VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐÀO THANH HUYỀN

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ HỢP ĐỒNG
MUA BÁN HÀNG HÓA QUA THỰC TIỄN XÉT XỬ
CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐÀO THANH HUYỀN

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ HỢP ĐỒNG
MUA BÁN HÀNG HÓA QUA THỰC TIỄN XÉT XỬ
CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TẠI HÀ NỘI
Ngành
Mã số

: Luật kinh tế
: 62 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN QUÝ TRỌNG

HÀ NỘI, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.Các số liệu, ví
dụ trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

ĐÀO THANH HUYỀN


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

MBHH

:

Mua bán hàng hóa

BLDS

:

Bộ luật dân sự

BLTTDS


:

Bộ luật Tố tụng dân sự

LTM

:

Luật thương mại

TA

:

Tòa án

ND

:

Nhân dân

TAND

:

Toà án ND



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA ........................................6
1.1.Khái quát về tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa .......................................6
1.2 Khái quát pháp luật điều chỉnh giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng
hóa ..........................................................................................................................21
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA VÀ THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT
TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA TẠI TÒA ÁN NHÂN
DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................................24
2.1. Các quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng
hóa tại tòa án ..........................................................................................................24
2.2 Thực tiễn giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa tại tòa án nhân
dân thành phố Hà Nội ............................................................................................51
Chương 3. YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG
MUA BÁN HÀNG HÓA TẠI TÒA ÁN ................................................................70
3.1 Yêu cầu của việc hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng mua
bán hàng hóa ..........................................................................................................70
3.2 Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán
hàng hóa .................................................................................................................71
3.3 Các giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp về hợp đồng mua bán
hàng hóa tại tòa án hiện nay ..................................................................................76
KẾT LUẬN ..............................................................................................................79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................80


DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Số liệu giải quyết án tranh chấp HĐMB hàng hóa trong tổng án kinh
doanh thương mại giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tại TAND quận Cầu Giấy,
thành phố Hà Nội. ..............................................................................................52
Bảng 2.2. Số liệu giải quyết án tranh chấp HĐMB hàng hóa trong tổng án kinh
doanh thương mại giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tại TAND thành phố Hà Nội
............................................................................................................................52
Bảng 2.3. Số liệu giải quyết án tranh chấp HĐMB hàng hóa trong tổng án kinh
doanh thương mại giải quyết theo thủ tục phúc thẩm tại TAND thành phố Hà
Nội ......................................................................................................................53


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay nước ta đang trong giai đoạn đổi mới trong mọi lĩnh vực như về kinh tế,
chính trị, xã hội và các lĩnh vực khác. Các giao dịch trong xã hội diễn ra hàng ngày rất
đa dạng, pháp luật khó có thể điều chỉnh được toàn bộ các quan hệ trong cuộc
sống.Thông thường các bên lựa chọn hình thức giao dịch thông qua hợp đồng.
HĐMB hàng hóa là một trong những loại hợp đồng đặc trưng và phổ biến nhất
trong hoạt động kinh doanh thương mại, là thỏa thuận của hai bên gồm bên mua và bên
bán nhằm đạt được lợi ích mà các bên mong đợi khi thiết lập hợp đồng.Theo thời gian,
hoạt động mua bán hàng hoá ngày càng phát triển đa dạng, nhiều sắc màu với sự tăng
lên về số lượng hàng hoá, số lượng người tham gia kinh doanh. Ngày nay, mua bán
hàng hoá không chỉ diễn ra giữa bên mua và bên bán trong nước mà phạm vi kinh
doanh lan rộng ra phạm vi thế giới. Cùng với đó, các tranh chấp thương mại nói chung
và HĐMB hàng hoá nói riêng ngày càng gia tăng về số lượng cũng như sự phức tạp
của từng vụ việc đòi hỏi phải có một hệ thống pháp luật điều chỉnh toàn diện cũng như
cơ chế giải quyết nhanh gọn, làm sao để không ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp
và hoạt động kinh doanh của các bên.
Pháp luật Việt Nam hiện nay quy định các hình thức giải quyết tranh chấp trong
kinh doanh nói chung và đối với loại HĐMB hàng hoá nói riêng gồm thương lượng,

hoà giải, Trọng tài và Toà án. Các bên được tự do thỏa thuận hình thức này hay hình
thức khác để giải quyết tranh chấp theo quy định của pháp luật.
Việc giải quyết các tranh chấp HĐMB hàng hóa tại TA đóng vai trò rất quan
trọng trong việc góp phần bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của
tổ chức, cá nhân, giữ gìn trật tự an toàn xã hội và đặc biệt là góp phần đưa đất nước
phát triển đi lên như mục tiêu của Đảng và Nhà nước ta đề ra.
Hà Nội là trung tâm kinh tế - chính trị của cả nước, là địa bàn thu hút đầu tư
mạnh mẽ của các nhà đầu tư trong nước cũng như nước ngoài. Cùng với các hoạt động
khác, hoạt động kinh doanh thương mại tại đây diễn ra sôi nổi trong đó có các hoạt
động mua bán hàng hoá. Những năm gần đây, các tranh chấp về HĐMB hàng hoá tại

1


địa bàn thành phố Hà Nội có sự gia tăng khá nhanh. Hiện nay, do đó địa bàn thành phố
Hà Nội được mở rộng, nhiều khu công nghiệp được các nhà đầu tư xây dựng, hoạt
động mua bán hàng hoá diễn ra đa dạng hơn với rất nhiều doanh nghiệp mới được
thành lập trên địa bàn thủ đô.
Pháp luật Việt Nam hiện nay quy định khá đầy đủ về trình tự, thủ tục thụ lý và xét
xử đối với các loại tranh chấp trong đó có tranh chấp về HĐMB hàng hoá. Tuy nhiên,
để công tác giải quyết án đối với các tranh chấp mua bán hàng hoá của TAND tại Hà
Nội đạt được hiệu quả cao hơn nữa đòi hỏi phải có sự hoàn thiện về nhiều mặt, trong
đó có việc hoàn thiện các quy định của pháp luật, về chính sách, về nguồn lực cán bộ,
về điều kiện cơ sở vật chất.
Xuất phát từ nhận thức trên, tác giả lựa chọn đề tài “Giải quyết tranh chấp về
HĐMB hàng hoá qua thực tiễn xét xử của Toà án nhân dân tại Hà Nội” làm luận
văn thạc sĩ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Hiện nay đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề này như:
- TS Nguyễn Văn Dũng (2001), (chủ nhiệm đề tài), Đề tài cấp Bộ: “Tính đặc thù

trong thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế, lao động-Những vấn đề lý luận và thực
tiễn”,[12] Tòa Kinh tế TAND tối cao - 2001; Đỗ Cao Thắng (2004), Đề tài cấp bộ:
“Những giải pháp nâng cao năng lực và chất lượng xét xử các tranh chấp thương mại
tại TAND”[37] Tòa Kinh tế; Trương Thị Hà, Luận văn thạc sỹ: “Giải quyết tranh chấp
HĐMB hàng hoá theo thủ tục sơ thẩm tại TAND thành phố Hà Nội”[18]; Khoa luật,
Đại học quốc gia Hà Nội; Phan Trần Duy Khiêm – Đại học Cần Thơ “Pháp luật về
hoạt động mua bán hàng hóa trong nước: lý luận và thực tiễn;[21] Các bài viết trong
các tạp chí chuyên ngành của TAND tối tao, Bộ Tư pháp.
Đã có nhiều công trình và bài báo nghiên cứu về vấn đề này nhưng nhìn chung
các công trình, bài báo mới chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề chung, chưa có một
công trình nghiên cứu chuyên sâu, chuyên biệt về việc giải quyết tranh chấp HĐMB
hàng hoá tại TA nói chung và TAND tại Hà Nội nói riêng. Vì vậy, tiếp tục nghiên cứu

2


về “Giải quyết tranh chấp HĐMB hàng hoá qua thực tiễn xét xử của Toà án nhân
dân tại Hà Nội” là một vấn đề có tính cấp thiết và có tính thời sự.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về HĐMB hàng hóa, thẩm
quyền giải quyết tranh chấp của TA theo quy định của pháp luật hiện hành. Thực trạng
pháp luật và thực tiễn giải quyết các tranh chấp HĐMB hàng hóa tại TAND tại thành
phố Hà Nội, đúc rút những kết quả, những bất cập, hạn chế và xác định rõ nguyên nhân
của những bất cập, hạn chế đó. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đưa ra những yêu cầu và
đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp về HĐMB hàng hóa
tại TAND trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu trên, luận văn có nhiệm vụ:
-


Làm rõ khái niệm, đặc điểm của HĐMB hàng hoá;

-

Làm rõ khái niệm, đặc điểm về tranh chấp HĐMB hàng hoá.

-

Làm rõ các yếu tố tác động và vai trò của việc giải quyết tranh chấp về

HĐMB hàng hóa.
-

Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng giải quyết các tranh chấp về HĐMB

hàng hoá theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm của TAND tại Hà Nội, đúc rút những kết
quả, bất cập, hạn chế và nguyên nhân của những bất cập, hạn chế đó.
- Xác định yêu cầu và đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết
tranh chấp từ HĐMB hàng hóa tại TAND ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về HĐMB
hàng hóa, tranh chấp và thẩm quyền quyền giải quyết tranh chấp phát sinh từ HĐMB
hàng hóa tại TA. Thựa tiễn áp dụng giải quyết tranh chấp HĐMB hàng hóa tại TAND
thành phố Hà Nội theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm.

3



4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các quy định của pháp luật hiện hành về giải quyết tranh chấp
phát sinh từ HĐMB hàng hóa, trong đó tập trung nghiên cứu các quy định tại LTM năm
2005, Luật Tổ chức TAND năm 2013 và BLTTDS năm 2015 về vấn đề này. Đồng thời
phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật giải quyết tranh chấp từ HĐMB hàng hóa tại
TAND thành phố Hà Nội.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên nền tảng phương pháp luận của chủ nghĩa MácLênin và tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về Nhà
nước và pháp luật, về xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân.
Tác giả còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp,
phương pháp so sánh, phương pháp lịch sử, logic, phương pháp thống kê... để giải
quyết các nội dung nhằm đạt được mục tiêu đề ra trong luận văn.
6. Ý nghĩa luận và thực tiễn của luận văn
-

Về phương diện lý luận : Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm sáng

tỏ các vấn đề lý luận về HĐMB hàng hoá, tranh chấp HĐMB hàng hoá và giải quyết
tranh chấp HĐMB hàng hoá theo pháp luật Việt Nam cũng như pháp luật của một số
quốc gia trên thế giới nhằm đúc rút một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
-

Về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu trên phương diện lý luận và từ thực tiễn

giải quyết tranh chấp của TAND tại thành phố Hà Nội góp phần hoàn thiện pháp luật về
giải quyết tranh chấp HĐMB hàng hóa theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm của TA, góp
phần nâng cao nhận thức của những người làm thực tiễn, để áp dụng có hiệu quả trong
thực tiễn công tác của tác giả cũng như các cán bộ làm công tác xét xử tại các Toà án.
Kết quả nghiên cứu của đề tài có giá trị tham khảo trong học tập, nghiên cứu và giảng
dạy về hơp đồng mua bán hàng hóa và giải quyết tranh chấp về HĐMB hàng hóa.


4


7. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Những vấn đề lý luận về giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán
hàng hóa và pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp hợp đồng mua bán hàng hóa.
Chương 2: Quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán
hàng hóa và thực tiễn giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa tại tòa án nhân
dân thành phố Hà Nội.
Chương 3:Yêu cầu và những giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả
giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa tại tòa án.

5


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG
MUA BÁN HÀNG HÓA VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA
1.1.Khái quát về tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa
1.1.1.Nhận diện hợp đồng mua bán hàng hóa
1.1.1.1 Khái niệm hợp đồng mua bánhàng hóa.
Mua bán hàng hóa là hoạt động thương mại, theo đó bên bán có nghĩa vụ giao
hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hoá cho bên mua và nhận thanh toán; bên mua có
nghĩa vụ thanh toán cho bên bán, nhận hàng và quyền sở hữu hàng hóa theo thỏa thuận.
Hoạt động mua bán hàng hóa mang các dấu hiệu về chủ thể, đối tượng, mục
đích,...Hình thức pháp lý của mua bán thực hiện thông qua việc ký kết và thực hiện các

hợp đồng. Theo đó, HĐMB hàng hóa là sự thỏa thuận giữa bên mua và bên bán hàng
hóa, bên mua và bên bán cùng nhau ký kết HĐMB hàng hóa để bên bán giao hàng và
chuyển quyền sở hữu hàng hóa, còn bên mua thì có nghĩa vụ thanh toán tiền hàng cho
bên bán để nhận hàng và quyền sở hữu hàng hóa.
Mua bán hàng hóa bao gồm mua bán hàng hóa trong nước và mua bán hàng hóa
quốc tế. Mua bán hàng hóa có đối tượng hiện hữu tại thời điểm mà các bên ký kết, thực
hiện hợp đồng và cũng có HĐMB hàng hóa trong tương lại (HĐMB hàng hóa qua Sở
giao dịch). Các loại hợp đồng có điểm tương đồng và có những điểm khác nhau về đối
tượng, chủ thể, hình thức hợp đồng.
Các quy định về hợp đồng được điều chỉnh bởi các nguồn luật khác nhau như
Điều ước quốc tế, luật quốc gia, tập quán, thói quen, án lệ ,…Ví dụ Theo Điều 1 Phụ
lục của Công ước La Haye 1964 [22] về “Luật thống nhất về thiết lập mua bán hàng
hóa quốc tế các động sản hữu hình” thì HĐMB hàng hóa quốc tế là HĐMB hàng hóa
được ký kết giữa các bên có trụ sở thương mại đóng trên lãnh thổ các quốc gia khác
nhau nếu có một trong các điều kiện sau:

6


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full