BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA NÔNG HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI PHÂN BÓN LÁ ĐẾN SINH
TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN CỦA LAN Dendrobium TRỒNG
TẠI CỦ CHI - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Họ và tên sinh viên: MAI XUÂN MINH
Ngành: NÔNG HỌC
Niên khóa: 2008 - 2012

Tháng 08/2012


i

ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI PHÂN BÓN LÁ ĐẾN SINH
TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN CỦA LAN Dendrobium TRỒNG
TẠI CỦ CHI - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Tác giả
MAI XUÂN MINH

Khóa luận được đệ trình đề để đáp ứng yêu cầu cấp bằng
Kỹ sư ngành Nông Học

Giảng viên hướng dẫn:
Th.s LÊ VĂN DŨ

TP. Hồ Chí Minh
Tháng 07 năm 2012


ii

LỜI CẢM ƠN
Tôi – Mai Xuân Minh xin chân thành cảm ơn!
Cha mẹ cùng những người thân trong gia đình đã nuôi dạy và tạo điều kiện cho
tôi học tập được như ngày hôm nay.
Thầy Lê Văn Dũ đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi thực hiện thành công đề tài
tốt nghiệp này.
Ban Giám hiệu trường Đại học Nông Lâm TP. HCM và ban Chủ nhiệm khoa
Nông học đã tạo mọi điều kiện cho tôi được thực hiện đề tài.
Quý thầy cô trường Đại học Nông Lâm TP. HCM đã tận tình truyền đạt và
trang bị cho tôi những kiến thức quý báu trong suốt gần 4 năm học tập tại trường.
Tập thể lớp DH08NH, cùng tất cả các anh chị, bạn bè đã gắn bó và giúp sức
cùng tôi trong thời gian học tập và thực hiện đề tài.
Bác Út ở số nhà 40, đường Nguyễn Văn Khạ, khu phố 1, thị trấn Củ Chi, TP.
HCM đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện đề tài trong suốt 4 tháng từ 02/2012 đến
06/2012.
Cuối cùng một lần nữa tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc!
TP. HCM, tháng 07 năm 2012
Sinh viên thực hiện đề tài

MAI XUÂN MINH


iii


TÓM TẮT

MAI XUÂN MINH, Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh. Tháng 07/2012. ẢNH
HƯỞNG CỦA MỘT SỐ LOẠI PHÂN BÓN LÁ ĐẾN SINH TRƯỞNG,
PHÁT TRIỂN CỦA LAN DENDROBIUM TRỒNG TẠI CỦ CHI – TP. HỒ
CHÍ MINH.
Giảng viên hướng dẫn: Th.s Lê Văn Dũ
Đề tài đã được thực hiện tại thị trấn Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh nhằm khảo sát
ảnh hưởng của sáu loại phân bón lá đến sinh trưởng và phát triển của lan Dendrobium.
Thí nghiệm đơn yếu tố được bố trí theo kiểu khối đầy đủ hoàn toàn ngẫu nhiên,
4 lần lặp lại, với 6 nghiệm thức gồm phân Growmore với liều lượng 1,25 g/1 lít nước
(NT1), phân Đầu trâu với liều lượng 2 g/1 lít nước (NT2), phân HVP với liều lượng
1,25 g/1 lít nước (NT3), phân HT – ORCHID.04 với liều lượng 1 g/1 lít nước (NT4),
phân Bio trùn quế 03 với liệu lượng 2 ml/1 lít nước (NT5) và phân HTD – 03 super
với liều lượng 15 ml/1 lít nước. Lan Dendrobium 7,5 tháng tuổi được trồng trên giá thể
hỗ hợp đá ong, than cũi, gỗ lồng mức và dớn. Ngoài phân bón lá, phân trùn được sử
dụng làm phân bón gốc (40g/chậu).
Tiến hành phun phân thí nghiệm trên lan Dendrobium với lượng nước trung
bình cho 5 chậu của một ô thí nghiệm là 0,25 lít dung dịch phân bón lá; định kỳ 1
lần/tuần. Qui trình chăm sóc lan thực hiện theo tài liệu hướng dẫn phổ biến.
Qua thời gian tiến hành thí nghiệm đã ghi nhận được những kết quả như sau:
● Phân growmore có ảnh hưởng tốt đến chu vi thân của giả hành mới.
● Phân đầu trâu có ảnh hưởng tốt đến chiều cao của giả hành trưởng thành,
chu vi thân và số lá trên cây của giả hành mới.
● Phân HVP giúp cây phát sinh chồi tốt, ảnh hưởng tốt đến chu vi thân của
giả hành trưởng thành, số lá trên cây, tỷ lệ chậu có hoa và tỷ lệ hoa nở.
● Phân HTD − 03 super có ảnh hưởng tốt đến giai đoạn lan ra hoa: xuất
hiện mầm hoa sớm nhất, đường kính phát hoa to, số nụ trên phát hoa nhiều.



iv

Sâu bệnh: trong thời gian tiến hành thí nghiệm, có xuất hiện một số sâu bệnh
như: ốc sên, nhện đỏ, bệnh đốm lá nhưng sự xuất hiện của chúng ở tần số thấp, có thể
coi như không đáng kể.
Hiệu quả kinh tế: các nghiệm thức phun phân bio trùn quế 03, growmore, HT –
ORCHID.04 có lợi nhuận cao hơn so với các nghiệm thức còn lại.


v

MỤC LỤC
Nội dung

Trang

Trang tựa..........................................................................................................................i
Lời cảm ơn ..................................................................................................................... ii
Tóm tắt .......................................................................................................................... iii
Mục lục ...........................................................................................................................v
Danh sách các chữ viết tắt .......................................................................................... viii
Danh sách các bảng ...................................................................................................... ix
Danh sách các đồ thị .......................................................................................................x
Danh sách các hình ....................................................................................................... xi
Chương 1: MỞ ĐẦU
1.1 Đặt vấn đề .................................................................................................................1
1.2 Mục đích, yêu cầu và giới hạn đề tài ........................................................................2
1.2.1 Mục đích ................................................................................................................2
1.2.2 Yêu cầu ..................................................................................................................2

1.3 Giới hạn đề tài ..........................................................................................................2
Chương 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1 Sơ lược về lan Dendrobium ......................................................................................3
2.2.1 Phân loại ................................................................................................................3
2.1.2 Nguồn gốc và phân bố ...........................................................................................3
2.1.3 Đặc điểm thực vật học ...........................................................................................4
2.1.4 Đặc tính sinh trưởng ..............................................................................................5
2.1.5 Điều kiện sinh thái .................................................................................................5
2.1.6 Kỹ thuật trồng và chăm sóc ...................................................................................6
2.2 Vai trò của các nguyên tố dinh dưỡng đối với cây lan .............................................9
2.2.1 Nguyên tố đa lượng ...............................................................................................9
2.2.2 Nguyên tố vi lượng ..............................................................................................10
2.2.3 Các nguyên tố trong không khí ...........................................................................10
2.3 Thực trạng sản xuất hoa lan ở Việt Nam ................................................................11
2.4 Tổng quan về các vật liệu làm thí nghiệm..............................................................13


vi

2.4.1 Phân bón lá ..........................................................................................................13
2.4.2 Giá thể..................................................................................................................15
Chương 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1 Thời gian và địa điểm thí nghiệm ...........................................................................17
3.2 Vật liệu và phương pháp thí nghiệm ......................................................................17
3.2.1 Giống lan .............................................................................................................17
3.2.2 Khí hậu, thời tiết ..................................................................................................17
3.2.3 Vật liệu thí nghiệm ..............................................................................................18
3.2.4 Phương pháp thí nghiệm......................................................................................18
3.3 Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi ....................................................................21
3.3.1 Chỉ tiêu sinh trưởng .............................................................................................21

3.3.2 Chỉ tiêu phát dục ..................................................................................................21
3.3.3 Chỉ tiêu kinh tế ....................................................................................................22
3.4 Ghi nhận một số chỉ tiêu sâu bệnh hại trên cây lan ................................................22
3.5 Phương pháp xử lý số liệu ......................................................................................23
Chương 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
4.1 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái ra giả hành của lan Dendrobium ........24
4.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ hình thành chồi của lan Dendrobium trong
giai đoạn trưởng thành ..................................................................................................25
4.3 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chiều cao giả hành của
lan Dendrobium ............................................................................................................25
4.3.1 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chiều cao giả hành
trưởng thành của lan Dendrobium ................................................................................25
4.3.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chiều cao giả hành mới
của lan Dendrobium......................................................................................................26
4.4 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái và tốc độ tăng trưởng chu vi thân của
lan Dendrobium ............................................................................................................27
4.4.1 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chu vi thân của giả
hành trưởng thành của lan Dendrobium .......................................................................27
4.4.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chu vi thân của giả
hành mới của lan Dendrobium .....................................................................................28


vii

4.4.3 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tốc độ tăng trưởng chu vi thân của giả hành
mới của lan Dendrobium ..............................................................................................29
4.5 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái và tốc độ ra lá của lan Dendrobium ...30
4.5.1 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái ra lá trên giả hành trưởng thành của
lan Dendrobium ............................................................................................................30
4.5.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tốc độ ra lá trên giả hành trưởng thành của

lan Dendrobium ............................................................................................................31
4.5.3 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái ra lá trên giả hành mới của lan
Dendrobium ..................................................................................................................32
4.5.4 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tốc độ ra lá trên giả hành mới của lan
Dendrobium ..................................................................................................................33
4.6 Ảnh hưởng của phân bón lá đến sự phát triển của lan Dendrobium ......................35
4.6.1 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ hình thành phát hoa .................................35
4.6.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến các chỉ tiêu phát triển trên phát hoa của lan
Dendrobium ..................................................................................................................35
4.6.3 Ảnh hưởng của phân bón lá đến các giai đoạn hình thành và phát triển của
một phát hoa .................................................................................................................37
4.6.4 Ảnh hưởng của phân bón lá đến số nụ trên phát hoa ..........................................38
4.6.5 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ hoa nở và hoa hư .....................................39
4.7 Một số ghi nhận về tình hình sâu bệnh hại trên lan Dendrobium ..........................39
4.8 Sơ bộ tính toán kinh tế ............................................................................................39
4.8.1 Chi phí đầu tư cho một chậu lan ..........................................................................40
4.8.2 Hiệu quả kinh tế của một chậu lan ......................................................................40
Chương 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
5.1 Kết luận...................................................................................................................41
5.2 Đề nghị ...................................................................................................................41
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................42
PHỤ LỤC ....................................................................................................................44
Phụ lục 1: Một số hình ảnh thí nghiệm.........................................................................44
Phụ lục 2: Bảng đơn giá một số vật liệu thí nghiệm ....................................................46
Phụ lục 3: Kết quả xử lý MSTATC ..............................................................................46


viii

DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT

ANOVA: Phân tích phương sai (Analysis of Variance)
CV: Hệ số biến thiên (Coefficient of Variation)
NST: Ngày sau trồng
NSXH: Ngày sau xuất hiện
NT: Nghiệm thức
P: Xác suất (Probability)
Rep: Lần lặp lại (Replication)
TB: Trung bình
Grow: Growmore
Đ.Trâu: Đầu trâu
HT: HT − ORCHID.04
Bio: Bio trùn quế 03
HTD: HTD – 03 super
TNHH: Trách nhiệm hữu hạn
WTO: Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization)


ix

DANH SÁCH CÁC BẢNG
Bảng

Trang

Bảng 2.1 Hàm lượng dinh dưỡng của phân trùn ..........................................................16
Bảng 3.1 Các yếu tố khí hậu thời tiết khu vực TP. Hồ Chí Minh ................................17
Bảng 4.1 Ảnh hưởng của phân bón đến động thái ra giả hành trên lan
Dendrobium (giả hành/chậu) ........................................................................................24
Bảng 4.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chiều cao giả
hành trưởng thành của lan Dendrobium (cm/giả hành)................................................26

Bảng 4.3 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chiều cao giả
hành mới của lan Dendrobium (cm/giả hành) ..............................................................27
Bảng 4.4 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chu vi thân của
giả hành trưởng thành của lan Dendrobium (cm/giả hành) ..........................................28
Bảng 4.5 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chu vi thân của
giả hành mới của lan Dendrobium (cm/giả hành) ........................................................28
Bảng 4.6 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tốc độ tăng trưởng chu vi thân của giả
hành mới của lan Dendrobium (cm/giả hành/14 ngày) ................................................29
Bảng 4.7 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái ra lá trên giả hành trưởng
thành của lan Dendrobium (lá/giả hành) ......................................................................31
Bảng 4.8 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tốc độ ra lá trên giả hành trưởng
thành của lan Dendrobium (lá/giả hành/21 ngày) ........................................................32
Bảng 4.9 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái ra lá trên giả hành mới của
lan Dendrobium (lá/giả hành) .......................................................................................33
Bảng 4.10 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tốc độ ra lá trên giả hành mới của
lan Dendrobium (lá/giả hành/14 ngày) .........................................................................34
Bảng 4.11 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng chiều dài phát
hoa (cm/phát hoa) .........................................................................................................36
Bảng 4.12 Ảnh hưởng của phân bón lá đến động thái tăng trưởng đường kính
phát hoa (cm/phát hoa) .................................................................................................36
Bảng 4.13 Chi phí đầu tư cho 1 chậu lan (đồng/chậu) .................................................40
Bảng 4.14 Hiệu quả kinh tế của 1 chậu lan (đồng/chậu) ..............................................40


x

DANH SÁCH CÁC ĐỒ THỊ
Trang
Biểu đồ 4.1 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ hình thành chồi (%) của lan
Dendrobium ..................................................................................................................25

Biểu đồ 4.2 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ hình thành phát hoa (%)................35
Biểu đồ 4.3 Ảnh hưởng của phân bón lá đến các giai đoạn hình thành và phát
triển của một phát hoa(ngày) ........................................................................................37
Biểu đồ 4.4 Ảnh hưởng của phân bón lá đến số nụ trên phát hoa (nụ) ........................38
Biểu đồ 4.5 Ảnh hưởng của phân bón lá đến tỷ lệ hoa nở và hoa hư (%) trên 1
phát hoa.........................................................................................................................39


xi

DANH SÁCH CÁC HÌNH
Hình

Trang

Hình 1.1 Toàn cảnh khu thí nghiệm trước khi phun phân ............................................44
Hình 1.2 Toàn cảnh khu thí nghiệm sau 96 NST .........................................................44
Hình 1.3 Chiều cao của các nghiệm thức phun sáu loại phân bón lá ở 126 NST ........44
Hình 1.4 Phát hoa cao 3 cm sau 7 ngày xuất hiện mầm hoa ........................................44
Hình 1.5 Hoàn tất ra nụ trên phát hoa ..........................................................................45
Hình 1.6 Nụ bị hư .........................................................................................................45
Hình 1.7 Hoa nở hoàn toàn ...........................................................................................45
Hình 1.8 Hoa tàn đầu tiên .............................................................................................45


1

Chương 1
GIỚI THIỆU
1.1 Đặt vấn đề

Khi nói đến vẻ đẹp tự nhiên, chúng ta không thể không nhắc đến các loại hoa
cây cảnh. Mỗi loài hoa ẩn chứa một vẻ đẹp, sức quyến rũ mà ở đó con người có thể gởi
gắm tâm hồn mình cho hoa lá, cỏ cây. Trong đó, hoa lan đã góp một phần để tạo nên
bức tranh thiên nhiên kỳ diệu với nhiều màu sắc độc đáo quyến rũ mà khó có loại hoa
nào sánh kịp. Thực tế, từ ngàn xưa hoa lan đã được khá nhiều người công nhận vẻ đẹp
của nó, chính điều đó đã làm tôn vinh thêm vẻ đẹp của loại hoa này.
Ngày nay, hoa lan đã trở thành một mặt hàng có giá trị trong kinh doanh mang
lại lợi nhuận lớn cho nhiều quốc gia, đặc biệt là ở các nước châu Á nhiệt đới với nhiều
điều kiện thuận lợi như Thái Lan, Singapore, Philippines, Indonexia. Các quốc gia này
đã phát triển và đưa mặt hàng hoa lan vươn lên một tầm cao mới, chiếm một vị trí đặc
biệt trên thị trường hoa cảnh quốc tế.
Việt Nam có những điều kiện thuận lợi về khí hậu, đa dạng về các loài hoa lan,
nhân lực dồi dào và nguồn nguyên liệu làm giá thể phong phú, phù hợp cho sự sinh
trưởng phát triển của cây lan. Một số giống lan thích hợp với điều kiện khí hậu nóng
ẩm tại TP. HCM như: Dendrobium, Mokara, Phalaenopsis, Cattleyas, Vandaceous,
Oncidium. Trong đó, lan cắt cành thuộc nhóm Dendrobium và Mokara được trồng
nhiều và đem lại lợi nhuận khá cao cho người dân. Hiện tại trên địa bàn TP. HCM,
nhóm lan Dendrobium được trồng nhiều do dễ trồng thích hợp với người mới trồng lan
và có thị trường tiêu thụ lớn. Tuy nhiên, năng suất và chất lượng hoa Dendrobium
chưa cao, nên để mở rộng quy mô sản xuất lan cắt cành còn nhiều khó khăn và hạn
chế. Ngoài vấn đề về giống, công nghệ sản xuất, kỹ thuật canh tác, công nghệ sau thu
hoạch, đóng gói, kiểm dịch và đầu tư mở rộng cơ sở hạ tầng thì chi phí đầu tư ban đầu
cho vườn sản xuất lan là quá cao.


2

Để giải quyết các vấn đề trên, việc chọn ra phân bón chất lượng cao thích hợp
cho sự sinh trưởng, phát triển của hoa lan nhằm giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất
và chất lượng hoa luôn là mục tiêu hàng đầu của các nhà sản xuất. Vấn đề đặt ra là

việc chọn ra loại phân bón chất lượng cao, giá thành hợp lý cũng là một vấn đề mang
tính chiến lược trong sản xuất và kinh doanh hoa lan nói chung và Dendrobium nói
riêng.
Xuất phát từ những vấn đề trên, chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề tài “Ảnh
hưởng của một số loại phân bón lá đến sinh trưởng, phát triển của lan Dendrobium
trồng tại Củ Chi − Thành phố Hồ Chí Minh”.
1.2 Mục đích, yêu cầu và giới hạn đề tài
1.2.1 Mục đích
Tìm ra một số loại phân bón lá thích hợp nhằm hoàn thiện quy trình trồng lan
Dendrobium.
1.2.2 Yêu cầu
Theo dõi sự sinh trưởng và phát triển của lan Dendrobium với 6 loại phân bón
lá khác nhau.
Tính toán chi phí đầu tư ban đầu cho một chậu trồng.
1.3 Giới hạn đề tài
Đề tài được thực hiện trong thời gian ngắn (từ 02/2012 đến 06/2012), chỉ tiến
hành trên lan Dendrobium với 6 loại phân bón lá, trên cùng 1 loại giá thể hỗ hợp có
sẳn tại địa phương.


3

Chương 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1 Sơ lược về lan Dendrobium
2.2.1 Phân loại
Ngành hạt kín: Magnoliophyta
Lớp một lá mầm: Monocotyledones
Bộ lan: Orchidales
Họ lan: Orchidaceae

Giống: Dendrobium
2.1.2 Nguồn gốc và phân bố
Giống lan Dendrobium được Swart đặt tên vào năm 1799, là giống lan có đến
1600 loài nguyên thủy, tập trung nhiều nhất ở vùng Đông Nam châu Á và châu Úc.
Đây là giống lan vô cùng phong phú về hình dạng cây, dạng hoa và điều kiện sống.
Chữ Dendrobium có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp: "dendro" nghĩa là cây, còn
chữ "bios" nghĩa là sự sinh sống. Do đó, Dendrobium được hiểu là cây lan sống ở trên
cây (epiphytic) hay phong lan.
Họ phong lan chiếm vị trí thứ hai sau họ Cúc trong ngành thực vật hạt kín, là họ
lớn nhất trong lớp một lá mầm bao gồm hơn 750 chi và 25.000 loài nhỏ phân bố từ 68o
vĩ Bắc đến 56o vĩ Nam, từ gần cực Bắc như Thụy Điển, xuống tận các đảo cực Nam
Australia. Tuy nhiên tập trung phân bố của họ này ở các vĩ độ nhiệt đới, nhất là ở Châu
Mỹ và Đông Nam Châu Á. (Nguồn: Nguyễn Xuân Linh, Nguyễn Thị Kim Lý, 2005)
Vì Việt Nam có khí hậu nhiệt đới ẩm rất phù hợp với nhu cầu sinh thái của các
loại lan nên hoa lan đã trở nên gần gũi và phổ biến với người dân Việt Nam từ lâu đời.
Ở miền Bắc Việt Nam có mùa đông lạnh và có gió bão nên việc trồng lan chỉ dừng lại
ở dạng trồng để thưởng thức. Riêng miền Nam có khí hậu ôn hòa ấm áp quanh năm
nên thích hợp với việc nuôi trồng lan kinh doanh quy mô vừa cung cấp trong nước và
có tiềm năng đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.


4

2.1.3 Đặc điểm thực vật học
a. Rễ
Do lối sống phụ bì, hoại sinh (không cần đất, sống trên cây, trên đá) nên hình
dạng và cấu trúc rễ của Dendrobium có đặc thù riêng phù hợp với điều kiện sống ở
mọi nơi.
Cây có hệ rễ ký sinh, có lớp mô hút ẩm dày bao quanh gồm những tế bào chết
chứa đầy không khí. Rễ mọc dài trên vỏ cây, có dạng búi nhỏ có vòi hút ngắn giúp

chúng hấp thu nước, sương đọng, đồng thời giúp cây bám chặt vào giá thể. Hệ rễ chứa
diệp lục giúp cây hấp thu ánh sáng cần thiết cho sự ra hoa và quang hợp. Rễ
Dendrobium không chịu được lạnh, nếu bị lạnh thời gian dài, rễ cây bị mục nát và
chết.
b. Thân
Dựa vào kiểu thân, người ta chia Dendrobium thành 2 nhóm:
- Kiểu Dendrobium Nobile hay kiểu thân mềm (dạng thòng) chịu khí hậu mát
mẻ ở Đà Lạt, Lâm Đồng.
- Kiểu Dendrobium Phalaenopsis hay kiểu thân cứng (dạng đứng) có hệ thống
nhánh nằm ngang, bò dài trên giá hoặc nằm sâu trong đất gọi là thân rễ. Thân nhẵn hay
có nhiều vảy do thoái hóa và một phần thẳng đứng mang lá. Các lá này bao nhau hợp
thành thân giả hay gọi là giả hành.
c. Giả hành
Ở lan Dendrobium, giả hành là những cơ quan dự trữ có nhiệm vụ tích trữ nước
và các muối khoáng. Ngoài ra, trên giả hành còn có các mắt ngủ nên Dendrobium có
thể nhân giống nhanh hơn các giống lan theo phương pháp chiết nhánh thông thường.
d. Lá
Lá có gân song song, phiến lá hẹp, lớp cutin dày, dưới lớp biểu bì có tế bào tích
lũy nước, đuôi lá nhọn. Lá có chiều dài hơn chiều rộng nhiều lần, lá gắn vào giả hành
nhờ cuống lá bao lấy thân.


5

e. Hoa
Dendrobium ra hoa ở nách lá. Chồi hoa mọc ở các mắt ngủ. Hoa mọc từ thân
thành từng chùm hay từng hoa đơn độc. Cánh hoa dạng rũ hay thẳng đứng. Hầu hết
các giống Dendrobium thường có hoa lâu tàn, trung bình từ 1 − 2 tháng. Hoa rất đa
dạng về màu sắc và hình dáng, số lượng hoa trên cành nhiều nên Dendrobium được
xem là giống chủ đạo để cung cấp lan cắt cành.

Bao hoa có hai vòng và ba mảnh bao gồm ba cánh đài và ba cánh tràng. Ba
cánh đài thường có hình dạng giống nhau hay cánh đài lưng dài hơn hai cánh đài bên.
Ba cánh tràng có hai cánh bên giống nhau và giống cánh đài, rời hay dính với cánh đài
bên. Cánh tràng ở giữa gọi là cánh môi, màu sắc biến đổi sặc sỡ, hấp dẫn côn trùng
giúp hoa thụ phấn. Cánh môi có thể nguyên hay có thùy, có gai và có lông hoặc không
lông.
Cột nhị và nhụy nằm chính giữa hoa, trong khoảng nhỏ của cột nhị có đính một
khối phấn chứa hàng trăm nghìn hạt phấn dính lại với nhau. Khối phấn có thể chia
thành hai hoặc bốn khối nhỏ, dính nhau từng cặp.
Có một số loài rụng hết lá trước khi ra hoa.
2.1.4 Đặc tính sinh trưởng
Dendrobium thuộc nhóm lan đa thân. Đây là nhóm gồm những cây tăng trưởng
theo chiều ngang, thường cây không tăng trưởng liên tục mà có các chu kỳ nghỉ sau
mùa tăng trưởng mạnh. Sự ngủ nghỉ này giúp cho cây trải qua mùa khô kéo dài và
quyết định phẩm chất hoa trong mùa mưa đến.
Thời gian nghỉ của Dendrobium từ một đến hai tháng, thường từ tháng 03 đến
hết tháng 04. Ở Dendrobium, sau khi hoàn thành giả hành, một chồi mới sẽ phát sinh.
Nếu chồi còn nhỏ cần phải cung cấp đủ lượng nước và chất dinh dưỡng để chồi trưởng
thành và tạo một giả hành hoàn chỉnh. Cần cho cây nghỉ ngơi nếu không chồi non sẽ bị
lụi và xem như đã mất một mắt để hình thành một hướng mới. Khi mùa mưa đến, các
chồi non sẽ mọc nhanh, mạnh và hình thành chồi hoa.


6

2.1.5 Điều kiện sinh thái
a. Ánh sáng
Hầu hết các loại Dendrobium đều thích hợp với ánh sáng mạnh, nhờ đó mà
chúng phát triển được các giả hành thật mạnh mẽ, nhưng không thể để ánh nắng chiếu
trực tiếp vì có thể làm cháy lá.

Nhu cầu ánh sáng của Dendrobium khoảng 50 − 80 %, ở các tỉnh phía Nam để
khoảng 60 − 70 %. Ánh sáng ảnh hưởng đến sự ra hoa, nếu thiếu ánh sáng cây sẽ
không ra hoa. Một số nơi trồng Dendrobium để ánh sáng thật cao có khi đến 80 − 90
% ánh sáng trực tiếp, tuy bộ lá không xanh đẹp nhưng nếu cây thích nghi sẽ cho rất
nhiều hoa và màu sắc rất thắm.
Ngoài ra, thời gian chiếu sáng trong ngày là điều kiện quyết định sự ra hoa của
một số loài chịu ảnh hưởng của quang kỳ.
b. Nhiệt độ
Nhiệt độ ảnh hưởng rất lớn đến sự tăng trưởng của cây lan và tác động đến cây
lan qua con đường quang hợp. Phần lớn các loại lan Dendrobium thích hợp với nhiệt
độ ban đêm vào khoảng 50 – 60 oF (10 – 16 oC) và ban ngày vào khoảng 70 – 90 oF (21
– 32 oC). Nếu trời nóng hơn nhiệt độ trên chúng ta nên tưới cây thường xuyên hơn đặc
biệt vào mùa hè, cây sẽ không bị tình trạng căng thẳng (stress) hay nóng cháy.
Ngoài ra nhiệt độ còn là một trong những yếu tố quan trọng để điều chỉnh sự ra
hoa của cây lan: như ở lan Dendrobium nếu hạ nhiệt độ xuống đột ngột khoảng 5oC –
6oC vài ngày thì khoảng 9 ngày sau chúng sẽ nở hoa đồng loạt. Ở 18,5oC
Phaphiopedilum insigne và Dendrobium nobile chỉ tiếp tục tăng trưởng mà không ra
hoa nhưng chúng sẽ ra hoa khi nhiệt độ hạ xuống 13oC hoặc thấp hơn. Tuy nhiên, nếu
nhiệt độ quá thấp sẽ làm nước trong tế bào của cây kết tinh thành nước đá to, phá vỡ
các cấu trúc tế bào. Ngược lại, nếu nhiệt độ quá cao thì sự quang hợp ngừng lại vì
nguyên sinh chất trong tế bào đặc quánh lại do mất nước, cây ngừng hô hấp và chết đi.
Như vậy, chúng chỉ phát triển tốt nhất ở trong khoảng nhiệt độ gọi là nhiệt độ tối hảo.


7

c. Ẩm độ
Ẩm độ thích hợp cho sinh trưởng và phát triển của Dendrobium là 40 − 60 %
vào ban ngày và 60 − 90 % vào ban đêm. Đảm bảo ẩm độ cây sẽ phát triển nhanh, hoa
tươi tốt và lâu tàn hơn.

2.1.6 Kỹ thuật trồng và chăm sóc
a. Kỹ thuật trồng
Lan Dendrobium rất dễ trồng và thích hợp với điều kiện khí hậu của Việt Nam.
Hoa đẹp, lâu tàn nên được ưa chuộng, cây rất dễ tách chiết, nhân giống nhanh, có thể
trồng để cắt cành. Ngày nay với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, sản xuất cây con
bằng phương pháp nuôi cấy mô đã thu được những thành công đáng kể, đây là phương
pháp duy nhất có thể nhân giống lan trên quy mô công nghiệp. Cây cấy mô có nhiều
ưu điểm như: độ đồng đều cao, sạch bệnh, tạo được số lượng cây con lớn, giá thành
thấp. Bên cạnh, lan nuôi cấy mô tốn nhiều công chăm sóc trong giai đoạn mới đem ra
trồng ở môi trường bên ngoài và thời gian cho ra hoa kéo dài 2 − 3 năm.
Dendrobium là giống lan rất nhạy cảm với giá thể trồng, khi giá thể không thích
hợp cho việc phát triển của cây hay giá thể bị hư mục cần phải tiến hành thay chậu
ngay. Trước khi thay chậu ta nên ngâm toàn bộ chậu trong nước sạch khoảng 15 − 20
phút để rễ không còn bám chắc vào chậu và chất trồng. Sau đó gỡ nhẹ bộ rễ ra khỏi
chất trồng và chậu, rửa sạch, cắt tỉa bỏ các rễ, lá, thân bị sâu bệnh hoặc chậm phát
triển, phải phun các loại thuốc đặc trị để phòng trừ bệnh và phun thuốc kích thích ra rễ,
ra chồi.
b. Chăm sóc
* Tưới nước
Nước tưới là yếu tố quan trọng để trồng lan, cần đảm bảo lượng nước “sạch” để
tưới, nếu thiếu nước tưới sẽ làm chậm tốc độ sinh trưởng và phát triển của cây lan.
Nước giúp hòa tan phân bón có trong vật liệu trồng, nếu thiếu nước thì phân bón sẽ
không phát huy được hết tác dụng. Khi tưới nước cho lan cần lưu ý tới đặc điểm của
nguồn nước tưới như: pH, có bị nhiễm mặn, phèn, vôi hay không. Thông thường nước
tưới cho lan có pH trung tính, còn cách tưới tùy vào diện tích trồng. Với thí nghiệm
này sử dụng bình phun để tưới, còn sản xuất trên diện tích lớn thì cần phải nghiên cứu
hệ thống tưới phù hợp.


8


Ngoài ra, cần lưu ý tới ẩm độ không khí, ẩm độ giá thể để có cường độ tưới
thích hợp cho cây lan. Mùa mưa ẩm độ cao nên chỉ cần tưới 1 − 2 lần/ngày, nếu mưa
kéo dài trong ngày thì không cần tưới nước. Mùa nắng ẩm độ thấp cần tưới 2 − 3 lần,
có khi 4 lần/ngày (sáng, trưa, xế chiều và chiều tối).
* Bón phân
Hoa lan cũng như các loài cây trồng khác, trong quá trình sinh tr�----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
8.04%
Function : _RANGE_
Error Mean Square = 0.07800
Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.4209
s_ = 0.1396
at alpha = 0.050
x
Original Order
Ranked Order
Mean
1 =
3.735 A
Mean
2 =
3.818 A
Mean
2 =
3.818 A
Mean
1 =

3.735 A
Mean
3 =
3.382 ABC
Mean
5 =
3.590 AB
Mean
4 =
3.115
C
Mean
3 =
3.382 ABC
Mean
5 =
3.590 AB
Mean
6 =
3.260
BC
Mean
6 =
3.260
BC
Mean
4 =
3.115
C


3.5.4 Động thái tăng trưởng chu vi giả hành mới ở 112 NST

A N A L Y S I S
O F
V A R I A N C E
T A B L E
Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.23
0.078
1.32
0.3047
NT
5
2.00
0.401
6.76
0.0017
Error
15
0.89
0.059

Non-additivity
1
0.02
0.020
0.32
Residual
14
0.87
0.062
-----------------------------------------------------------------------Total
23
3.13
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
6.66%
Function : _RANGE_
Error Mean Square = 0.05900
Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.5061
s_ = 0.1214
at alpha = 0.010
x
Original Order
Ranked Order
Mean
1 =
4.035 A
Mean
2 =

4.037 A
Mean
2 =
4.037 A
Mean
1 =
4.035 A
Mean
3 =
3.480
B
Mean
5 =
3.678 AB
Mean
4 =
3.305
B
Mean
3 =
3.480
B
Mean
5 =
3.678 AB
Mean
6 =
3.418
B
Mean

6 =
3.418
B
Mean
4 =
3.305
B


54

3.5.5 Động thái tăng trưởng chu vi giả hành mới ở 126 NST
A N A L Y S I S

O F

V A R I A N C E

T A B L E

Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3

0.22
0.073
1.39
0.2833
NT
5
2.42
0.483
9.27
0.0003
Error
15
0.78
0.052
Non-additivity
1
0.03
0.025
0.47
Residual
14
0.76
0.054
-----------------------------------------------------------------------Total
23
3.42
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
5.92%
Function : _RANGE_
Error Mean Square = 0.05200

Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.4751
s_ = 0.1140
at alpha = 0.010
x
Original Order
Ranked Order
Mean
Mean
Mean
Mean
Mean
Mean

1
2
3
4
5
6

=
=
=
=
=
=


4.315
4.245
3.600
3.490
3.820
3.653

A
A
B
B
AB
B

Mean
Mean
Mean
Mean
Mean
Mean

1
2
5
6
3
4

=
=

=
=
=
=

4.315
4.245
3.820
3.653
3.600
3.490

A
A
AB
B
B
B


55

3.6 Tốc độ tăng trưởng chu vi giả hành mới
Bảng số liệu thực(Xi) và số liệu đã chuyển đổi(Y) của tốc độ tăng trưởng chu vi
giả hành mới
LLL

Y=(Xi + 0,5)1/2

Xi


NT
70-84

84-98

98-112

112-126

70-84

84-98

98-112

112-126

0,79
0,53
0,69
0,63
0,53
0,79
0,85
0,41
0,25
0,53
0,69
0,38

0,79
0,53
0,47
0,31
0,94
0,79
0,85
0,53
0,82
0,53
1,13

0,47
0,19
0,13
0,25
0,03
0,16
0,25
0,19
0,06
0,22
0,09
0,35
0,38
0,31
0,13
0,13
0,13
0,06

0,09
0,19
0,09
0,16
0,09

0,31
0,31
0,13
0,19
0,06
0,19
0,41
0,16
0,00
0,22
0,25
0,22
0,31
0,16
0,28
0,19
0,13
0,16
0,09
0,19
0,06
0,16
0,13


1,20
1,44
1,11
1,06
1,20
1,02
1,16
1,33
1,11
1,06
1,06
1,02
1,13
1,33
1,16
1,16
1,11
1,20
1,31
1,44
1,26
1,13
1,16

1,13
1,02
1,09
1,06
1,02
1,13

1,16
0,95
0,87
1,02
1,09
0,94
1,13
1,02
0,99
0,90
1,20
1,13
1,16
1,02
1,15
1,02
1,28

0,99
0,83
0,79
0,87
0,73
0,81
0,87
0,83
0,75
0,85
0,77
0,92

0,94
0,90
0,79
0,79
0,79
0,75
0,77
0,83
0,77
0,81
0,77

0,90
0,90
0,79
0,83
0,75
0,83
0,95
0,81
0,71
0,85
0,87
0,85
0,90
0,81
0,88
0,83
0,79
0,81

0,77
0,83
0,75
0,81
0,79

0,60

0,06

0,38

1,02

1,05

0,75

0,94

1
1
1
1
1
1
2
2
2
2

2
2
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4

Grow
Đ.Trâu
HVP
HT
Bio
HTD
Grow
Đ.Trâu
HVP
HT
Bio
HTD
Grow
Đ.Trâu
HVP
HT

Bio
HTD
Grow
Đ.Trâu
HVP
HT
Bio

0,94
1,57
0,72
0,63
0,94
0,53
0,85
1,26
0,72
0,63
0,63
0,53
0,79
1,26
0,85
0,85
0,72
0,94
1,22
1,57
1,10
0,79

0,85

4

HTD

0,53

3.6.1 Tốc độ tăng trưởng chu vi giả hành mới ở 70-84 NST
A N A L Y S I S

O F

V A R I A N C E

T A B L E

Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.03
0.009
2.36

0.1122
NT
5
0.26
0.051
12.76
0.0001
Error
15
0.06
0.004
Non-additivity
1
0.00
0.001
0.16
Residual
14
0.06
0.004
-----------------------------------------------------------------------Total
23
0.35
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
5.40%


56

Function : _RANGE_

Error Mean Square = 0.004000
Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.1318
s_ = 0.03162
at alpha = 0.010
x
Original Order
Ranked Order
Mean
1 =
1.200
B
Mean
2 =
1.385
Mean
2 =
1.385 A
Mean
1 =
1.200
Mean
3 =
1.160
B
Mean
3 =
1.160

Mean
4 =
1.102
B
Mean
5 =
1.132
Mean
5 =
1.132
B
Mean
4 =
1.102
Mean
6 =
1.065
B
Mean
6 =
1.065

A
B
B
B
B
B

3.6.2 Tốc độ tăng trưởng chu vi giả hành mới ở 84-98 NST

A N A L Y S I S
O F
V A R I A N C E
T A B L E
Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.04
0.012
1.97
0.1618
NT
5
0.09
0.018
2.99
0.0454
Error
15
0.09
0.006
Non-additivity
1

0.00
0.000
0.07
Residual
14
0.09
0.007
-----------------------------------------------------------------------Total
23
0.22
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
7.36%
Function : _RANGE_
Error Mean Square = 0.006000
Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.1167
s_ = 0.03873
at alpha = 0.050
x
Original Order
Ranked Order
Mean
1 =
1.145 A
Mean
5 =
1.148 A
Mean

2 =
1.002
B
Mean
1 =
1.145 A
Mean
3 =
1.025 AB
Mean
6 =
1.063 AB
Mean
4 =
1.000
B
Mean
3 =
1.025 AB
Mean
5 =
1.148 A
Mean
2 =
1.002
B
Mean
6 =
1.063 AB
Mean

4 =
1.000
B

3.6.3 Tốc độ tăng trưởng chu vi giả hành mới ở 98-112 NST

A N A L Y S I S
O F
V A R I A N C E
T A B L E
Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.01
0.004
1.16
0.3559
NT
5
0.05
0.009
2.93
0.0487

Error
15
0.05
0.003
Non-additivity
1
0.01
0.010
4.02
Residual
14
0.04
0.003
-----------------------------------------------------------------------Total
23
0.10
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
6.79%


57

Function : _RANGE_
Error Mean Square = 0.003000
Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.08255
s_ = 0.02739
at alpha = 0.050

x
Original Order
Ranked Order
Mean
Mean
Mean
Mean
Mean
Mean

1
2
3
4
5
6

=
=
=
=
=
=

0.8925
0.8475
0.7750
0.8300
0.7650
0.8075


A
AB
B
AB
B
AB

Mean
Mean
Mean
Mean
Mean
Mean

1
2
4
6
3
5

=
=
=
=
=
=

0.8925

0.8475
0.8300
0.8075
0.7750
0.7650

A
AB
AB
AB
B
B

3.6.4 Tốc độ tăng trưởng chu vi giả hành mới ở 112-126 NST
A N A L Y S I S

O F

V A R I A N C E

T A B L E

Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob

-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.00
0.001
0.20
0.8924
NT
5
0.03
0.005
1.40
0.2783
Error
15
0.06
0.004
Non-additivity
1
0.00
0.001
0.15
Residual
14
0.05
0.004
-----------------------------------------------------------------------Total
23
0.08
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
7.30%


3.7 Động thái ra lá trên giả hành trưởng thành
3.7.1 Động thái ra lá trên giả hành trưởng thành ở 0 NST
A N A L Y S I S

O F

V A R I A N C E

T A B L E

Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.02
0.006
0.04
0.9887
NT
5
0.32
0.064
0.42

0.8309
Error
15
2.31
0.154
Non-additivity
1
0.00
0.004
0.03
Residual
14
2.31
0.165
-----------------------------------------------------------------------Total
23
2.65
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
12.50%


58

3.7.2 Động thái ra lá trên giả hành trưởng thành ở 21 NST
A N A L Y S I S
O F
V A R I A N C E
T A B L E
Degrees of
Sum of

Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.46
0.152
0.68
0.5757
NT
5
3.08
0.617
2.77
0.0575
Error
15
3.34
0.223
Non-additivity
1
0.05
0.051
0.22
Residual
14
3.29

0.235
-----------------------------------------------------------------------Total
23
6.88
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
8.56%

3.7.3 Động thái ra lá trên giả hành trưởng thành ở 42 NST

A N A L Y S I S
O F
V A R I A N C E
T A B L E
Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.79
0.265
1.32
0.3048
NT
5
4.31

0.863
4.30
0.0125
Error
15
3.01
0.200
Non-additivity
1
0.05
0.055
0.26
Residual
14
2.95
0.211
-----------------------------------------------------------------------Total
23
8.11
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
7.89%
Function : _RANGE_
Error Mean Square = 0.2000
Error Degrees of Freedom = 15
No. of observations to calculate a mean = 4
Duncan's Multiple Range Test
LSD value = 0.6740
s_ = 0.2236
at alpha = 0.050
x

Original Order
Ranked Order
Mean
1 =
5.080
B
Mean
2 =
6.165 A
Mean
2 =
6.165 A
Mean
5 =
6.082 A
Mean
3 =
5.997 A
Mean
3 =
5.997 A
Mean
4 =
5.247
B
Mean
6 =
5.497 AB
Mean
5 =

6.082 A
Mean
4 =
5.247
B
Mean
6 =
5.497 AB
Mean
1 =
5.080
B

3.7.4 Động thái ra lá trên giả hành trưởng thành ở 63 NST

A N A L Y S I S
O F
V A R I A N C E
T A B L E
Degrees of
Sum of
Source
Freedom
Squares
Mean Square
F-value
Prob
-----------------------------------------------------------------------LLL
3
0.79

0.265
1.32
0.3048
NT
5
4.31
0.863
4.30
0.0125
Error
15
3.01
0.200
Non-additivity
1
0.05
0.055
0.26
Residual
14
2.95
0.211
-----------------------------------------------------------------------Total
23
8.11
-----------------------------------------------------------------------Coefficient of Variation=
7.89%