ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRẦN HOÀNG VĂN

NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT BƯỞI DIỄN
TẠI HUYỆN PHÙ NINH, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Thái Nguyên - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRẦN HOÀNG VĂN

NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT BƯỞI DIỄN
TẠI HUYỆN PHÙ NINH, TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 8-62-01-15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
1. GS.TS. TRẦN NGỌC NGOẠN
2. TS. ĐỖ XUÂN LUẬN

Thái Nguyên - 2018

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong
bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã
được chỉ rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017
Tác giả luận văn

Trần Hoàng Văn


ii
LỜI CẢM ƠN
Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi
lời cảm ơn đến GS.TS. Trần Ngọc Ngoạn người trực tiếp hướng dẫn và giúp
đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn đến Quý Thầy giáo, Cô giáo Khoa Kinh tế và
PTNT, phòng Đào tạo - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã trực tiếp
giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi cũng xin bày tỏ sự cảm ơn đến UBND huyện Phù Ninh, Chi cục
Thống kê huyện Phù Ninh; UBND các xã điều tra thuộc huyện Phù Ninh; các
hộ nông dân đã cung cấp số liệu thực tế và thông tin cần thiết để tôi hoàn
thành luận văn này.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, cùng toàn
thể gia đình, người thân đã động viên tôi trong thời gian học tập và nghiên
cứu thực hiện đề tài.
Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017
Tác giả luận văn


Trần Hoàng Văn


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ....................................................................................................................iii
DANH MỤC BẢNG.................................................................................................... v
DANH MỤC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ ................................................................................. vi
DANH MỤC VIẾT TẮT ..........................................................................................vii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ..................................................................................... 2
3. Ý nghĩa của đề tài....................................................................................................... 2
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................... 3
1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển kinh tế cây bưởi. .................................... 3
1.1.1. Lý luận về phát triển sản xuất ......................................................................... 3
1.1.2. Đặc điểm cây bưởi Diễn................................................................................... 7
1.1.3. Lý luận về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển cây bưởi Diễn ...... 12
1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài .................................................................................. 14
1.2.1. Tình hình sản xuất và thị trường bưởi ở một số nước trên thế giới. ...... 14
1.2.2. Tình hình sản xuất và thị trường bưởi tại Việt Nam ................................. 15
1.2.3. Tình hình phát triển cây Bưởi Diễn tại một số địa phương trên cả nước....... 17
1.2.4. Bài học kinh nghiệm từ việc nghiên cứu phát triển sản xuất bưởi ở
một số quốc gia trên thế giới và Việt Nam ............................................................ 19
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..... 21
2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................ 21
2.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 21

2.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 21
2.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 21
2.4.1.Chọn địa bàn nghiên cứu................................................................................. 21
2.4.2. Phương pháp tiếp cận ..................................................................................... 22
2.4.3. Phương pháp thu thập số liệu ........................................................................ 22
2.4.4. Xử lý số liệu thông tin .................................................................................... 25


iv
2.4.5. Phương pháp phân tích ................................................................................... 25
2.4.6. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................. 27
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THẢO LUẬN ................................... 29
3.1. Địa điểm nghiên cứu .......................................................................................... 29
3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Phù Ninh ............................................................. 29
3.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội huyện Phù Ninh .................................................. 36
3.2. Thực trạng sản xuất bưởi Diễn của huyện Phù Ninh ................................... 43
3.2.1. Diện tích, năng suất và sản lượng bưởi của huyện.................................... 43
3.2.2. Tình hình tiêu thụ bưởi Diễn ......................................................................... 45
3.2.3. Tình hình sản xuất bưởi của các hộ điều tra ............................................... 46
3.3. Kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất bưởi của các nhóm hộ ...................... 53
3.3.1. Kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất bưởi của các nhóm hộ .................. 53
3.3.2. Tình hình tiêu thụ bưởi của các hộ điều tra ................................................ 54
3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng suất bưởi Diễn .................................... 57
3.4.1. Tuổi của cây bưởi ............................................................................................ 57
3.4.2. Chi phí ............................................................................................................... 58
3.4.3. Một số nhân tố khác ........................................................................................ 59
3.4.4. Những điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội, thách thức của các hộ điều
tra trong sản xuất bưởi Diễn ..................................................................................... 59
3.5. Định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất bưởi
Diễn cấp hộ gia đình .................................................................................................. 62

3.5.1. Định hướng ....................................................................................................... 62
3.5.2. Một số chính sách của nhà nước nhằm thúc đẩy phát triển cây ăn quả
nói chung và cây bưởi nói riêng.................................................................................. 63
3.5.3. Một số giải pháp nhằm phát triển sản xuất bưởi ở các hộ gia đình........ 65
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................... 69
1. Kết luận .................................................................................................................... 69
2. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................................. 70
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ BƯỞI DIỄN PHÙ NINH.............................................. 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 77
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 79


v
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Tình hình sản xuất bưởi trên thế giới qua các năm 2014-2016 ...... 15
Bảng 1.2: Sản lượng bưởi và cam của Việt Nam từ năm 2014-2016 ............. 16
Bảng 2.1: Nguồn thông tin số liệu thứ cấp ..................................................... 24
Bảng 2.2. Bảng phân tích SWOT .................................................................... 27
Bảng 3.1: Diện tích trồng cây ăn quả của huyện Phù Ninh từ 2014 - 2016 ... 45
Bảng 3.2: Sản lượng các loại cây ăn quả của huyện Phù Ninh từ 2014 2016 ................................................................................................. 47
Bảng 3.3: Tình hình nhân khẩu và lao động của các hộ điều tra năm 2016 ... 47
Bảng 3.4: Tình hình và cơ cấu thu nhập năm 2016 của các hộ điều tra
(BQ/hộ) ........................................................................................... 51
Bảng 3.5: Tình hình sản xuất và quy mô của các hộ điều tra ......................... 53
Bảng 3.6: Chi phí sản xuất cho 1 ha bưởi Diễn thời kỳ KTCB ...................... 54
Bảng 3.7: Tình hình đầu tư cho 1 ha bưởi thời kỳ kinh doanh ....................... 55
Bảng 3.8: Kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất bưởi Diễn bình quân............ 56
Bảng 3.9: Tình hình tiêu thụ bưởi của các hộ ................................................. 57
Bảng 3.10: Năng suất của bưởi Diễn theo độ tuổi .......................................... 60



vi
DANH MỤC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ
Hình 3.1. Bản đồ huyện Phù Ninh.............................................................................. 30


vii
DANH MỤC VIẾT TẮT
BCĐ

Ban chỉ đạo

BQ

Bình quân

CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
DT

Diện tích

DVNN

Dịch vụ nông nghiệp

ĐVT

Đơn vị tính

FAO


Tổ chức lương thực thế giới

GT

Giá trị

IUCN

Hội bảo trợ thiên nhiên liên hợp quốc

KH&CN

Khoa học công nghệ

KHKT

Khoa học kỹ thuật

KT - XH

Kinh tế - xã hội

NN&PTNT

Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NS

Năng suất


NXB

Nhà xuất bản

PTKTTCS

Phát triển kinh tế theo chiều sâu

SHTT

Sở hưu trí tuệ

SKHCN

Sở khoa học công nghệ

SL

Số lượng

SPCN

Sản phẩm công nghiệp

SX

Sản xuất

TW


Trung ương

UBND

Ủy ban nhân dân


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay nền kinh tế nước ta đang vận hành theo cơ chế nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ khi nền kinh tế được mở ra đã
khuyến khích nhiều thành phần kinh tế phát triển. Kinh tế thị trường, kinh tế
hàng hóa, sản xuất đòi hỏi ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng, đa
dạng hàng hóa sản phẩm.
Bưởi Diễn đã có từ lâu và phát triển qua nhiều giai đoạn, trong giai
đoạn hiện tại người trồng bưởi Diễn trong huyện có công ăn việc làm và thu
nhập cho hộ gia đình, góp phần giảm đói nghèo.
Trong quá trình sản xuất phát triển cây bưởi Diễn hiện nay gặp nhiều
khó khăn như: Cây bưởi bị thoái hoá, năng suất sản lượng và chất lượng
giảm. Cho tới nay năng suất vườn bưởi của Phù Ninh cũng chưa thật sự ổn
định, còn chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro, nên người dân chưa mạnh dạn đầu
tư mặc dù đất đai, thiên nhiên khí hậu ở đây có thể nói là rất phù hợp với cây
bưởi. Hiện tượng nhiều vườn bưởi không ra hoa, hoặc ra hoa nhưng không
đậu được quả hoặc có đậu quả nhưng giữa vụ lại bị rụng trái non vẫn còn xảy
ra. Từ thực tế sản xuất cho thấy vấn đề cần nghiên cứu thế nào là phát triển
sản xuất? Phát triển sản xuất bưởi Diễn có vai trò, đặc điểm gì trong phát triển
KTXH của huyện? và loại hình hoạt động? Quy mô xu hướng phát triển trong
thời gian tới?

Cho đến nay đã có một số đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Phù
Ninh đã chọn cây bưởi làm đối tượng nghiên cứu. Nội dung của các đề tài
nghiên cứu này thường tập trung vào các vấn đề kỹ thuật canh tác, phòng trừ
sâu bệnh, bảo quản và phân tích đặc điểm thổ nhưỡng và sinh thái vùng trồng
bưởi. Các kết quả đạt được mới chỉ giải quyết một phần những khó khăn hiện
nay mà ngành hàng bưởi quả Phù Ninh đang đối mặt. Để có sự nhìn nhận


2
tổng quan chung và đề xuất các giải pháp giải quyết những khó khăn từ phát
triển sản xuất cây bưởi Diễn đang gặp phải hiện nay, cần thiết nghiên cứu cụ
thể về ngành hàng này.
Để có những đánh giá về thực trạng phát triển sản xuất bưởi Diễn trong
thời gian qua, xác định những thuận lợi, khó khăn, trên cơ sở đó đưa ra định
hướng, giải pháp đúng nhằm thúc đẩy mạnh phát triển sản xuất bưởi Diễn tại
huyện Phù Ninh, vấn đề hiện nay đang đặt ra cho các nhà quản lý ở Phù Ninh
là: Huyện có nên mở rộng diện tích trồng bưởi hay không? Nếu có thì diện
tích mở rộng là bao nhiêu? Những yếu tố nào tác động đến sản xuất bưởi
Diễn? Cần có giải pháp nào để phát triển sản xuất và tiêu thụ bưởi ổn định và
bền vững... Để góp phần giải quyết những vấn đề bất cập trên, chúng tôi chọn
đề tài: “Nghiên cứu phát triển sản xuất bưởi Diễn tại huyện Phù Ninh, tỉnh
Phú Thọ” để nghiên cứu.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
- Góp phần hoàn thiện và làm rõ một số cơ sở lý luận thực tế về phát triển
sản xuất cây bưởi Diễn
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển sản xuất cây bưởi Diễn tại
huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.
- Nghiên cứu đưa ra giải pháp đúng nhằm thúc đẩy phát triển sản xuất
bưởi Diễn tại huyện Phù Ninh, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất cây
bưởi Diễn và đời sống của người nông dân vùng trồng bưởi Diễn của huyện

Phù Ninh tỉnh Phú Thọ.
3. Ý nghĩa của đề tài
Từ việc phát triển sản xuất bưởi Diễn tại huyện Phù Ninh, sẽ giúp tháo
gỡ những khó khăn, vướng mắc và góp phần giảm đói nghèo, nâng cao được
hiệu quả kinh tế của các hộ dân trồng bưởi.


3
Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển kinh tế cây bưởi.
1.1.1. Lý luận về phát triển sản xuất
1.1.1.1. Khái niệm về phát triển sản xuất
Theo giáo trình triết học Mác-Lênin (2005): Sản xuất là hoạt động đặc
trưng của con người và xã hội loài người. Sản xuất xã hội bao gồm: sản xuất
vật chất, sản xuất tinh thần, và sản xuất ra bản thân con người. Ba quá trình
đó gắn bó chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, trong đó sản xuất vật
chất là cơ sở của sự tồn tại và phát triển của xã hội (Nguyễn Hữu Vui và
Nguyễn Ngọc Long, 2005).
- Khái niệm phát triển sản xuất: Sản xuất là quá trình kết hợp tư liệu
sản xuất với sức lao động để tạo ra sản phẩm, do vậy phát triển sản xuất
được coi như quá trình tăng lên về quy mô và hoàn thiện về cơ cấu sản
xuất. Các vùng sản xuất hàng hoá trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã
hội của từng vùng.
1.1.1.2. Khái niệm về phát triển và phát triển kinh tế.
+ Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam thì “phát triển là phạm trù triết
học chỉ ra tính chất của những biến đổi đang diễn ra trong thế giới. Phát triển
là một thuộc tính của vật chất. Mọi sự vật và hiện tượng của hiện thực không
tồn tại trong trạng thái khác nhau từ khi xuất hiện đến lúc tiêu vong,… nguồn
gốc của phát triển là sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập”

+ Là một quá trình tiến hóa của mọi xã hội, mọi cộng đồng dân tộc
trong đó các chủ thể lãnh đạo và quản lý, bằng các chiến lược và chính sách
thích hợp với những đặc điểm về lịch sử, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
của xã hội và cộng đồng dân tộc mình, tạo ra, huy động và quản lý các nguồn
lực tự nhiên và con người nhằm đạt được những thành quả bền vững và được


Luận văn đủ ở file: Luận văn full