gây lòng tự ti an phận nhưng
cũng là phương tiện chuyển tải văn minh phương Tây vào Việt Nam; nếu báo
chí những năm 1919-1924 với các tờ Thực Nghiệp Dân báo, báo Khai Hóa, báo
Cái Chuông nứt…phản ánh phần nào xã hội Việt Nam, thông tin thời sự, nhịp
thở của đời sống xã hội…chấm dứt thời kỳ báo chí chính thống độc quyền ở
Bắc Kỳ…thì giai đoạn 1925-1945, báo chí đã phát triển vượt bậc, chia thành
nhiều dòng khác nhau: Dòng báo chí xuất bản công khai 1925-1945, dòng báo
của giới trí thức trong những năm 1939-1945, dòng báo chí cách mạng 19251945. Trong đó phải kể đến những đoáng góp to lớn và những đặc điểm nổi bậc
của dòng báo chí cách mạng Việt nam như sau:
I.3.1. Báo chí cách mạng Việt Nam ra đời đầu tiên ở nước ngoài. Trong
quá trình tồn tại và phát triển chủ yếu xuất bản bí mật, không hợp pháp, luôn
bị kẻ thù dòm ngó, thậm chí truy kích, cấm lưu hành, tìm mọi cách đình chỉ
xuất bản.
Ngay từ cái tiêu đề, đặc điểm đầu tiên của báo chí Việt Nam đã hiện ra rõ
ràng và có lẽ không cần phân tích quá nhiều cũng để có thể hiểu được. Báo
Thanh Niên, tờ báo chính trị đầu tiên của cách mạng Việt Nam ra đời, là tờ báo
đánh dấu sự hình thành của báo chí cách mạng Việt Nam từ năm 1925. Cũng
bởi vì tính chất phục vụ một tổ chức cách mạng nên ắt hẳn tờ báo này không thể
hoạt động và xuất bản công khai, càng không thể nào tránh khỏi sự kiểm soát
gắt gao và sự truy kích của địch. Bởi lẽ trong thời kỳ nào, mọi hoạt động của
báo chí đều nằm trong sự chi phối của thực dân Pháp với mục đích hướng tới là
tuyên truyền chính sách khai hóa, sức mạnh của nước Đại Pháp…, phục vụ mọi
lợi ích cho quan thầy chế độ thực dân. Mọi hoạt động báo chí dù dưới hình thức
nào, nế không có lợi cho chúng đều bị cấm. Chúng đã đặt ra những quy định áp
đặt hết sức vô lí về chính sách báo chí như: xin phép trước khi xuất bản, các văn
6


bản in trên báo đều phải thông qua sự kiểm duyệt của Toàn quyền và giấy phép

xuất bản có thể bị thu hồi bất kỳ lúc nào…
Trong lúc đó, báo chí cách mạng ra đời chính là cơ quan ngôn luận của giai
cấp vô sản Việt Nam dưới sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Đông Dương có mâu
thuẫn giai cấp, mâu thuẫn đối kháng với chính quyền thực dân. Báo chí cách
mạng với mục đích đấu tranh vì quyền lợi của quần chúng lao động, đánh thức
người dân khỏi sự “ru ngủ” của bởi cái goi là “chính sách khai hóa” và sức
mạnh của thực dân Pháp, không hề đi theo con đường mà thực dân vẽ ra cho
báo chí Việt Nam mà còn đi ngược lại quyền lợi của chúng. Chính vì vậy, đối
với chính quyền thực dân, báo chí cách mạng trở thành đối tượng nguy hiểm
trong quá trình “ru ngủ” dân thuộc địa và trong cuộc đấu tranh về mặt chính trị
tư tưởng. Điều đó đã khiến chính quyền thực dân tìm mọi cách để dòm ngó,
kiểm soát, thậm chí truy kích, cấm lưu hành, đình chỉ xuất bản báo chí cách
mạng. Ngược lại, để tồn tại và phát triển rộng rãi, báo chí cách mạng buộc phải
hoạt động bí mật, bất hợp pháp, tìm mọi cách để né tránh những cuộc truy kích
dày đặc của kẻ thù.
Đặc điểm này gắn với sự ra đời và quá trình phát triển trong thời kỳ đầu
của báo chí cách mạng, cũng gắn liền với quá trình ra đời và đặc điểm của tờ
báo cách mạng đầu tiên - báo Thanh Niên. Tờ báo Thanh Niên xuất bản đầu
tiên vào ngày 21 tháng 6 năm 1925 theo sáng kiến của Nguyễn Ái Quốc, Tổng
bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội. Báo Thanh Niên được xuất
bản tại cơ sở bí mật của Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội ở Quảng Châu,
Trung Quốc, được chuyển về cơ sở trong nước bằng đường giao thông bí mật,
một số gửi đi các cơ sở của hội ở Trung Quốc, Pháp, Thái Lan. Từ năm 1924
đến 1927, báo ra được 88 số do Nguyễn Ái Quốc làm tổng biên tập, tháng
4/1927, cách mạng gặp khó khăn, Nguyễn Ái Quốc đi Liên Xô báo Thanh niên
được tiếp tục xuất bản nhưng thời hạn không ổn định, và đến năm 1929, sau khi
An Nam Cộng sản Đảng thành lập, Việt Nam Thanh Niên Cách mạng Đồng chí
hội ngừng hoạt động thì báo Thanh Niên cũng ngừng xuất bản.
Trong khoảng 4 năm hoạt động, báo Thanh Niên đã nêu rõ phải đưa Chủ
nghĩa Mác Lênin vào giai cấp nông dân và các dân tộc bị áp bức. Trước hết là đi

vào từng giai cấp nhằm liên kết quần chúng lao động thành lực lượng mạnh mẽ
có khả năng lật đổ sự thống trị của chủ nghĩa đế quốc. Nội dung không phải là
những lời tán dương những kẻ quyền thế đương thời, kể chuyện vớ vẩn hay ca
tụng công ơn khai hóa, ru ngủ dân chúng mà là khơi sâu lòng căm thù quân
cướp nước để cổ vũ nhân dân làm cách mạng, học tập kinh nghiệm lịch sử làm
thế nào để đưa cách mạng Việt Nam đến thắng lợi triệt để, giải phóng dân tộc và
xây dựng đất nước giàu mạnh; tuyên truyền chủ nghĩa Mác Lênin, thống nhất tư
tưởng để đi đến thành lập một Đảng chân chính có đầy đủ sức mạnh để lãnh đạo
quần chúng nhân dân làm cách mạng.
Báo Thanh Niên ra đời gắn liền với thời điểm khởi đầu đầu khó khăn của
báo chí cách mạng, mang những điểm đặc trưng của báo chí cách mạng giai
đoạn đầu khi phải đối mặt với sự công phá gay gắt của thực dân. Tuy hoạt động
7


bí mật nhưng từ khi ra đời, báo Thanh Niên đã được người yêu nước Việt Nam
hưởng ứng nhiệt liệt. Dưới sự chỉ đạo của Nguyễn Ái Quốc, tờ báo đã đem lại
người Việt Nam thời kỳ này một tư duy cách mạng mới mẻ và quyết liệt, giới
thiệu cho nhân dân con đường, phương pháp làm cách mạng và kiểu con người
cách mạng, chuẩn bị về mặt tư tưởng, chính trị và tổ chức cho việc thành lập
Đảng Cộng sản Việt Nam. Báo Thanh Niên chính là tờ báo mở đầu cho cuộc
cách mạng tư tưởng chính trị ở Việt Nam dù đứng trước bao khó khăn chồng
chất, trở thành nền tảng cho sự ra đời của nhiều tờ báo cách mạng sau này trong
quá trình đấu tranh về mặt tư tưởng và đấu tranh vũ trang.
I.3.2. Báo chí cách mạng có một mạng lưới rộng khắp ba kỳ, từ cấp
Trung ương, kỳ, bộ đến tận cơ sở cách mạng ở các địa phương, các xí nghiệp
hầm mỏ.
Sau một quá trình hình thành và dần hoàn thiện, mạng lưới báo chí cách
mạng rộng khắp ba kỳ, từ cấp Trung ương đến địa phương, tạo nên mối liên kết
giúp cho công tác tuyên truyền, cổ động có hiệu quả, mặt khác mạng lưới báo

chí địa phương là sợi dây liên kết giúp cho việc nắm tình hình, ứng phó mọi
hành động đàn áp của thực dân pháp và giúp cho quá trình đấu tranh đến với
toàn dân khắp địa phương.
Trên 200 tờ báo và tạp chí cách mạng ra đời chính là mình chứng rõ ràng
nhất của sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống báo chí cách mạng. Các tờ báo của
cơ quan trung ương khoảng 10 tờ, gồm: Tạp chí Cộng sản, Kèn gọi lính, Tạp
chí đỏ, Tranh đấu (1930), Cờ Vô sản (1931), tạp chí Bôn sơ vích (1934)… Giai
đoạn 1930-1936, các tờ báo địa phương tập trung xuất bản nhiều. Vào thời điểm
Đảng ta mới thành lập với nhiều sức ép lớn bởi cuộc khủng hoảng kinh tế và
những cuộc đàn áp dã man của thực dân Pháp, báo chí cách mạng vừa phải hoạt
động bí mật, vừa phải chống lại sự truy kích của địch nhưng phải làm trọn vai
trò, trọng trách cách mạng quan trọng cuả mình. Trước tình hình đó, các tờ báo
Trung ương gặp khó khăn trong việc phát triển một cách mạnh mẽ và sâu rộng
đến các tầng lớp nhân dân bởi sự kiểm soát gay gắt của chính quyền thực dân,
tuy nhiên, các tờ báo của cơ sở cách mạng ở địa phương, các xí nghiệp hầm mỏ
lại trở thành điểm tựa cho hệ thống báo chí cách mạng, chỗ dựa tinh thần, là
công cụ tuyên truyền bí mật có hiệu quả nhất giúp cho Đảng ra sức xây dựng,
củng có tổ chức và phát triển lực lượng.
Với đặc điểm này, báo chí cách mạng Việt Nam đã chứng minh được sức
mạnh của sự phát triển mạng lưới của mình chỉ trong thời gian ngắn. Hệ thống
báo chí đã kết thành mạng lưới bao phủ khắp đất nước, mang tư tưởng chính trị
cách mạng đến từng ngóc ngách của cơ sở cách mạng khắp các địa phương, đến
với nhân dân mọi tầng lớp. Báo chí cách mạng chứng minh được sức ảnh hưởng
sâu rộng, sức lan tỏa của việc tuyên truyền cách mạng bằng ngôn ngữ báo chí.
I.3.3. Xuất hiện báo chí cách mạng xuất bản ở trong tù.
Báo chí cách mạng xuất bản ở trong tù là một đặc điểm đặc biệt của báo
chí cách mạng Việt Nam. Các tù nhân chính trị bao gồm những cán bộ, đảng
viên kiên trung, giữa trọng trách với tổ chức Đảng, tổ chức cách mạng bị thực
8



dân Pháp bắt. Đó là các đồng chí Trường Chinh, Phan Đăng Lưu, Trần Huy
Liệu, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Chí Diểu, Trịnh Đình Cửu, Đỗ Ngọc Du, Xuân
Thủy, Hoàng Tùng…, những người trực tiếp phụ trách, viết bài và tổ chức phát
hành trong hệ thống nhà tù. Suốt thời kỳ cách mạng từ 1930-1945 có tổng cộng
khoảng 43 tờ báo được xuất bản trong tù. Các nhà tù có báo chí xuất bản là hầu
hết các hệ thống nhà tù ở Việt Nam của thực dân Pháp như nhà tù Sơn La,
Nghĩa Lộ, hòa Bình, Vinh, Thừa Phủ, Quảng Ngãi, Khám lớn Sài Gòn, thậm chí
Côn Đảo, Phú Quốc.
Với điều kiện khó khăn và hòan cảnh đặc biệt, báo chí trong tù được xuất
bản bí mật, không hợp pháp, không có ấn định số kỳ, khổ báo nhỏ, viết bằng bút
thép. Trang báo được tận dụng từ “lá chuối non, lá vàng, vỏ bao thuốc lá, giấy
gói quà bánh, thư tín, giấy vỏ học sinh, vỏ bao xi măng…”, còn mực viết là
thuốc ký ninh, khuôn in là đất sét, sáp. Tuy không được viết và in trong điều
kiện đầu đủ nhưng báo chí cách mạng vẫn lan tỏa rất nhanh. Dưới bất kỳ hoàn
cảnh nào, dù cái chết đang cận kề nhưng người chiến sĩ cách mạng vẫn giữ
vừng được tinh thần cách mạng và tư tưởng chính trị của mình, kiên quyết đấu
tranh đến cùng vì sự nghiệp cách mạng.
Điều đặc biệt là tên báo của các tờ báo được xuất bản trong tù được đặt sát
với nội dung tuyên truyền của tổ chức Đảng, tổ chức cách mạng trong từng giai
đoạn, ví dụ như: Giữ trọn khí tiết của nhà tù Phú Quốc, Con đường chính, Đuốc
Đưa Đường của nhà tù Hỏa Lò; Bất khuất, Ý kiến chung của nhà tù Côn Đảo,
Nẻo Nhà Pha của nhà tù Quảng Ngãi, Qua tiếng song hận, Trên Đường Tranh
Đấu, Bàn Góp của nhà tù Côn Lôn…Ở giai đoạn 1939-1945, các tên báo như
Suối Reo của nhà tù Sơn La; Bình Minh, Bình Minh trên sông Đà của nhà tù
Hòa Bình; Thông reo của nhà tù Chợ Chu, Thái Nguyên; Cơ Nghĩa của nhà tù
Buôn Mê Thuộc…là những tiếng reo vui của niềm tin thắng lợi khi nhiệm vụ
của Đảng chuyển sang một giai đoạn mới.
Trong các tờ báo kể trên, Con đường chính là tờ báo đáng chú ý nhất và
mang rõ đặc điểm của báo chí cách mạng xuất bản ở trong tù. Tờ Con đường

chính ra đời trong cuộc đấu tranh giành lý luận và tư tưởng với tù chính trị là
Việt Nam Quốc dân Đảng của Chi bộ Cộng sản Hỏa Lò, Hà Nội. Chủ bút là
Đặng Xuân Khu, các tù chính trị khác là Trịnh Đình Cửu, Đỗ Ngọc Du, Nguyễn
Văn Ngạn, Trần Quang tặng tham gia biên tập. Báo ra từ tháng 2/1932 đến cuỗi
năm 1932, được viết tay theo khổ nhỏ, mỗi số được làm 5,7 bản để đưa đến các
buồng giam. Sau khi bị phát hiện, những người viết báo phả tìm nhiều cách
khác để viết nhưng rồi sau đó cũng bại lộ. Báo mang tình chất lý luận, viết về
các đề tài như: Khái niệm về Tổ quốc, Về khởi nghĩa, Vấn đề chủ nghĩa, Quan
hệ giữa anh hùng và thời thế, Vấn đề triết học và lịch sử triết học, Nguồn gốc
của chiến tranh…
Tờ báo này cũng mang đặc điểm chung về nội dung của báo chí cách mạng
xuất bản trong tù, đó là củng cố tinh thần cho các đảng viên, giác ngộ những
ngươi tù thường phạm, những người coi tù…, góp phần nâng cao trình độ lý
luận chính trị, thống nhất tư tưởng, kiên định lập trường của giai cấp vô sản,
9


chống nhưng khuynh hướng tư tưởng sai lầm, nhất là tư tưởng của một số tù
chính trị Việt Nam Quốc dân Đảng theo chủ nghĩa quốc gia tư sản.
Có thể nói, đặc điểm này đã làm nên nét nổi bật riêng có của báo chí cách
mạng Việt Nam trong tiến trình lịch sử báo chí của đất nước và thế giới. Đứng
trước những thiếu thốn về giấy mực, phát hành nên báo trong tù luôn được thay
đổi về kiểu chữ, kiểu phát hành để đảm bảo an toàn cho người viết. Vượt qua
những khó khăn chồng chất, mặc dù hệ thống báo xuất bản còn mỏng và chưa
đầy đủ, nhưng báo chí cách mạng được xuất bản trong tù đã thực hiện tốt vai
trò, sứ mệnh của mình trong quá trình đấu tranh tư tưởng ngay cả trong trại
giam, chứng minh được sức mạnh quật cường của con người chính trị của dân
tộc, dù bất cứ hòan cảnh nào cũng không ngừng đấu tranh, không ngừng lao
động để giành lại độc lập.
I.3.4. Báo chí cách mạng tuy xuất bản bí mật, không hợp pháp, số lượng

không nhiều nhưng đã được nhiều người đón đọc bởi báo chí cách mạng đã
đáp ứng những yêu cầu bức thiết của đông đảo quần chúng nhân dân. Báo
chí cách mạng đã đứng về nhân dân, bảo vệ quyền lợi của nhân dân, đấu
tranh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng Cộng sản.
Báo chí cách mạng từ năm 1925 đến năm 1945 trải qua ba giai đoạn lớn,
trong đó, mỗi giai đoạn, dù đứng trước vô vàn khó khăn nhưng báo chí cách
mạng vẫn bám sát mục tiêu, đường lối hoạt động của Đảng và tổ chức cách
mạng để tuyên truyền, cổ vũ nhân dân, tạo niềm tin cho quần chúng.
Trước khi Đảng Cộng sản ra đời, báo chí cách mạng được hình thành và tổ
chức bởi các tổ chức cách mạng tiền thân của Đảng, do đó trong giai đoạn 19251930, báo chí đã thực hiện tuyên truyền chủ nghĩa Mác Lênin vào gia cấp công
nhân và quần chúng lao động, chỉ rõ kẻ thù của giai cấp là thực dân Pháp cấu
kết với triều đình nhà Nguyễn để cai trị, bóc lột nhân dân ta và chỉ ra con đường
cách mạng bạo lực để đánh đuổi chúng, chuẩn bị về mặt tư tưởng và tổ chức để
đi đến thành lập một chính Đảng Cộng sản. Ở giai đoạn này, báo Thanh Niên
chính là tờ báo tiêu biểu về nội dung thể hiện với tư cách là tờ báo cách mạng
đầu tiên.
Sau đó, báo chí cách mạng ra đời dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam, trở thành cơ quan ngôn luận của các tổ chức Đảng, thực hiện nhiệm vụ
tuyền truyền đường lối của Đảng và tuyên truyền cách mạng,tuyên truyền chống
lại các tư tưởng sai lầm, xu hướng cơ hội, biệt phái, từ đó thống nhất tư tưởng
và hành động trong Đảng. Các tờ báo tiêu biểu phải kể đến như: báo Lao Động
ra đời vào tháng 7/1929, cùng với Tạp chí Công hội đỏ làm cơ quan ngôn luận
của Tổng Công hội đỏ, Đông Dương Cộng sản đảng. Với nội dung ngắn gọn,
báo Lao Động thông báo sự ra đời của tổ cức Tổng Công hội đỏ Bắc Kỳ, kêu
gọi công nhân lao động các nhà máy đoàn kết với nhau xây dựng cơ sở Công
Hội, đấu tranh chống bọn tư bản đế quốc. Báo Lao Động hòa nhập vào dòng
báo chí cách mạng Việt Nam, mở đầu cho nhiều tờ báo của giai cấp công nhân
ra đời. Báo Dân Chúng ra đời vào tháng 7/1938, là cơ quan ngôn luận của Ban
Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương ở Nam Kỳ, nội dung thực
10



hiện cuộc vận động dân chủ, phát động cuộc đấu tranh liên tục, kiên quyết đòi
tự do báo chí, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng và trí tuệ cho thanh niên, nêu cao
vài trò tiên phong của thanh niên trong cách mạng, cung cấp thông tin hoạt động
trong và ngoài nước của cách mạng. Tờ Tranh Đấu ra đời tháng 8/1930, là cơ
quan ngôn luận của cơ quan Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, với tôn chỉ
mục đích là “là cơ quan Trung ương của Đảng thống nhất để hướng đạo tư
tưởng và hành động cho cả đồng chí và quần chúng lao khổ”.
Trước những thách thức và thời cơ của cách mạng Việt Nam giai đoạn
1939-1945, báo chí có nhiệm vụ tuyên truyền ủng hộ Việt Minh để xây dựng
phong trào Việt Minh trong cả nước, đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân, tập hợp
lực lượng, đợi thời cơ nổi dậy đấu tranh giành độc lập. Tiêu biểu vào giai đoạn
này là báo Việt Nam độc lập, ra mắt số đầu vào thngs 8/1941, là cơ quan tuyên
truyền của Mặt trân Việt Minh, với mục đích là “làm sao cho nhân ta hết ngu
hèn, biết các việc, biết đoàn kết, đặng đánh Tây, đánh Nhật, làm cho Việt Nam
độc lập tự do”.
I.3.5. Báo chí cách mạng, trong quá trình tồn tại, đã có những bước
phát triển nhảy vọt cả về cả số lượng và chất lượng, về cả quy mô và phương
thức hoạt động.
Giai đoạn đầu mới ra đời và quá trình phát triển ban đầu, báo chí cách
mạng đã gặp muôn vàn khó khăn về vật chất và phương thức hoạt động. Khi
mới hình thành, báo chí đã phải tồn tại và phát triển bí mật, không hợp pháp và
luôn phải chịu sự kiểm soát của chính quyền thực dân. Vì lẽ đó mà cả về mặt số
lượng và chất lượng, báo chí cách mạng đều khó khăn trong việc phát triển ra
thành hệ thống rộng rãi. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của các tổ chức cách
mạng, báo chí đã đến được với số đông nhân dân và được quần chúng tiếp nhận
nồng nhiệt, số lượng báo cũng từng bước tăng lên từ chỉ có vài tờ trong những
năm đâu đến 30 tờ báo của các tổ chức cách mạng năm 1929, 168 tờ ở giai đoạn
1930-1939, đặc biệt chỉ trong ba năm (1936-1939) có 43 tờ báo cách mạng được

xuất bản. Về mặt chất lượng, báo chí cách mạng cũng từng bước hoàn thiện về
mặt nội dung bài viết và hình thức trình bày báo, dần dần bám sát vào mục tiêu
và nhiệm vụ tuyên truyền và đấu tranh cách mạng đã đặt ra.
Bên cạnh đó, phải kể đến bước phát triển nhảy vọt về phương thức hoạt
động, từ xuất bản bí mật, không hợp pháp đến giai đoạn báo chí cách mạng hoạt
động công khai. Báo chí cách mạng xuất bản công khai là cả một nghệ thuật
lãnh đạo tài tình của Đảng để không ngừng chống lại các thế lực thù địch muốn
bóp chết nó ngay trong trứng hoặc khi mới xuất hiện.
Quá trình chuyển phương thức hoạt động và xuất bản từ bí mật đến công
khai trải qua nhiều bước. Đầu tiên là ra báo chữ Pháp, lợi dụng chế độ báo chí
thủ tục đơn giản khi ra báo bằng tiếng Pháp thì không phải xin phép, thông qua
lớp người đọc hiểu tiếng Pháp để tác động vào dư luận xã hội, gồm 6 tờ, trong
đó 2 tờ Le Travail và Rasemblement do xứ ủy Bắc Kỳ chỉ đạo. Thứ hai là,
chuyển báo đã được phép từ trước sáng phục vụ cách mạng, vận động ra lại
hoặc chuyển hướng hoạt động cho phong trào Mặt trận dân chủ như các tờ Hồn
11


trẻ, Tập mới, Tân xã hội, Khỏe…Thứ ba là thuê, mượn, mua lại của người khác,
những người chỉ đạo và biên tập được Đảng cử ra trực tiếp nhưng đứng sau tờ
báo, gồm các tờ: Tiếng trẻ, Thời thế, Kịch bóng, Phổ thông, Đời nay, Ngày
mới…Thứ tư, Đảng chủ trương đưa người tốt đứng lên xin phép như mọi tư
nhân, ra các tờ như Nhành lúa, Tin tức, Kinh tế tân Văn…Thứ năm, là báo một
xứ nhưng in và phát hành ở một xứ khác, như tờ Nhành lúa được biên tập ở
Huế, in ở nhà in Đông Tây, Hà Nội hay tờ Sông Hương, tục bản, tòa soạn và bài
viết ở Huế rồi gửi ra Vinh sắp xếp trình bày, in và phát hành ngay tại đây.
Và cuối cùng là đến giai đoạn xuất bản báo bằng tiếng Việt không xin phép
mà tiêu biểu là tờ Dân chúng do Trung ương Đảng chủ trương, Tổng Bí thư
Nguyễn Văn Cừ trực tiếp chỉ đạo, xuất bản tại Nam Kỳ. Đây là tờ báo cách
mạng đầu tiên ra công khai không xin phép, công nhiên thách thức với chính

quyền thực dân và lên tiếng đòi quyền tự do báo chí. Để đói phó với tình hình
kiểm soát của địch, báo Dân chúng xuất bản định kỳ không ổn định, mỗi tuần
một số, có khi hai số. Cuộc đấu tranh này đã mang lại kết quả là buộc thực dân
Pháp phải thừa nhận quyền tự do báo chí ở Nam Kỳ. Đây là thắng lợi to lớn
trong quá trình đấu tranh của báo chí cách mạng, chứng tỏ sức mạnh và sự phát
triển của báo chí cách mạng.
Báo chí cách mạng đã có quá trình phát triển mạnh mẽ và có giai đoạn phát
triển nhảy vọt. Tuy xuất bản công khai trong một thời gian không dài nhưng đã
chứng tỏ được xu thế thời cuộc, sức mạnh của bản thân báo chí và chứng minh
sức mạnh vai trò lãnh đạo và quản lí của Đảng đối với báo chí.
I.4. Đánh giá.
Ra đời và phát triển trong bối cảnh chính trị xã hội vô cùng khó khăn của
đất nước nhưng báo chí cách mạng Việt Nam đã tồn tại và mang một sức sống
lâu bền và nội lực phát triển mạnh mẽ. Báo chí cách mạng Việt Nam 1925-1945
đã thực sự sống cùng nhịp đập biến đổi của đất nước, dồn dập theo từng nhịp
thở của cuộc cách mạng, cuộc đấu tranh dân tộc, trở thành vũ khí đắc lực để
truyền đạt tư tưởng của giai cấp vô sản, phổ biến đường lối của Đảng Cộng sản,
tham gia xây dựng tổ chức Đảng, cổ vũ, vận động quần chúng tập hợp lực lượng
cách mạng giải phóng dân tộc.
Trong 20 năm phát triển, từ tờ báo Thanh Niên ra đời ở nước ngoài và
hoàn động bí mật, không hợp pháp đến hệ thống báo chí của Đảng công khai
thách thức kẻ thù, từ vài tờ báo đến một mạng lưới báo chí cách mạng rộng
khắp ba kỳ từ trương ương đến địa phương, tổ chức cách mạng ngoài nước báo
chí trong tù, từ xuất bản bằng công cụ thô sơ với số lượng vài trăm bản đến kỹ
thuật in hiện đại với số lượng hàng trăm bản. Báo chí không ngừng phát triển và
đạt thành tựu về số lượng, chất lượng và phương thức hoạt động và ở đâu có cơ
sở cách mạng, ở đâu có sự lãnh đạo của Đảng thì ở đó có báo chí cách mạng.
Những đặc điểm kể trên chính là những điểm đặc trưng nhất của báo chí
cách mạng giai đoạn 1925-1945 trong suốt quá trình hoạt động và phát triển.
Những đặc điểm đó không chỉ nói lên mục tiêu, cách thức hoạt động đặc biệt

của báo chí cách mạng, nói lên quá trình phát triên và hoàn thiện về nội dung,
12


hình thức và phương thức hành động của nó mà còn kể đến một cách thức xuất
bản báo chí hết sức đặc biệt của báo chí cách mạng Việt Nam, đó chính là hoạt
động và xuất bản báo chí trong tù.
II. Suy nghĩ về nghề báo và những nhà báo trong thời kỳ này.
Qua quá trình tìm hiểu về báo chí cách mạng Việt Nam thời kỳ 1925-1945,
qua việc phân tích những đặc trưng của nó bằng việc chỉ ra biểu hiện trên các tờ
báo tiêu biểu, người viết đã phần nào tìm hiểu được một số vấn đề dặc trưng
liên quan đến hoạt động báo chí và những nhà báo trong thời kỳ này.
Nói về nghề báo và các nhà báo, hay nói khác hơn là hoạt động báo chí và
những người hoạt động báo chí thời kỳ này, có lẽ không cần dùng đến những lời
hoa mỹ lớn lao, bởi chính thành tựu lịch sử đã nói lên tất cả. Trong bối cảnh
chính trị xã hội hết sức cam go của đất nước, nhiệm vụ hàng đầu đặt ra là làm
sao thực hiện được cuộc đấu tranh nhân dân, cộc cách mạng toàn dân lật đổ thực
dân, giành lại tự do cho đất nước, báo chí ra đời trước hết là cơ quan ngôn luận
của tổ chức Đảng, tổ chức cách mạng, mang nhiệm vụ đưa đường lối cách mạng
đến gần với nhân dân các tầng lớp, thực hiện đoàn kết và xây dựng lực lượng
chiến đấu. Mặc khác, báo chí thực hiện chống lại những chính sách bóc lột của
thực dân, chống lại các âm mưu của kẻ thù để bảo về lợi ích của nhân dân và đất
nước. Trong bối cảnh đó, bên cạnh những vũ khi vật chất hoạt động báo chí
chính là vũ khí tinh thần, vũ khí tư tưởng chính trị mà từng bài báo là từng đợt
tấn công mạnh mẽ vào kẻ thù, là từng đợt cổ vũ tinh thần yêu nước của nhân
dân và ý chí căm thù giặc sâu sắc, quyết tâm đứng lên đấu tranh giành độc lập.
Hoạt động báo chí cách mạng là một mặt trận chiến đấu không mùi thuốc
súng nhưng đầy tính chất đấu tranh tư tưởng, không có vũ khí đạn dược làm
chết người nhưng có câu chữ làm vũ khí tư tưởng là lụi bại đi những âm mưu kẻ
thù, cổ vũ tinh thần chiến đấu. Trên mặt trận tư tưởng của báo chí cách mạng,

các nhà báo chính là những người hoạt động cách mạng cầm bút đấu tranh, cũng
là những người lính kiên trung trên mặt trận tư tưởng chính trị. Họ, trước hết là
những người yêu nước, giác ngộ cách mạng sớm và kiên định với tư tưởng cách
mạng. Xác định rõ sức mạnh đấu tranh của báo chí, những người hoạt động
cách mạng đã đứng ra viết, biên tập và tổ chức các cơ quan báo chí để thực hiện
tuyên truyền cách mạng và đấu tranh chính trị.
Những nhà báo cách mạng tiêu biểu trong thời kỳ này là Nguyễn Ái Quốc,
Phạm Văn Đồng, Trần Huy Liệu, Nguyễn An Ninh,Võ Nguyên Giáp…hay các
nhà báo trong tù như Trường Chinh, Phan Đăng Lưu, Trần Huy Liệu, Nguyễn
Văn Cừ, Nguyễn Chí Diểu, Trịnh Đình Cửu, Đỗ Ngọc Du, Xuân Thủy, Hoàng
Tùng…Kết hợp hoạt động chính trị với hoạt động báo chí như một phương thức
làm cách mạng không thể tách rời, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, người chiến
sĩ cách mạng vẫn kiên trung với lý tưởng cách mạng, ngay cả khi bị bắt và đứng
trước cái chết, người chiến sĩ vẫn không ngừng viết và xuất bản báo chí, kiên
quyết đấu tranh đến cùng vì sự nghiệp cách mạng.
Họ chính là những nhà báo dũng cảm và kiên cường nhất trong sự nghiệp
phát triển và làm tròn sứ mệnh của báo chí cách mạng, cũng chính là hình mẫu
13


lí tưởng để nhà báo hiện đại noi theo, ở một phương diện nào đó, chính là quá
trình sự dũng cảm đấu tranh và bảo vệ lí tưởng nhà báo đã nhân thức và theo
đuổi, đem sức mình đóng góp vào tiếng nói chung trên mặt trận báo chí, bảo vệ
quyền lợi của nhân dân, xây dựng đất nước ngày một tốt đẹp hơn.
C. KẾT LUẬN
Như vậy, bài nghiên cứu đã thực hiện nêu qua bối cảnh lịch sử xã hội của
đất nước thời kỳ 1925-1945, quá trình phát triển trong 20 năm của báo chí cách
mạng Việt Nam và phân tích một số điểm đặc trưng nhất của nó qua việc phân
tích một số tờ báo tiêu biểu nhất. Qua đó, người viết muốn khẳng định những
đặc trưng của báo chí cách mạng 1925-1945 so với những giai đoạn báo chí

khác trong lịch sử báo chí từ năm 1865 đến 1845, qua đó khẳng định vai trò và
đóng góp của báo chí cách mạng giai đoạn này đối với quá trình phát triển của
báo chí 1865-1945 nói riêng và báo chí Việt Nam nói chung.
Từ việc có hứng thú với đề tài này, người viết đã thực hiện nhiều phương
pháp nghiên cứu khác nhau để tiếp cận với những khía cảnh khác nhau của vấn
đề, sau đó thực hiện thao tác tổng hợp, phân tích, so sánh để làm nổi bật những
đặc điểm đã chỉ ra kết hợp phân tích các tờ báo tiêu biểu. Trong những đặc điểm
đã phân tích, người viết đặc biệt ấn tượng với hệ thống báo chí cách mạng được
xuất bản trong tù. Chính điều này đã giúp người viết đưa ra những phân tích,
bình luận rõ ràng xoay quanh đặc điểm này, và có cái nhìn đặc biệt về hoạt động
báo chí và những người làm báo thời kỳ này. Hoạt động cách mạng và hoạt
động báo chí không thể tách rời nhau mà bổ sung, hỗ trơ cho nhau. Rõ ràng,
hoạt động báo chí cách mạng không chỉ là hệ thống báo chí xuất bản trong tù,
tuy nhiên chính hoạt động xuất bản báo chí trong tù lại mang đến hơi thở, linh
hồn và tinh thần đặc trưng của cả hệ thống báo chí cách mạng thời kỳ này.
Có thể nói, báo chí cách mạng Việt Nam giai đoạn 1925-1945 là giai đoạn
đặc biệt trong quá trình phát triển của lịch sử báo chí Việt Nam. Đây chính là
giai đoạn mở đầu, là nền tảng cho báo chí cách mạng Việt Nam phát triển và
hoàn thiện đến hiện tại. Báo chí cách mạng Việt Nam đã có những đóng góp to
lớn trong sự nghiệp cách mạng và quá trình phát triển của báo chí Việt Nam.
Quá trình hình thành và hoàn thiện của báo chí cách mạng giai đoạn 1925-1945
đã để lại nhiều bài học sâu sắc cho việc tổ chức hoạt động báo chí và người làm
báo đời sau. Người làm báo Việt Nam hiện đại trong quá trình không ngừng học
tập và trau dồi kỹ năng, kinh nghiệm, cần phải giữ vững nhận thức chính trị, tư
tưởng, đạo đức, không ngừng nói gương và học tập người đi trước, hoạt động
báo chí với lòng trung thành với sự thật, hướng đến lợi ích của nhân dân, lợi ích
của đất nước và sự phát triển của nhân loại.

14



D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lịch sử báo chí Việt Nam 1865-1945, GS. Đỗ Quang Hưng (NXB
ĐHQGHN).
2. Lịch sử báo chí Việt Nam từ khởi thủy đến năm 1945, Huỳnh Văn Tòng
(NXB ĐHQGTPHCM).
3. Lịch sử báo chí Việt Nam, Nhà báo Nguyễn Thành (NXB Khoa học xã hội).
4. Tổng quan về Lịch sử báo chí Việt Nam.
5. Tập bài giảng Lịch sử báo chí Việt Nam từ 1865 đến 2010, Phạm Đình Lân
(ĐHQGHN).
6. Thời gian và nhân chứng, nhiều tác giả khoa Báo chí và truyền thông,
ĐHKHXHNV, ĐHQGHN.
7. Một số bài báo trên các tạp chí Xưa và Nay, Người làm báo…

_ HẾT_

15