BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM TP.HCM

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

ĈÁNH GIÁ ҦNH HѬӢNG CӪA VIӊC CHO ĂN CEFALEXIN
VÀ COLISTIN LIӄU CAO LÊN KHҦ NĂNG TĂNG TRѬӢNG
VÀ HҨP THU DѬӤNG CHҨT CӪA CÁ TRA
(Pangasianodon hypophthalmus Sauvage, 1878)

Sinh viên thӵc hiӋn: TRҪN THANH LѬU
NGUYӈN THӎ THU THÚY
Ngành: NUÔI TRӖNG THӪY SҦN
Niên khoá: 2004 – 2008

Tháng 10/2008


ĈÁNH GIÁ ҦNH HѬӢNG CӪA VIӊC CHO ĂN CEFALEXIN VÀ
COLISTIN LIӄU CAO LÊN KHҦ NĂNG TĂNG TRѬӢNG VÀ HҨP
THU DѬӤNG CHҨT CӪA CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus
Sauvage, 1878)

Tác giҧ

TRҪN THANH LѬU
NGUYӈN THӎ THU THÚY

Khóa luұn ÿѭӧc ÿӋ trình ÿӇ hoàn tҩt yêu cҫu cҩp bҵng Kӻ Sѭ Nuôi Trӗng Thӫy Sҧn

Giáo viên hѭӟng dүn:

NGÔ VĂN NGӐC

Tháng 10/2008
i


TÓM TҲT
ĈӅ tài “Ĉánh giá ҧnh hѭӣng cӫa viӋc cho ăn Cefalexin và Colistin liӅu cao lên
khҧ năng tăng trѭӣng và hҩp thu dѭӥng chҩt cӫa cá tra (Pangasianodon
hypophthalmus Sauvage, 1878)” ÿѭӧc tiӃn hành nhҵm tìm hiӇu sӵ tác ÿӝng cӫa kháng
sinh liӅu cao lên khҧ năng tăng trѭӣng, sӭc sӕng và khҧ năng hҩp thu dѭӥng chҩt cӫa
cá tra trong ÿiӅu kiӋn nuôi giai ÿһt trong ao ÿҩt.
ĈӅ tài ÿѭӧc thӵc hiӋn tӯ 13/05/2008 ÿӃn 27/08/2008 tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm
Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm TP. Hӗ Chí Minh. Thí nghiӋm ÿѭӧc bӕ trí hoàn
toàn ngүu nhiên vӟi mӝt yӃu tӕ là thӭc ăn và các ÿiӅu kiӋn khác nhѭ môi trѭӡng sӕng,
cho ăn, quҧn lý và chăm sóc là nhѭ nhau.
Thí nghiӋm trên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) vӟi trӑng lѭӧng trung
bình cӫa cá bҳt ÿҫu thí nghiӋm là 8,31 ± 0,17 g và chiӅu dài trung bình là 8,17 ± 0,09
cm, TN gӗm năm nghiӋm thӭc (NT) và ÿѭӧc lһp lҥi ba lҫn (tѭѫng ӭng là 3 lô).
LiӅu lѭӧng kháng sinh tăng dҫn theo tӯng NT nhѭ sau:
™ NghiӋm thӭc 0 (NT 0): không bә sung cefalexin và colistin.
™ NghiӋm thӭc I (NT I): bә sung 2 ppt cefalexin và 2 ppt colistin.
™ NghiӋm thӭc II (NT II): bә sung 4 ppt cefalexin và 4 ppt colistin.
™ NghiӋm thӭc III (NT III): bә sung 6 ppt cefalexin và 6 ppt colistin.
™ NghiӋm thӭc IV (NT IV): bә sung 8 ppt cefalexin và 8 ppt colistin.
KӃt quҧ nghiên cӭu cho thҩy:
- Mұt ÿӝ vi khuҭn trong ÿѭӡng ruӝt cӫa cá giҧm hҷn khi cá ăn kháng sinh và
tăng trӣ lҥi khi không cho ăn kháng sinh. Cө thӇ là khi cá ăn kháng sinh thì mұt ÿӝ vi
khuҭn ÿѭӡng ruӝt NT 0 là 6,03 x 105; NT I là 5,63 x 105; NT II là 5,07 x 105; NT III là
3,83 x 105 và NT IV là 2,5 x 105 CFU/g.


ii


- ViӋc bә sung kháng sinh vào thӭc ăn ÿã làm biӃn ÿәi các nӃp gҩp trong ruӝt
cá tra. ChiӅu dài nӃp gҩp trung bình cӫa cá NT 0 ÿӅu lӟn hѫn cӫa cá ӣ NT I; NT II; NT
III và NT IV. Ngoài ra, sӕ lѭӧng nӃp gҩp trong ruӝt cӫa cá có cho ăn kháng sinh cNJng
thҩp hѫn so vӟi cá không cho ăn kháng sinh.
- Cá tra ӣ NT IV có ÿӝ tiêu hóa (ĈTH) protein và lipid thҩp nhҩt, lҫn lѭӧt là
79,19 và 24,91%. KӃ ÿӃn là NT III (83,26 và 36,93%); NT II (83,97 và 41,9%); NT I
(80 và 32,49%). Cuӕi cùng, NT có ĈTH cao nhҩt là cá cӫa NT 0 vӟi ĈTH protein là
87,57% và ĈTH lipid là 55,15%.
- ViӋc bә sung 8 g cefalexin và 8 g colistin cho mӛi kg thӭc ăn (NT IV) cho
thҩy các chӍ sӕ tăng trѭӣng (tăng trӑng, tӕc ÿӝ tăng trѭӣng ÿһc biӋt) cӫa cá tra ÿҥt
ÿѭӧc thҩp nhҩt, cá có trӑng lѭӧng trung bình là 60,48 g và cao nhҩt là NT không bә
sung kháng sinh (NT 0), cá có trӑng lѭӧng trung bình là 80,32 g.
- Tӹ lӋ sӕng cӫa cá tra ӣ NT 0 ÿҥt cao nhҩt (89,05%); kӃ ÿӃn là NT III
(86,19%); NT I (84,28 %); NT II (82,38 %) và thҩp nhҩt là NT IV chӍ ÿҥt 81,43%.
Dӵa trên kӃt quҧ ÿҥt ÿѭӧc thì viӋc bә sung cefalexin và colistin vào thӭc ăn ÿã
ҧnh hѭӣng xҩu ÿӃn khҧ năng tăng trѭӣng cӫa cá tra, thông qua viӋc giҧm khҧ năng hҩp
thu dѭӥng chҩt trong thӭc ăn.

iii


CҦM TҤ
Chúng tôi xin gӣi lòng biӃt ѫn chân thành ÿӃn:
Ban Giám HiӋu Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Tp. Hӗ Chí Minh;
Ban Chӫ NhiӋm Khoa Thӫy Sҧn;
Quý thҫy cô ӣ trѭӡng, ÿһc biӋt là thҫy cô Khoa Thӫy Sҧn ÿã hӃt lòng dìu dҳt,

truyӅn ÿҥt cho chúng tôi nhӳng kiӃn thӭc và nhӳng kinh nghiӋm thұt quý báu.
Ĉһc biӋt là thҫy Ngô Văn Ngӑc ÿã giҧng dҥy, hѭӟng dүn, truyӅn ÿҥt nhӳng
kiӃn thӭc quý báu ÿӇ chúng tôi hoàn thành khóa luұn này.
Các anh nhân viên Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy Sҧn, Khoa Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi
Hӑc Nông Lâm Tp. Hӗ Chí Minh ÿã giúp ÿӥ chúng tôi trong thӡi gian thӵc hiӋn khóa
luұn.
Anh NguyӉn Tҩn Lành: cán bӝ kӻ thuұt cӫa công ty GreenFeed ÿã tұn tình tҥo
mӑi ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi và hѭӟng dүn chúng tôi trong suӕt thӡi gian thӵc hiӋn ÿӅ tài.
Chúng con xin cҧm ѫn cha mҽ và nhӳng ngѭӡi thân trong gia ÿình ÿã tҥo mӑi
ÿiӅu kiӋn cho chúng con trong suӕt quá trình theo hӑc tҥi trѭӡng.
Cuӕi cùng, chúng tôi xin gӣi lòng biӃt ѫn ÿӃn các bҥn sinh viên trong và ngoài
lӟp ÿã ÿӝng viên giúp ÿӥ chúng tôi trong suӕt thӡi gian thӵc hiӋn ÿӅ tài.
Do kiӃn thӭc chuyên môn còn hҥn chӃ, thӡi gian thӵc hiӋn ÿӅ tài có hҥn nên
khóa luұn này không thӇ tránh khӓi sai sót. Vì vұy, chúng tôi rҩt mong ÿѭӧc sӵ ÿóng
góp ý kiӃn cӫa quý thҫy cô và các bҥn ÿӇ khóa luұn ÿѭӧc hoàn thiӋn hѫn.
Xin chân thành cҧm ѫn!

iv


MӨC LӨC
Trang
Trang tӵa

i

Tóm tҳt

ii


Cҧm tҥ

iv

Mөc lөc

v

Danh sách các chӳ viӃt tҳt

ix

Danh sách ÿӗ thӏ và hình ҧnh

x

Danh sách các bҧng

xii

CHѬѪNG 1. MӢ ĈҪU
1.1

Ĉһt Vҩn ĈӅ

1

1.2

Mөc Tiêu Khóa Luұn


2

CHѬѪNG 2. TӘNG QUAN TÀI LIӊU
2.1

Mӝt Sӕ Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc Cӫa Cá Tra

3

2.1.1 Vӏ trí phân loҥi và phân bӕ

3

2.1.2 Ĉһc ÿiӇm hình thái

4

2.1.3 Ĉһc ÿiӇm sinh thái

4

2.1.4 Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng

5

2.1.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng

5


2.1.6 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn

5

2.2

6

Sѫ Lѭӧc VӅ Kháng Sinh Cefalexin và Colistin

2.2.1 Cefalexin

6

2.2.2 Colistin

8

2.3

Cҩu Trúc Ruӝt Cá

10

2.4

HӋ Vi Khuҭn Ĉѭӡng Ruӝt

11


2.5

Tác Dөng Tiêu Cӵc cӫa ViӋc Dùng Thuӕc Kháng Sinh Trong Nuôi Trӗng Thӫy
Sҧn

13

2.5.1 Tác ÿӝng ÿӃn môi trѭӡng sinh thái

13

2.5.2 Ҧnh hѭӣng tӟi vұt nuôi

13
v


2.5.3 HiӋn tѭӧng kháng thuӕc cӫa vi khuҭn gây bӋnh

14

2.5.4 Ҧnh hѭӣng ÿӃn sӭc khӓe con ngѭӡi

14

CHѬѪNG 3. VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU
3.1

Thӡi Gian và Ĉӏa ĈiӇm Thӵc HiӋn


16

3.2

Vұt LiӋu và Trang ThiӃt Bӏ

16

3.2.1 Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu

16

3.2.2 HӋ thӕng giai thí nghiӋm

17

3.2.3 Dөng cө và nguyên liӋu thí nghiӋm

18

3.2.4 Thӭc ăn

20

3.2.5 Nguӗn nѭӟc

21

3.3


Phѭѫng Pháp Bӕ Trí Thí NghiӋm

21

3.3.1 Nӝi dung I: Xác ÿӏnh tӕc ÿӝ tăng trѭӣng

21

3.3.2 Nӝi dung II: KiӇm tra nӃp gҩp cӫa ruӝt cá

21

3.3.3 Nӝi dung III: Khҧo sát hӋ vi khuҭn trong ÿѭӡng ruӝt

22

3.3.4 Nӝi dung IV: Xác ÿӏnh ÿӝ tiêu hóa thӭc ăn

23

3.4

Cho Ăn

24

3.5

Các ChӍ Tiêu Theo Dõi


24

3.5.1 Các chӍ tiêu môi trѭӡng

24

3.5.2 KiӇm tra tăng trѭӣng

24

3.5.3 Tӹ lӋ sӕng

25

3.5.4 Ĉӝ tiêu hóa thӭc ăn

26

3.5.5 KiӇm tra nӃp gҩp cӫa ruӝt cá

27

3.5.6 Khҧo sát hӋ vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt

28

3.6

29


Phѭѫng Pháp Phân Tích Sӕ LiӋu

CHѬѪNG 4. KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN
4.1

Mӝt Sӕ YӃu Tӕ Chҩt Lѭӧng Nѭӟc trong Thí NghiӋm

30

4.1.1 NhiӋt ÿӝ

30

4.1.2 Ĉӝ pH

31

4.1.3 Hàm lѭӧng ôxy hòa tan

32

4.1.4 Hàm lѭӧng amonia tәng sӕ

33
vi


NӜI DUNG I: KHҦO SÁT ҦNH HѬӢNG CӪA CEFALEXIN VÀ COLISTIN
LIӄU CAO LÊN KHҦ NĂNG TĂNG TRѬӢNG VÀ Tӌ Lӊ SӔNG CӪA CÁ
4.2


Sӵ Tăng Trѭӣng cӫa Cá Tra

35

4.2.1 Tăng trѭӣng vӅ chiӅu dài

35

4.2.2 Tăng trѭӣng vӅ trӑng lѭӧng

37

4.3

41

Tӹ LӋ Sӕng cӫa Cá Thí NghiӋm

NӜI DUNG II: ҦNH HѬӢNG CӪA CEFALEXIN VÀ COLISTIN LIӄU CAO
LÊN NӂP GҨP CӪA RUӜT CÁ
4.4

ChiӅu Cao cӫa NӃp Gҩp

42

4.5

Ĉӝ Khít cӫa Các NӃp Gҩp


43

NӜI DUNG III: ҦNH HѬӢNG CӪA CEFALEXIN VÀ COLISTIN LIӄU CAO
LÊN Hӊ VI KHUҬN ĈѬӠNG RUӜT CӪA CÁ
4.6

Mұt Ĉӝ Vi Khuҭn

49

4.7

Ĉӏnh Danh Vi Khuҭn

52

NӜI DUNG IV: KHҦO SÁT ҦNH HѬӢNG CӪA CEFALEXIN VÀ COLISTIN
LIӄU CAO LÊN ĈӜ TIÊU HÓA PROTEIN VÀ LIPID TRONG THӬC ĂN
4.8

Thành Phҫn Sinh Hóa cӫa Thӭc Ăn và Phân Cá ӣ Các NghiӋm Thӭc

56

4.9

Ĉӝ Tiêu Hóa cӫa Cá

57


CHѬѪNG 5. KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ NGHӎ
5.1

KӃt Luұn

59

5.2

ĈӅ Nghӏ

60

TÀI LIӊU THAM KHҦO
PHӨ LӨC
Phө lөc 1: Các yӃu tӕ chҩt lѭӧng nѭӟc trong quá trình thí nghiӋm
Phө lөc 2: Trӑng lѭӧng và chiӅu dài trung bình cӫa cá qua các lҫn kiӇm tra
Phө lөc 3: ChiӅu cao nӃp gҩp trong ruӝt cá qua các lҫn kiӇm tra
Phө lөc 4: Mұt ÿӝ vi khuҭn trong ruӝt cá qua các lҫn kiӇm tra
Phө lөc 5: KӃt quҧ phân tích thành phҫn dinh dѭӥng trong thӭc ăn và trong phân
vii


Phө lөc 6: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê vӅ chiӅu dài và trӑng lѭӧng cӫa cá ӣ các NT
Phө lөc 7: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê vӅ mӭc tăng trѭӣng trung bình cӫa cá TN
Phө lөc 8: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê vӅ tӹ lӋ sӕng cӫa cá TN
Phө lөc 9: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê vӅ chiӅu cao nӃp gҩp trong ruӝt cá TN
Phө lөc 10: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê vӅ mұt ÿӝ vi khuҭn trong ruӝt cá TN
Phө lөc 11: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê vӅ ÿӝ tiêu hóa


viii


DANH SÁCH CÁC CHӲ VIӂT TҲT
DO

Oxy hòa tan (Dissolved Oxygen)

pH

Potential Hydrogen

S

Dҥng khuҭn lҥc nhҹn, bóng

R

Dҥng khuҭn lҥc có bӅ mһt khô và xù xì

NT

NghiӋm thӭc

TN

Thí nghiӋm

BKC


Benzyl Konium Chloride

ppt

Part per thousand

NA

Nutrient Agar

SGR

Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng ÿһc biӋt (Specific Growth Rate)

W

Trӑng lѭӧng (weight)

T

Thӡi gian (time)

ADC

Ĉӝ tiêu hóa tҥm thӡi (Apparent Disgestibility Coefficient)

DC

Ĉӝ tiêu hóa tәng cӝng


ĈTH

Ĉӝ tiêu hóa

CFU

Ĉѫn vӏ tҥo thành khuҭn lҥc (Colony Forming Unit)

CLN

Chҩt lѭӧng nѭӟc

ONPG

O – Nitrophenyl ȕ – D Galactopyranoside

LDC

Lysin Decarboxylase

PAD

Phenyl Alanine Deaminase

ix


DANH SÁCH ĈӖ THӎ VÀ HÌNH ҦNH
Ĉӗ thӏ


Nӝi dung

Trang

Ĉӗ thӏ 4.1 BiӃn ÿӝng nhiӋt ÿӝ trong quá trình thí nghiӋm

31

Ĉӗ thӏ 4.2 Dao ÿӝng pH trong quá trình thí nghiӋm

32

Ĉӗ thӏ 4.3 BiӃn ÿӝng oxy hòa tan trong quá trình thí nghiӋm

32

Ĉӗ thӏ 4.4

34

BiӃn ÿӝng amonia trong quá trình thí nghiӋm

Ĉӗ thӏ 4.5 Tӕc ÿӝ tăng chiӅu dài cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc

36

Ĉӗ thӏ 4.6 Trӑng lѭӧng trung bình cӫa cá thí nghiӋm qua các lҫn kiӇm tra

38


Ĉӗ thӏ 4.7 Mӭc tăng trӑng tuyӋt ÿӕi cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc

40

Ĉӗ thӏ 4.8 Mұt ÿӝ vi khuҭn trong ruӝt cá cӫa các NT qua ba lҫn kiӇm tra

50

Hình

Nӝi dung

Trang

Hình 2.1

Hình dҥng ngoài cá tra

4

Hình 2.2

Cҩu trúc hóa hӑc cӫa cefalexin

6

Hình 2.3

Sӵ phân bӕ cӫa cefalexin


7

Hình 2.4

Cҩu trúc hóa hӑc cӫa colistin sulfate

9

Hình 3.1

Cá tra thí nghiӋm

16

Hình 3.2

Giai nuôi cá tra thí nghiӋm

17

Hình 3.3

Máy ép thӭc ăn viên

19

Hình 3.4

Máy sҩy thӭc ăn


19

Hình 3.5

Thӭc ăn ÿѭӧc sӱ dөng trong thí nghiӋm

20

Hình 4.1

Cá tra cӫa 5 nghiӋm thӭc sau 12 tuҫn thí nghiӋm

39

Hình 4.2

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT 0 khi kiӇm tra lҫn thӭ nhҩt

44

Hình 4.3

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT 0 khi kiӇm tra lҫn thӭ hai

44

Hình 4.4

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT I khi kiӇm tra lҫn thӭ nhҩt


45

Hình 4.5

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT I khi kiӇm tra lҫn thӭ hai

45

Hình 4.6

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT II khi kiӇm tra lҫn thӭ nhҩt

46

Hình 4.7

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT II khi kiӇm tra lҫn thӭ hai

46

Hình 4.8

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT III khi kiӇm tra lҫn thӭ nhҩt

47

Hình 4.9

NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT III khi kiӇm tra lҫn thӭ hai


47

Hình 4.10 NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT IV khi kiӇm tra lҫn thӭ nhҩt
x

48


Hình 4.11 NӃp gҩp cӫa ruӝt cá NT IV khi kiӇm tra lҫn thӭ hai

48

Hình 4.12 KӃt quҧ ÿӏnh danh Yersinia ruckeri trên mүu cá

54

Hình 4.13 KӃt quҧ ÿӏnh danh Vibrio metchnikoviii trên mүu nѭӟc

55

xi


DANH SÁCH CÁC BҦNG
Bҧng

Nӝi dung

Trang


Bҧng 2.1

Phә kháng khuҭn cӫa cefalexin

Bҧng 2.2

Phә kháng khuҭn cӫa colistin

10

Bҧng 3.1

Sѫ ÿӗ bӕ trí thí nghiӋm

17

Bҧng 3.2

KӃt quҧ phҧn ӭng sinh hóa

28

Bҧng 3.3

KӃt quҧ LDC và di ÿӝng ÿѭӧc ÿӑc trên chai môi trѭӡng LDC

29

Bҧng 4.1


Các yӃu tӕ CLN trong quá trình thí nghiӋm

30

Bҧng 4.2

ChiӅu dài trung bình (cm) cӫa cá qua các lҫn kiӇm tra

35

Bҧng 4.3

Tăng trѭӣng vӅ chiӅu dài cӫa cá trong quá trình thí nghiӋm

36

Bҧng 4.4

Trӑng lѭӧng trung bình (g) cӫa cá thí nghiӋm qua các lҫn kiӇm tra

37

Bҧng 4.5

Mӭc tăng trӑng cӫa cá thí nghiӋm

39

Bҧng 4.6


Tӹ lӋ sӕng cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc

41

Bҧng 4.7

ChiӅu cao trung bình cӫa nӃp gҩp ruӝt cá qua các lҫn kiӇm tra

42

Bҧng 4.8

Mұt ÿӝ vi khuҭn trong ruӝt cá qua các lҫn kiӇm tra (CFU/g)

49

Bҧng 4.9

Mұt ÿӝ vi khuҭn trong nѭӟc ao qua các lҫn kiӇm tra

51

7

Bҧng 4.10 KӃt quҧ ÿӏnh danh vi khuҭn

53

Bҧng 4.11 Thành phҫn sinh hóa trong thӭc ăn và trong phân cá cӫa các NT


56

Bҧng 4.12 Ĉӝ tiêu hóa protein và lipid cӫa cá trong các nghiӋm thӭc

57

xii


Chѭѫng 1
MӢ ĈҪU

1.1

Ĉһt Vҩn ĈӅ
Cá là mӝt trong nhӳng loҥi thӵc phҭm cung cҩp ÿҥm ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu trong

bӳa ăn hàng ngày cӫa con ngѭӡi. Tuy nhiên, sҧn lѭӧng khai thác cá ngày càng giҧm,
do ÿó cҫn thiӃt phҧi ÿѭӧc bә sung bҵng viӋc nuôi trӗng thӫy sҧn.
Nhӳng năm gҫn ÿây, ngành nuôi trӗng thӫy sҧn ÿã có bѭӟc phát triӇn nhanh
chóng ӣ khҳp nѫi trên thӃ giӟi. Ĉһc biӋt ӣ nѭӟc ta, phong trào nuôi cá tra ÿã phát triӇn
vѭӧt mӭc, cҫn phҧi có mӝt mұt ÿӝ lӟn con giӕng ÿӇ cung cҩp cho các vө nuôi. Trong
khi con giӕng thu ngoài tӵ nhiên ngày càng khan hiӃm thì công tác sҧn xuҩt giӕng
nhân tҥo là lӵa chӑn hàng ÿҫu và ÿã ÿem lҥi lӧi nhuұn rҩt lӟn. ĈӇ có ÿѭӧc hiӋu quҧ
cao trong sҧn xuҩt, ngѭӡi nuôi ÿã áp dөng mӑi biӋn pháp nhҵm nâng cao năng suҩt
nhѭ nuôi thâm canh vӟi mұt ÿӝ cao. ĈiӅu này ÿã làm cho môi trѭӡng nѭӟc ngày càng
bӏ ô nhiӉm nên cá nuôi rҩt dӉ bӏ mҳc bӋnh.
Do sӵ hiӇu biӃt cӫa ngѭӡi dân vӅ kháng sinh và cách sӱ dөng còn hҥn chӃ, và vì
lӧi nhuұn trѭӟc mҳt mà ngѭӡi dân ÿã sӱ dөng kháng sinh liӅu cao ÿӇ trӏ bӋnh vӟi

mong muӕn rút ngҳn thӡi gian ÿiӅu trӏ và tăng tӍ lӋ sӕng. Ĉһc biӋt, trong giai ÿoҥn
ѭѫng cá giӕng, ngѭӡi nuôi ÿã sӱ dөng thuӕc vӟi nӗng ÿӝ cao ÿӃn hàng chөc lҫn làm
ҧnh hѭӣng xҩu ÿӃn chҩt lѭӧng con giӕng, và khiӃn viӋc ÿiӅu trӏ bӋnh cho cá giai ÿoҥn
nuôi thѭѫng phҭm càng trӣ nên kém hiӋu quҧ vì có thӇ vi khuҭn ÿã kháng vӟi nhiӅu
loҥi kháng sinh sӱ dөng trѭӟc ÿó (NguyӉn Ĉӭc HiӅn, 2008). Bên cҥnh ÿó, viӋc sӱ
dөng kháng sinh vӟi liӅu cao hѫn khuyӃn cáo ÿã làm ҧnh hѭӣng ÿӃn tӕc ÿӝ tăng
trѭӣng cӫa vұt nuôi, gây nguy hҥi cho môi trѭӡng và cho cҧ con ngѭӡi.

1


Theo De Silva và ctv. (1995), các chҩt kháng sinh có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ hҩp
thu dѭӥng chҩt trong thӭc ăn thông qua nhӳng sӵ thay ÿәi vӅ mһt sinh lý hӑc trong
ruӝt hoһc thông qua tѭѫng tác vұt lý hay hóa hӑc giӳa thuӕc và vұt chҩt ÿѭӧc ăn vào.
Do ÿó, ÿӅ tài “ Ĉánh giá ҧnh hѭӣng cӫa viӋc cho ăn cefalexin và colistin liӅu
cao lên khҧ năng tăng trѭӣng và hҩp thu dѭӥng chҩt cӫa cá tra (Pangasianodon
hypophthalmus Sauvage, 1878)” ÿѭӧc chúng tôi thӵc hiӋn nhҵm ÿánh giá tác hҥi cӫa
viӋc dùng kháng sinh liӅu cao trong quá trình ѭѫng nuôi cá tra giӕng.
1.2

Mөc Tiêu Khóa Luұn
Khóa luұn ÿѭӧc thӵc hiӋn nhҵm các mөc tiêu:
- Ĉánh giá ҧnh hѭӣng cӫa viӋc cho ăn cefalexin và colistin liӅu cao lên tӕc ÿӝ

tăng trѭӣng cӫa cá tra trong ÿiӅu kiӋn nuôi trong giai;
- Phân lұp và ÿӏnh danh hӋ vi khuҭn cӝng sinh trong ruӝt cӫa cá tra có và không
có sӱ dөng kháng sinh;
- Ĉánh giá ҧnh hѭӣng cӫa viӋc cho ăn cefalexin và colistin liӅu cao lên các nӃp
gҩp trong ruӝt cá tra;
- Khҧo sát ÿӝ tiêu hóa các thành phҫn dinh dѭӥng trong thӭc ăn vӟi viӋc không

và có bә sung cefalexin và colistin liӅu cao.

2


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN TÀI LIӊU

2.1

Mӝt Sӕ Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc cӫa Cá Tra

2.1.1

Vӏ trí phân loҥi và phân bӕ
Cá tra có vӏ trí phân loҥi nhѭ sau:
Ngành: Chordata (có dây sӕng)
Ngành phө: Vertebrata (có xѭѫng sӕng)
Lӟp: Pisces
Bӝ: Siluriformes
Hӑ: Pangasiidae
Giӕng: Pangasianodon
Loài: Pangasianodon hypophthamus (Sauvage, 1878).
Tên tiӃng Anh: Sutchi River Catfish
Tên Khѫ-me: Trey pra
Tên Lào: Pa suay kheo, pa suay
Tên Thái: Pla saa whai, pla suey
Tên tiӃng ViӋt: Cá tra
Theo NguyӉn Văn Hҧo (2005), cá tra là loài ÿһc trѭng và phә biӃn ӣ lѭu vӵc


sông Mêkong. Ӣ ViӋt Nam, cá tra phân bӕ trên Sông TiӅn, Sông Hұu thuӝc vùng Ĉӗng
Bҵng Sông Cӱu Long. Trên thӃ giӟi, cá tra phân bӕ ӣ Inÿônêxia, Malaixia, Thái Lan,
Lào, Campuchia.

3


2.1.2

Ĉһc ÿiӇm hình thái
Cá tra có thân dài, dҽp bên vӅ phía ÿuôi, ÿҫu và mõm hѫi dҽp bҵng. Mҳt nҵm

hai bên và nӱa trѭӟc ÿҫu. Có hai ÿôi râu. Vây lѭng và vây ngӵc có gai cӭng mang răng
cѭa ӣ mһt sau, vây mӥ nhӓ, vây ÿuôi phân thùy nông, mút cuӕi nhӑn và tѭѫng ÿѭѫng
nhau. Thân màu xám, phҫn lѭng thүm hѫn phҫn bөng (NguyӉn Văn Hҧo, 2005).

Hình 2.1: Hình dҥng ngoài cá tra
2.1.3

Ĉһc ÿiӇm sinh thái
NhiӋt ÿӝ: nhiӋt ÿӝ thích hӧp cho cá tăng trѭӣng dao ÿӝng trong khoҧng 26 –

300C. Cá tra là loài chӏu lҥnh kém vì chúng là mӝt trong nhӳng loài ÿһc trѭng ӣ vùng
nhiӋt ÿӟi. Ӣ 150C thì cѭӡng ÿӝ bҳt mӗi cӫa cá giҧm, nhѭng cá vүn sӕng; ӣ 390C thì cá
sӁ bѫi lӝi không bình thѭӡng.
pH: cá có khҧ năng chӏu ÿӵng pH tӯ 5 – 11, nhѭng pH thích hӧp cho cá phát
triӇn là 6,5 – 7,5. Ӣ pH = 5, cá có biӇu hiӋn mҩt nhӟt, các ÿôi râu teo dҫn, hoҥt ÿӝng
chұm chҥp. Khi pH = 11, cá sӁ hoҥt ÿӝng lӡ ÿӡ và mҩt nhӟt.
Ôxy hòa tan (DO): cá tra chӏu ÿѭӧc hàm lѭӧng ôxy hòa tan thҩp do cá có cѫ
quan hô hҩp phө là bóng khí và da. Do ÿó, cá có thӇ nuôi ÿѭӧc trong các ao nѭӟc tù,

nѭӟc bҭn, nѫi có nhiӅu chҩt hӳu cѫ hay nuôi trong bè mұt ÿӝ dày.

4


Khҧ năng chӏu mһn: cá tra là loài sӕng chӫ yӃu ӣ nѭӟc ngӑt, không sӕng ÿѭӧc ӣ
vùng nѭӟc mһn. Nhѭng cá có khҧ năng sӕng trong vùng nѭӟc lӧ, cá có khҧ năng chӏu
ÿѭӧc ÿӝ mһn là 10‰ (Mai Ĉình Yên và ctv., 1992).
2.1.4

Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng
Cá tra có tӕc ÿӝ tăng trѭӣng tѭѫng ÿӕi nhanh, khi còn nhӓ cá tăng nhanh vӅ

chiӅu dài. Cá sau khi nӣ và tiêu hӃt noãn hoàng có chiӅu dài tӯ 1 – 1,5 cm. Sau 14
ngày ѭѫng, cá có thӇ ÿҥt ÿѭӧc chiӅu dài trung bình tӯ 2 – 2,3 cm và có trӑng lѭӧng
trung bình là 0,25 g. Cá ѭѫng 5 tuҫn tuәi có chiӅu dài tӯ 5 – 6 cm và trӑng lѭӧng tӯ
1,28 – 1,5 g/con. Sau mӝt năm nuôi, cá có thӇ ÿҥt trӑng lѭӧng 1,5 kg; sau 3 – 4 năm,
cá ÿҥt 4 kg. Tuy nhiên, tӕc ÿӝ tăng trѭӣng cӫa cá tùy thuӝc rҩt nhiӅu vào mұt ÿӝ, chҩt
lѭӧng và mұt ÿӝ thӭc ăn ÿѭӧc cung cҩp.
Trong tӵ nhiên có thӇ gһp cá tra 20 tuәi, dài 150 cm và nһng 18 kg (Phҥm Văn
Khánh, 1996; trích bӣi NguyӉn Văn Hҧo, 2005).
2.1.5

Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng
Cá tra là loài háu ăn, ăn tҥp thiên vӅ ÿӝng vұt. Ӣ giai ÿoҥn cá bӝt và cá hѭѫng

thì cá tra thích ăn mӗi sӕng, nhѭng trong quá trình phát triӇn cá thӇ thì cá tra dҫn dҫn
thích ăn mӗi chӃt và có phә thӭc ăn rӝng hѫn.
Dҥ dày cӫa cá phình to có dҥng hình chӳ U và co giãn ÿѭӧc. Ruӝt cá tra ngҳn,
không gҩp khúc lên nhau mà dính vào màng treo ruӝt ngay dѭӟi bóng khí và tuyӃn

sinh dөc. Dҥ dày to và ruӝt ngҳn là ÿһc ÿiӇm cӫa cá ăn tҥp thiên vӅ ÿӝng vұt.
Khi nuôi trong ao bè thì cá tra có thӇ thích nghi vӟi nhiӅu loҥi thӭc ăn có hàm
lѭӧng protein thҩp do con ngѭӡi cung cҩp nhѭ: cám vөn, bí ÿӓ, ngô, thӭc ăn chӃ biӃn,
phân lӧn, gà, vӏt… Ĉһc ÿiӇm này có ý nghƭa quan trӑng trong viӋc nuôi thѭѫng phҭm
loài cá này.
2.1.6

Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn
Ngoài tӵ nhiên, vào khoҧng tháng 1 – 4, cá có tұp tính di cѭ ngѭӧc dòng sông

Mêkong sang Campuchia ÿӇ tìm bãi sinh sҧn. Bãi ÿҿ tұp trung chӫ yӃu ӣ khu vӵc
Krantie thuӝc Campuchia và khu vӵc ThanKhon cӫa Lào. Tuәi thành thөc cӫa cá

5


khoҧng 3 – 4 tuәi, trӑng lѭӧng trung bình 5 – 6 kg/con vӟi chiӅu dài tӕi thiӇu là 60 cm.
Cá tra cùng tuәi thì cá cái thѭӡng có trӑng lѭӧng lӟn hѫn cá ÿӵc tӯ 30 – 40%.
Cá tra không có cѫ quan sinh dөc phө nên nhìn hình dáng bên ngoài thì khó
phân biӋt ÿѭӧc ÿӵc, cái. Sӭc sinh sҧn cӫa cá tra khoҧng 139.000 – 150.000 trӭng/kg cá
cái. HӋ sӕ thành thөc cӫa cá tra cái trong tӵ nhiên là 3 – 12,57 %; cӫa cá tra ÿӵc là
0,83 – 2,1 %.
2.2

Sѫ Lѭӧc vӅ Kháng Sinh Cefalexin và Colistin

2.2.1

Cefalexin
Theo NguyӉn Nhѭ Pho (2006), kháng sinh cefalexin thuӝc phân nhóm beta –


lactamine, nҵm trong nhóm cefalosporine thӃ hӋ mӝt.

Hình 2.2: Cҩu trúc hóa hӑc cӫa cefalexin (nguӗn: www.gandfyd.org)
Lӏch sӱ: Vào nhӳng nӽm 1970, cephalosporine thѭӡng dùng gӗm cephalexin
dҥng uӕng và hai thuӕc dùng ngoài ÿѭӡng uӕng là cephaloridine và cephalothin. Năm
1973 có thêm cephazolin. CNJng trong khoҧng thӡi gian này, viӋc viӃt tên gӕc
cephalosporine ÿѭӧc thay ÿәi tӯ “ceph” thành “cef” (www.thuoc-suckhoe.com).
Kháng sinh cephalosporine ÿѭӧc phân loҥi không chһt chӁ thành các “thӃ hӋ”
dӵa vào phә tác dөng và thӡi gian công bӕ thuӕc. Nói chung, thӃ hӋ mӝt là các
cephalosporine lâu ÿӡi nhҩt và có phә tác dөng tѭѫng tӵ nhau. Khi cefoxitin và
cephamandol ÿѭӧc công bӕ, chúng có nhӳng tiӃn bӝ ÿһc biӋt, vѭӧt trӝi so vӟi tҩt cҧ
6


các thuӕc cNJ, vì vұy ÿѭӧc coi là thuӕc thӃ hӋ hai. Tuy vұy, cefoxitin và cephamandol
không thay thӃ ÿѭӧc cho nhau. Các thuӕc thӃ hӋ ba có phә tác dөng vӟi vi khuҭn gram
âm vѭӧt trӝi hѫn cҧ hai nhóm kia.
Sӵ phân bӕ và phә kháng khuҭn cӫa cefalexin: Nói chung, các cephalosporine
thӃ hӋ mӝt có hoҥt tính mҥnh chӕng lҥi các vi khuҭn gram dѭѫng hiӃu khí và kém tác
dөng vӟi vi khuҭn gram âm, phân bӕ vào các mô trӯ dӏch não tӫy.
Bҧng 2.1: Phә kháng khuҭn cӫa cefalexin
Gram dѭѫng
Clostridium

Gram âm

Staphylocoques
Staphylocoques
Penicilinase

penicilinase
Streptocoques
Corynebacterium

Ĉѭӡng hҩp thu

Pasteurella

Phân bӕ

Salmonella
E. coli
Klebsiella

Pseudomonas
aeruginosa
Proteus

Bài thҧi

Ӕng tiêu hóa

Phân

Ĉѭӡng miӋng
Cѫ quan
ÿích
Tiêm:
- Dѭӟi da
- Bҳp thӏt

- Tƭnh mҥch

Cѫ quan
dӵ trӳ

Gan
Tӵ
do

Nѭӟc tiӇu
Thұn

KӃt
hӧp

Sӳa
TuyӃn vú

Máu

Hình 2.3: Sӵ phân bӕ cӫa cefalexin
Cѫ chӃ tác dөng: Tҩt cҧ các beta-lactam ÿӅu có nhӳng ÿiӇm giӕng nhau trong
cѫ chӃ tác dөng. ĈiӅu quan trӑng là chúng phҧi xâm nhұp vào màng tӃ bào vi khuҭn
qua kênh vұn chuyӇn và gҳn vӟi protein liên kӃt penicillin. Protein liên kӃt penicillin
ÿa dҥng ӣ các loài vi khuҭn khác nhau, chӏu trách nhiӋm nhiӅu bѭӟc trong quá trình
tәng hӧp màng tӃ bào vi khuҭn và có hàng trӽm ÿӃn hàng ngàn phân tӱ trong mӝt tӃ
bào. Hoҥt tính nӝi tҥi cӫa beta-lactam phө thuӝc vào khҧ nӽng tiӃp cұn và gҳn vӟi
protein liên kӃt penicillin cҫn thiӃt. Sӵ can thiӋp vào quá trình tәng hӧp màng tӃ bào
7



cuӕi cùng dүn ÿӃn dung giҧi tӃ bào bҵng các enzyme tӵ dung giҧi màng tӃ bào vi
khuҭn (ví dө autolysin). Còn chѭa rõ mӕi quan hӋ giӳa protein liên kӃt penicillin và
autolysin, nhѭng có lӁ là kháng sinh nhóm beta-lactam ҧnh hѭӣng ÿӃn mӝt chҩt ӭc chӃ
autolysin nào ÿó (www.thuoc-suckhoe.com).
Sӵ ÿӅ kháng thuӕc: Kháng sinh cefalexin thuӝc nhóm cefalosporine thӃ hӋ mӝt,
không bӅn vӟi enzyme cefalosporinase. Vì vұy, mӝt sӕ loҥi vi khuҭn có thӇ tiӃt ra các
enzyme này làm chҩt xúc tác cho sӵ thӫy phân các phân tӱ có vòng beta – lactamin, do
ÿó gây bҩt hoҥt kháng sinh. Các vi khuҭn này chӫ yӃu là nhӳng vi khuҭn gram âm nhѭ
Pseudomonas earuginosa, Enterobacter spp., Bacteriodes spp….Do cѫ chӃ này mà
nhiӅu liӋu pháp mӟi cho thuӕc ÿѭӧc quan tâm, nhѭ các tác nhân ӭc chӃ beta-lactamase
ÿһc hiӋu (acid clavunic, sulbactam) ÿã ÿѭӧc phát triӇn nhҵm thiӃt lұp lҥi hiӋu lӵc cӫa
các kháng sinh này. Ngoài ra, nhiӅu tác nhân khác có thӇ làm giҧm hoҥt tính cӫa kháng
sinh beta-lactam, bao gӗm mұt ÿӝ quҫn thӇ vi khuҭn và thӡi gian nhiӉm trùng. Các yӃu
tӕ nhѭ ÿӝ pH, acid không tác ÿӝng tӟi cephalosporin ӣ mӭc ÿӝ nhѭ các kháng sinh
amynoglycosid (www.thuoc-suckhoe.com).
2.2.2

Colistin
Các dҥng colistin: polymyxin E sulfate (colistin sulfate), colistimethate sodium,

polymyxin E1 (colistin A), polymyxin E2 (colistin B).
Công thӭc hóa hӑc: Colistin A: C53H100N16O13
Colisin B: C52H98N16O13
Colistimethate sodium: C58H98N16O28S5
Colistin sulfate:(C52H98N16O13)2.(H2SO4)5
NhiӋt ÿӝ nóng chҧy: Colistin sulfate : 215 – 219 0C
Colistimethate sodium: 222 – 2230C
Trҥng thái tӵ nhiên: Dҥng bӝt kӃt tinh trҳng, bӅn ӣ trҥng thái khô và dung dӏch
Ĉӝ tan: Các muӕi colistin tan vô hҥn trong nѭӟc. Ӣ 200C, 1 mL nѭӟc có thӇ hòa

tan ÿѭӧc 1 g colistin. Các muӕi colistin không tan trong ether, acetone và cloroform,

8


khó tan trong cӗn. CNJng ӣ 200C, 10.000 mL cӗn mӟi có thӇ hòa tan ÿѭӧc 1 g colistin
(Lynn G. Friedlander và Dieter Arnold, 2006).

Hình 2.4: Cҩu trúc hóa hӑc cӫa colistin sulfate (nguӗn: www.chemblink.com)
Theo Lynn G. Friedlander và Dieter Arnold (2006), colistin là kháng sinh ÿѭӧc
tìm thҩy ÿҫu tiên bӣi Koyama và các cӝng sӵ ÿѭӧc ÿһt tên là colimycine, ÿѭӧc tách tӯ
dung dӏch vi khuҭn Bacillus polymyxa và Bacillus colistin. Colistin là mӝt trong nhӳng
kháng sinh thuӝc hӑ Polymyxin.
Phә kháng khuҭn: Theo Storm và ctv. (1977), colistin có hiӋu quҧ cao ÿӕi vӟi
các vi khuҭn gram âm nhѭ Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella
spp., Haemophilus spp., Shigella spp., Pasteurella spp., Brucella spp., Aerobacter
aerogenes, và Bordetella bronchiseptica. Ĉӕi vӟi vi khuҭn gram dѭѫng thì ít nhҥy cҧm
hѫn. Tuy nhiên, chúng cNJng có tác dөng ÿӕi vӟi mӝt sӕ loҥi vi khuҭn nhѭ
Staphylococcus spp., Bacillus spp., Streptococcus pyogenes và Corynebacterium spp.
(trích bӣi Dieter Arnold, 2006).

9


Bҧng 2.2: Phә kháng khuҭn cӫa colistin
Gram dѭѫng
Clostridium

Gram âm


Staphylocoques
Staphylocoques
Penicilinase
Streptocoques
penicilinase
Corynebacterium

Pasteurella

Salmonella
E. coli
Klebsiella

Pseudomonas
aeruginosa
Proteus

Cѫ chӃ tác dөng: Colistin tҥo liên kӃt vӟi lipid trên màng bào tѭѫng, làm xáo
trӝn chӭc năng thҭm thҩu cӫa màng bào tѭѫng, khiӃn các chҩt có trong bào tѭѫng nhѭ
Mg2+, K+, Ca2+ thoát ra ngoài (NguyӉn Nhѭ Pho, 2006).
2.3

Cҩu Trúc Ruӝt Cá
Ruӝt là thành phҫn cӫa hӋ tiêu hóa nҵm kӃ sau dҥ dày. Ruӝt là mӝt ӕng thҷng

có cҩu trúc ÿѫn giҧn, nӕi tӯ van môn vӏ ÿӃn van chұu – manh tràng cӫa hұu môn,
ÿѭӡng kính tѭѫng ÿӕi nhӓ và ÿѭӧc chia làm hai phҫn là ruӝt trѭӟc và ruӝt sau. Ranh
giӟi giӳa ruӝt trѭӟc và ruӝt sau không thӇ phân biӋt ÿѭӧc bҵng mҳt thѭӡng, mà chӍ có
thӇ phân biӋt tùy theo cҩu tҥo tә chӭc hӑc cӫa nó.
Cҩu tҥo cӫa ruӝt gӗm ba lӟp:

- Trong cùng là lӟp màng nhày.
- Giӳa là lӟp cѫ trѫn.
- Ngoài cùng là màng quánh.
Ĉӝ dài cӫa ruӝt thay ÿәi tùy theo loài cá, thѭӡng là do tұp tính ăn cӫa cá:
- Ruӝt ngҳn: có ӣ cá ăn ÿӝng vұt. ChiӅu dài cӫa ruӝt bҵng 1/4 hay 1/3 so vӟi
chiӅu dài thân. Ruӝt thѭӡng thҷng hoһc uӕn khúc có ӣ cá lóc, cá rô….
- Ruӝt dài: có ӣ cá ăn thӵc vұt. ChiӅu dài cӫa ruӝt bҵng tӯ 2 - 5 lҫn so vӟi chiӅu
dài thân, có khi bҵng 15 lҫn chiӅu dài thân, có ӣ cá ÿӕi, cá trҳm cӓ…
- Ruӝt trung bình: có ӣ cá ăn tҥp. Ruӝt dài hѫn ruӝt cá ăn ÿӝng vұt nhѭng ngҳn
hѫn ruӝt cá ăn thӵc vұt, có ӣ cá tra, rô phi, chép…

10


Bên trong ruӝt cá có nhiӅu nӃp gҩp sâu do màng nhày lӗi ra nhҵm gia tăng diӋn
tích bӅ mһt. Ĉһc biӋt nhѭ ӣ cá nhám, các nӃp gҩp này tҥo thành van xoҳn ӕc ÿӇ làm
tăng diӋn tích hҩp thu vì ruӝt cá sөn thѭӡng ngҳn.
Các tӃ bào tiӃt ÿѭӧc tҥo thành ӣ ÿáy cӫa nӃp gҩp, di chuyӇn lên ÿӍnh và thҧi
chҩt tiӃt. Ӣ cá không có các vi nhung mao nhѭ ӣ ÿӝng vұt hӳu nhNJ.
Ruӝt sau tұn cùng bҵng trӵc tràng. Ӣ trӵc tràng có tuyӃn trӵc tràng chӍ tiӃt dӏch
nhӡn chӭ không tiӃt dӏch tiêu hóa.
Ӣ mӝt sӕ loài cá còn có thêm manh tràng là phҫn phát triӇn cӫa ruӝt ÿӇ làm tăng
diӋn tích bӅ mһt cӫa ruӝt, nhӡ vұy mà bә sung thêm chӭc năng tiêu hóa và hҩp thu cho
ruӝt. Mұt ÿӝ cӫa manh tràng và sӵ sҳp xӃp thay ÿәi tùy theo loài cá, ӣ mӝt sӕ loài cá
manh tràng còn ÿѭӧc dùng làm ÿһc ÿiӇm phân loҥi (Trҫn Trӑng Chѫn, 1998).
2.4

HӋ Vi Khuҭn Ĉѭӡng Ruӝt
HӋ vi khuҭn ӣ ruӝt gӗm hai loҥi: vi khuҭn có lӧi và vi khuҭn có hҥi. Hai loҥi vi


khuҭn này ӣ trҥng thái cân bҵng nhau và vi khuҭn có lӧi chiӃm tӍ lӋ ѭu thӃ hѫn ӣ
nhӳng cá thӇ khӓe mҥnh. Các vi khuҭn có lӧi trong ruӝt tҥo ra các chҩt có lӧi chӫ yӃu
nhѭ vitamin hoһc các acid hӳu cѫ ÿѭӧc ruӝt hҩp thu ӣ niêm mҥc ruӝt, ӣ gan. Các acid
hӳu cѫ này có tác dөng ӭc chӃ sӵ tăng trѭӣng cӫa các tác nhân gây bӋnh ӣ ruӝt.
Mӝt sӕ vi khuҭn khác ӣ ruӝt tҥo ra các sҧn phҭm có hҥi cho vұt chӫ nhѭ các
chҩt ÿӝc. Mӝt khi các vi khuҭn này chiӃm ѭu thӃ trong ruӝt thì các dѭӥng chҩt cҫn
thiӃt không ÿѭӧc sҧn xuҩt và nӗng ÿӝ các chҩt có hҥi tăng lên. Các chҩt này có thӇ
không có tác ÿӝng có hҥi ngay lұp tӭc trên vұt chӫ nhѭng ÿѭӧc xem là các yӃu tӕ gây
các bӋnh gan, thұn, stress, khҧ năng miӉn dӏch kém...
Các vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt thѭӡng sӕng ӣ ӕng tiêu hoá cӫa ngѭӡi và ÿӝng vұt, có
thӇ gây bӋnh hoһc không gây bӋnh. Ngoài ra chúng có thӇ sӕng ӣ bên ngoài vұt chӫ
(ÿҩt, nѭӟc) và trong thӭc ăn.
Các vi khuҭn thuӝc hӑ vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt Enterobacteriaceae là nhӳng trӵc
khuҭn Gram âm không sinh nha bào. Mӝt sӕ giӕng vi khuҭn thѭӡng không di ÿӝng
(Klebsiella, Shigella), mӝt sӕ vi khuҭn khác di ÿӝng nhӡ có lông xung quanh thân tӃ
bào. Mӝt sӕ giӕng có vӓ nhìn thҩy ÿѭӧc nhӡ kính hiӇn vi thѭӡng nhѭ Klebsiella.
11


Các vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt hiӃu khí, kӏ khí tùy tiӋn, phát triӇn ÿѭӧc trên các môi
trѭӡng nuôi cҩy thông thѭӡng .
Trên các môi trѭӡng ÿһc, các khuҭn lҥc cӫa các vi khҭn ÿѭӡng ruӝt thѭӡng
nhҹn, bóng (dҥng S). Tính chҩt này có thӇ biӃn ÿәi sau nhiӅu lҫn nuôi cҩy liên tiӃp
thành các khuҭn lҥc có bӅ mһt khô và xù xì (dҥng R).
Các khuҭn lҥc cӫa các vi khuҭn có vӓ nhѭ Klebsiella là khuҭn lҥc nhҫy, lӟn hѫn
khuҭn lҥc dҥng S và có xu hѭӟng hoà lүn vào nhau.
Các vi khuҭn thuӝc hӑ Enterobacteriaceae lên men glucose, có sinh hѫi hoһc
không sinh hѫi, oxidase âm tính, catalase dѭѫng tính, khӱ nitrate thành nitrite. Lên
men hoһc không lên men mӝt sӕ ÿѭӡng (ví dө lactose). Có hay không có mӝt sӕ
enzyme nhѭ urease, tryptophanase. Khҧ năng sinh ra H2S khi dӏ hóa protein, acid amin

hoһc các dүn chҩt có lѭu huǤnh...
Có thӇ phân loҥi các vi khuҭn thuӝc hӑ Enterobacteria thành 13 giӕng chính
nhѭ sau:
-Escherichia

- Erwinia

- Shigella

- Yersinia

- Edwardsiella

- Morganella

- Citrobacter

- Providencia

- Salmonella

- Proteus

- Klebsiella

- Serratia

- Enterobacter
Trong các giӕng kӇ trên thì các giӕng có ý nghƭa nhҩt trong y hӑc là:
Escherichia, Shigella, Salmonella, Enterobacter, Proteus và Yersinia còn các giӕng

khác ít ý nghƭa hѫn.

12