1

PHẦN MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trong thời đại ngày nay báo chí có vai trò quan trọng đối với sự phát
triển của xã hội.Là một loại hình hoạt đông đặc thù,ra đời do những nhu
cầu khách quan của xã hội và phát triển đến một trình độ nhất định của văn
minh nhân loại,báo chí mang trong mình những tiềm năng có ý nghĩa to
lớm đối với xã hội.Chính những tiềm năng đó đã quy định tính chất khách
quan của các chức năng của báo chí.Nói cách khác,bản thân sự ra đời và
tồn tại của báo chí làsự ra đời và tồn tại của báo chí là khẳng định một cách
khách quan vai trò,tác dụng và ý nghĩa của nó trong xã hội.Tổng hợp
những vai trò tác dụng và ý nghĩa của báo chí cũng chính là chức năng xã
hội của nó
Xã hội càng phát triển,con người càng văn minh thì chức năng hội
của báo chí càng đa dạng, phong phú; mặt khác cuộc đấu tranh chính trị- tư
tưởng càng phức tạp và kinh té thị trường càng phát triển…thì các thế lực
chính trị kinh tế càng ý thức rõ hơn, quyết liệt hơn trong việc nắm giữ và sử
dụng chi phối các phương tiện truyền thông bởi vì giá trị sử dụng của hàng
hóa, vật dụng phụ thuộc vào trình độ văn minh của con người. Có thể nói
rằng báo chí là một hiện tượng đa chức năng. Nhưng có thể khẳng định
rằng báo chí với chức năng giáo dục có ý nghĩa rất lớn đối với nước ta
trong giai đoạn hiện nay.
Ngày nay, sự nghiệp giáo dục và đào tạo luôn là mối quan tâm lớn
của Đảng và nhà nước. một đất nước đang phát triển như nước ta ngày nay,
giáo dục luôn được coi là quốc sách hàng đầu. Để thực hiện được điều đó,
Đảng, nhà nước ta không ngừng đưa ra những đường lối chính sách phát
triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí để bắt kịp với các nước trong khu vực
cung như trên thế giới. Báo chí – cánh tay phải đắc lực của Đảng đã góp
phần to lớn vào việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, lối sống văn

2

hóa cho xã hội. Báo chí là công cụ sắc bén đã và đang góp phần to lớn vào
công cuộc giáo dục của đất nước.
Tuy nhiên, thực tiễn trong những năm qua cho thấy những tiêu cực
khuyết điểm, thiếu sót của báo chí khá nghiêm trọng. Xu hướng thương
mại hóa chưa thực sự được ngăn chặn và đẩy lùi, có nơi, có lúc còn trở nên
ngày càng tinh vi, phức tạp. Một số thông tin mơ hồ về quan điểm, đề cao
một chiều tự do kinh doanh, văn hóa, lối sống phương Tây… Việc giáo dục
truyền thống dân tộc, truyền thống Cách mạng, đề cao lí luận và nhân cách
Việt Nam, bảo tồn và phát huy văn hòa Việt Nam, xây dựng con người Việt
Nam thường chỉ được chú ý trong dịp các ngày kỉ niệm lớn, các ngày lễ,
các cuộc vận động chính trị…
Với lí do đó mà báo chí với chức năng giáo dục đã bị mai một một
phần. Chính vì vậy mà việc nâng cao hơn nữa vai trò của báo chí, đánh giá
lại chức năng giáo dục của báo chí là một yêu cầu cấp thiết.
2. Đối tượng nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu của bài tiểu luận là trên báo in, hệ thống phát
thanh truyền hình…từ đó thấy được chức năng giáo dục của báo chí được
thực hiện như thế nào.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.
Thông qua việc nghiên cứu về chức năng giáo dục của báo chí, bài
tiểu luận muốn đem lại một cái nhìn cụ thể về việc báo chí thực hiện chức
năng giáo dục như thế nào? Trong bài tiểu luận này, người viết đã xác định
những nhiệm vụ chủ yếu sau:
-

Giới thiệu đôi nét về vai trò của báo chí đối với sự phát triển


của xã hội.
-

Báo chí thực hiênj chức năng giáo dục về mặt lí luận.

-

Báo chí với chức năng giáo dục trên thực tiễn.


3

-

Giải pháp kiến nghị để báo chí thực hiện tốt chức năng

giáo dục
4. phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành tiểu luận này, người viết đã sử dụng những phương
pháp nghiên cứu như:
-

Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tìm kiếm thông tin từ các

sách báo, các đề tài… có liên quan đến báo chí với chức năng giáo dục.
-

Phương pháp khảo sát: khảo sát trên một vài tờ báo một số

chương trình truyền hình, phát thanh để thấy được báo chí thực hiện chức

năng giáo dục như thế nào.
-

Phương pháp phân tích, tổng hợp: dùng để phân tích và tổng

hợp những luận cứ, luận điểm phục vụ đề tài nghiên cứu.
5. Đóng góp của đề tài với công tác nghiên cứu.
- Về phương diện lí luận: đề tài mong muồn bổ sung một phần vào
khoảng trống về các chức năng của báo chí trong đó chức nằng giáo dục là
một phần không thể thiếu của nó.
- Về phương diện thực tiễn: bài tiểu luận mong muốn bản thân cũng
như các sinh viên là nhà báo tương lai sẽ thấy được chức năng giáo dục của
báo chí từ đó có những đóng góp vào nền báo chí Việt Nam.


4

NỘI DUNG
I. Đánh giá chung về vai trò và chức năng của báo chí đối với sự
phát triển của xã hội.
Sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện nay đã
tạo điều kiện cho các loại hình báo chí ngày càng phát triển và trở thành
một lực đẩy sôi động một vũ khí sắc bén trong công cuộc xây dựng đất
nước ghóp phần bảo vệ chủ quyền của đất nước, theo định hướng chính trị
dưới sự lãnh đạo của Đảng…
Báo chí đã tham gia vào tất cả mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo
dục, an ninh quốc phòng, chính trị… và ngày càng phục vụ đắc lực cho
công cuộc đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đến nay
loại hình báo điện tử đã có 17 tờ báo website tham gia mạng internet. Hệ
thống phát thanh, truyền hình đã phổ cập ở một số đài địa phương. Truyền

hình cáp đang có nhiều triển vọng phát triển. Diện phủ sóng phát thanh,
truyền hình tăng đáng kể, nhiều vùng lõm đã có sóng…
Trong công tác thông tin tuyên truyền đối ngaọi với việc tham gia
mạng thông tin điện tử toàn cầu và mở rộng diện phát sóng truyền hình và
phát thanh tới một số nước trong khu vực và trên thế giới báo chí đã ghóp
phần quan trọng trong việc thực hiện đường lối đối ngoại và chủ trương hội
nhập của đảng và nhà nước ta.
Nhận thức được nhiệm vụ cao cả của mình, báo chí Việt Nam không
ngừng phát triển và các phương tiện thông tin đại chúng giữ vai trò đặc
biệt quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ phức tạp ấy. Chúng đảm bảo
thông tin cho nhân dân về tất cả các vấn đề sự kiện và đời sống xã hội và
thế giới xung quanh với một phạm vi rộng lớn tham gia vào việc hình thành
dư luận xã hội đúng đắn xây dựng thế giới quan khoa học và thái độ sống
tích cực có trách nhiệm của con người Viêt Nam hiện đại.


5

Trong lí luận cũng như trong hoạt động thực tiễn Dảng cộng sản và
nhà nước ta đánh giá cao vai trò và sức mạnh to lớn của báo chí. Đảng ta
đã khẳng định: “Báo chí vừa là tiêng nói của Đảng của nhà nước, của các
đoàn thể, vừa là diễn đàn của nhân dân”.
Trong chiến tranh vai trò của báo chí càng thể hiện đậm nét như
Lênin đã nói: “Báo chí là trận địa ban đầu, từ đó Đảng sẽ tiến hành cuộc
đấu tranh với đối thủ của mình bằng vũ khí tương xứng. Báo hàng ngày là
công cụ tuyên truyền cổ động quần chúng không có gì thay thế được”. Hay
Bác Hồ, trong thư gửi lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng(tháng
6/1949)viết như sau: “Nhiệm vụ của tờ báo là tuyên truyền, cổ động, huấn
luyện và tổ chức dân chúng để đưa dân chúng đến mục đích chung”. Trong
bài Cần phải xem báo đảng đăng trên báo Nhân Dân ngày 24/6/1954, Bác

viết: “Tờ báo Đảng là những lớp huấn luyện giản đơn, thiết thực và rộng
khắp. Nó dạy chúng ta cần biết làm về tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo và
công tác hằng ngày nó giúp nâng cao trình độ chính trị và năng suất và
công tác của chúng ta”.
Ngày nay, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khi quy
mô phát triển của báo chí ngày càng lớn, khả năng tác động của báo chí
ngày càng rộng, sức thuyết phục, lôi cuốn của báo chí ngày cang mạnh, báo
chí có vai trò và ý nghĩa xã hội ngày càng lớn hơn. Với ý nghĩa đó, vai trò
của báo chí trong đời sống xã hội trong sự nghiệp xây dựng và phát triển
của đất nước ngày càng được nâng lên và có ý nghĩa quan trọng hơn. Vai
trò của báo chí bị qui định không chỉ bởi qui mô, phạm vi tính chất hoạt
động mà con là khuynh hướng nội dung của nó. Hiện nay những luồng
thông tin trên hành tinh hầu như không có giới hạn . Khi quá trình toàn cầu
hóa thông tin báo chí đã trở thành hiện thực sinh động, các phương tiện
truyền thông đại chúng phá vỡ những biên giới quốc gia truyền thông,
khắc phục được những khoảng không gian địa lí trên qui mô trái đất. Trong


6

điều kiện đó nhiệm vụ đặt ra cho báo chí nặng nề và phức tạp hơn. Các
phương tiện thông tin đại chúng, một mặt cần tận dụng, xử lí tốt lượng
thông tin quốc tế nhằm thỏa mãn nhu cầu thông tin phong phú của xã hội,
mặt khác cần đảm bảo cơ cấu nội dung và chất lượng thông tin để hình
thành dư luận xã hội tích cực, nâng cao trình độ nhận thức , xây dựng và
phát triển nền văn hóa dân tộc, hiện đại, vạch mặt chống lại có hiệu quả
những tư tưởng phản động, những âm mưu thù địch phá hoại nhằm bảo vệ
vững chắc chế độ xã hội chủ nghĩa.
Xã hội càng phát triển thì những nhu cầu thông tin báo chí càng lớn,
đòi hỏi sự tăng cường cả về số lượng và chất lượng của hệ thống các

phương tiện thông tin đại chúng. Cuộc sống của con người càng nâng lên
thì nhu cầu tìm hiểu về thông tin, các vấn đề sự kiện xoay quanh cuộc sống
thực tại cũng ngày càng cao. Thông qua đó người ta có thể cải thiện, tim
hiểu học hỏi kinh nghiệm sống. Báo chí chính là cây gậy chỉ đường rẽ lối
đưa con người tiến kịp được thời đại. Với vai trò đó báo chí Việt Nam đã và
sẽ không ngừng phát triển cung cấp thông tin kip thời đưa nền văn minh
nhân loại vào trong nước. Bên cạnh đó báo chí còn là cánh tay phải đắc lực
của Đảng và nhà nước thực hiện chức năng giáo dục tư tưởng; quản lý
giám sát xã hội; chức năng khai sáng, giải trí…
II. Báo chí với chức năng giáo dục
Trước hết, báo chí có vai trò tham gia phát triển giáo dục, nâng cao
dân chí. Khái niêm giáo dục có thể được thực hiện ở các cấp độ sau đây:
Thứ nhất, đó là quá trình hình thành nhân cách do tác động chủ quan
và khách quan, “vô tình hay hữu ý” của môi trừơng ngoại cảnh đối với cá
nhân và các nhóm xã hội.
Thứ hai, giáo dục được hiểu là hoạt động có tính mục đích của các
tiểu hệ thống xã hội tác động có kế hoạch có hệ thống bằng những chương
trình mục tiêu hướng đến con ngừơi với tư cách là thành viên- đối tượng


7

giáo dục. Ở cấp độ này, tính tự giác của qui trình tác động cao hơn. Do đó,
nếu có sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức xã hội như đoàn thanh niên,
Hội phụ nữ, Công đoàn… voiứ hệ thống truyền thông thì hiệu quả được
nhân lên.
Thứ ba, giáo dục đưộc hiểu là bộ máy hoạt động có kế hoạch, các tổ
chức với nội dung và phương pháp chuyên nghiệp, với độ ngũ các nhà sư
phạm chuyên nghiệp và hệ thống cơ sở vật chất- kĩ thuật đặc thù nhằm tác
động đến nhóm đối tượng được lựa chọn xác định theo chương trình mục

tiêu- ngành giáo dục đào tạo.
Báo chí có thể và cần phải tác động, can thiệp vào cả ba cấp độ trên
đây theo những nội dung, cách thức phù hợp nhằm góp phần nâng cao dân
trí, phát triển nguồn lực cho sự phát triển của đất nước. Báo chí không
những can thiệp mà còn là trường hợp tự nguyện, tự lựa chọn với những
phương thức phù hợp nhất cho mỗi người, mỗi nhốm công chúng thông
qua những ấn phẩm báo chí. Tính tự giác, khả năng lựa chọn rộng rãi, cơ
chế tiếp nhận linh hoạt gần gũi thực tế cuộc sống, sinh động, sức thuyết
phục cao…là những ưu thế của báo chí trong việc tham gia vào sự nghỉệp
giáo dục đào tạo. Do đó, hiệu quả thu được sẽ cao hơn trên diện rộng và
chiều sâu.
Khi nói đén chức năng giáo dục của báo chí cũng có nghĩa là nhấn
mạnh giáo dục chính trị tư tưởng, trách nhiệm công dân; giáo dục cung cấp
tri thức hiểu biết về pháp luật và ý thức chấp hành luật; giáo dục về lối
sống văn hóa, giữ gìn bản sắc dân tộc…cho mỗi cá nhân cũng như cho
cộng đồng dân cư. Báo chí còn là công cụ giám sát hữu hiệu trong việc
đảm bảo mục tiêu, định hướng và hiệu quả công tác giáo dục đào tạo cũng
như tập hợp nguồn lực xã hội tham gia giải quyết các vấn đề đặt ra trong
quá trình phát triển.


8

2.1 Báo chí với chức năng giáo dục chính trị tư tưởng
Từ quan điểm “báo chí là công cụ tư tưởng sắc bén của Đảng” đến
quan điểm “báo chí vừa là tiếng nói của Đảng, Nhà nước đồng thời là diễn
đàn của nhân dân” đã thể hỉện mối quan hệ chặt chẽ giữa báo chí với Đảng
và Nhà nuớc. Mối quan hệ đó thể hiện ở chỗ: báo chí thay mặt Đảng làm
công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho nhân dân
Giáo dục chính trị tưởng nhằm biến những tri thức mà mỗi con

người thu nhận được thành chất lượng nôi tại, thành quan điểm và lập
trường tích cực của bản thân họ. Đó là cơ sở tiền đề, đồng thời là kết quả có
tính mục đích của việc hình thành tính tự giác với định hướng xã hội toàn
diện. Chất lượng cần đạt được trong giáo dục chính trị tư tưởng là sự hình
thành ý thức giai cấp của toàn thể nhân dân lao động hình thành trong họ
một thế giới quan, nhân sinh ưuan khoa học sự ý thức đầy đủ và đúng đắn
về những giá trị lịch sử và văn hoá truyền thống, tạo lập trong quần chúng
một tình cảm cách mạng tự giác và sâu sắc. Ở đây, ngoài sự ảnh hưởng của
yếu tố thuộc về hoàn cảnh, tình cảm cách mạng chịu sự chi phối mạnh mẽ
của những quan điểm về thế giới hiện thực xung quanh con người, về
những mối quan hệ trong xã hội, về lợi ích của các tập đoàn người, về vai
trò và vị trí của mỗi cá nhân trong xã hội. Khi được hình thành rồi, tình
cảm cách mạng trở thành đông lực mạnh mẽ thúc đẩy tiến trình cách mạng.
Như chúng ta đã biết báo chí là một trong những phương tiện quan
trọng của Đảng thực hiện chức năng chính trị tư tưởng. Hoạt động này có
tính thuyết phục bằng việc thông tin các sự kiện, hiện tượng, vấn đề của đời
sống hiện thực mà trong đó hàm chứa những giá trị cần khẳng định. Để
đảm bảo tính thuyết phục báo chí luôn đưa ra những minh chứng dựa trên
những cơ sở vững chắc cho các luận điiểm đánh giá của mình. Sự minh
chững chặt chẽ và khoa học kết hợp với sự phản ánh kịp thời, phong phú
các sự kiện, hiện tượng, vấn đề của đời sống hiện thực là cơ sở để tạo nên


9

một chất lượng mới trong nhận thức của công chúng- sự nhận thức một
cách lí trí, tự giác những quan điểm về cuộc sống, nhưnghx lí tưởng xã hội,
những giá trị của hiện thực. Đó là những nền tảng nảy sinh ra và qui định
tính chất, mức độ của chính kiến, niềm tin và tình cảm cách mạng, của
công chúng- chất lượng mà công tác giáo dục chính trị tư tưởng mà cần

phải hướng đến.
Để thực hiện điều đó báo chí đã tác động một cách toàn diện và tổng
hợp vào toàn bộ đời sống tinh thần của xa hội. Vì thế, việc quan niệm một
cách rõ ràng và đầy đủ về cấu trúc cũng như đặc trưng các thành tố của ý
thức xã hội có ý nghĩa rất quan trọng đối với hoạt động tư tưởng của báo
chí. Ý thức được điều đó báo chí luôn tìm ra những hướng đi, những
phương thức thể hiện hợp lí để làm tốt công tác giáo dục chính trị- tư
tưởng. Ngoài việc phát triển thêm các hình thức thể hiện, các cơ quan báo
chí luôn tìm ra những giải pháp tốt sao cho có hiệu quả, đạt được mục tiêu
mà Đảng đề ra.
Như vậy, với chức năng giáo dục chính trị- tư tưởng báo chí Việt
Nam đã thực hiện tốt, tạo niềm tin vững chắc cho nhân dân,thực hiện
nhiệm vụ cầu nối giữa Đảng với quần chúng.
2.2 Báo chí thực hiện chức năng giáo dục nhận thức nhằm nâng
cao dân trí:
Đảng và nhà nứơc ta coi trọng sự nghiệp giáo dục- đào tạo, khoa học
công nghệ vì nhận thức sâu sắc về nguồn lực con người, về đào tạo và sử
dụng con người để phục vụ con người tốt hơn. Nguồn lực con người và
tiềm lực khoa học là kết quả, là sự phản ánh của dân trí. Ngày nay, dân trí
đã trở thành một trong những tiêu chí hàng đầu để đánh giá trình độ phát
triển, tính
Trong thời đại này, báo chí có khả năng thực tế để trở thành phương
tiện có chất xã hội của các quốc gia trên thế giới. Chỉ có nâng cao dân trí,


10

tăng cường tiềm lực, khoa học công nghệ chúng ta mới có thể vượt lên,
thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh.
hiệu quả cao trong việc giáo dục nhận thức để nâng cao dân trí. Nó có thể

truyền tải tới người dân không chỉ những tri thức cụ thể, trực tiếp mà còn
thông qua nhiều hình thức tác động để nâng cao trình độ nhận thức giúp
con người hoàn thiện về văn hoá, lối sống. Điều kiện đất nước ta càng đòi
hỏi nỗ sự nỗ lực của báo chí. Là một nước nông nghiệp lạc hậu với đa số cư
dân ở nông thôn, việc nâng cao dân trí không chỉ đơn thuần là những trang
bị những tri thức phổ thông cụ thể. Vấn đề khó khăn là ở chỗ làm sao
nhanh chóng nâng cao nhận thức của nhân dân, bắt kịp với trình độ các
nước phát triển hiện đại. Tình hình vừa qua cho thấy khu vực nông thôn,
miền núi được hưởng quá ít những thành tựu của sự phát triển của thông tin
báo chí. 40- 50% hộ ở những khu vực này không có điều kiện để tiếp nhận
chương trình phát thanh, truyền hình trung ương. Nhiều nơi người dân
không biết đến tờ báo.
Như vậy, việc đánh giá chức năng giáo dục nhận thức nhằm nâng cao
dân trí càng có ý nghĩa to lớn khi phần lớn cư dân ở nông thôn, miền núi
chưa có điều kiện để tiếp xúc với báo chí. Chính đièu này đời hỏi báo chí
cần phát triển hơn nữa để đưa báo chí ăn sâu vào nếp cảm nếp nghĩ của mỗi
người dân Việt Nam, ghóp phần đưa đất nước ta ngày càng phát triển khi
trình độ dân trí được nâng lên sánh vai cùng với các nước phát triển trên
thế giới.
2.3 Báo chí thực hiện chức năng giáo dục nhận thức tác động đến
nhân cách, lối sống văn hoá của nhân dân nhằm giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hoá dân tộc.
Hoạt động báo chí giúp cho công chúng học hỏi, thu nhận tri thức
kinh nghiệm, thêm tầm nhìn, trau dồi bản lĩnh trong cuộc sống. Như vậy nó
ghóp phần nâng cao trình độ hiểu biết tri thức của công chúng, hình thành


11

lối sống văn minh, khẳng định những giá trị văn hoá trong đời sống xã hội,

củng cố các giá trị văn hoá truyền thống, tiếp thu văn hoá quốc tế.
Hiện nay, đời sông con người càng được nâng cao thì nhu cầu tiếp
nhận thông tin càng lớn. Sự phát triển của quá trình công nghiệp hoá hiện
đại hoá đã tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của nhân dân. Đất nước ta
đang trong thời kỳ hội nhập chình vì lí do đó mà đã có sự giao lưu về mặt
văn hoá với các nước trong khu vực và trên thế giới. Bên cạnh mặt tích cực
thì xu hướng bị hoà tan sẽ rất dễ xảy ra, người dân Việt Nam có thể đánh
mất đi bản sắc văn hoá dân tộc, nhân cách sống của mình… Một lần nữa
báo chí Việt Nam đã thay mặt Đảng thực hiện nhiệm vụ cao cả này- giữ gìn
và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.
Bằng những phương thức loại hình thông tin đa dạng, phong phú, hệ
thống báo chí đã chuyển tải đến công chúng lượng tri thức to lớn, phong
phú về nhiều vấn đề, nhiều lĩnh vực hoạt động của con người. Báo chí luôn
quan tâm đến những giá trị văn hoá- nhân văn , các tác phẩm văn học, nghệ
thuật tạo hình, âm nhạc, các hoạt động văn hoá, lễ hội…
III Quan điểm của Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng thực hiện
chức năng giáo dục.
Hồ Chí Minh đã xem báo chí như là một diễn đàn để huấn luyện về
giáo dục chính trị, nghiệp vụ và đạo đức. Bác nói rằng “Tờ báo Đảng có
nhiệm vụ làm cho tư tưởng và hành động thông suốt nhất” và yêu cầu
“Trong báo Đảng có những giải thích về .
+ Lý luận Mác-LêNin.
+ Tình hình thế giới.
+ Đường lối, chính sách đối nội và đối ngoại của Đảng và chính phủ.
+ Đời sống và ý nguyện của nhân dân.
+ Những kinh nghiệm tốt và xấu của các ngành và địa phương


12


Người còn chỉ ra phương hướng của việc giáo dục lí luận trên báo,
nêu rõ các phương trâm giáo dục lý luận chính trị, học đi đôi với hành, lý
luận đi đôi với thạc tiễn, học đẻ làm việc, làm người cán bộ, phụng sự đoàn
thể, nhân dân, tổ quốc và nhân loại. Bác Hồ đặc biệt coi trọng việc giáo dục
lí luận đi đôi với giáo dục đào tạo. Người viết, học thuộc lòng bao nhiêu
sách vở chủ nghĩa Mac- Lenin mà sống với nhau không có tình nghĩa thì
cũng như chưa học gì.
Về giáo dục đạo đức, Bác chủ trương phải kêt hợp xây và chống.
Xây tích cực, chống quyết liệt, nhưng xây vẫn là chính, với chủ nghĩa nhân
văn, Bác tin vào con người, tin vào những diều tốt dẹp và cao cả của con
người. Bác mong muốn công tác giáo dục làm cho cái tôt của con người
nảy nở như hoa mùa xuân, làm át đi cái ác, cái xấu trong mỗi người.
Bác có những tác phẩm như “Sửa đổi lề lối làm việc”, “Cần kiệm
liêm chính”, “Đạo đức cách mạng”, “Nâng cao đạo đức cách mạng quét
sạch chủ nghĩa cá nhân” đều là những tác phẩm mẫu mực về tính giáo dục
của báo chí. Về đạo đức cách mạng, Bác viết: “Từ nay về sau, nhân dân ta
và đảng phải giữ gìn và phát huy mãi mãi đạo đức trong sáng ấy. Một dân
tộc, một Đảng và mỗi con người ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn
lớn, không quyết định ngày hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu
mến và ca ngợi nếu lòng dạ không sáng nữa , nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân.
Cho nên trong khi ta kiên trì và đẩy mạnh cuộc chiến đấu chống Mĩ cứu
nước làm cho văn minh chiến thắng bạo tàn thì đồng thời phải loại trừ
những cái xấu xa do chế độ cũ để lại trong xã hội và trong mổi con người”
Như vậy, ngay trong thời chiến Bác Hồ cũng đã đưa ra những tôn chỉ
mục đích cho báo chí cách mạng- đó là chức năng huấn luyện giáo dục.
Những lời chỉ dạy của Người sẽ là nền tảng để báo chí Việt Nam thực hiện
tốt chức năng giáo dục mà đảng và Nhà nước đề ra.


13


IV. Chức năng giáo dục của báo chí trên thực tiễn( khảo sát trên
báo Hà Nội ngàn năm)
4.1

.Điểm tích cực:

Là một lĩnh vực hoạt động tinh thần đặc biệt quan trọng trong đời
sống văn hóa hiện đại, là cơ quan ngôn luận của Đảng, với những ưu thế về
tốc độ và diện phát tin, báo chí hiện đại không chỉ là lực lượng xung kích
trong việc thực hiện chức năng giáo dục. Trên thực tế báo chí đã hoàn
thành rất tốt nhiệm vụ này. Sau quá trình khảo sát trên báo Hà Nội trăm ngả
chúng ta sẽ thấy được điều đó.
“Hà Nội ngàn năm” là số ra hàng tháng của báo Hà Nội mới. Khảo
sát trên báo Hà Nội ngàn năm số 60( 173) bộ mới 9/2008 tôi thấy báo có
chức năng giáo dục rất cao đặc biệt là đã tác động đến nhận thức của người
dân nhằm giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, lối sống đạo đức.
Hà Nội ngàn năm bao gồm các chuyên mục như: Vấn đề hôm nay,
chính trị- xã hội, tìm trong di sản, chuyện xưa kể lại, Hà Nội trăm ngả,
đường phố Hà Nội, hôm nay – Hà Nội, sức khỏe dinh dưỡng,…Mỗi chuyên
mục đều được các nhà báo thể hiện theo phong cách khác nhau nhưng chức
năng giáo dục, tác động đến nhận thức của người đọc là mục đích chung
của các tác giả.
- Trong số báo này ở chuyên mục “Vần đề hôm nay” giáo sư Tương
Lai đã có bài viết: “Liệu cái nết có cần đánh chết cái đẹp”. Bài viết không
chỉ phê phán cái phong cách ăn mặc không đúng kiểu cách của người dân
trong thời kỳ hội nhập mà còn đưa ra những lời khuyên bổ ích. Khi đọc bài
viết người đọc có thể hình dung được bức tranh toàn cảnh về phong cách ăn
mặc hiện nay để nhìn lại bản thân.
- Hà Nội ngàn năm với chuyên mục “Hôm nay – Hà Nội” không chỉ

giới thiệu nét văn hóa của dân tộc Việt Nam mà chuyên mục còn có những
bài viết về tấm gương người tốt, việc tốt trong cuộc sống cụ thể là bài:


14

“Chuyện về anh hùng lao động Đặng Duy Phương” – Phương Năm,
“Chàng Sơn Tinh trên vùng non tản”.
- Những chuyên mục như “Đường phố Hà Nội”, “Hà Nội Trăm ngả”,
“Tìm trong di sản”, …là những chuyên mục viết về những nét văn hóa cổ
truyền của dân tộc như nét văn hóa ẩm thực của người Hà Nội hay những
danh lam thắng cảnh. Những chuyên mục này đã hướng người đọc đến với
nét văn hóa của dân tộc mình nhằm góp phần giữ gìn những nét văn hóa
đó.
- Chuyên mục “Văn hóa xã hội”: có bài viết “Đâu rồi sân khấu thiếu
nhi” – Hương Lan. Bài viết đã phản ánh tình trạng vắng bóng của những
sân khấu dành cho thiếu nhi và như gióng lên hồi chuông cảnh báo vấn đề
này.
Như vậy, xoay quanh số báo Hà Nội ngàn năm, số 60 (173) bộ mới
Tháng 9-2008, ta thấy báo đã thực hiện chức năng giáo dục. Không riêng
về giáo dục đạo đức (Trong chuyên mục vấn đề hôm nay) mà còn có tác
dụng đến nhận thức của người đọc là giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc bằng
những bài viết giới thiệu về ẩm thực, về địa danh, về danh lam thắng
cảnh…
4.2 Hạn chế.
“Hà Nội ngàn năm” chưa có sự cộng tác của các cộng tác viên tham
gia vào chức năng giáo dục. Về giáo dục tư tưởng truyền thống cách mạng
chỉ tập trung vào những dịp lễ tết ngày truyền thống
V. Báo chí Việt Nam còn nhiều hạn chế trong việc thực hiện chức
năng giáo dục.

5.1 Hạn chế
Thực tiễn đời sống báo chí những năm qua đã cho thấy những tiêu
cực khuyết điểm, thiếu sót khá nghiêm trọng. Xu hướng thương mại hóa
chưa thực sự được ngăn chặn và đẩy lùi, có nơi có lúc càng tinh vi phức


15

tạp. Một số thông tin thì mơ hồ về quan điểm, đề cao một chiều tự do kinh
doanh, văn hóa, lối sống phương tây thiếu lựa chọn khi sử dụng những
thông tin của nước ngoài. Chức năng giáo dục của báo chí mặc dù luôn
được đề cao nhưng một số tờ báo việc này thực hiện chưa được tốt lắm.
Vẫn còn hiện tượng thông tin kiểu báo lá cải và trình bày báo xa lạ với
thẩm mĩ dân tộc, lối quảng cáo sai sự thật, thiếu văn hóa; thông tin giật gân
câu khách, kích thích thị hiếu thấp hèn, tò mò, chuộng lạ của một bộ phận
độc giả và những đối tượng trình độ văn hóa thấp…
Đặc biệt là giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống dân tộc,
đề cao đạo lí và nhân cách sống,…chỉ được chú ý trong những ngày kỉ
niệm lớn, các ngày lễ, các cuộc vận động chính trị.
Mặt khác ở những khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa việc tiếp cận
với báo chí còn gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó những đối tượng này rất
cần đến sự can thiệp của báo chí trong việc giáo dục tư tưởng, đạo đức,…
5.2 Nguyên nhân.
- Do xu hướng thương mại hóa, toàn cầu hóa trong báo chí diễn ra rất
mạnh mẽ.
- Bệnh tự mãn xuất hiện trong một số nhà báo trẻ. Đã không ít phóng
viên, biên tập viên vi phạm đạo dức nghề nghiệp, vi phạm pháp luật. Xuất
hiện tình trạng mất đoàn kết trong nội bộ ở một số cơ quan báo chí, gây ảnh
hưởng lớn đến uy tín của báo chí
5.3 Kiến nghị.

Để thực hiện tốt chức năng giáo dục của mình thì báo chí nên có
những hướng đi như:
- Tiếp tục mở rộng, phát triển các phương tiện truyền thông đại
chúng để đưa báo chí đến được với toàn bộ công chúng.
- Các phóng viên, biên tập viên… cần phải tôi luyện phẩm chất đạo
đức chuẩn mực


16

- Trong báo chí không ngừng đưa những tấm gương người tốt việc
tốt, giáo dục truyền thống dân tộc, truyền thống cách mạng, đề cao đạo lí
và nhân cách sống…
-Không nên du nhập những luồng văn hóa từ bên ngoài không phù
hợp với lối sống của người Việt Nam.
5.4. Giải pháp:
- Tiếp tục phát triển mở rộng phạm vi truyền thông đến tất cả các
vùng trông cả nước (đặc biệt là vùng sâu ,vùng xa)
- Báo chí cần xác định rõ đối tượng tiếp nhận để điều chỉnh và đưa
những thông điệp giáo dục cho phù hợp.
- Ở mỗi loại hình báo chí cần có những phương thức thể hiện hợp lý .
VI. Kết luận:
Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học công nghệ hiện
nay đã tạo điều kiện cho các loại hình báo chí ngày càng phát triển và trở
thành một lực đẩy sôi động, một vũ khí sắc bén trong công cuộc xây dựng
đất nuớc, góp phần bảo vệ chủ quyền đất nước, theo định hướng dưới sự
lãnh đạo của Đảng.
Là cánh tay phải đắc lực của Đảng, báo chí đã góp phần to lớn
vào việc nâng cao dân trí, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa của dân
tộc, cũng như giao lưu, tiếp thu các tinh hoa văn hóa của các dân tôc trên

thế giới phục vụ sự phát triển của đất nước.


17

T ài liệu tham khảo
1.Lê Thanh Bình.Truyền thông đại chúng và phát triển xã hội. NXB
Chính Trị Quốc Gia Hà Nội – 2008.
2.Nguyễn Văn Dững, Đỗ Thị Thu Hằng. Truyền thông lý thuyết và
kỹ năng cơ bản. NXB Lý luận chính trị Hà Nội – 2006.
3. Tạ Ngọc Tấn. Cơ sở lý luận báo chí. NXB Lý luận chính trị Hà
Nội – 2007.
4. Ts.Hồng Vinh, PGS-TS Đào Duy Quát. Hồ Chí Minh với công tác
tư tưởng. NXB Hà Nội – 2006.