CHUYẽN ẽè Sệậ 8 (THANG 3/2018)

TI LIU THAM KHO CA LIấN HIP CC HI KHOA HC V K THUT VIT NAM

Noỏi khửng vỳỏi tuỏi nilon

vaõ raỏc thaói nhỷồa


CHUN ÀÏÌ
PHƯÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC

Số này
GỐ C CHUN GIA

CHÕU TRẤCH NHIÏÅM XËT BẪN

TS Phan Tng Mêåu
Phố Ch tõch Liïn hiïåp cấc
Hưåi Khoa hổc & K thåt
Viïåt Nam

Thûåc trẩng sûã dng
ti nilon, rấc thẫi nhûåa
úã Viïåt Nam
.3 - 4
CÊÌ M TAY CHĨ VIÏÅ C

BAN BIÏN TÊÅP
Àùång V Cẫnh Linh
Phẩm Thõ Bđch Hưìng

Nhûäng sẫn phêím
thay thïë ti nilon

.13

Nguỵn Minh Thån
Trêìn Mẩnh Hng

Trònh bây: DUY ANH

Chun àïì Phưí biïën
kiïën thûác sưë 8 (thấng 3/2018)
Mổi thưng tin phẫn hưìi
vïì nưåi dung xin liïn hïå
Ban Truìn thưng vâ
Phưí biïën kiïën thûác
Àõa chó: 53 Nguỵn Du, Hâ Nưåi
Àiïån thoẩi: (024) 39439821
Fax: (024) 3.8227593
Email:
;


HỖ I - ÀẤ P KHOA HỔ C

Têån dng
rấc thẫi nhûåa
lâm vêåt liïåu
xêy dûång


.16

Ẫnh hûúãng
khi sûã dng
nhiïìu ti
nilon

.19

TIN TÛÁ C - SÛÅ KIÏÅ N

Giẫm 65% lûúång ti nilon
dng trong siïu thõ àïën
.24
nùm 2020.


GÓC CHUYÊN GIA

Thûåc trẩng sûã dng ti nilon,
rấc thẫi nhûåa úã Viïåt Nam
Viïåt Nam àang trong quấ trònh àêíy
mẩnh cưng nghiïåp hốa – àư thõ hốa
(CNH – ÀTH) vâ cng vúái nố lâ sûå gia
tùng chêët thẫi sinh hoẩt, trong àố cố ti
nilon vâ rấc thẫi nhûåa.

Thûåc trẩng quẫn l ti nilon úã nûúác ta
ÚÃ nûúác ta, viïåc sûã dng trân lan cấc

loẩi ti nilon trong cấc hoẩt àưång sinh
hoẩt xậ hưåi, ch ëu vâ àùåc biïåt lâ loẩi ti
siïu mỗng, thïí hiïån sûå dïỵ dậi ca cẫ
ngûúâi cung cêëp cng nhû ngûúâi sûã dng;
ngûúâi bấn sùén sâng àûa thïm mưåt hóåc
vâi chiïëc ti nilon cho ngûúâi mua khi àûúåc
u cêìu; ngûúâi mua đt khi mang theo vêåt
àûång (ti xấch, lân…) vò biïët chùỉc chùỉn
rùçng khi mua hâng hốa sệ cố ti nilon
kêm theo àïí xấch vïì.
Hiïån chûa cố sưë liïåu thưëng kï chđnh
thûác vïì sưë lûúång ti nilon àûúåc sûã dng úã
Viïåt Nam nhûng àậ cố mưåt sưë khẫo sất,
ûúác tđnh vïì sưë lûúång nây. Tuy cố sûå khấc
nhau vïì con sưë nhûng êën tûúång chung lâ
rêët lúán vâ chûa àûúåc quẫn l úã hêìu hïët têët
cẫ cấc khêu ca vông àúâi ti nilon: tûâ sẫn
xët, lûu thưng phên phưëi, sûã dng cho
àïën thẫi bỗ, thu gom, xûã l.
Theo mưåt khẫo sất ca cú quan mưi
trûúâng, trung bònh mưåt ngûúâi Viïåt Nam
trong 1 nùm sûã dng đt nhêët 30kg cấc sẫn
phêím cố ngìn gưëc tûâ nhûåa. Tûâ 2005 àïën
nay, con sưë nây lâ 35kg/ngûúâi/nùm. Nùm
2000, trung bònh mưåt ngây, Viïåt Nam xẫ
khoẫng 800 têën rấc nhûåa ra mưi trûúâng.
Àïën nay, con sưë àố lâ 2.500 têën/ngây vâ
cố thïí côn hún.
Vúái sưë lûúång vâ khưëi lûúång ti nilon
àûúåc sûã dng vâ thẫi bỗ hâng ngây lúán

nhû vêåy nhûng viïåc quẫn l chng trong

nhiïìu nùm qua vâ cho àïën nay úã nûúác ta
vêỵn àang lâ vêën àïì côn chûa tòm àûúåc lúâi
giẫi húåp l. Àậ cố nhûäng àïì xët: cêëm sûã
dng; ấp dng cấc cưng c kinh tïë (thụë,
phđ…); cưng c giấo dc, nêng cao nhêån
thûác nhûng cng tûâ bâi hổc kinh nghiïåm
sûã dng cấc biïån phấp àố úã cấc nûúác
cho thêëy, hiïåu quẫ ca cấc biïån phấp
nây khưng cao mâ ngun nhên chđnh
ëu lâ sûå tiïån dng cao vâ giấ cẫ thêëp
ca ti nilon. Chđnh àiïìu nây àậ lâm cho
sẫn phêím ti nilon hiïån diïån úã khùỉp núi
trong àúâi sưëng xậ hưåi. Sûå tiïån dng cao
lâm cho ti nilon trúã thânh vêåt dng thiïët
ëu trong sinh hoẩt hùçng ngây ca mưỵi
ngûúâi dên. Giấ thânh, giấ cẫ thêëp khưng
chó thc àêíy sẫn xët vâ tiïu dng mâ
côn lâm cho viïåc hẩn chïë, giẫm thiïíu,
thu gom, sûã dng lẩi vâ tấi chïë ti nilon đt
mang nghơa vïì kinh tïë, khưng cố àưång
cú thc àêíy.
Cấc giẫi phấp cưng nghïå àûúåc àïì xët,
kïí cẫ cấc sẫn phêím thay thïë sûã dng ti
nilon khố phên hy bùçng loẩi ti thên thiïån

3



GÓC CHUYÊN GIA
vúái mưi trûúâng cng cấc cåc vêån àưång
“nối khưng vúái ti nilon” do cấc cú quan
quẫn l mưi trûúâng, cấc tưí chûác xậ hưåi,
thêåm chđ cẫ cấc doanh nghiïåp nhûng vêỵn
khưng lâm cho sẫn xët vâ tiïu dng ti
nilon giẫm ài mâ trấi lẩi, ti nilon vêỵn gia
tùng, mưi trûúâng hùçng ngây vêỵn phẫi nhêån
thïm chêët thẫi ti nilon.
Tuy nhiïn, mưåt thûåc tïë rêët àấng vui lâ
phêìn lúán ngûúâi dên, kïí cẫ nhiïìu nhâ sẫn
xët vâ phên phưëi àïìu àưìng tònh, ng hưå
viïåc hẩn chïë sûã dng ti nilon khố phên
hy trong àúâi sưëng xậ hưåi.
Lâm gò àïí giẫm thiïíu ti nilon?
Tấc hẩi ca ti nilon àïën mưi trûúâng vâ
sûác khỗe con ngûúâi lâ rêët lúán, tuy nhiïn
àïën nay con ngûúâi chûa thïí dng cấc loẩi
vêåt liïåu khấc àïí thay thïë hoân toân ti
nilon. Do vêåy, àïí hẩn chïë, giẫm thiïíu viïåc
sûã dng ti nilon àôi hỗi sûå chung tay ca
cẫ cưång àưìng.
Cố thïí sûã dng thay thïë ti nilon bùçng
cấc loẩi ti khấc thên thiïån vúái mưi trûúâng
nhû: ti giêëy, ti vẫi sûã dng nhiïìu lêìn, ti
nilon tûå phên hy, ti dïåt tûâ súåi nilon sûã dng
nhiïìu lêìn…Àùåc biïåt cêìn àêíy mẩnh cưng tấc
tun truìn nêng cao nhêån thûác ca cưång
àưìng vïì tấc hẩi ca ti nilon nhùçm tẩo thối
quen giẫm búát viïåc sûã dng ti nilon…

Kiïën nghõ vïì kiïím soất
chêët thẫi nhûåa trïn biïín
Thúâi gian qua, Àẫng vâ Nhâ nûúác ta àậ
rêët quan têm àïën vêën àïì bẫo vïå mưi trûúâng
biïín. Bïn cẩnh viïåc tham gia vâ thûåc hiïån
cấc cam kïët, cưng ûúác qëc tïë vïì biïín vâ
mưi trûúâng, Viïåt Nam àậ ban hânh nhiïìu
vùn bẫn quy phẩm phấp låt vïì bẫo vïå mưi
trûúâng nối chung, bẫo vïå mưi trûúâng biïín
nối riïng. C thïí, Låt Bẫo vïå mưi trûúâng
2014, Låt TN&MT Biïín vâ Hẫi àẫo 2015
àậ cố nhûäng quy àõnh vïì hoẩt àưång kiïím
soất, xûã l ư nhiïỵm mưi trûúâng biïín, trong

4

àố cố nưåi dung vïì chêët thẫi. Hiïån nay, viïåc
quẫn l chêët thẫi (bao gưìm chêët thẫi nhûåa
- CTN) àûúåc quy àõnh rộ tẩi Nghõ àõnh sưë
38/2015-NÀ/CP ca Chđnh ph vïì quẫn l
chêët thẫi vâ phïë liïåu, Thưng tû sưë 36/2015TT/BTNMT ca Bưå TN&MT vïì quẫn l chêët
thẫi nguy hẩi...
Tuy nhiïn, CTN lâ loẩi chêët thẫi chiïëm
lûúång lúán trong tưíng sưë lûúång chêët thẫi phất
sinh, lẩi cố nhûäng tấc àưång nguy hẩi túái mưi
trûúâng, àùåc biïåt khi CTN ài vâo mưi trûúâng
biïín. Trong khi àố, úã Viïåt Nam, hiïån nay,
CTN vêỵn chûa thûåc sûå àûúåc quan têm, quẫn
l mưåt cấch ph húåp. Thûåc trẩng, nhûäng
thiïåt hẩi, tấc hẩi gêy ra ca CTN àưëi vúái kinh

tïë - xậ hưåi - mưi trûúâng chûa àûúåc nghiïn
cûáu, àấnh giấ àêìy à, chûa cố mưåt vùn bẫn
nâo quy àõnh riïng cho loẩi chêët thẫi àùåc th
nây. Viïåc nghiïn cûáu l lån, kinh nghiïåm
vïì kiïím soất, quẫn l CTN trïn biïín úã nûúác
ta côn rêët thiïëu.
Trûúác thûåc trẩng vïì kiïím soất CTN
biïín côn nhiïìu khố khùn thấch thûác, trïn
cú súã nghiïn cûáu tưíng quan vïì CTN biïín
vâ kinh nghiïåm qëc tïë vïì kiïím soất CTN
biïín, mưåt sưë giẫi phấp kiïím soất CTN biïín
àûúåc àïì xët ph húåp vúái tònh hònh hiïån
nay ca Viïåt Nam: Hoân thiïån chđnh sấch
phấp låt, tưí chûác bưå mấy vïì kiïím soất ư
nhiïỵm mưi trûúâng biïín; Àêíy mẩnh ấp dng
cấc cưng c kinh tïë trong quẫn l CTN
biïín; Tùng cûúâng nghiïn cûáu, phất triïín
khoa hổc vâ cưng nghïå phc v quẫn l,
kiïím soất hiïåu quẫ CTN biïín; Àêíy mẩnh
húåp tấc qëc tïë vïì quẫn l, kiïím soất CTN
biïín; Tun truìn, giấo dc nêng cao
nhêån thûác vïì CTN biïín.
NGUỴN HÛÄU THÙỈNG
(Viïån Khoa hổc Phấp l, Bưå Tû phấp)
ThS DÛÚNG THÕ PHÛÚNG ANH,
NGUỴN LIÏN HÛÚNG,
TRÊÌN QU TRUNG
(Viïån Chiïën lûúåc, Chđnh sấch TN&MT)



GÓC CHUYÊN GIA

Nối "khưng" vúái ti nilon
Hiïån nay, vêën àïì ư nhiïỵm mưi trûúâng
ngây câng nghiïm trổng, con ngûúâi àang
phẫi sưëng dûúái mưåt bêìu khưng khđ àêìy
khối bi hay vêën àïì ư nhiïỵm tiïëng ưìn
cng àang dêìn phất triïín hún. Vâ mưåt vêën
àïì cng nghiïm trổng khưng kếm lâ rấc
thẫi, c thïí úã àêy lâ ti nilon - rấc thẫi khố
phên hy.
Tûâng àûúåc coi lâ sẫn phêím
ca xậ hưåi “vùn minh”
Mưåt thúâi, ngûúâi ta côn coi nố lâ thûá tiïån
dng, mưåt sẫn phêím ca xậ hưåi “vùn minh”.
Búãi vúái àùåc tđnh ûu bïìn, chùỉc, tiïån dng vâ
giấ thânh thêëp, ti nilon àậ ngêåp trân trïn cấc
chúå, siïu thõ vâ hïå thưëng bấn lễ. Tûâ chõ bấn
hâng rong àïën ngûúâi bấn hâng trong cấc siïu
thõ lúán thò àêu àêu cng trûä cho mònh mưåt xïëp
ti nilon àïí gối hâng cho khấch. Hïët chu trònh
àố, ti nilon lẩi àûúåc thẫi ra, trân ngêåp ngoâi
bậi rấc, vûúng vậi khùỉp cấc hïå thưëng kïnh
rẩch, mûúng mấng, bõ vi dûúái àêët sêu rưìi
phẫi àïën hâng trùm nùm sau múái cố thïí phên
hy hïët…
Nhûäng ẫnh hûúãng ca nố àïën vúái mưi
trûúâng vâ sûác khoễ lâ rêët lúán nhûng hêìu nhû
khưng ai ch àïën àiïìu nây. Ti nilon àûúåc
tẩo ra tûâ propilen (C3H6), mưåt húåp chêët lâ

thânh phêìn ca dêìu mỗ. Khi àûúåc àun nống
trong àiïìu kiïån nhiïåt àưå cao cng vúái cấc
chêët xc tấc, cấc phên tûã àún lễ (àûúåc gổi lâ
monome) sệ kïët húåp vúái nhau thânh chỵi
vâ tẩo thânh polyme. Polyme lâ mưåt chỵi
cấc monome àûúåc gùỉn vúái nhau mưåt cấch
bïìn vûäng (bùçng viïåc tẩo ra cấc liïn kïët vûäng
chùỉc giûäa cấc phên tûã cacbon). Polyme tẩo
ra tûâ propylene (PP). Quấ trònh phên hy tûå
nhiïn khưng “quen” vúái húåp chêët múái lẩ nây.
Thưng thûúâng cấc húåp chêët trong tûå nhiïn
sệ dïỵ dâng bõ phên hy thânh àûúâng, cố đch
cho cú thïí con ngûúâi vâ àưång thûåc vêåt. Tuy
nhiïn, cấc liïn kïët vûäng chùỉc ca carbon

trong polymer khưng dïỵ bõ phấ hy, bõ bễ
gậy dûúái tấc dng ca mưi trûúâng tûå nhiïn
(H2O, khưng khđ…).
Nối cấch khấc, cấc vi khín gip cho
viïåc phên hy trong tûå nhiïn chûa à khẫ
nùng àïí ùn loẩi húåp chêët khố nhùçn nhû polyme. Hay tûâ khêu sẫn xët ti nilon àậ gêy tấc
hẩi trûåc tiïëp túái nhûäng con ngûúâi lâm ra
chng búãi ngun liïåu lâm ti lâ dêìu mỗ vâ
khđ àưët, cấc chêët ph gia ch ëu àûúåc sûã
dng lâ chêët hốa dễo, kim loẩi nùång, phêím
mâu… lâ nhûäng chêët cûåc k nguy hiïím túái
sûác khoễ vâ mưi trûúâng sưëng ca con ngûúâi,
do àố trong quấ trònh tẩo ra nố sệ tẩo ra khđ
C02 lâm tùng hiïåu ûáng nhâ kđnh, thc àêëy
biïën àưíi khđ hêåu toân cêìu.

Vâ do cấc chêët khố phên hy vêåy àûúåc
thẫi ra mưi trûúâng thò phẫi mêët hâng trùm
nùm àïën hâng nghòn nùm múái bõ phên hy
hoân toân. Sûå tưìn tẩi ca nilon trong mưi
trûúâng sệ gêy ẫnh hûúãng nghiïm trổng túái
àêët vâ nûúác búãi ti nilon lêỵn vâo àêët sệ ngùn
cẫn oxy ài qua àêët, gêy xối môn àêët, lâm cho
àêët bẩc mâu khưng tûúi xưëp, kếm chêët dinh
dûúäng, tûâ àố lâm cho cêy trưìng chêåm tùng
trûúãng, kếm phất triïín nhû bònh thûúâng.
Thûåc tïë, nhiïìu loẩi ti nilon àûúåc lâm tûâ
dêìu mỗ ngun chêët khi chưn lêëp chng dûúái
àêët sệ ẫnh hûúãng túái mưi trûúâng àêët vâ nûúác
côn àưët chng sệ tẩo ra khđ thẫi cố chêët àưåc

5


GÓC CHUYÊN GIA
àiưxin vâ fura gêy ngưå àưåc, ẫnh hûúãng tuën
nưåi tiïët, gêy ung thû, giẫm khẫ nùng miïỵn
dõch, rưëi loẩn chûác nùng tiïu hốa vâ cấc dõ têåt
bêím sinh úã trễ nhỗ… vâ àùåc biïåt trong mưåt sưë
loẩi ti nilon cố lêỵn lûu hunh, dêìu hỗa
ngun chêët khi àưët chấy gùåp húi nûúác sệ tẩo
thânh axit sunfuric dûúái dẩng cấc cún mûa
axit rêët cố hẩi cho phưíi.
Hiïån trïn thïë giúái, hêìu hïët nhiïìu qëc gia
àậ cố nhûäng giẫi phấp mẩnh àïí giẫi quët
vêën àïì nây nhû ban hânh lïånh cêëm sẫn xët

ti nilon khố phên hy, àấnh thụë nùång àưëi
vúái sẫn xët ti nilon àậ àûúåc ấp dng tẩi Àâi
Loan (Trung Qëc), Trung Qëc, Vûúng
qëc Anh vâ mưåt sưë bang úã Hoa K, Thy S,
Nam Phi, Àan Mẩch… Ngoâi ra, cấc nûúác
nây cng u cêìu ngûúâi tiïu dng phẫi trẫ
tiïìn mua ti nilon khi mua hâng àïí khuën
khđch ngûúâi dên tấi sûã dng ti nilon hóåc sûã
dng cấc loẩi ti thên thiïån vúái mưi trûúâng.
Ngay cẫ viïåc tòm hûúáng ài cho vêën àïì rấc ti
nilon bùçng cấch nghiïn cûáu, sẫn xët ti
nilon tûå phên hy lâ mưåt giẫi phấp tưëi ûu vò
dung hôa àûúåc lúåi đch kinh tïë vâ vïå sinh mưi
trûúâng. Nhûng àïí thânh cưng, trong giai àoẩn
àêìu, nhûäng ngûúâi ài tiïn phong cêìn mưåt chưỵ
dûåa cẫ vïì chđnh sấch ûu àậi vïì tâi chđnh àïí
hổ khưng “àún àưåc”.
Chia sễ trấch nhiïåm vúái nhûäng doanh
nghiïåp nây cng lâ cấch mâ ngûúâi tiïu dng
nïn lâm, chùèng hẩn nhû àống phđ cho nhûäng
loẩi ti nilon dng mưåt lêìn rưìi bỗ. Àún cûã nhû
tẩi Phấp, ngûúâi mua hâng phẫi trẫ 5 xu cho
mưåt chiïëc ti sinh thấi àûúåc sẫn xët tûâ
ngun liïåu tûå nhiïn. Tiïìn phđ nây àûúåc tđnh
trûåc tiïëp trïn hốa àún tđnh tiïìn ca siïu thõ.
Sưë tiïìn tuy nhỗ nhûng khiïën ngûúâi ta nhúá mậi
búãi nố nhùỉc nhúã ngûúâi sûã dng vïì trấch
nhiïåm ca mưỵi cấ nhên vúái mưi trûúâng.
“Cåc chiïën” vúái ti nilon úã Viïåt Nam
Cng vúái thïë giúái , trong “cåc chiïën” vúái

ti nilon úã Viïåt Nam trong nhûäng nùm gêìn
àêy, cấc cú quan quẫn l nhâ nûúác úã Trung
ûúng vâ àõa phûúng, cấc cưång àưìng àậ vâ

6

àang rêët quan têm túái vêën àïì ti nilon vâ
chêët thẫi nhûåa vúái nhiïìu sấng kiïën àûúåc àûa
ra ấp dng nhû cấc chiïën dõch truìn thưng
“nối khưng vúái ti nilon”, “ngây khưng ti
nilon” vâ àùåc biïåt lâ Hưåi thẫo “Kiïím soất ư
nhiïỵm mưi trûúâng do viïåc sûã dng bao bò
nilon khố phên hy” àûúåc tưí chûác ngây
16/09/2012 tẩi TPHCM.
Tuy nhiïn, khưng phẫi chó cấc tưí chûác, cấ
nhên riïng lễ tun truìn àậ à sûác mẩnh
àïí giẫm thiïíu tấc hẩi do ti nilon gêy ra. Àiïìu
quan trổng nhêët lâ thấi àưå vâ hânh àưång ca
cẫ cưång àưìng àưëi vúái viïåc nây. Trong khi
chûa cố nhûäng chđnh sấch phấp låt vâ cấc
loẩi ti thay thï àïí hẩn chïë viïåc sûã dng ti
nilon, mưỵi ngûúâi dên chng ta cêìn cố nhûäng
hânh àưång thiïët thûåc vâ c thïí àïí hẩn chïë
àïën mûác thêëp nhêët tấc hẩi do ti nilon gêy ra
cho sûác khoễ vâ mưi trûúâng sưëng.
Vâ chó cêìn mưåt hânh àưång nhỗ nhû
thay àưíi thối quen dng ti mưåt cấch tiïët
kiïåm, húåp l, sûã dng nhiïìu lêìn… cng àậ
lâm cho mưi trûúâng giẫm ài àûúåc rêët nhiïìu
ư nhiïỵm. Hay c thïí lâ tấi chïë ti nilon

thânh nhiïn liïåu trong cưng nghiïåp nhû
dêìu khđ... Sú àưì tấi chïë nilon thânh dêìu khđ.
Vâ cëi cng, àiïìu cêìn thiïët hún chđnh lâ
viïåc phẫi tùng cûúâng tun truìn àïí ngûúâi
dên nêng cao thûác trong viïåc bẫo vïå mưi
trûúâng bùçng chđnh hânh àưång: Nối "khưng"
vúái ti nilon.
HOÂNG THÕ KIM OANH


GÓC CHUYÊN GIA

Mưåt sưë giẫi phấp hẩn chïë ti nilon
Ti nilon àang trúã thânh thẫm hổa
mưi trûúâng tẩi nhiïìu qëc gia trïn thïë
giúái, trong àố cố Viïåt Nam. Nhûäng chiïëc
ti nilon trúã thânh vêåt dng quen thåc
ca ngûúâi mua hâng, bấn hâng, àùåc
biïåt lâ ca cấc bâ nưåi trúå tẩi nhiïìu qëc
gia. “Ư nhiïỵm trùỉng” lâ cấch mâ cấc
chun gia mưi trûúâng àang nối vïì sûå
lẩm dng ti nilon hiïån nay.
Hiïån trẩng sûã dng ti nilon
Theo thưëng kï chûa àêìy à, chó tđnh
riïng hai thânh phưë lúán lâ Hâ Nưåi vâ
TPHCM, trung bònh mưỵi ngây xẫ thẫi ra
mưi trûúâng khoẫng 80 têën nhûåa vâ ti nilon
vâ con sưë êëy vêỵn àang khưng ngûâng tùng
lïn mưỵi ngây.
Tûâ xûa àïën nay, ti nilon lâ mưåt loẩi ti

thưng dng ca ngûúâi dên vâ núi gốp phêìn
lâm tùng viïåc sûã dng lẩi chđnh lâ hïå thưëng
cấc siïu thõ, tiïåm tẩp hốa bấn lễ, nhûäng
khu chúå lûúng thûåc phêím… Nối chung têët
cẫ mổi ngûúâi àiïìu dng ti nilon àïí àûång
bêët cûá thûá gò cêìn thiïët. Khi ài chúå, hêìu hïët
mổi ngûúâi àậ thay thïë nhûäng loẩi giỗ ài chúå
bùçng cấch dng ti nilon, phêìn vò nố gổn
nhể, rêët tiïån lúåi, vâ lẩi àûúåc ngûúâi bấn hâng
cho khưng mưåt cấch vư tưåi vẩ. Rưìi nhûäng
ti nilon sau khi sûã dng àố sệ ài vïì àêu?
Cố túái 71% ngûúâi dên khi àûúåc hỗi cho biïët
lâ hổ sệ vûát vâo sổt rấc ngay sau lêìn sûã
dng àêìu tiïn, chó cố 19% lâ sệ rûãa sẩch
vâ cêët ài àïí lêìn sau dng lẩi.
Tẩi nhûäng thânh phưë lúán, rấc thẫi nilon
àậ trúã thânh mưëi àe dổa khng khiïëp àưëi
vúái mưi trûúâng. Riïng TPHCM mưỵi ngây
thẫi ra chûâng 50 têën ti nilon. Ngay cẫ cấc
thưn huån xa xưi, chùèng thiïëu gò nhûäng
loẩi lấ lâm thûác gối, vêåy mâ vêỵn bõ ti nilon
àấnh bẩi.
ÚÃ Viïåt Nam, ti nilon ch ëu lâm bùçng
nhûåa PE (polyetylen) hóåc nhûåa PP cố

ngìn gưëc tûâ dêìu mỗ vâ quấ trònh diïỵn ra
rêët chêåm. Thânh phêìn cấc loẩi nhûåa nây
khưng chûáa àưåc nhûng cấc chêët ph gia
lâm mïìm dễo lẩi gêy àưåc cho con ngûúâi.
Àûáng trûúác nhûäng hiïím hổa mưi trûúâng

nối trïn, Viïåt Nam àang tđch cûåc vêån àưång
ngûúâi dên hẩn chïë sûã dng nilon bùçng cấch
tun truìn vïì tấc hẩi ca nố, tưí chûác phất
miïỵn phđ cấc loẩi ti dïỵ phên hu thay thïë ti
nilon, tưí chûác cấc “Ngây khưng ti nilon” úã
nhiïìu àõa phûúng… Tuy nhiïn, hiïåu quẫ
ca nhûäng giẫi phấp hiïån tẩi lâ chûa cao,
ngun nhên tûâ mưåt sưë l do nhû sau:
Mưåt lâ, chûa cố loẩi bao bò nâo tiïån lúåi
vâ rễ hún àïí thay thïë ti nilon: Cåc sưëng
câng ài lïn thò viïåc bổc, lốt, gối àûång hâng
hoấ câng trúã thânh mưåt phêìn quan trổng
vâ têët ëu ca cåc sưëng. D biïët ti nilon
cố hẩi, nhûng viïåc loẩi nố khỗi cåc sưëng
khưng dïỵ búãi chûa tòm àûúåc thûá gò rễ hún
vâ tiïån hún àïí thay thïë ti nilon.
Hai lâ, cấch thu gom rấc thẫi ti nilon
hiïån khưng hiïåu quẫ: D cưë gùỉng àïën àêu,
lûåc lûúång thu gom ca cưng ty mưi trûúâng
àư thõ, ca cấc lao àưång tûå phất cng
khưng thïí thu gom toân bưå rấc thẫi vâ ti
nilon thẫi ra trong cẫ nûúác.
Ba lâ, kïu gổi hẩn chïë úã ngổn, bỗ lỗng
kiïím soất úã gưëc: Viïåc kïu gổi hẩn chïë sûã

7


GÓC CHUYÊN GIA
dng ti nilon cng sệ

khưng hiïåu quẫ, khi
khưng quẫn l àûúåc viïåc
sẫn xët vâ cung cêëp
ti nilon, dêỵn túái viïåc
ngûúâi bấn hâng sùén
lông phc v ngûúâi
mua ti nilon, côn
ngûúâi mua chêëp nhêån sûå
phc v nây khưng cêìn
suy nghơ. Hiïån khưng rộ cẫ
nûúác cố bao nhiïu cú súã sẫn
xët ti nilon, hùçng nùm Viïåt Nam
tiïu th bao nhiïu têën ti nilon cấc loẩi, thu
gom vâ tấi chïë àûúåc bao nhiïu, côn bao
nhiïu thẫi loẩi ra mưi trûúâng.
Bưën lâ, thûác bẫo vïå mưi trûúâng ca
xậ hưåi chûa cao: Mổi ngûúâi àậ quấ quen
viïåc dng ti nilon, quen àïën nưỵi, nhiïìu khi
khưng cêìn vêỵn sûã dng. Viïåc ti nilon tiïån,
rễ vâ àûúåc phc v cho khưng àậ lâm mêët
thối quen suy nghơ, cên nhùỉc sûå lúåi hẩi ca
viïåc dng ti hay khưng dng ti ca cưång
àưìng xậ hưåi.
Nùm lâ, chûa coi ti nilon lâ mưåt sẫn
phêím hu hoẩi mưi trûúâng nghiïm trổng
cêìn quẫn l nghiïm ngùåt: Tấc hẩi ca ti
nilon àưëi vúái mưi trûúâng lâ nghiïm trổng,
nhûng theo phên loẩi rấc thẫi hiïån tẩi, nố
khưng phẫi loẩi rấc thẫi nguy hiïím, àưåc hẩi
(hoấ chêët, phống xẩ, truìn bïånh…) cêìn

sûå quẫn l, xûã l àùåc biïåt.
Àïì xët hûúáng giẫi quët àưëi vúái
cấc cú quan quẫn l nhâ nûúác
Mưåt lâ, phẫi coi ti nilon lâ mưåt sẫn
phêím hy hoẩi mưi trûúâng nghiïm trổng
cêìn quẫn l nghiïm ngùåt: Àêy lâ cú súã
phấp l, theo gốc àưå quẫn l nhâ nûúác, tẩo
àiïìu kiïån thûåc hiïån hiïåu quẫ cấc giẫi phấp
tiïëp theo.
Hai lâ, cêìn cố sûå kiïím soất nghiïm
ngùåt ti nilon tẩi gưëc: Àố lâ viïåc kiïím soất
cố chïë tâi sưë cấc cú súã sẫn xët ti nilon
cng nhû sẫn lûúång ti nilon hùçng nùm; lâ

8

viïåc kiïím soất lûúång tiïu th
ti nilon ca nhûäng hưå tiïu
th lúán. Cố thïí àùåt ra thụë
bẫo vïå mưi trûúâng àùåc biïåt
àưëi vúái loẩi hâng hoấ ti
nilon, vûâa àấnh vâo ngûúâi
sẫn xët, vûâa àấnh vâo
ngûúâi tiïu dng. Cố thïí
àùåt ra cấc mûác khen
thûúãng vâ trûâng phẩt khấc
nhau liïn quan túái viïåc sûã dng
ti nilon. Àêy cng lâ viïåc ca cấc
cú quan quẫn l nhâ nûúác.
Ba lâ, nghiïn cûáu sẫn xët cấc loẩi bao

bò khấc, vûâa tiïån lúåi, dïỵ phên hu, vûâa cố
cố giấ cẫ húåp l: Àêy lâ viïåc ca cấc nhâ
khoa hổc, ca cấc cú quan quẫn l nhâ
nûúác, ca cấc tưí chûác phi chđnh ph.
Bưën lâ, cêìn tun truìn sêu rưång
trong cưång àưìng xậ hưåi vïì tấc hẩi ca ti
nilon: Àêy lâ viïåc ca toân bưå cưång àưìng
xậ hưåi nhûng cấc cú quan quẫn l nhâ
nûúác vêỵn phẫi lâ ngûúâi khúãi xûúáng vâ chõu
trấch nhiïåm.
Nùm lâ, vêån àưång cưång àưìng xậ hưåi
hẩn chïë sûã dng ti nilon, bẫo vïå mưi
trûúâng: Àêy lâ viïåc ngûúâi mua vâ ngûúâi
bấn cêìn ln cên nhùỉc xem lc nâo thò sûã
dng vâ lc nâo khưng cêìn sûã dng ti
nilon; Lâ viïåc phên loẩi, thu gom hiïåu quẫ
ti nilon bẫo vïå mưi trûúâng. Àêy lâ viïåc ca
cấc cú quan quẫn l nhâ nûúác vâ cưång
àưìng xậ hưåi.
CƯNG TÊM
(Hưåi Nưng dên Viïåt Nam)


CẦM TAY CHỈ VIỆC

Phẫi àấnh giấ lẩi cấc chûúng trònh truìn thưng
“Trûúác thưng tin chng tưi cung cêëp àậ
trûåc tiïëp ài thûåc tïë úã mưåt sưë chúå vâ nhêån
thêëy rêët nhiïìu ngûúâi khưng biïët thưng tin
vïì ti tûå hy, ti thên thiïån mưi trûúâng”,

ưng Àoân Viïåt Tiïën, àiïìu phưëi viïn ca Tưí
chûác Hânh àưång vò Mưi trûúâng (AFEO), tấc
giẫ ca tûúãng têån dng cấc têëm banner,
bùng rưn quẫng cấo c àïí sẫn xët ti
thên thiïån tỗ ra khấ ngẩc nhiïn.
Ưng Àoân Viïåt Tiïën cho biïët, trong 3
nùm trúã lẩi àêy, viïåc tun truìn sûã dng
ti thên thiïån mưi trûúâng àûúåc thûåc hiïån rêët
rêìm rưå. Vđ d nhû TP Hâ Nưåi cố rêët nhiïìu
chûúng trònh nhû phưí biïën vïì tấc hẩi ca
ti nilon khố phên hy, phất miïỵn phđ ti
nilon tûå hy, ti vẫi khưng dïåt (loẩi ti thên
thiïån mưi trûúâng vâ sûã dng àûúåc nhiïìu
lêìn)… Theo ưng Àoân Viïåt Tiïën, nïëu thûåc
sûå vêỵn côn rêët nhiïìu ngûúâi dên chûa biïët
thưng tin vïì ti thên thiïån mưi trûúâng thò
cêìn phẫi xem lẩi cấc chiïën dõch truìn
thưng. Cố lệ chng ta múái chó thûåc hiïån
tun truìn mâ chûa cố sûå àấnh giấ lẩi
kïët quẫ ca cấc àúåt tun truìn àố.
Ưng Àoân Viïåt Tiïën cng cho hay, vïì
mùåt cưng nghïå sẫn xët ti nilon tûå hy,
cấc loẩi ti vẫi khưng dïåt khưng phẫi quấ
khố. Thûåc tïë, trong vâi nùm trúã lẩi àêy, rêët
nhiïìu doanh nghiïåp trong nûúác àậ tûå sẫn
xët àûúåc cấc loẩi ti nây. Vđ d, vúái loẩi ti
tûå hy, chng ta vêỵn cố thïí sûã dng cấc
loẩi mấy mốc c chó cêìn thay àưíi thânh
phêìn ngun liïåu, cho thïm vâo cấc chêët
ph gia tûå hy.

Cưng nghïå khưng khố, viïåc triïín khai
ti thên thiïån ra cưång àưìng lẩi gùåp thån lúåi
khi nhâ nûúác chđnh thûác ấp dng Låt
Thụë bẫo vïå mưi trûúâng àưëi vúái ti nilon.
Låt Thụë bẫo vïå mưi trûúâng quy àõnh: Ti
nilon thåc diïån chõu thụë bẫo vïå mưi
trûúâng. Mûác thụë àưëi vúái ti nilon thåc loẩi
chõu thụë lâ 30.000 - 50.000à/kg. Tuy

nhiïn, cố mưåt thûåc tïë lâ viïåc ấp dng thụë
nây cng khưng khiïën cho giấ ti nilon
tùng vổt búãi hiïån nay viïåc cấc loẩi ti nilon
truìn thưëng lẩi phất triïín theo àûúâng tiïíu
ngẩch nïn rêët khố kiïím soất vâ àấnh thụë,
vò thïë trïn danh nghơa lâ bõ àấnh thụë, ti
nilon khưng hïì phẫi chõu thụë vâ vêỵn cố
giấ rêët rễ.
Trong khi àố, vúái cấc loẩi ti tûå hy, ti
thên thiïån mưi trûúâng, mùåc d àậ cố rêët
nhiïìu sûå hưỵ trúå (khưng bõ àấnh thụë úã khêu
ngun liïåu àêìu vâo àïí sẫn xët) nhûng lẩi
do cấc doanh nghiïåp sẫn xët, sẫn phêím
ti tûå hy àïìu àûúåc dấn nhận vò thïë lẩi bõ
phẫi chõu nhûäng loẩi thụë doanh nghiïåp
khấc. Àêy chđnh lâ l do khiïën giấ thânh
ca ti tûå hy d àûúåc hưỵ trúå vêỵn khưng
thïícẩnh tranh àûúåc vúái ti nilon.
Tònh trẩng khưng cẩnh tranh àûúåc vïì
giấ lâm cho ngûúâi tiïu dng khố chêëp
nhêån. Àưëi vúái nhûäng ngûúâi bn bấn úã

ngoâi chúå, mùåc d cố thïí hổ biïët vïì tấc hẩi
ca ti nilon, tuy nhiïn vúái hổ àêëy lâ nhûäng
tấc hẩi rêët xa vúâi, vò vêåy, mưåt khi ti tûå hy,
ti thên thiïån mưi trûúâng khưng rễ hún thò
chùỉc chùỉn hổ sệ tûâ chưëi.
Ưng Àoân Viïåt Tiïën cho biïët thïm,
nhûäng sẫn phêím ti thên thiïån mưi trûúâng
àûúåc lâm tûâ cấc têëm banner thẫi bỗ mùåc
d giấ rễ, mêỵu mậ àểp, tuy nhiïn hiïån sẫn
phêím vêỵn dûâng lẩi úã mc àđch lâ nhùçm
nêng cao sûå hiïíu biïët ca ngûúâi dên vïì
cấc loẩi ti nây. Viïåc bấn ra ngoâi thõ
trûúâng gêìn nhû lâ khưng thïí. L do mưåt
phêìn lâ vò thiïëu khẫ nùng maketting. Mưåt l
do nûäa lâ thối quen ca ngûúâi sûã dng.
Cấc loẩi ti nây thưng thûúâng sau mưåt thúâi
gian vêỵn phẫi giùåt àïí lâm sẩch, trong khi
àố ài ra chúå mua múá rau, miïëng thõt àïìu
àûúåc ngûúâi bấn hâng phất ti nilon miïỵn
phđ, vïì chó cêìn bỗ rau ra, vûát ti vâo sổt rấc
lâ xong.
THU HÂ

9


CẦM TAY CHỈ VIỆC

“Ư nhiïỵm trùỉng”
do ti nilon gêy ra cho mưi trûúâng

“Ư nhiïỵm trùỉng” lâ cm tûâ mâ cấc nhâ
khoa hổc dng àïí gổi vïì mưåt loẩi ư nhiïỵm
do ti nilon gêy ra cho mưi trûúâng. “Ư
nhiïỵm trùỉng” xẫy ra khi con ngûúâi xûã l ti
nilon àậ qua sûã dng khưng àng cấch, vúái
hâng loẩt hïå ly khưn lûúâng
Ti nilon àậ trúã thânh vêåt dng khố cố
thïí thiïëu trong cåc sưëng thûúâng ngây. Nố
gùỉn vúái thối quen cưë hûäu ca khưng đt
ngûúâi dên. Vúái ûu àiïím bïìn, chùỉc, tiïån
dng vâ giấ thânh thêëp, ti nilon àûúåc sûã
dng phưí biïën vâ hêìu nhû cố mùåt úã mổi
núi, tûâ cûãa hâng nhỗ lễ àïën cấc siïu thõ vâ
nhûäng trung têm thûúng mẩi lúán.
Theo thưëng kï chûa àêìy à, mưỵi hưå gia
àònh Viïåt Nam thûúâng sûã dng 5 - 7 ti
nilon/mưåt ngây bao gưìm cẫ ti to, ti nhỗ
vâ nhûäng ti siïu nhỗ... Nhû vêåy hâng triïåu
ti nilon àûúåc sûã dng vâ thẫi ra mưi trûúâng
hâng ngây.
Chó riïng 2 thânh phưë lúán lâ Hâ Nưåi vâ
TPHCM, trung bònh mưåt ngây thẫi ra mưi
trûúâng khoẫng 80 têën nhûåa vâ ti nilon.
Mưỵi ngây Hâ Nưåi thẫi ra tûâ 4.000 - 5.000
têën rấc, trong àố rấc thẫi nilon chiïëm àïën 7
- 8%. Àấng ch lâ lûúång ti nilon nây
tùng theo tûâng nùm. Àêy chđnh lâ mưåt
“gấnh nùång” cho mưi trûúâng, thêåm chđ, côn
dêỵn àïën thẫm hổa mâ cấc chun gia mưi
trûúâng gổi lâ “ư nhiïỵm trùỉng”.

Theo nghiïn cûáu ca cấc nhâ khoa hổc
trïn thïë giúái, tấc hẩi nguy hiïím nhêët ca ti
nilon túái mưi trûúâng chđnh lâ tđnh chêët rêët
khố phên hy trong àiïìu kiïån tûå nhiïn.
Chiïëc ti nilon nhỗ bế vâ mỗng manh nhû
vêåy nhûng lẩi cố quấ trònh phên hy cố thïí
kếo dâi tûâ 500 - 1.000 nùm nïëu khưng bõ
tấc àưång ca ấnh sấng mùåt trúâi.
Sûå tưìn tẩi ca nố trong mưi trûúâng sệ

10

gêy ẫnh hûúãng nghiïm trổng túái àêët vâ
nûúác, búãi ti nilon lêỵn vâo àêët sệ lâm thay
àưíi tđnh chêët vêåt l ca àêët gêy xối môn
àêët, lâm cho àêët khưng giûä àûúåc nûúác, dinh
dûúäng, ngùn cẫn oxy ài qua àêët ẫnh hûúãng
àïën sinh trûúãng ca cêy trưìng.
Nïëu ti nilon bõ vûát xëng ao, hưì, sưng
ngôi sệ lâm tùỉc nghện cưëng, rậnh, kïnh,
rẩch, gêy ûá àổng nûúác thẫi vâ ngêåp ng dêỵn
àïën sẫn sinh ra nhiïìu vi khín gêy bïånh.
Nghiïm trổng hún, mưi trûúâng àêët vâ
nûúác bõ ư nhiïỵm búãi ti nilon sệ ẫnh hûúãng
trûåc tiïëp vâ giấn tiïëp túái sûác khoễ con ngûúâi.
Thûåc tïë nhiïìu loẩi ti nilon àûúåc lâm tûâ dêìu
mỗ ngun chêët khi chưn lêëp sệ ẫnh hûúãng
túái mưi trûúâng àêët vâ nûúác, côn àưët chng sệ
tẩo ra khđ thẫi cố chêët àưåc dioxin vâ furan
gêy ngưå àưåc, ẫnh hûúãng tuën nưåi tiïët, gêy

ung thû, giẫm khẫ nùng miïỵn dõch…
Bïn cẩnh àố, viïåc dng ti nilon àûång
àưì ùn nống sệ sinh ra nhiïìu chêët àưåc hẩi
cho cú thïí. Nhûäng ti nilon nhåm mâu
xanh, àỗ, chûáa cấc kim loẩi nhû chò, cadimi, nïëu àûång thûåc phêím àậ chïë biïën sệ
gêy hẩi cho sûác khoễ con ngûúâi.
MINH TÊM
(Ngìn: Bưå Tâi ngun vâ Mưi trûúâng)


CẦM TAY CHỈ VIỆC

L do ngûâng sûã dng ngay ưëng ht nhûåa
Theo nhiïìu nghiïn cûáu cho
thêëy, ưëng ht nhûåa lâ th
phẩm gêy ra nhiïìu hïå ly
cho mưi trûúâng vâ sûác khoễ
ngûúâi dng.
Cố khẫ nùng gêy ung
thû cao
Theo PGS Trêìn Hưìng
Cưn, Khoa Hốa, Àẩi hổc Khoa
hổc Tûå nhiïn, Àẩi hổc Qëc gia Hâ
Nưåi, cấc ph gia àûa vâo sẫn xët ưëng ht
nhûåa cố túái hâng ngân chêët. Nïëu ngûúâi sẫn
xët sûã dng àng phêím mâu dng cho ùn
ëng thò khưng cố vêën àïì gò. Nhûng nïëu sûã
dng chêët phêím mâu bõ cêëm hóåc chêët
hunh quang thò cố khẫ nùng gêy ung thû,
nhûng thûåc tïë lûúång chêët àố cûåc thêëp vâ

khẫ nùng gêy ngưå àưåc rêët đt. Vúái nhûäng ưëng
ht nhûåa trưi nưíi hiïån nay trïn thõ trûúâng cố
giấ rêët rễ, nhûng ngìn gưëc ca vêåt liïåu vâ
cưng nghïå sẫn xët lẩi khưng rộ râng.
PGS Trêìn Hưìng Cưn cho biïët thïm,
mùåc d dng ưëng ht nhûåa khưng rộ
ngìn gưëc sệ gùåp nhiïìu ri ro, nhûng khẫ
nùng cố thïí gêy ngưå àưåc thò cûåc thêëp. Khi
sûã dng thûúâng xun (vđ d nhû trễ con
nghõch, sûã dng ưëng ht nhûåa), chêët àưåc tûâ
nhûåa thưi ra, ngêëm dêìn vâo cú thïí gêy hêåu
quẫ khưn lûúâng.
Cấc thûã nghiïåm lêm sâng hổc cho biïët,
cấc loẩi ưëng ht cố mâu sùỉc thûúâng cố
chêët phêím nhåm Azo, kim loẩi nùång vâ
chêët hunh quang àïìu lâ loẩi àang cêëm sûã
dng vò cố nguy cú gêy ung thû.
Thúâi gian phên hy quấ lêu
Nhûåa khưng phẫi lâ chêët cố thïí phên hy
sinh hổc mưåt cấch nhanh chống. Nố chó cố
thïí bõ "chia nhỗ" xëng kđch thûúác hiïín vi
chûá khưng biïën mêët hoân toân. Côn viïåc àưët
chêët thẫi nhûåa sệ sẫn sinh khđ dioxin, gêy hẩi
cho mưi trûúâng vâ sûác khoễ.

Gêy ư nhiïỵm nghiïm
trổng biïín
Do rấc thẫi bõ cën ra tûâ
àêët liïìn, nhêët lâ trong mûa
bậo nïn ưëng ht, ly nhûåa bõ

xẫ bûâa bậi trïn biïín. Ûúác
tđnh àïën nùm 2050, tưíng
trổng lûúång nhûåa côn nùång
hún tưíng trổng lûúång cấ trïn
àẩi dûúng.
Khiïën àưång vêåt biïín chïët hâng loẩt
Theo tưí chûác "One Less Straw", mưỵi
nùm cố 100.000 àưång vêåt biïín vâ mưåt triïåu
chim biïín chïët do hêëp th nhûåa nhêët lâ
chng nhêìm lêỵn ưëng ht nhûåa vúái thûác ùn
nïn nhiïìu àưång vêåt biïín àậ phẫi trẫ bùçng
cẫ tđnh mẩng.
Cố khẫ nùng gêy thûúng tđch cao
Con sưë trung bònh ghi nhêån tẩi M cho
thêëy cố túái 1.400 ca nhêåp viïån mưỵi nùm vò
ưëng ht, ch ëu úã trễ em dûúái 12 tíi.
Loẩi vêåt dng tûúãng chûâng vư hẩi nây cố
thïí gêy thûúng tđch, trêìy xûúác, tưín thûúng
vng miïång, mùỉt vâ hïå tiïu hốa… Ngoâi
ra, ta khưng thïí chùỉc chùỉn àûúåc loẩi nhûåa
sûã dng àïí lâm ưëng ht nây cố thûåc sûå
"sẩch" khưng. Búãi cng cố 1 sưë chêët cố thïí
tưìn tẩi úã nhiïåt àưå cao nïn vêỵn cố nguy cú
gêy hẩi cho ngûúâi sûã dng.
Trûúác nhiïìu tấc hẩi trïn, cấc chun
gia khuën cấo rùçng, bẩn cố thïí thûúãng
thûác hêìu hïët mổi thûác ëng mâ chùèng cêìn
ưëng ht mâ. Dơ nhiïn cố mưåt sưë trûúâng húåp
ngoẩi lïå, nhûng nïëu àûúåc, hậy cûá ëng
nûúác bùçng cấch "nhêëp mưi" thưi. Côn nïëu

phẫi dng thò cng cố nhiïìu loẩi ưëng ht
dng nhiïìu lêìn cho bẩn lûåa chổn. Chng
àûúåc lâm tûâ tre, thếp khưng gó, giêëy, silicon
vâ cẫ thy tinh nûäa.
AN DÛÚNG (tưíng húåp)

11


CẦM TAY CHỈ VIỆC

Nhiïìu bêët cêåp, ti tûå hy thên thiïån

chûa “thên thiïån”
Sau mưåt thúâi gian dâi truìn thưng
rêìm rưå cng vúái hâng loẩt chđnh sấch
ûu àậi, hưỵ trúå, sẫn phêím ti tûå hy thên
thiïån mưi trûúâng vêỵn loay hoay tòm
àûúâng ra thõ trûúâng.

PGS.TS Nguỵn Àûác Khẫm, Trung têm
Nghiïn cûáu Sẫn xët cấc chïë phêím Sinh
hổc cho biïët, ngun nhên chđnh ca tònh
trẩng nây lâ do ti tûå hy thên thiïån mưi
trûúâng khưng cẩnh tranh nưíi vúái ti nilon
khố phên hy àang àûúåc sûã dng trân lan
ngoâi thõ trûúâng. Theo Låt Thụë Bẫo vïå
mưi trûúâng, ti nilon khố phên hy sệ bõ
àấnh thụë túái 130% trong khi ti tûå hy
thên thiïån mưi trûúâng àûúåc miïỵn thụë. Tuy

nhiïn thûåc tïë cho thêëy, àïën thúâi àiïím nây
mưåt phêìn do cấc cú quan chûác nùng chûa
lâm rấo riïët, mưåt phêìn ti nilon khố phên
hy ài theo con àûúâng tiïíu ngẩch khố kiïím
soất, vò thïë chûa phẫi chõu thụë nïn giấ
vêỵn rễ nhû cho khưng. Trong khi àố, mùåc
d àûúåc miïỵn thụë, nhûng mën àûúåc
miïỵn thụë ti tûå hy thên thiïån mưi trûúâng
phẫi àûúåc sẫn xët theo cấc tiïu chđ thên
thiïån mưi trûúâng. Tuy nhiïn, cấc tiïu chđ
àûa ra cố nhiïìu àiïím bêët cêåp.
Vđ d, ti tûå hy thên thiïån mưi trûúâng
mën àûúåc miïỵn thụë phẫi àẫm bẫo đt nhêët
cố 20% ph gia phên hy sinh hổc. Nhûng,
hiïån nay giấ thânh ph gia nây nhêåp khêíu
lâ khoẫng 150.000 – 200.000à/kg (àùỉt)
khiïën cho chi phđ sẫn xët ti tûå hy thên
thiïån mưi trûúâng tùng cao. Tûúng tûå, ti tûå
hy thên thiïån mưi trûúâng phẫi cố àưå dây
trïn 30micrưmet. Tuy nhiïn, nïëu cố àưå dây
trïn 30 micrưmet, thò 1kg chó àûúåc vâi chc

12

chiïëc ti, trong khi ti nilon khố phên hy
mỗng 1 - 2micrưmet sệ cố àûúåc trïn mưåt
trùm ti/kg.
Mưåt ngun nhên nûäa khiïën cho ti tûå
hy thên thiïån mưi trûúâng chûa nhêån àûúåc
sûå àốn nhêån ca ngûúâi tiïu dng lâ thối

quen ngûúâi sûã dng khi ài mua hâng
khưng phẫi trẫ tiïìn bao gối (ti nilon khố
phên hy àang àûúåc ngûúâi bấn phất
khưng kêm theo hâng mua). Trong khi àố,
vúái ti tûå hy thên thiïån, ngûúâi tiïu dng
lẩi phẫi bỗ tiïìn mua…
Mën ti tûå hy thên thiïån mưi trûúâng
ài vâo àûúåc cåc sưëng thò cêìn cố nhûäng
biïån phấp mẩnh mệ, rấo riïët àïí àấnh thụë
triïåt àïí àưëi vúái ti nilon khố phên hy.
Ngoâi ra, cêìn phẫi xem xết vâ àiïìu chónh
lẩi cấc tiïu chđ sao cho àẫm bẫo sûå húåp l
gip cấc doanh nghiïåp n têm sẫn xët,
giẫm giấ thânh. Bïn cẩnh àố, cêìn tiïëp tc
àêíy mẩnh cưng tấc tun truìn àưëi vúái
ngûúâi dên thay àưíi thối quen c vâ chuín
sang dng ti tûå hy thên thiïån mưi trûúâng.
Sûã dng ti tûå hy thên thiïån mưi trûúâng lâ
àïí bẫo vïå mưi trûúâng àưìng thúâi bẫo vïå
chđnh mònh.
MINH CHÊU


CẦM TAY CHỈ VIỆC

Nhûäng sẫn phêím thay thïë ti nilon
Theo Qu tấi chïë chêët thẫi
(Súã TN&MT TPHCM), cố thïí
thay thïë ti nylon bùçng ti
giêëy, ti vẫi sûã dng nhiïìu

lêìn, ti nilon tûå phên hy,
ti dïåt tûâ súåi nylon sûã
dng nhiïìu lêìn.
Ti giêëy cố quai: Vúái thiïët
kïë àểp, ti giêëy àûúåc ngûúâi tiïu
dng sûã dng lẩi nhiïìu lêìn vâ cng lâ cấch
quẫng cấo cho cûãa hâng. Giêëy sau khi sûã
dng cố thïí tấi chïë 100%. Tuy nhiïn,
khưng thïí dng ti giêëy àïí àûång hâng hốa
ûúát nhû thõt, cấ, rau hay hâng quấ nùång. Vò
vêåy, ti giêëy xem nhû khưng khẫ thi àưëi vúái
siïu thõ, chúå, nhûng lâ mưåt lûåa chổn ph
húåp cho cấc trung têm thûúng mẩi, cûãa
hâng bấn lễ. Viïåc sûã dng ti giêëy cêìn thûåc
hiïån mưåt cấch àưìng bưå cho toân bưå hïå
thưëng trung têm thûúng mẩi trïn àõa bân
thânh phưë. Cú quan chõu trấch nhiïåm cêìn
giẫi thđch cho cấc trung têm vïì lúåi đch ca
viïåc dng ti giêëy (lâm tùng giấ trõ sẫn
phêím, thûúng hiïåu “doanh nghiïåp thên
thiïån mưi trûúâng”...). Khi chûúng trònh nây
ài dêìn vâo ưín àõnh, sệ múã rưång àïën cấc
cûãa hâng bấn lễ hâng hốa bïn ngoâi.
Ti vẫi sûã dng nhiïìu lêìn: Nhiïìu tiïån
đch nhû dng lẩi àûúåc nhiïìu lêìn, mêỵu mậ
àểp, rêët chùỉc chùỉn, nhûng giấ thânh khấ
cao, thûúâng khấch hâng phẫi trẫ tiïìn àïí mua
ti. Àưëi vúái siïu thõ, ti vẫi cng lâ mưåt giẫi
phấp ph húåp, nhûng khưng lâ giẫi phấp duy
nhêët. Siïu thõ nïn cố cấch khuën khđch

ngûúâi tiïu dng sûã dng ti vẫi, chùèng hẩn,
mang ti vẫi àïën mua hâng vâo nhûäng lêìn
tiïëp theo sệ àûúåc trûâ vâo hốa àún tûâ 1.000 2.000à. Viïåc khuën khđch nây khưng lâm
mêët thïm chi phđ ca siïu thõ, àố chó lâ chi phđ
trûúác àêy siïu thõ dng àïí mua nhûäng ti
nilon phất miïỵn phđ cho khấch hâng.

Ti nilon phên hy sinh hổc
tûâ vêåt liïåu cố ngìn gưëc thûåc
vêåt nhû khoai m, bưåt bùỉp,
àay: Àêy lâ giẫi phấp thên
thiïån vúái mưi trûúâng nhêët, àậ
àûúåc ûáng dng úã nhiïìu nûúác
tiïn tiïën trïn thïë giúái nhû Anh
(ti lâm bùçng bưåt sùỉn), (ti
lâm tûâ cấm bùỉp), Phấp (cố nhûäng
loẩi ti sinh hổc - biobag) mâ khi
dng xong, trưån vúái mưåt sưë rấc thûåc vêåt
khấc, lẩi cố thïí tûå hy trong vông 2 - 3
thấng. Tuy nhiïn, giấ thânh cố thïí cao gêëp
2 - 5 lêìn ti nilon thưng thûúâng khiïën viïåc
sûã dng đt nhiïìu bõ hẩn chïë. Ngoâi ra, tònh
trẩng khan hiïëm lûúng thûåc tẩi mưåt sưë núi
trïn thïë giúái dêỵn àïën mưåt sưë kiïën khưng
àưìng tònh vïì viïåc sûã dng lûúng thûåc lâm
nhiïn liïåu vâ bao bò. Àïí phất triïín sûã dng
ti phên hy sinh hổc, Viïåt Nam cêìn cố
chiïën lûúåc phất triïín, chđnh sấch hưỵ trúå sẫn
xët vâ tiïu th ti thên thiïån mưi trûúâng;
cêìn àûa ra quy àõnh, tiïu chín chêët lûúång

cấc loẩi bao bò thên thiïån mưi trûúâng.
Ti dïåt tûâ súåi nilon sûã dng lẩi nhiïìu
lêìn: Lâ loẩi ti dïỵ dâng nhêët khi sûã dng.
Nố khưng “thên thiïån” nhû ti tûå hy sinh
hổc nhûng lẩi cố thïí ấp dng ngay, khưng
cêìn mưåt thúâi gian àïí kiïím nghiïåm vâ
chûáng nhêån nhû ti tûå hy. So vúái ti vẫi,
giấ thânh ca nố rễ hún, cố thïí sûã dng
rưång rậi tẩi nhiïìu núi nhû chúå, siïu thõ,
trung têm thûúng mẩi... Khi ti bõ hû hay
c, khưng côn dng àûúåc, ngûúâi tiïu dng
cố thïí àem àïën siïu thõ àïí àưíi lẩi mưåt ti
múái vúái giấ rễ hún. Àiïìu nây khưng ẫnh
hûúãng àïën lúåi nhån ca siïu thõ nhû
khoẫn tiïìn giẫm cho khấch hâng sệ lâ
khoẫn chi phđ mâ siïu thõ dng àïí mua ti
phất miïỵn phđ cho khấch hâng trûúác àêy.
Vúái nhûäng ti c hay hû, siïu thõ thu gom
lẩi vâ àem ài tấi chïë.
VIÏÅT THY

13


CẦM TAY CHỈ VIỆC

Thûã thấch “21 ngây khưng dng ti nilon”
Trung têm Hânh àưång vâ
Liïn kïët vò Mưi trûúâng vâ
Phất triïín, thåc Liïn

hiïåp cấc Hưåi KH&KT
Viïåt Nam vûâa cho ra
mùỉt dûå ấn “21 ngây
khưng dng ti
nilon” vúái mc àđch
thay àưíi hânh vi ca
ngûúâi dên.
Rấc thẫi nhûåa sệ nhiïìu
hún cấ àẩi dûúng!
Bâ Nguỵn Minh Thû, ph
trấch chiïën dõch iCHANGE Plastics,
thåc Trung têm Hânh àưång vâ Liïn kïët vò
Mưi trûúâng vâ Phất triïín (CHANGE thåc
Liïn hiïåp cấc Hưåi KH&KT Viïåt Nam) thûâa
nhêån, Viïåt Nam hiïån lâ 1 trong 5 nûúác xẫ
nhiïìu rấc thẫi nhûåa ra biïín nhêët thïë giúái,
vúái khoẫng 1,8 triïåu têën rấc thẫi nhûåa bõ xẫ
ra biïín mưỵi nùm. Trong àố, TPHCM thânh phưë àưng dên cû sưë mưåt Viïåt Nam cố túái 7.500 - 8.000 têën rấc thẫi mưỵi ngây
vúái 10% trong sưë àố lâ rấc thẫi nhûåa.
Viïåc rấc thẫi trân ngêåp úã àẩi dûúng
khưng chó ẫnh hûúãng àïën hïå sinh thấi,
cåc sưëng ca cấc sinh vêåt biïín mâ côn
gêy nguy hiïím àïën sûác khoễ con ngûúâi khi
ùn phẫi ngìn hẫi sẫn cố chûáa cấc mẫnh
rấc vâ bõ nhiïỵm àưåc. Ngoâi ra, úã mưåt sưë
qëc gia trïn thïë giúái, nhiïìu mêỵu nûúác
ëng hùçng ngây àậ phất hiïån cố chûáa hẩt
nhûåa siïu nhỗ, àêy lâ mưåt phất hiïån àấng
kinh ngẩc vò cố nguy cú àe dổa sûác khoễ
ngûúâi dên trïn diïån rưång.

Vúái thûåc trẩng sûã dng ti nilon vâ cấc
sẫn phêím nhûåa tiïån dng thûúâng xun úã
cấc nûúác nhû Viïåt Nam, cấc nhâ khoa hổc
bấo àưång rùçng, nïëu con ngûúâi khưng súám
nhêån thûác, thay àưíi thối quen tiïu dng
hiïån tẩi thò àïën nùm 2050, sưë lûúång rấc thẫi

14

nhûåa sệ nhiïìu hún cẫ cấ trong
àẩi dûúng.
Thûã thấch 21 ngây
Nhùçm giẫm lûúång
rấc thẫi nhûåa ra mưi
trûúâng, bâ Nguỵn
Minh Thû cho biïët,
CHANGE dûå àõnh thûåc
hiïån
chiïën
dõch
“iCHANGE Plastics Cng hânh àưång khưng
dng nilon”, kïu gổi cưång
àưìng sûã dng nhûäng sẫn phêím
thay thïë khấc lêu bïìn vâ thên thiïån
mưi trûúâng hún thay vò sûã dng ti nilon hay
chai nûúác nhûåa tiïån dng. 21 ngây sệ lâ
thúâi gian àïí ngûúâi dên trẫi nghiïåm vâ thđch
ûáng vúái viïåc khưng sûã dng ti nilon tûâ àố
thay àưíi thối quen khưng sûã dng nilon.
Ngûúâi tham gia thûã thấch sệ àûúåc

tùång bưå sẫn phêím thay thïë nilon, thên
thiïån mưi trûúâng gưìm ti, chai nûúác, bưå
mỵng àa, hưåp àûång, ưëng ht bùçng vêåt
liïåu thên thiïån mưi trûúâng àïí thânh viïn
têåp thối quen sûã dng nhiïìu lêìn thay vò
dng ti nilon vâ cấc sẫn phêím nhûåa sûã
dng 1 lêìn. Tûâ viïåc sûã dng nhûäng sẫn
phêím nây, ngûúâi dên sệ hiïíu àûúåc cố
nhiïìu sẫn phêím khấc cố thïí thay thïë ti
nilon, chûá khưng phẫi ti nilon lâ thûá
khưng thïí thiïëu àûúåc trong cåc sưëng.
“Chng tưi chổn cấch tiïëp cêån kïët nưëi
cưång àưìng vò chng tưi nhêån ra rêët nhiïìu
cấ nhên trong xậ hưåi cố thûác bẫo vïå mưi
trûúâng nhûng hổ cẫm thêëy rêët khố àïí thay
àưíi hânh vi khi mònh chó lâ 1 cấ nhên àún
lễ. Àùåc biïåt, hổ khưng tin rùçng viïåc mònh
thay àưíi thối quen cố thïí khuën khđch
cưång àưìng xung quanh cng hânh àưång vâ
tẩo ra têìm ẫnh hûúãng lúán hún”, bâ Minh
Thû chia sễ.
ÀÛÁC ANH


CẦM TAY CHỈ VIỆC

5 cấch dẩy trễ bẫo vïå mưi trûúâng
Ln khen ngúåi vâ ng
hưå trễ hânh àưång vò mưi
trûúâng; Hûúáng dêỵn trễ

phên loẩi rấc vâ vûát
rấc àng núi quy
àõnh; Cho trễ tham
gia cấc hoẩt àưång
bẫo vïå mưi trûúâng…
lâ nhûäng bâi hổc thûåc
tïë trong cåc sưëng vïì
bẫo vïå mưi trûúâng.
Ln khen ngúåi vâ ng hưå trễ: Ngoâi
viïåc dẩy con hânh àưång bẫo vïå mưi
trûúâng, bẫn thên cha mể phẫi ln àïì cao
vâ ng hưå khi thêëy con cố thûác bẫo vïå
mưi trûúâng. Vđ d, khi thêëy con nhêët quët
àôi tòm thng rấc àïí vûát rấc, cha mể khưng
nïn ngùn cẫn trễ vâ câng khưng nïn tu
tiïån vûát rấc ra àûúâng, àùåc biïåt lâ ngay
trûúác mùåt trễ. Khi trễ nối mën àûúåc tûå tay
trưìng cêy, tưët nhêët bẩn nïn hûúáng dêỵn, hưỵ
trúå trễ trưìng vâ chùm sốc cho chêåu cêy ca
trễ chûá khưng nïn ngùn cẫn trễ.
Hûúáng dêỵn trễ phên loẩi rấc vâ vûát
rấc àng núi quy àõnh: Rấc thẫi sinh hoẩt
lâ thûá sinh ra hâng ngây xung quanh con
ngûúâi. Vûát rấc khưng àng núi quy àõnh
ngoâi ẫnh hûúãng àïën mưi trûúâng sưëng, nố
lâm gêy mêët m quan. Àïí hûúáng dêỵn trễ
cấch phên loẩi rấc vâ vûát rấc àng núi quy
àõnh, bưë mể cêìn thûúâng xun thûåc hiïån
àiïìu nây vâ chia sễ vúái trễ àïí con thđch
nghi dêìn.

Cho trễ tham gia cấc hoẩt àưång bẫo
vïå mưi trûúâng: Hiïån cố nhiïìu hoẩt àưång
bẫo vïå mưi trûúâng hay bưë mể cố thïí tham
gia cng con, nhû Giúâ Trấi Àêët, Thấng
hânh àưång vò mưi trûúâng (thấng sấu)... Tẩi
àêy, ph huynh vâ cấc bẩn nhỗ cố thïí
cng tòm hiïíu vïì mưi trûúâng vâ bẫo vïå mưi
trûúâng mưåt cấch gêìn gi, sấng tẩo.

Giẫng giẫi thưng qua hònh ẫnh, cêu
chuån hay nhûäng thûúác phim:
Bẩn cố thïí cung cêëp kiïën thûác vïì
bẫo vïå mưi trûúâng cho trễ bùçng
viïåc chó cho trễ thêëy vâ giẫng giẫi
cho trễ nghe vïì nhûäng bûác tranh
cưí àưång, tun truìn vïì bẫo vïå
mưi trûúâng trïn tivi, trïn nhûäng
bẫng tin úã khu vûåc àõa phûúng núi trễ
sinh sưëng hay trïn nhûäng chiïëc xe chúã
rấc ca cưng ty mưi trûúâng àư thõ. Nhûäng
hònh ẫnh sinh àưång, bùỉt mùỉt sệ khiïën trễ thđch
th vâ nhúá lêu hún. Ngoâi ra, bẩn cng cố thïí
tòm trïn mẩng nhûäng àoẩn phim hoẩt hònh
giấo dc thûác bẫo vïå mưi trûúâng vúái nhûäng
con vêåt àûúåc nhên cấch hoấ àïí cho con xem.
Sau àố, hậy cng con ngưìi xem phim, giẫi
thđch cho con hiïíu l do - ngun nhên - thûåc
trẩng - hêåu quẫ vïì mưi trûúâng mâ trong phim
àậ truìn tẫi. Mưỵi ngây mưåt cêu chuån, mưåt
bưå phim nghơa sệ lâm trễ thïm u thiïn

nhiïn nhiïìu hún.
Sûã dng àiïån, nûúác àng cấch vâ
tiïët kiïåm: Nhûäng bâi hổc àún giẫn nhûng
hiïåu quẫ ph huynh cố thïí hûúáng dêỵn trễ
nhû tùỉt bống àên khi khưng sûã dng;
khưng múã t lẩnh thûúâng xun. Tùỉt quẩt,
mấy lẩnh àïí têån dng khđ trúâi cng lâ cấch
tiïët kiïåm àiïån nùng vâ bẫo vïå mưi trûúâng.
Vúái trễ lúán, bưë mể cố thïí giẫi thđch cho bế
hiïíu giấ ca mưåt sưë àiïån vâ khi con sûã
dng hoang phđ nhû khưng tùỉt bống àên
trong vông mưåt giúâ sệ lâm lậng phđ bao
nhiïu tiïìn... Hiïån tûúng nống dêìn lïn gêy
ra cấc biïín àưíi khđ hêåu khi hẩn hấn, mêët
ma, bậo, l lt vâ sống thêìn… Ph huynh
cố thïí lêëy dêỵn chûáng vïì cấc hònh ẫnh ca
thiïn tai àïí gip trễ hònh dung rộ hún sûå
nguy hẩi ca viïåc tân phấ mưi trûúâng.
ANH TËN
(Hưåi Bẫo vïå Thiïn nhiïn vâ
Mưi trûúâng Viïåt Nam)

15


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Têån dng rấc thẫi nhûåa lâm vêåt liïåu xêy dûång
Hỗi: Tưi nghe nối àậ cố
nghiïn cûáu têån dng rấc thẫi

nhûåa gia cưng bï tưng lâm
vêåt liïåu xêy dûång, nhùçm gốp
phêìn giẫm thiïíu ư nhiïỵm
mưi trûúâng. Vêåy xin hỗi c
thïí thưng tin nây, tấc giẫ
nghiïn cûáu lâ ai?
HUNH THANH MAI
(Hâ Nam)
Nhốm tấc giẫ nghiïn cûáu têån dng
rấc thẫi nhûåa gia cưng bï tưng lâm vêåt
liïåu xêy dûång lâ Vộ Chêu Ngên, Hưì Trung
Hiïëu, Nguỵn Thanh Hêåu vâ Ngư Vùn
Ấnh, Trûúâng Àẩi hổc Cêìn Thú cho biïët:
Nhûåa àống vai trô cưët liïåu (mưåt trong nhûäng
thânh phêìn chđnh) thay thïë cho cất trong
hưỵn húåp cêëp phưëi. Do chûa cố nghiïn cûáu
tûúng tûå nâo àûúåc tiïën hânh, viïåc xấc àõnh

thânh phêìn cêëp phưëi àûúåc àïì nghõ
dûåa vâo àõnh mûác cêëp phưëi vêåt
liïåu cho vûäa bï tưng.
Nhốm tấc giẫ cng cho biïët
thïm, nghiïn cûáu àậ àïì xët giẫi
phấp xûã l nhûåa thânh hẩt vêåt
liïåu àïí àûa vâo cêëp phưëi bï tưng
vâ xấc àõnh àûúåc lûúång nhûåa tưëi
ûu àûa vâo nhiïìu nhêët mâ sẫn phêím
bï tưng vêỵn àẩt chêët lûúång vïì cûúâng àưå
chõu nến theo quy chín Viïåt Nam.
Cấc mêỵu bï tưng àẩt u cêìu sûã dng

cho cấc cưng trònh xêy dûång. Nhû vêåy, rấc
thẫi nhûåa cố thïí têån dng àïí chïë tẩo vêåt
liïåu xêy dûång múái ph húåp theo àõnh hûúáng
ca qëc gia vïì phất triïín vêåt liïåu thên
thiïån vúái mưi trûúâng, àưìng thúâi giẫm thiïíu
lûúång nhûåa àûa vâo dông thẫi trấnh gêy ư
nhiïỵm mưi trûúâng.
MINH TÊM (ghi)

Àùåc tđnh ca ti nilon
Hỗi: Ti nilon àûúåc lâm
tûâ ngun liïåu nâo, àùåc tđnh
ca nố nhû thïë nâo?
TRÊÌN VÙN MINH
(Hâ Nam)
PGS.TS Lï Àûác Giang,
Khoa Hoấ hổc, Trûúâng Àẩi
hổc Vinh, Nghïå An trẫ lúâi:
Nhûåa polyetylen dng àïí
sẫn xët ti nilon thûúâng cố
hai loẩi: Polyetylen t trổng
thêëp
(Low
Density
Polyethylene-LDPE)
vâ
polyetylen t trổng cao (High
Density
PolyethyleneHDPE). Ti nilon cố cấc àùåc
tđnh nhû àưå bïìn cú hổc tưët,

trong sët, bïì mùåt bống mõn,
chưëng thêëm nûúác nhûng
chưëng thêím thêëu khđ kếm.

16

HDPE thûúâng dng àïí
sẫn xët loẩi ti nilon cố àưå
trong, àưå bống bïì mùåt úã
mûác àưå trung bònh, àưå mïìm
dễo kếm, àưå cûáng nhêët àõnh,
dïỵ gêåp nïëp, tẩo ra tiïëng
àưång xưåt xoẩt rộ râng khi cổ
xất (nïn thûúâng gổi lâ ti
xưëp). Ti xưëp HDPE thûúâng
gùåp lâ ti àûång rấc, ti nilon
àûång hâng chúå, ti siïu thõ
vâ cûãa hâng nhỗ. Ti nilon
lâm mâng LDPE cố àưå
trong, bïì mùåt mõn, bống hún
so vúái ti xưëp
HDPE. Ti
L D P E
thûúâng gùåp

lâ cấc loẩi ti PE khưí lúán,
dng àïí àûång hâng hoấ cố
trổng lûúång tûúng àưëi,
thûúâng in quẫng cấo sẫn
phêím, in logo, thûúng thiïåu

cho cấc doanh nghiïåp.
Ti nilon lâm tûâ nhûåa
PP cố àưå bïìn cú hổc cao
hún, khấ cûáng, nïn khưng
mïìm dễo, khố bõ kếo giận
dổc nhû nhûåa HDPE hay
LDPE. Àùåc biïåt, ti PP cố
àưå mõn, bống bïì mùåt cao,
sûác bïìn cú l tưët hún. Ngoâi
ra, vêåt liïåu PP cố khẫ nùng
chưëng thêëm khđ, thêëm nûúác,
nïn thûúâng dng lâm ti
àûång thûåc phêím, bẫo quẫn
hâng hốa, hóåc mâng
chđt pallet bổc hâng
hốa - thûåc phêím.
HẪI NAM (ghi)


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Lûu khi dng mâng bổc thûåc phêím trong lô vi sống
Hỗi: Bổc thûác ùn bùçng mâng
bổc thûåc phêím trûúác khi cho
vâo lô vi sống lâ thối quen ca
khưng đt gia àònh. Xin hỗi, thối
quen nây ca ngûúâi sûã dng
cố gêy ẫnh hûúãng sûác khoễ?
NGUỴN TUËT VÊN
(Hẫi Phông)

PGS.TS Trõnh Lï Hng, Khoa
Hốa, Àẩi hổc Khoa hổc Tûå nhiïn, Àẩi hổc
Qëc gia Hâ Nưåi trẫ lúâi: Àưåc hẩi ca mâng
bổc thûåc phêím àïën tûâ thânh phêìn ca nố.
Trong àố nhûåa PVC cng àûúåc sûã dng
trong cấc mâng bổc thûåc phêím, hưåp nhûåa,
ưëng ht vâ ti àûång àưì. BPA cng lâ mưåt
chêët hốa hổc khấc àûúåc sûã dng trong
mâng bổc thûåc phêím, ti nhûåa, hưåp
nhûåa... Mưåt sưë mâng bổc thûåc phêím chûáa
cấc chêët hốa hổc nhû Phthalates vâ

DEHA. Khi gùåp nhiïåt àưå cao,
cấc chêët nây sệ tan chẫy vâ
biïën thânh chêët gêy ung thû
vư cng nguy hiïím, hy hoẩi
thêån, phấ hy hïå thưëng hormon ca cú thïí con ngûúâi.
Mâng bổc thûåc phêím
khưng chõu àûúåc nhiïåt àưå cao
trong lô vi sống. ÚÃ nhiïåt àưå cao,
mâng bổc sệ bõ nung nống, phưi nhiïỵm
vâo thûác ùn, rêët nguy hẩi. Àấng tiïëc lâ thối
quen nây lẩi phưí biïën trong rêët nhiïìu gia
àònh vò sûå tiïån dng vâ nghơ rùçng sẩch sệ,
khưng lâm bêín lô vi sống. Mâng bổc thûåc
phêím kïí cẫ trong àiïìu kiïån thưng thûúâng
hóåc àïí trong t lẩnh cng phẫi bổc cấch
thûåc phêím đt nhêët lâ 2,5cm. Khưng tấi sûã
dng mâng bổc trấnh nguy cú nêëm mưëc
phất triïín vâ lêy lan. BẪO KHẤNH (ghi)


Sûã dng bất, àơa bùçng nhûåa phđp cố àưåc hẩi?
Hỗi: Trûúác thưng tin sûã dng sẫn phêím
bất, àơa bùçng nhûåa phđp (melamine) gêy àưåc
hẩi cho cú thïí àậ khiïën ngûúâi tiïu dng
hoang mang khưng biïët cố nïn sûã dng cấc
sẫn phêím tûâ nhûåa nûäa hay khưng. Vêåy thûåc
tïë lâ nhû thïë nâo?
TRÊÌN THANH HẪI (Àưëng Àa, Hâ Nưåi)
Trẫ lúâi: Melamine hay côn gổi lâ nhûåa
phđp, lâ chêët àûúåc dng cho ngânh sẫn xët
nhûåa, lâm chêët keo trong gia cưng gưỵ, dêỵn
xët ca thëc trûâ sêu… Theo àấnh giấ ca
cấc chun gia, trïn thõ trûúâng nïëu sẫn phêím
nâo cố thânh phêìn lâ melamine thò sẫn phêím
àố àûúåc xem lâ hâng tưët. Búãi vò melamine cố
khẫ nùng chõu nhiïåt tưët hún rêët nhiïìu so
vúái nhûäng ngun liïåu sẫn xët àưì
nhûåa khấc.
Bưå Y tïë cng àậ cố nhûäng
quy àõnh rộ râng vïì nhûäng
sẫn phêím àưì nhûåa nâo cố thïí
àûång àûúåc thûåc phêím vâ

nhûäng sẫn phêím nâo tuåt àưëi cêëm sûã dng
àïí àûång thûåc phêím. Tûâ àố cấc nhâ sẫn xët
sệ cùn cûá vâo àố àïí sẫn xët ra nhûäng sẫn
phêím ph húåp vúái chûác nùng sao cho àẫm
bẫo an toân nhêët. Nhûng khi sẫn phêím àïën
vúái ngûúâi dên thò dûúâng nhû hổ lêìm tûúãng bêët

cûá sẫn phêím nhûåa nâo cng cố thïí àûång àưì
nhûåa, vâ ngêỵu nhiïn chđnh hổ tûå hẩi àưåc
chđnh mònh.
Viïåc khưng tn theo hûúáng dêỵn ca nhâ
sẫn xët xẫy ra khấ phưí biïën. Vđ d nhû nhâ
hâng, quấn ùn àûång thûác ùn chđn trong cấc
thng nhûåa – nhûäng thng vưën chó àûúåc sẫn
xët àïí àûång nûúác vâ àưì khư. Hay tẩi cấc gia
àònh lẩi sûã dng thng nhûåa àïí mëi dûa cẫi,
câ… Hay cấc ti àûång lâm bùçng nhûåa
tấi chïë vưën chó sẫn xët ra àïí àûång
rấc nhûng hổ lẩi lêëy àïí àûång àưì ùn.
Vêåy cố phẫi lâ ngûúâi tiïu dng
àang tûå lâm hẩi chđnh mònh khưng?
MẨNH HNG (ghi)

17


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Hưåp cúm nhûåa cố àẫm bẫo an toân?
Hỗi: Tưi thêëy hưåp cúm giûä nhiïåt,
hưåp cúm cùỉm àiïån lâ mưåt trong
nhûäng sẫn phêím àûúåc bấn chẩy
giûäa thúâi àiïím vùỉng khấch tẩi cấc
àẩi l, cûãa hâng, siïu thõ. Liïåu sûã
dng sẫn phêím nây cố àẫm bẫo
an toân?
NGUỴN THÕ TUËT

(Bùỉc Tûâ Liïm, Hâ Nưåi)
PGS.TS Àưỵ Vùn Khấng, Trûúãng
phông Cưng nghïå polymer, Viïån Hốa hổc
Viïåt Nam trẫ lúâi: Trong hốa hổc, mưåt trong
nhûäng àiïìu kiïån xc tấc àêíy nhanh quấ
trònh phẫn ûáng àố lâ nhiïåt àưå. Theo nhûäng
nghiïn cûáu khoa hổc, úã nhiïåt àưå 70 – 80 àưå
C lâ nhûäng ph gia nây (cố trong àưì nhûåa)
bùỉt àêìu hoâ tan vâo thûåc phêím. Vò vêåy,
nïëu chổn hưåp nhûåa cêìn chổn nhûäng loẩi
an toân. Hêìu hïët cấc cưng ty sẫn xët

nhûåa uy tđn àïìu cố ghi k
hiïåu nhûåa an toân dûúái
àấy hưåp.
Vúái loẩi hưåp cúm
cùỉm àiïån, tiïu chđ an
toân cng àûúåc àùåt
lïn hâng àêìu. Ngûúâi
mua cêìn tûå trẫ lúâi cấc
cêu hỗi trûúác khi quët
àõnh mua: Loẩi nhûåa àûúåc
dng cố ph húåp vâ à tiïu chín
àïí hêm nống thûác ùn khưng? Cố an toân
vïì àiïån khưng? Cố vïå sinh sẫn phêím
khưng? Lêìn àêìu tiïn sûã dng nïn àưí mưåt đt
nûúác êëm vâo sẫn phêím àïí gip bay mi
nhûåa. Khi nhûåa bõ mi vò dng lêu thò pha
giêëm hóåc chanh, nûúác êëm ngêm vâo hưåp
àïí 5 pht, rûãa lẩi bùçng nûúác êëm, phúi khư

tûå nhiïn.
MAI HẨNH (ghi)

Nhêån diïån k hiïåu nhûåa an toân
Hỗi: Hêìu hïët cấc chai nhûåa, àưì dng
bùçng nhûåa àïìu cố cấc k hiïåu nây, vêåy tẩi
sao ngûúâi ta phẫi àấnh dêëu nhû vêåy, cố
ngun nhên ca nố cẫ àêëy. Nïëu bẩn khưng
mën tûå lâm hẩi sûác khoe bẫn thên thò cêìn
phẫi biïët nhûäng àiïìu nây.
TRÊÌN THANH HẪI
(Thanh Xn, Hâ Nưåi)
PGS.TS Nguỵn Hûäu Hoan, Trung têm
Phên tđch vâ Xûã l mưi trûúâng,Viïån Hoấ hổc
Cưng nghïå trẫ lúâi: Nhûäng sẫn phêím
gia dng lâm bùçng nhûåa nhû chai
nûúác, hưåp lổ mâ bẩn mua khưng
phẫi cấi nâo cng giưëng nhau vâ
sûå khấc biïåt quan trổng chđnh lâ
mûác àưå àưåc hẩi ca loẩi nhûåa mâ
cêëu tẩo nïn chng. Mưỵi loẩi nhûåa
àïìu àûúåc biïíu thõ bùçng chûä cấi
hóåc con sưë, thûúâng nùçm giûäa hònh

18

tam giấc vúái cấc mi tïn vâ cố thïí tòm thêëy
trïn vỗ hóåc dûúái àấy cấc sẫn phêím nhûåa.
Nhûåa PP (k hiïåu sưë 5) cố mâu húi àc,
khấ dễo. Nhûåa Tritan (k hiïåu sưë 7 giưëng k

hiïåu nhûåa ca PC) cố àưå trong sët hún nhûåa
PC vâ cố k kiïåu BPA free (khưng cố BPA).
HDPE: Bònh sûäa cho trễ em, chai àûång sûäa,
nûúác trấi cêy, hóåc chûáa cấc loẩi nûúác têíy
rûãa... lâ loẩi nhûåa mâu àc nhûng khấ an
toân. LDPE: Cấc loẩi ti nhûåa àûång hâng tẩp
hốa, giêëy gối thûåc phêím. PP (Poly
propylene:) Hưåp sûäa chua, chai
àûång nûúác lổc, lổ àûång thëc,
chai àûång nûúác xiro hóåc nûúác
sưët câ chua, tûúng úát, ưëng ht...
cng lâ loẩi nhûåa an toân. PS:
(Polystyrene) cấc loẩi àơa vâ ly
dng 1 lêìn, khưng dng àïí chûáa
àưì nống.
HÂ THU (ghi)


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Trấnh dng nhûåa phđp àûång àưì nống
Hỗi: Nhâ tưi thûúâng sûã dng bất, àơa
nhûåa phđp àïí ùn cúm hóåc cố khi cho
vâo nưìi hêëp nống do bất khưng hêëp
thu nhiïåt nhiïìu, nống cng khưng bõ
vúä. Vêåy nïëu dng nhû trïn cố nguy
cú ẫnh hûúãng sûác khoễ khưng?
HÂ LINH THÛ (Hẫi Dûúng)
Theo KS V Tên Cẫnh, ngun cấn
bưå Viïån Hân lêm Khoa hổc vâ Cưng nghïå

Viïåt Nam trẫ lúâi: Bất, àơa lâm bùçng nhûåa
phđp (nhûåa melamine) tûâ lêu àậ àûúåc cấc
bêåc cha mể cố con nhỗ, ûa chång vò hâng
loẩt ûu àiïím nhû nhể, mêỵu mậ àểp, àa
dẩng, lẩi rễ vâ đt vúä hún so vúái àưì sânh sûá.
Tuy nhiïn, mưåt nghiïn cûáu múái phất hiïån
cho thêëy, ùn thûåc phêím nống àûång trong
cấc mốn àưì melamine nây cố thïí gêy hẩi
cho sûác khoễ.

Ngoâi ra, vêåt liïåu àïí chïë tẩo
bất, àơa nhûåa cố tïn hốa hổc
lâ polymelaminformaldehyde – àêy lâ vêåt liïåu cao
phên tûã, khưng tan trong
nûúác. Khi sûã dng sẫn phêím
cố chêët hốa hổc nây, àïí thưi
nhiïỵm, nhiïåt àưå dao àưång phẫi úã
mûác sưi, tûác khoẫng 1000C. Trûúác thûåc
tïë àố, àïí an toân, ngûúâi dên nïn hẩn chïë sûã
dng cấc loẩi àưì dng vúái cấc mc àđch nhû
àûång thûåc phêím nống, chûáa tđnh axit nhû
nûúác chanh, cam, giêëm...
Hún nûäa, cấc nghiïn cûáu trûúác àêy
tûâng chó ra sûå liïn quan giûäa viïåc tiïëp xc
vúái melamine úã liïìu lûúång thêëp nhûng lêu
dâi vúái nguy cú mùỉc sỗi thêån tùng cao úã cẫ
ngûúâi lúán vâ trễ em.
HIÏÌN DUNG (ghi)

Ẫnh hûúãng khi sûã dng nhiïìu ti nilon

Hỗi: Trong cåc sưëng
sinh hoẩt vâ sẫn xët hiïån
nay, con ngûúâi ngây câng sûã
dng nhiïìu ti nilon. Vêåy
àiïìu àố cố ẫnh hûúãng nhû
thïë nâo túái sûác khoễ vâ mưi
trûúâng sưëng ca chng ta?
NGUỴN THANH LAN
(Thanh Xn, Hâ Nưåi)
PGS.TS Lï Àûác Giang,
Khoa Hoấ hổc, Trûúâng Àẩi
hổc Vinh, Nghïå An trẫ lúâi:
Khi sẫn xët ti nilon, ngûúâi
ta phẫi sûã dng cấc hốa chêët
ph gia nhû phêím mâu, kim
loẩi nùång (chò, cadimi...),
chêët hốa dễo... ÚÃ nhiïåt àưå
70 - 800C, ph gia àưåc hẩi
chûáa trong ti nilon sệ hôa
tan vâo thûåc phêím. Trong
àố, mưåt sưë chêët hốa dễo cố
thïí lâm tưín thûúng vâ thoấi

hốa thêìn kinh ngoẩi biïn vâ
ty sưëng; gêy àưåc cho tinh
hoân vâ gêy mưåt sưë dõ têåt
bêím sinh nïëu thûúâng xun
tiïëp xc vúái chng.
Nïëu sûã dng ti nilon àïí
àûång cấc thûåc phêím cố tđnh

axit nhû dûa mëi, câ mëi,
thûåc phêím nống, cấc chêët
hốa dễo trong ti nilon sệ
tấch khỗi thânh phêìn nhûåa
vâ gêy àưåc cho thûåc phêím.
Khi ngêëm vâo dûa chua, axit
lactic úã trong dûa, câ sệ hôa
tan mưåt sưë kim loẩi tẩo chêët
cố thïí gêy ung thû.
Bïn cẩnh àố, sûå tưìn tẩi
ca ti nilon trong mưi
trûúâng sệ gêy ẫnh hûúãng
nghiïm trổng túái àêët vâ nûúác
búãi ti nilon lêỵn vâo àêët sệ
ngùn cẫn oxy ài qua àêët, gêy

xối môn àêët, lâm cho àêët bẩc
mâu, khưng túi xưëp, kếm
chêët dinh dûúäng, tûâ àố lâm
cho cêy trưìng chêåm tùng
trûúãng. Ti nilon kểt sêu
trong cưëng rậnh, kïnh rẩch
côn lâm tùỉc nghện gêy ûá
àổng nûúác thẫi vâ ngêåp ng.
Cấc àiïím ûá àổng nûúác thẫi
sệ lâ núi sẫn sinh ra nhiïìu vi
khín gêy bïånh. Bïn cẩnh
àố, rấc thẫi tûâ ti nilon côn
lâm mêët m quan túái cẫnh
quan mưi trûúâng.

MINH TÊM (ghi)

19


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Tiïu hy ti nilon àng cấch
Hỗi: Tiïu hy ti nilon
nhû thïë nâo lâ àng cấch?
Nïëu tiïu hy sai cấch thò
cố hêåu quẫ ra sao? Lúâi
khun nâo cho ngûúâi sûã
dng ti nilon àïí giẫm
thiïíu tưëi àa tấc hẩi mâ nố
mang lẩi?
NGUỴN THANH SÚN
(TPHCM)
PGS.TS Lï Àûác Giang,
Khoa Hoấ hổc, Trûúâng Àẩi
hổc Vinh, Nghïå An trẫ lúâi:
Ngûúâi tiïu dng cêìn phên
loẩi rấc thẫi lâ ti nilon
ngay sau khi sûã dng àïí
cưng ty mưi trûúâng thu gom
vâ tiïu hy hóåc tấi sẫn
xët àïí àẫm bẫo an toân
vïì mưi trûúâng. Khưng àûúåc

tûå chưn lêëp vò sệ gêy ư

nhiïỵm àêët vâ ngìn nác,
cng khưng àûúåc àem àưët
vò khi àưët chấy nilon sệ tẩo
thânh khđ cacbonic, metan
lâ nhûäng chêët gêy hiïåu ûáng
nhâ kđnh vâ thêåm chđ sinh
ra dioxin (cố trong chêët àưåc
mâu da cam) lâ chêët cûåc
àưåc gêy ẫnh hûúãng nghiïåm
trổng túái sûác khoễ vâ mưi
trûúâng sưëng ca con ngûúâi.

Àïí giẫm thiïíu tưëi àa tấc
hẩi ca ti nilon ngûúâi sûã
dng cêìn hẩn chïë sûã dng
t i nilon thưng thûúâ n g
bùçng cấch sûã dng ti
dng nhiïìu lêìn vâ cố khẫ
nùng phên hy sinh hổc
khi ài mua hâng; khưng
nïn dng ti nilon rễ tiïìn,
cố mâ u àïí àûå n g thûå c
phêím, àùåc biïåt lâ khưng
àûúåc dng àïí àûång thûåc
phêím nống, cố võ chua.
Sau khi sûã d n g xong
khưng àûúåc tûå àưët hay
chưn lêëp mâ phẫi phên loẩi
riïng ti nilon àïí cưng ty
mưi trûúâng thu gom vâ tiïu

hy theo quy àõnh.
HIÏÌN DUNG (ghi)

L do nïn sûã dng ti nilon tûå hy sinh hổc
Hỗi: Mổi ngûúâi vêỵn cho rùçng sûã dng ti
giêëy lâ bẫo vïå mưi trûúâng thïë nhûng suy
cho cng giêëy cng àûúåc sẫn xët tûâ cêy
xanh mâ cố àûúåc. Vêåy tẩi sao chng ta
khưng sûã dng ti nilon tûå hy sinh hổc?
THANH NGUN (TPHCM)
Trẫ lúâi: Loẩi ti nilon tûå hy sinh hổc
àûúåc lâm tûâ ngìn ngun liïåu hûäu cú (bưåt
bùỉp, bưåt m) dûúái tấc àưång ca vi sinh vêåt,
bao bò sệ dêìn chuín hốa thânh nhûäng
chêët hûäu cú àún giẫn, dïỵ hôa tan hóåc
dïỵ phên hy thânh khđ carbonic vâ
nûúác hoân toân khưng gêy ư
nhiïỵm mưi trûúâng.
Cấch phên biïåt: Nilon phên hy
sinh hổc khi súâ vâo trún mûúåt,
thûúâng cố mâu trùỉng hóåc trong
sët. Chng ta cố thïí xấc àõnh sẫn
phêím phên hy sinh hổc cố àưåc hay

20

khưng bùçng cấch àưët chng. Nïëu thêëy sẫn
phêím dïỵ chấy, khưng bưëc khối thò sẫn phêím
đt àưåc, ngûúåc lẩi nïëu cố tđnh àưåc thò ti khố
chấy, chấy khưng si bổt nhûng bưëc khối,

cố mi lẩ, khi ra khỗi lûãa sệ tùỉt ngêëm.
Lûu khi sûã dng: D lâ bẩn sûã dng ti
nilon thưng thûúâng hay ti nilon tûå phên
hy sinh hổc, d lâ loẩi khưng hóåc đt àưåc
thò cng khưng nïn dng chng àïí bổc,
àûång cấc thûåc phêím nống (canh,
chấo…) trấnh àïí cấc chêët ph
gia úã ti hôa tan vâo thûác ùn.
Viïåc sûã dng chng mưåt
cấch an toân vâ khoa hổc
sệ gip cho mưi trûúâng
ngây mưåt xanh sẩch àểp,
khưng bõ ư nhiïỵm búãi rấc
thẫi nilon.
M.HNG (ghi)


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Nguy cú hêëp th nhûåa khi ëng nûúác àống chai
Hỗi: Tưí chûác Y tïë Thïë giúái
(WHO) vûâa àûa ra cẫnh bấo vïì
nguy cú tiïìm êín ca nhûåa
trong nûúác ëng, dûåa trïn
àấnh giấ cấc nghiïn cûáu múái
nhêët vïì tấc àưång ca cấc hẩt
nhûåa siïu nhỗ cố thïí xêm
nhêåp cú thïí ngûúâi khi sûã dng
nûúác àống chai. Vêåy thûåc hû nguy
cú nây thïë nâo?

PHNG LAN HOA
(Thûúâng Tđn, Hâ Nưåi)
TS.BS Trêìn Bấ Thoẩi, y viïn Ban
Chêëp hânh Hưåi Nưåi tiïët Viïåt Nam trẫ lúâi:
Trong sẫn xët nhûåa àïìu thêëy sûå cố mùåt
ca cấc hốa chêët gêy rưëi loẩn hïå nưåi tiïët,
àûúåc gổi lâ EDCs. Cấc EDCs ch ëu
àûúåc nhùỉc àïën lâ Bisphenol A, Phthalates
vâ Paraben, àïìu lâ nhûäng hốa chêët gêy
àưåc hẩi khi tiïëp xc vâo cú thïí. Cấc chêët
ph gia thûúâng dng trong sẫn xët cấc

sẫn phêím nhûåa phẫi kïí àïën sûå cố
mùåt ca chêët hốa dễo lâ cấc hốa
chêët thåc nhốm gổi lâ cấc
“dêỵn chêët phthalate” àûúåc
chûáng minh cố hẩi àưëi vúái sûác
khoễ con ngûúâi, thêåm chđ gêy
nguy cú ung thû, vò thïë úã cấc
nûúác tiïn tiïën nhûäng hốa chêët
nây bõ cêëm dng trong cấc sẫn
phêím tiïëp xc vúái thûåc phêím.
Cấc chun gia cng cẫnh bấo, viïåc tấi
sûã dng chai nhûåa àûång nûúác vâ nguy cú
nhiïỵm khín gêy hẩi cho sûác khoễ. Theo
trang Treadmill Reviews (M), trẫi qua mưåt
tìn sûã dng mâ khưng rûãa, trung bònh cấc
chai nhûåa chûáa 313.499 vi khín trïn mưåt
cm2. Khưng nhûäng thïë, mêỵu bêín nhêët cố
àïën 900.000 vi khín trïn mưåt cm2, nhiïìu

hún cẫ bưìn cêìu vâ 60% sưë nây cố thïí gêy
hẩi cho sûác khoễ con ngûúâi.
ÀÛÁC ANH (ghi)

Cố nïn tấi chïë rấc thẫi nhûåa?
Hỗi: Rấc thẫi nhûåa chó nïn tấi chïë lâm
nhûäng vêåt dng gò cho con ngûúâi?
V MINH HẪI (Hâ Nam)
PGS.TS Nguỵn Duy Thõnh, ngun
Trûúãng khoa Cưng nghïå Sinh hổc vâ Cưng
nghïå Thûåc phêím, cấn bưå Viïån Cưng nghïå
sinh hổc vâ Cưng nghïå Thûåc phêím, trûúâng
Àẩi hổc Bấch khoa Hâ Nưåi trẫ lúâi: Thûá
nhêët, nïëu nhû nhûäng àưì nhûåa dng àûúåc
(dng cho dng c) thò khưng phẫi lâ
vêën àïì lúán vò nố khưng trûåc tiïëp
vâo miïång, khưng dđnh dấng
àïën àưì ùn, thûåc phêím. Ngûúåc
lẩi, ngûúâi ta sûã dng cho thûåc
phêím nhû hưåp àûång cúm, ưëng
ht, thòa nhûåa... trïn thûåc tïë lâ
khưng àûúåc phếp, vïì ngun

tùỉc, têët cẫ cấc loẩi nhûåa àố àïìu khưng
àûúåc phếp tấi chïë nhû vêåy. Thûá hai lâ
trong quấ trònh gia cưng ngûúâi ta phẫi nêëu
lẩi nhûåa đt nhêët lâ vâi ba lêìn, mưỵi lêìn nố lẩi
câng àưåc hẩi. Trong quấ trònh gia cưng
nhiïìu lêìn, ngûúâi ta ếp nhûåa rưìi lâm khn
tûác lâ gia cưng nhiïåt lêìn thûá 2, mâ gia cưng

nhû vêåy thò cấc polyme úã nhûåa ngun
khai trûúác kia lẩi tấch thânh monome cûåc
k àưåc hẩi. Búãi àậ thânh monome
thò nố thêëm qua dẩ dây, khi vâo
trong cú thïí con ngûúâi, àùåc
biïåt lâ vâo tïë bâo, monome
sệ tẩo ra nhûäng tïë bâo lẩ
trong cú thïí. Àố chđnh lâ
ngun nhên gêy nïn bïånh
ung thû. QN NGỔC (ghi)

21


HỎI - ĐÁP KHOA HỌC

Thay àưíi thối quen sûã dng ti nilon
Hỗi: Cố giẫi phấp nâo thay àưíi thối
quen vêỵn sûã dng ti nilon ca ngûúâi dên
nhû hiïån nay khưng?
TRÊÌN THANH TÊM (Hâ Nưåi)
Ưng Hoâng Dûúng Tng, Phố Tưíng
cc trûúãng Tưíng cc Mưi trûúâng (Bưå
TN&MT) trẫ lúâi: Nhiïìu qëc gia trïn thïë
giúái àậ cố nhûäng giẫi phấp mẩnh àïí giẫi
quët vêën àïì nây nhû ban hânh lïånh cêëm
sẫn xët ti nilon khố phên hy, àấnh thụë
nùång àưëi vúái sẫn xët ti nilon…
Múái àêy, Dûå ấn Låt sûãa àưíi, bưí sung
mưåt sưë àiïìu ca bẫo vïå mưi trûúâng àang

àûúåc Bưå Tâi chđnh cưng bưë lêëy kiïën, cng
vúái xùng dêìu thò ti nilon cng lâ mùåt hâng
trong diïån àiïìu chónh tùng mẩnh khung
thụë bẫo vïå mưi trûúân vúái mûác tùng cố thïí
gêëp 4 lêìn.

Theo Bưå Tâi chđnh, mûác thụë bẫo vïå
mưi trûúâng vúái ti nilon hiïån lâ 40.000à/kg,
tûúng àûúng khoẫng 200 - 400à/ti (1kg ti
nilon cố thïí cố tûâ 100 - 200 ti). Vò vêåy,
cng vúái cấc biïån phấp quẫn l khấc, Bưå
Tâi chđnh cng àïì nghõ àiïìu chónh khung
mûác thụë bẫo vïå mưi trûúâng àưëi vúái mùåt
hâng nây tùng tûâ mûác 30.000 - 50.000à/kg
hiïån tẩi lïn 40.000 - 200.000à/kg.
Tuy nhiïn, àïí àêíy li viïåc sûã dng ti
nilon trân lan nhû hiïån nay, bïn cẩnh
nhûäng biïån phấp vïì tùng thụë, àiïìu quan
trổng nhêët lâ nêng cao thûác ngûúâi tiïu
dng trong viïåc hẩn chïë sûã dng ti nilon,
khuën khđch, ûu tiïn sûã dng cấc ti tûå
hy, ti thên thiïån mưi trûúâng vúái nhûäng ûu
thïë nhû chêët lûúång tưët, àẫm bẫo vïå sinh…
TRUNG HIÏËU (ghi)

Tấi chïë tûå phất mang theo nhiïìu ngìn lêy bïånh nguy hiïím
Hỗi: Vúái cưng nghïå tấi
chïë tûå phất nhû hiïån nay
mâ lẩi cố rấc thẫi y tïë, búm
kim tiïm thò liïåu cố àưåc hẩi

cho ngûúâi tiïu dng?
NGUỴN THÕ TUËT
(Bùỉc Tûâ Liïm, Hâ Nưåi)
PGS.TS Nguỵn Duy
Thõnh, ngun Trûúãng khoa
Cưng nghïå Sinh hổc vâ
Cưng nghïå Thûåc phêím, cấn
bưå Viïån Cưng nghïå sinh hổc
vâ Cưng nghïå Thûåc phêím,
trûúâng Àẩi hổc Bấch khoa
Hâ Nưåi trẫ lúâi: Vêën àïì úã àêy
lâ khưng sûã dng àng quy
tùỉc thò lẩi lâ lúåi bêët cêåp hẩi.
Viïåc ngûúâi dên àậ tûå phất
sûã dng mưåt cưng nghïå vư
cng àún giẫn: Àưì nhûåa
mang vïì cố nhiïìu chêët bêín

22

thò ngûúâi ta cùỉt nhỗ nố ra,
cho vâo nûúác khóỉng, cố
nhûäng núi thò ngûúâi ta cho
vâo thng quay bùçng kim
loẩi xong cho nûúác vâo
quay vúái mong mën chêët
bêín ra ngoâi, côn lẩi nhûåa.
Tûác lâ hổ cưë loẩi bỗ cấc chêët
bêín, cấc tẩp chêët vư cú.
Nhûng rấc àố lâ tưí húåp vư

cng nhiïìu chêët bêín, vò
ngûúâi ta mang rấc ài vûát ra
thng rấc thò bẫn thên cấi ti
êëy àậ cố nhûäng chêët vư cú

nhû lâ rau thûâa rưìi nhûäng
lưng gâ, xấc chïët, thûác ùn
thûâa... ngûúâi ta cho vâo àêëy
hïët. thò rộ râng khi ngûúâi ta
cố lưån ti àưí ra thò nố vêỵn
chûáa à thûá ngìn bïånh úã
khùỉp núi vïì theo.
Thûá hai, ngûúâi ta xûã l
rấc thẫi nhû thïë, àêìu tiïn
tưi cho lâ ẫnh hûúãng trûåc
tiïëp àïën sûác khoễ ca
chđnh ngûúâi àang sinh sưëng
úã àố, nhûäng ngûúâi trûåc tiïëp
xûã l rấc thẫi àïí tấi chïë.
Cưng viïåc nây àậ tẩo nïn
nhûäng chêët àưåc hẩi vư cng
lúán, nguy cú àïí nhûäng
ngûúâi àố mùỉc bïånh lâ chùỉc
chùỉn cố thïí xẫy ra vâ ngûúâi
ta khưng lûúâng trûúác àûúåc.
NGỔC QN (ghi)


TIN TỨC - SỰ KIỆN
v Giẫm 65% lûúång

ti nilon dng trong siïu
thõ àïën nùm 2020. Th
tûúáng Chđnh ph vûâa phï
duåt Àïì ấn tùng cûúâng kiïím
soất ư nhiïỵm mưi trûúâng do sûã
dng ti nilon khố phên hy trong sinh hoẩt
àïën nùm 2020. C thïí, àïën 2020, giẫm 65%
khưëi lûúång tinilon khố phên hy sûã dng tẩi
cấc siïu thõ, trung têm thûúng mẩi so vúái
nùm 2010; giẫm 50% khưëi lûúång tinilon khố
phên hy sûã dng tẩi cấc chúå dên sinh so vúái
nùm 2010; thu gom vâ tấi sûã dng 50% tưíng
sưë lûúång chêët thẫi ti nilon khố phên hy
phất sinh trong sinh hoẩt. Mưåt trong cấc
nhiïåm v ca Àïì ấn lâ tun truìn nêng
cao nhêån thûác cưång àưìng, doanh nghiïåp vïì
tấc hẩi ca chêët thẫi ti nilon khố phên hy
àưëi vúái mưi trûúâng vâ khuën khđch sûã dng
cấc sẫn phêím thay thïë thên thiïån vúái mưi
trûúâng àưëi vúái tûâng hưå gia àònh, úã cấc khu
dên cû, chúå, siïu thõ, trung têm thûúng mẩi.
Bïn cẩnh àố, phất huy vai trô ca cấc tưí
chûác àoân thïí nhû Hưåi Liïn hiïåp Ph nûä Viïåt
Nam, Hưåi Nưng dên Viïåt Nam, Hưåi Cûåu
chiïën binh Viïåt Nam, Àoân Thanh niïn cưång
sẫn Hưì Chđ Minh trong thûåc hiïån nhiïåm v
nây. Àûa nưåi dung giấo dc vïì tấc hẩi ca
chêët thẫi ti nilon vâo chûúng trònh giẫng dẩy
úã cấc cêëp hổc theo cấc hònh thûác, nưåi dung
ph húåp.

HOÂNG DIÏN
v Cêìn khung thụë Bẫo vïå mưi trûúâng
múái cho ti nhûåa. Theo TS Vûúng Thõ Hiïìn,
Hổc viïån Tâi chđnh, biïíu khung thụë Bẫo vïå
mưi trûúâng (BVMT) àang ấp dng vúái ti nhûåa
lâ rêët thêëp (khung thụë 30.000 – 50.000à/kg,
mûác hiïån hânh lâ 40.000à/kg) nïn thụë
BVMT chûa tấc àưång nhiïìu àïën viïåc hẩn chïë
sẫn xët, sûã dng ti nilon. ÚÃ Anh vâ Iceland,
mûác thụë vúái ti nhûåa lâ 15 cent/ti, tûúng
àûúng 4.500à/ti; tẩi Hưìng Kưng (Trung
Qëc), mûác thụë lâ 0,05USD/ti, tûúng àûúng
1.050à/ti; hay Estonia àang dûå kiïën thu thụë
tûúng àûúng khoẫng 3.000à/ti… Mưåt sưë

nûúác khấc côn cêëm sẫn xët, bấn, sûã dng ti
nhûåa mỗng. Trung Qëc àậ cêëm sẫn xët,
bấn, sûã dng ti nhûåa cố àưå dây dûúái
0,025mm. Tûâ nhûäng phên tđch trïn cố thïí
khùèng àõnh, àïí gốp phêìn thûåc hiïån mc tiïu
giẫm dêìn viïåc sûã dng ti nhûåa khố phên hy,
ph húåp vúái thưng lïå qëc tïë, viïåc àiïìu chónh
khung thụë BVMT àưëi vúái ti nhûåa tûâ 30.000 50.000à/kg lïn 40.000 - 200.000à/kg lâ cêìn
thiïët vâ hoân toân húåp l. Bâ Nguỵn Thõ
Thanh Huìn, Viïån chiïën lûúåc vâ Chđnh sấch
Tâi chđnh àïì nghõ, viïåc xem xết àiïìu chónh
mûác Thụë BVMT àưëi vúái ti nhûåa theo hûúáng
tùng mẩnh, nhùçm hẩn chïë sẫn xët vâ sûã
dng, àưìng thúâi huy àưång ngìn thu vâo ngên
sấch nhâ nûúác, àïí chi cho cấc hoẩt àưång bẫo

vïå vâ xûã l cấc sûå cưë mưi trûúâng.
V LÏ
v Tun truìn ph nûä nối khưng vúái
ti nilon. Tẩi xậ V Àưng, TP Thấi Bònh vûâa
diïỵn ra lïỵ k niïåm ngây Qëc tïë ph nûä 8/3
vâ giao lûu vùn nghïå tun truìn "ph nûä
nối khưng vúái ti nilon". Theo àố, 160 hưåi
viïn ph nûä ca cấc xậ: V Lẩc, V Àưng,
V Chđnh vâ phûúâng Trêìn Lậm àậ tham gia
bíi giao lûu vùn hốa vùn nghïå vúái ch àïì
ca ngúåi ngûúâi ph nûä Viïåt Nam. Nhiïìu tiïët
mc vùn nghïå àûúåc cấc xậ dân dûång cưng
phu vâ tẩo sûå hûáng khúãi, sưi nưíi, àưång viïn
cấc chõ em tiïëp tc phêën àêëu hoân thânh tưët
thiïn chûác lâm vúå, lâm mể. Tẩi lïỵ k niïåm,
Ban Tưí chûác àậ trao 10 sët quâ cho cấc
chấu hổc sinh chùm ngoan hổc giỗi con chõ
em ph nûä nghêo xậ V Àưng. Cng tẩi lïỵ k
niïåm, thûâa y quìn ca Hưåi Liïn hiïåp ph
nûä Viïåt Nam, lậnh àẩo Hưåi Ph nûä Thânh
phưë àậ trao k niïåm chûúng ca Trung ûúng
hưåi cho 2 hưåi viïn ph nûä xậ V Àưng. Nhên
dõp nây, Hưåi Ph nûä cm xậ àậ phất àưång
phong trâo thi àua vâ trun truìn ph nûä
hẩn chïë sûã dng tinilon. Àưìng thúâi, trïn 200
chiïëc lân nhûåa àêìu tiïn àậ àûúåc trao cho cấc
hưåi viïn chđnh lâ hânh àưång tun chiïën vúái
ti nilon, nhùçm lan tỗa phong trâo mưåt cấch
sêu rưång.
HƯÌNG THÙỈM


23


TIN TỨC - SỰ KIỆN
v Hûúãng ûáng Tìn lïỵ Qëc gia nûúác
sẩch vâ vïå sinh mưi trûúâng. Àêy lâ nưåi dung
trong thưng àiïåp 2018 vûâa àûúåc Thûúâng trûåc
Àoân Ch tõch Liïn hiïåp cấc Hưåi Khoa hổc vâ
K thåt Viïåt Nam gûãi túái cấc hưåi thânh viïn. C
thïí, tùng cûúâng truìn thưng, nêng cao
nhêån thûác: Ch àưång phưëi húåp vúái cấc cú
quan, àún võ tùng cûúâng hoẩt àưång truìn
thưng, nêng cao nhêån thûác cho cưång àưìng
ngûúâi dên vâ doanh nghiïåp vïì vai trô ca viïåc
gòn giûä ngìn nûúác sẩchvâ àẫm bẫo vïå sinh
mưi trûúâng, sûã dng nûúác tiïët kiïåm vâ hiïåu quẫ.
Coi àêy lâ nhiïåm v thûúâng xun, liïn tc, cêìn
àẩt àûúåc tđnh tûå nguån, tûå giấc cao; Têåp trung
nghiïn cûáu vïì cưng nghïå, k thåt: Huy
àưång cấc chun gia, nhâ khoa hổc, cấc tưí
chûác têåp trung ûu tiïn nghiïn cûáu, ûáng dng,
chuín giao cấc cưng nghïå, k thåt bẫo vïå
ngìn nûúác vâ giûä gòn vïå sinh mưi trûúâng, giẫm
thiïíu ư nhiïỵm, sûã dng nûúác tiïët kiïån vâ hiïåu
quẫ; coi àêy lâ mưåt trong nhûäng nhiïåm v quan
trổng ca tưí chûác, àún võ mònh; Tùng cûúâng xậ
hưåi hốa àêìu tû vâ thûåc hiïån bẫo vïå ngìn
nûúác sẩch vâ vïå sinh mưi trûúâng: Kïu gổi
cấc tưí chûác thânh viïn vâ trûåc thåc, cấ nhên

hưåi viïn vâ mổi tưí chûác trong nûúác vâ qëc tïë
tâi trúå vâ têåp trung àêìu tû àïí nghiïn cûáu, triïín
khai xêy dûång cấc mư hònh bẫo vïå ngìn nûúác
vâ àẫm bẫo vïå sinh mưi trûúâng tẩi cưång àưìng
dên cû, núi lâm viïåc vâ cấc cú súã sẫn xët, kinh
doanh, dõch v; àûa hoẩt àưång bẫo vïå nûúác
sẩch vâ vïå sinh mưi trûúâng thânh thối quen
thûúâng xun, nết vùn hốa ca cưång àưìng vâ
mổi thânh viïn.
MẨNH HNG
v Sêu bûúám gip giẫi quët thẫm hổa
mưi trûúâng tûâ ti nilon. Cấc nhâ nghiïn cûáu
tûâ Viïån Y sinh vâ Cưng nghïå sinh hổc
Cantabriẳã Têy Ban Nha àậ khấm phấ ra khẫ
nùng àùåc biïåt ca loâi sêu nây mưåt cấch tònh cúâ
khi hổ phất hiïån ti nhûåa chûáa con sêu nhỗ
nhanh chống bõ thng cấc lưỵ. Chiïëc ti bõ phên
hy nhanh chống àïën mûác khưng tấi sûã dng
àûúåc chó trong vông chûa àêìy 1 giúâ àưìng hưì.
Mổi viïåc bùỉt ngìn tûâ viïåc cư Federica

24

Bertocchini, mưåt ngûúâi ni ong nghiïåp dû
àưìng thúâi lâ nhâ sinh vêåt hổc tẩi Àẩi hổc
Cantabria, Têy Ban Nha, nhêån thêëy cấc con
sêu bûúám xun qua lúáp sấp, nhai cấc lưỵ trïn
mưåt sưë tưí ong ca cư vâ say sûa ëng mêåt. Àïí
nhêån diïån chng, cư mang mưåt sưë vïì nhâ trong
ti mua sùỉm bùçng nhûåa thò phất hiïån rùçng trïn

àố àêìy lưỵ thng vâ nhûäng con sêu bûúám àang
bô khùỉp nhâ. Cấc chun gia nhêån àõnh, rêët cố
thïí viïåc phên hy sấp ong so vúái nhûåa polyethylenecố quấ trònh phấ vúä liïn kïët hốa hổc tûúng
tûå nhau. Mùåc d loâi sêu bûúám nây thûúâng
khưng ùn nhûåa, nhûng cấc nhâ nghiïn cûáu
nghi ngúâ rùçng àêy lâ mưåt khẫ nùng ph bïn
cẩnh thối quen tûå nhiïn ca chng. Theo cấc
chun gia, loâi sêu bûúám nây thûúâng thêëy úã
trong cấc tưí ong.
MINH TÊM
v Cưng nghïå biïën rấc thẫi nhûåa thânh
dêìu diesel. Àïí khai thấc tưëi àa hiïåu quẫ xûã l
rấc thẫi nhûåa vâ kiïím soất sẫn phêím tẩo ra,
Guan cng nhốm nghiïn cûáu tẩi Viïån Hốa
hổc Hûäu cú Thûúång Hẫi, Trung Qëc, phất
minh mưåt k thåt tấi chïë nhûåa tiïu tưën đt nhiïåt
hún. Cấc nhâ khoa hổc trưån nhûåa vúái chêët xc
tấc lâ húåp chêët hûäu cú kim loẩi. Húåp chêët xc
tấc nây àûúåc tẩo ra bùçng cấch trưån cấc phên
tûã sùén cố vúái iridium kim loẩi. Phẫn ûáng khiïën
liïn kïët ca nhûåa suy ëu vâ dïỵ tấch rúâi. Sau
àố, nhốm nghiïn cûáu phấ vúä, thïm, sùỉp xïëp
lẩi cêëu trc ca polyethylene àïí tẩo ra mưåt loẩi
nhiïn liïåu diesel cố thïí dng cho phûúng tiïån
chẩy bùçng àiïån vâ cấc loẩi àưång cú khấc. T
lïå nhûåa/chêët xc tấc hiïån nay khoẫng 30/1,
gêìn ph húåp mc àđch thûúng mẩi. Mc tiïu
ca cấc nhâ khoa hổc lâ àûa t lïå nây túái
10.000/1 trong thúâi gian túái. Quấ trònh biïën
nhûåa thânh nhiïn liïåu lỗng àôi hỗi nhiïåt àưå

khoẫng 1750C, thêëp hún nhiïìu so vúái mûác
nhiïåt 4000C trong cấc k thåt phên hy nhûåa
tûúng tûå. Àûúåc biïët, polyethylene lâ loẩi nhûåa
tẩo ra gêìn têët cẫ mổi thûá tûâ bao bò thûåc phêím,
chai nhûåa, mâng chêët dễo cho àïën ti nilon.
Trung bònh mưỵi nùm cố khoẫng 100 triïåu têën
nhûåa polyethylene àûúåc sẫn xët. LÏ HNG