SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1.Lí do chọn đề tài:
1.1. Tính lịch sử
Đất nước Việt Nam đã trải qua mấy nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ
nước. Qua cuộc sống lao động và đấu tranh, ông cha ta đã để lại cả một kho tàng
tiếng Việt phong phú và giàu bản sắc dân tộc. Tiếng Việt phản ánh đời sống tư
tưởng và tình cảm dồi dào, phong phú của dân tộc. Tiếng Việt đã kết tinh những
truyền thống tốt đẹp, trình độ văn hóa và nghệ thuật của nhân dân ta. Giữ gìn và
phát triển tiếng Việt là bảo vệ và phát huy tinh thần yêu nước và tinh hoa của dân
tộc. Đó cũng chính là nhiệm vụ mà Hồ Chủ Tịch đặt ra cho mỗi người dân Việt
Nam: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc.
Chúng ta phải giữ gìn chúng, quý trọng nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng
khắp…”. Vậy nhà trường là nơi có trách nhiệm lớn trong việc giữ gìn sự trong
sáng của tiếng Việt.
1.2. Tính cấp thiết
Kể từ năm 2000, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiến hành “Cải cách giáo dục”,
trong đó có cải cách phương pháp giáo dục và đã đưa vào giảng dạy trên toàn
quốc. Qua đó làm thay đổi phương pháp dạy học theo kiểu truyền thống. Thông
qua phương pháp này học sinh mới có khả năng phát triển tư duy và trở thành chủ
thể trong việc và tự chiếm lĩnh kiến thức.Chính vì vậy mà phần đọc diễn cảm của
các em ở phân môn Tập đọc càng cần phải được chú trọng hơn.
Việc đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học đã được triển khai từ nhiều
năm nay nên hầu hết các giáo viên đều nắm bắt được và đã có sự đổi mới. Tuy
nhiên, sự kết hợp nhịp nhàng giữa thầy và trò còn một số hạn chế nhất định đặc
biệt là phần tìm hiểu nội dung bài trong phân môn Tập đọc. Trong những năm gần
đây, qua thực tế giảng dạy, tôi đã dự một số giờ dạy tập đọc lớp 5, sau khi thảo
luận, nhận xét tôi thấy giờ dạy của nhiều GV chưa có sự đổi mới nhiều. Phần lớn
giáo viên thường dạy một cách “máy móc”, “dập khuôn” như SGV, thiết kế bài

giảng mà không thấy được những bất cập cần điều chỉnh cho phù hợp với học sinh
địa phương mình nên việc rèn đọc diễn cảm rất cần được chú trọng. Đối với lớp 5
việc rèn kỹ năng đọc cho học sinh còn có ý nghĩa quan trọng hơn bởi yêu cầu đối
với kỹ năng đọc của học sinh lớp 5 không chỉ dừng lại ở đọc đúng mà cao hơn là
đọc hiểu, đọc diễn cảm; nghĩa là song song với quá trình tư duy hình tượng, quá
trình bộc lộ cách hiểu, bộc lộ cảm xúc khi đọc một tác phẩm. Đọc diễn cảm và cảm
thụ văn học là hai khâu hay nói nôm na là hai công việc quan trọng nhất trong tiết
dạy tập đọc, học thuộc lòng ở lớp 5 (và các lớp khác). Đọc và cảm thụ có quan hệ
mật thiết với nhau. Cảm thụ tốt giúp cho việc đọc diễn cảm tốt và ngược lại, đọc
diễn cảm tốt giúp cho việc rung cảm bài văn thêm sâu sắc. Thực chất hai khâu này
ở trường là giáo dục thẩm mỹ cho học sinh bằng văn học. Hiểu, rung cảm với tác
phẩm và đọc diễn cảm là một quá trình hoạt động tâm lý phức tạp, sáng tạo và
mang tính chất cá thể của từng người, tùy theo vốn sáng tạo, cá tính của từng người
mà độ rung cảm và thể hiện của bài văn ở mức độ khác nhau. Kinh nghiệm những
năm giảng dạy cho thấy, người giáo viên phải biết khêu gợi vốn sống của học sinh,
------------------------------------------------- 1--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

phát huy trí tưởng tượng để các em có thể tái hiện được bức tranh mà tác giả đã vẽ
lên bằng ngôn ngữ sinh động. Đó là màu sắc, đường nét, âm thanh, nhịp điệu,
vần…và cả hương thơm, mùi vị ta vẫn gặp trong bài. Thông qua đó, người ta mới
dẫn dắt học sinh thâm nhập vào tình cảm riêng tư từ thực tiễn học tập phân môn
tiếng Việt của học sinh, nhất là môn Tập đọc.
Ở phần luyện đọc diễn cảm, tôi thấy khả năng của các em chưa đáp ứng được
nhu cầu đề ra của phân môn: các em đọc chưa rõ ràng, chưa kết hợp diễn cảm đúng
theo yêu cầu của bài đọc, một số em đọc chưa lưu loát, ngắt nghỉ chưa phù hợp ở
câu dài và sau các dấu câu. Từ những điều nêu trên, tôi quyết định đi sâu nghiên

cứu vấn đề này kế thừa kết quả tốt đẹp của những người đi trước cùng những suy
nghĩ của riêng mình với những mong muốn góp phần nâng cao chất lượng đọc diễn
cảm cho học sinh lớp 5 nói riêng và môn tiếng việt nói chung.
Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi lựa chọn sáng kiến này nhằm mục đích
giúp đỡ học sinh khắc phục những khuyết điểm nêu trên và giúp các em học tập tốt
hơn về phân môn tập đọc.
2. Mục đích nghiên cứu
Sáng kiến kinh nghiệm này nhằm mục đích tìm ra những giải pháp tốt nhất giúp
nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 nói chung và phân môn tập
đọc nói riêng.
3. Thời gian và địa điểm
3. 1 Thời gian:
Tháng 9/2013: Đưa ra nội dung nghiên cứu
Từ tháng 10 đến tháng 11/2013: Lập đề cương nghiên cứu và xử lý số liệu lần 1
Từ tháng 12 đến tháng 1/2014: Lập đề cương nghiên cứu và xử lý số liệu lần 2
Tháng 2, 3 năm 2014: Dạy thực nghiệm và kiểm nghiệm kết quả
3.2. Địa điểm: lớp 5A Trường Tiểu học Tiền An – Thị xã Quảng Yên.
4. Đóng góp mới về mặt thực tiễn
Qua nhiều năm giảng dạy tập đọc ở lớp 5, tôi đã vận dụng phương pháp
giảng dạy mới theo chương trình, nội dung sách giáo khoa mới, do Bộ GD&ĐT
quy định. Đồng thời, rút kinh nghiệm của bản thân qua từng tiết dạy, vận dụng linh
hoạt các hình thức, phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng, tích cực phát
huy chủ động sáng tạo của học sinh và chú ý rèn kỹ năng toàn diện cho học sinh.
Trong những năm qua tôi đã đi sâu vào điều tra, nghiên cứu và đề ra những giải
pháp, biện pháp hợp lý xác thực với yêu cầu của bộ môn cũng như đặc điềm tình
hình học sinh của nhà trường. Do vậy kỹ năng đọc của học sinh nói riêng và chất
lượng dạy học môn Tiếng Việt nói chung thu được kết quả tốt. Từ những suy nghĩ
trên, tôi đã chọn đề này đi vào nghiên cứu tìm hiểu nghệ thuật ngôn ngữ từ của văn
học trong chương trình Tập đọc của lớp 5 để khai thác chúng một cách hiệu quả
trong quá trình giảng dạy nhằm đưa học sinh thâm nhập vào thế giới kỳ diệu của

------------------------------------------------- 2--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ngôn ngữ văn chương, từ đó giáo dục cho các em cái hay, cái đẹp và bồi đắp cho
các em tư tưởng tình cảm đúng đắn đối với thiên nhiên, đất nước con người.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Chương 1: Tổng quan
Xác định được vị trí và tầm quan trọng của nghệ thuật văn chương và khả
năng cảm thụ văn cho học sinh lớp 5 thông qua phân môn tập đọc, tôi đã tiến hành
nghiên cứu đưa ra một số biện pháp rèn nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học
sinh lớp 5 trong giờ tập đọc ở trường Tiểu học Tiền An để góp phần nâng cao chất
lượng dạy học tiếng Việt. Đề tài nghiên cứu gồm các phần như sau:
I. Điều tra, khảo sát chất lượng thực trạng của lớp 5A đầu năm học.
II. Tìm hiểu nguyên nhân.
III. Nghiên cứu lí luận.
IV. Biện pháp cụ thể.
1. Đọc mẫu tốt.
2. Chuẩn bị hướng dẫn đọc diễn cảm tốt.
3. Tăng cường luyện đọc diễn cảm trên lớp.
a. Luyện đọc đúng âm tiết.
b. Xác định sắc thái đọc.
c. Ngắt nghỉ đúng chỗ khi đọc.
d. Nhịp điệu đọc phù hợp.
e. Thể hiện nét mặt, điệu bộ khi đọc.
f. Tổ chức các hình thức đọc phong phú.
1.1 Cơ sở lý luận.
Trong giáo dục ở nhiều nước phát triển và nhiều nước trong khu vực, việc

nghiên cứu để cải tiến phương pháp đối với việc nâng cao chất lượng và hiệu quả
đào tạo luôn được chú trọng thích đáng. Thông qua nghiên cứu mà kế thừa và phát
huy những thành tựu đã được thử thách qua nhiều thế hệ, đồng thời tìm ra cách
phối hợp một cách hợp lý giữa truyền thống và hiện đại, để đáp ứng những yêu cầu
mới của kinh tế và xã hội đối với sự nghiệp giáo dục. Với quan niệm như vậy thì
việc nghiên cứu đề tài cũng có thể hiểu là tìm cách đưa các nhân tố mới vào quá
trình dạy học, trên cơ sở phát huy những thành tựu và kinh nghiệm dạy học đã có
để nâng cao dần chất lượng dạy học, nâng cao hiệu quả giáo dục. Hiểu như vậy sẽ
không phủ nhận những mặt tích cực của đội ngũ giáo viên, của nội dung và
phương pháp dạy học hiện hành và cũng không chỉ bằng lòng với những cái đã có
mà không ngừng cải tiến cái đã có, khắc phục những tồn tại trong dạy học hiện
nay, tiếp cận những xu thế tiến bộ trong thời đại hiện nay.
Tiểu học với tư cách là bậc học nền tảng mà nền tảng thì cần được xây dựng
vững chắc, vì vậy người giáo viên Tiểu học không chỉ trang bị cho mình vốn kiến
thức, phương pháp cơ bản, mà còn phải luôn nghiên cứu tìm tòi sáng tạo để nâng
cao chất lượng giảng dạy, đáp ứng mục tiêu đào tạo thế hệ trẻ của ngành giáo dục.
Tập đọc lớp 5 là một phân môn mang tính nghệ thuật với hai yêu cầu cơ bản là rèn
đọc diễn cảm và cảm thụ tốt. Có cảm thụ tốt mới đọc tốt, có giúp học sinh tìm hiểu
------------------------------------------------- 3--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nội dung thì mới xây dựng tốt tình cảm, tư tưởng cho học sinh trong các giờ dạy
học. Muốn thực hiện được những đặc trưng cơ bản và nhiệm vụ trên thì người giáo
viên nhất thiết phải hiểu được quy luật của việc cảm thụ văn chương, đi từ nghệ
thuật đến nội dung. Vậy người giáo viên trước hết phải thấy cái hay cái đẹp của bài
văn, chuẩn bị tốt nội dung, hệ thống câu hỏi có liên quan đến nghệ thuật của bài.
Mỗi bài tập đọc là một tác phẩm văn học nhỏ bằng cách sử dụng ngôn từ phù hợp,

cách dùng cú pháp nghệ thuật văn học khéo léo và lối hư cấu đầy sáng tạo, các tác
giả đã sáng tác những tác phẩm văn học, gợi ra bức tranh vẽ về cuộc sống sôi nổi
đang diễn ra, về những cảnh đẹp của đất nước, những anh hùng trong chiến tranh
và trong lao động sản xuất…Người đọc thông qua hình tượng được xây dựng bằng
ngôn ngữ nghệ thuật mà tái hiện bức tranh đó bằng trí tưởng tượng của chính mình.
Phân môn Tập đọc trong Tiếng Việt là một trong những phân môn quan trọng
bởi có đọc tốt thì mới học tốt tiếng Việt. Đọc tốt ở phân môn Tập đọc là các em
được củng cố, khắc sâu thêm những tri thức, kỹ năng học tốt ở những phân môn
khác của tiếng Việt và các môn học khác. Chức năng của phân môn Tập đọc là
luyện đọc: rèn cho học sinh đọc đúng, đọc trôi chảy, tiến tới đọc hay (đọc diễn
cảm). Thông qua đọc đúng, đọc hay học sinh cảm thụ được cái hay cái đẹp của bài
văn, bài thơ. Nó là chìa khóa đưa các em vào kho tàng văn hóa, khoa học, giúp các
em nhận ra những tinh hoa của dân tộc đang được tàng trữ trong sách vở. Mỗi bài
tập đọc là một văn bản, là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực về cảnh đẹp đất
nước, con người, xã hội… Mặt khác, thể hiện được tâm hồn của tác giả không chỉ
có nội dung hấp dẫn của bài văn bài thơ mà còn phụ thuộc vào người đọc tác phẩm
đó. Trước hết người đọc phải đọc đúng, đọc chính xác, đọc trôi chảy, tiến tới đọc
diễn cảm, đọc theo vai thì mới diễn tả cảm xúc, tình cảm, thái độ của tác giả bộc lộ
qua từng nhân vật trong tác phẩm.
Đọc là một dạng ngôn ngữ, là qúa trình chuyển từ dạng chữ viết sang lời nói
có âm thanh Đọc diễn cảm là một yêu cầu đặt ra khi đọc những văn bản, văn
chương cần có các yếu tố của ngôn ngữ nghệ thuật. Đọc là việc thể hiện kĩ năng
làm chủ ngữ điệu, chỗ ngắt giọng, cường độ giọng... để diễn đạt đúng tính cách
tình cảm mà tác giả gửi gắm trong bài, đồng thời thể hiện sự thông cảm, cảm thụ
của người đọc với tác phẩm. Trên cơ sở đó nghiên cứu khả năng đọc diễn cảm của
học sinh lớp 5 để đưa ra những biện pháp thích hợp cho việc rèn kỹ năng đọc diễn
cảm cho học sinh, giúp các em biết đọc đúng chuẩn, chính xác, đọc to, rõ ràng,
ngắt nghỉ đúng câu; giúp các em biết thể hiện thái độ, tình cảm, ngữ điệu của mình
trong các bài tập đọc, học thuộc lòng, tập làm văn…, làm cho các em cảm thụ bài
văn một cách sâu sắc, trọn vẹn. Từ đó, các em biết sử dụng ngôn ngữ một cách

thành thạo trong giao tiếp. Hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm để giúp các em biết
đọc với giọng vui, buồn, giận dữ, trang nghiêm,... phù hợp với từng ý cơ bản của
bài đọc, phù hợp với kiểu câu, thể loại, đọc có cảm xúc, biết nhấn giọng ở những
từ ngữ gợi cảm, gợi tả, phân biệt lời nhân vật với lời tác giả. Bởi vậy nâng cao
năng lực đọc cho học sinh nhất là đọc đúng, đọc diễn cảm là hết sức cần thiết đối
với giáo viên cuối bậc tiểu học.
Yêu cầu cơ bản nhất của việc dạy tiếng Việt trong trường Tiểu học là dạy cho
học sinh 4 kỹ năng cơ bản: nghe, nói, đọc, viết. Đọc diễn cảm là một trong 4 kỹ
------------------------------------------------- 4--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

năng cơ bản của bộ môn tiếng Việt Tiểu học. Yêu cầu đọc đối với học sinh Tiểu
học là: Phát âm chính xác, đọc rõ ràng, lưu loát, có kỹ năng đọc thầm và bước đầu
đọc diễn cảm. Đọc diễn cảm không chỉ thuộc phạm trù tiếng mà còn thuộc về cả
phạm trù văn học, là một hoạt động cảm thụ văn học và mang tính nghệ thuật. Đọc
diễn cảm là một hình thức đọc thơ của thầy và trò trong các nhà trường nhằm mục
đích rèn luyện kỹ năng đọc và kỹ năng cảm thụ văn học cho học sinh. Văn chương
được chọn giảng trong sách giáo khoa tồn tại bằng văn bản chữ viết. Đọc diễn cảm
là hoạt động chuyển văn bản chữ viết sang văn bản âm thanh một cách trung thành
sao cho người nghe cảm nhận được nguyên giá trị nội dung cũng như giá trị nghệ
thuật của tác phẩm. Người đọc là nhân vật môi giới giữa tác giả, tác phẩm đối với
người nghe. Đọc diễn cảm được thực hiện trong tất cả các giờ tập đọc ở Tiểu học.
Đọc diễn cảm tốt tức là truyền được cảm xúc bài văn tới học sinh một phần lớn mà
chưa cần giảng giải. Thông qua các bài văn trong chương trình, học sinh được tiếp
xúc với ngôn ngữ nghệ thuật và cảm thụ được cái hay cái đẹp của văn chương.
Ngoài ra, rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 còn có nghĩa là hướng dẫn học
sinh tìm cách tìm hiểu nội dung, nghệ thuật dùng từ đặt câu, cách sử dụng thanh

điệu, khai thác vần, nhịp thơ, âm điệu thông qua việc làm bài tập, luyện đọc của
học sinh và qua giọng đọc mẫu của giáo viên. Tôi chọn đề tài này vừa muốn tìm
hiểu sâu hơn về phương pháp giảng dạy trong việc khai thác các yếu tố nghệ thuật
ở phân môn tập đọc lớp 5, qua đó góp phần giáo dục thẩm mỹ cho học sinh. Đồng
thời muốn đóng góp những giá trị cơ bản về kiến thức, biện pháp giúp trẻ học
Tiếng Việt một cách tốt nhất.
1.2 Cơ sở thực tiễn.
Môn tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động
ngôn ngữ cho HS. Trong đó đọc là một dạng hoạt động ngôn ngữ. Việc hướng dẫn
HS tìm hiểu bài, dựa trên các đặc điểm ngôn ngữ, các phong cách, các thể loại của
văn bản như: Cách đọc và khai thác để hiểu một bài thơ, một đoạn tả cảnh một câu
tục ngữ, một câu chuyện,…là khác nhau. Đồng thời cũng phải dựa trên những hiểu
biết về đề tài, chủ đề, kết cấu, nhân vật, quan hệ giữa nội dung và hình thức, các
biện pháp tu từ…Chỉ khi nào HS hiểu được mình đang đọc mới được coi là biết
đọc. Khi đọc mà hiểu được thì HS sẽ hứng thú hơn, ham học hơn. Tuy nhiên HS
Tiểu học không phải lúc nào cũng hiểu được dễ dàng những điều mình đang đọc vì
còn phải chú ý vào mặt chữ để đọc trơn và lưu loát. Ngoài ra do nghèo nàn về ngôn
từ, hạn chế về kỹ năng liên kết thành câu, thành ý, nên việc hiểu và nhớ nội dung
còn khó khăn. Đây là cơ sở đề xuất những biện pháp tối ưu nhất nhằm giúp học
sinh lớp 5 tự mình chiếm lĩnh tri thức mới và chất lượng đọc hiểu được kết quả cao
nhất. Vấn đề là làm sao dạy cho học sinh biết đọc, biết viết Tiếng Việt và gìn giữ
sự trong sáng của tiếng Việt trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong văn học…,
phải làm sao cho mọi người từ nhà trường đến xã hội coi tiếng Việt là vốn quý
không thể thiều được trong mỗi con người Việt Nam. Đối với việc giảng dạy khai
thác các yếu tố nghệ thuật trong giảng dạy tập đọc lớp 5, người thầy giáo cần hiểu
sâu hơn qua việc nghiên cứu trang bị hành trang thiết thực cho nghề nghiệp của
mình, từ đó chất lượng giảng dạy sẽ được nâng lên.
------------------------------------------------- 5--------------------------------------------GV :



SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Cùng với sự trưởng thành trong nhận thức nghề nghiệp, qua những năm được
nhà trường phân công giảng dạy lớp 5 và qua dự giờ trao đổi học tập đồng nghiệp,
tôi thấy còn bộc lộ nhiều tồn tại:
+ Có những học sinh tới lớp 5 đọc vẫn chưa lưu loát, chưa hay, ngắt nghỉ còn
bừa bãi, nhấn giọng lên xuống tùy tiện. Các em không hiểu được nội dung, không
hiểu được nghệ thuật, không hiểu được cái hay cái đẹp của tác phẩm. Bởi vì trình
độ học sinh không đồng đều, chưa nghiên cứu kỹ nội dung bài chưa cảm nhận
được cái hay của bài tập đọc.
+ Mặt khác, địa bàn của trường còn bị ảnh hưởng của ngôn ngữ địa phương
nên học sinh phần lớn còn đọc sai, phát âm nhầm lẫn l/n; ch/tr; s/x; d/r/gi. Trong
các giờ dạy tập đọc việc rèn đọc cho học sinh còn hạn chế giáo viên chưa chú ý rèn
đọc khi phát âm sai, khi ngắt nghỉ chưa đúng. Trong việc rèn đọc diễn cảm mang
tính chất hình thức, nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc hướng dẫn học sinh
rèn đọc: đọc thành tiếng, đọc thầm. Ngược lại, trong giờ tập đọc có giáo viên chỉ
chú trọng đến việc tìm hiểu nội dung bài, số lượng học sinh được đọc trong lớp ít,
chưa biết lên giọng, hạ giọng khi nào, nhấn giọng ở những từ ngữ nào. Nhất là khi
đọc lời các nhân vật chưa thể hiện được tính cách của nhân vật, qua đó giờ dạy
chưa đạt được mục tiêu của tiết học.
2. Chương 2: Nội dung vấn đề nghiên cứu
2.1. Thực trạng
Trong những giờ Tập đọc tôi đã được dự thì phần Tìm hiểu bài đa số các GV
đều sử dụng trung thành các câu hỏi trong SG mà hệ thống câu hỏi trong mỗi bài
thường có câu hỏi khó và câu hỏi khái quát, HS rất khó trả lời. Tuy nhiên GV chưa
quan tâm triệt để khi dạy phần đọc hiểu cho một bài Tập đọc, chưa vận dụng linh
hoạt, sáng tạo các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
1.1 Giáo viên
Chưa thường xuyên rèn đọc, rèn phát âm, những phụ âm sai. Chưa đầu tư quỹ

thời gian và rèn dứt điểm dẫn đến ảnh hưởng tới học sinh. Nhiều giáo viên đọc
chưa hay, chưa đúng nhất ở bậc mẫu giáo làm ảnh hưởng không ít tới việc đọc của
học sinh khi học 29 chữ cái. Hơn nữa trong giờ tập đọc còn có giáo viên chưa chú
ý đến học sinh đọc sai, chỉ chú ý đến học sinh đọc đúng, đọc hay. Các em này được
làm việc liên tục trong giờ dạy do vậy các em đọc tốt càng đọc tốt, em đọc yếu vẫn
hoàn yếu.
Giáo viên còn nặng về phương pháp truyền thống, nặng thuyết trình, không
chú ý năng lực chủ động của học sinh. Gọi học sinh đọc ít, kể cả khâu rèn đọc và
đọc giảng. Nhất là khi đọc diễn cảm, giáo viên khá đọc mang tính hình thức. Chưa
chú ý đến việc rèn đọc cho học sinh, nhận xét bạn đọc đúng hay sai để sửa cho bạn
và điều chỉnh cho mình khi đọc sai. Khi học sinh đọc sai, cho đọc lại để sửa thì
chưa rèn dứt điểm đối với những lỗi sai của học sinh. chưa chú ý đến nhóm đôi nối
tiếp đọc cho bạn nghe và ngược lại. Chưa chú ý đến khâu rèn đọc thường xuyên ở
các tiết dạy tập đọc và các tiết học khác. Cũng có khi giáo viên hướng dẫn đọc diễn
cảm qua loa chỉ chú trọng vào từng bài cụ thể, chưa khái quát thành dạng tổng hợp.
Đối với trường Tiểu học, đội ngũ giáo viên đều có trình độ đào tạo đạt chuẩn và
------------------------------------------------- 6--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

trên chuẩn song vẫn có một số ít giáo viên chưa say sưa tìm tòi nghiên cứu, tiếp
cận các phương pháp dạy học hiệu quả nên chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới
của giáo dục hiện nay. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả
dạy đọc diễn cảm còn hạn chế.
1.2 Học sinh
- Một số học sinh đã đọc kém lại lười học, không chú ý đến cách hướng dẫn
đọc của cô, không nghe những bạn đọc đúng để mình học tập, đọc đúng giống bạn.
- Đối với những em đã đọc đúng thì chưa chịu rèn kĩ năng đọc diễn cảm (đọc

hay) để thể hiện được cảm xúc, tình cảm, thái độ qua giọng đọc và tính cách của
các nhân vật như: đọc đúng tốc độ, cao độ, trường độ và âm sắc. Việc chuẩn bị bài
của các em ở nhà chưa kĩ, không luyện đọc nhiều lần trước khi đến lớp.
Về phía HS, các em còn xem nhẹ môn Tập đọc nên chưa có sự chuẩn bị bài trước,
các em chứ nắm rõ mối quan hệ về nghĩa; quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng từ nên
ngắt hơi chưa đúng, chưa biết nhấn giọng ở những từ ngữ gợi cảm, gợi tả dẫn đến
chưa thể hiện được giọng đọc diễn cảm của bài. Các em cứ đọc, cứ trả lời các câu
hỏi trong SGK làm mất đi tính tích cực, chủ động, sáng tạo. Nên các em chưa tham
gia hào hứng phần tìm hiểu nội dung bài. Vì vậy chất lượng đọc diễn cảm còn thấp.
Năm học 2013 – 2014, được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường,
ngay đầu năm học, khi nhận lớp tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đọc của lớp
và thu được kết quả cụ thể như sau:
Đọc phát âm Đọc ngắt nghỉ
Đọc đúng
Đọc diễn cảm
Tổng
sai
sai
Lớp số học
Số
Tỷ lệ
Số
Tỷ lệ
Số
Tỷ lệ
Số
Tỷ lệ
sinh
lượng
%

lượng
%
lượng
%
lượng
%
5A
27
8
29,6
13
48,2
5
18,5
1
3,7
Sau khi có kết quả khảo sát, tôi đã ghi chép lại thật tỉ mỉ, cụ thể tên từng
em học sinh mắc lỗi gì vào sổ theo dõi lớp và lập kế hoạch đề ra biện pháp rèn đọc
cho các em học sinh trong cả năm học, trong đó có một số nguyên nhân như:
- Do phương ngữ địa phương ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả tập đọc:
+ Ngữ điệu đọc kéo dài ê, a. Sai cách ngắt nghỉ, nhấn giọng.
+ Ngọng âm n/l, phát âm sai n/l một cách phổ biến.
Ví dụ: Nắng mưa-lắng mưa
Lo lắng- no nắng
Nắn nót-lắn lót
No nê-lo lê
- Do học sinh chưa thấy được ý nghĩa quan trọng của việc đọc diễn cảm và
học sinh chưa biết cách luyện đọc diễn cảm, chưa có thói quen tìm hiểu, xác định
cách đọc của mỗi bài khi luyện đọc bài.
- Do bộ máy phát âm (ngọng bẩm sinh)

- Do ảnh hưởng của ngôn ngữ địa phương phát âm chưa chuẩn, ông bà, bố mẹ,
người lớn nói thế nào các em bắt chước như thế.
------------------------------------------------- 7--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Do bố mẹ ở địa phương khác chuyển đến hay đến xây dựng gia đình nói,
phát âm chưa đúng.
Ví dụ: Bố mẹ phát âm sai: n/l lẫn lộn thì con cái cũng rất dễ nhầm như
vậy
2.2. Các giải pháp.
Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải
đọc hay (đọc diễn cảm). Để đạt được yêu cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện cho
bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho phép giáo viên dạy Tập đọc mà lại
đọc chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo viên phải đọc bài nhiều lần, đọc để thể
hiện được cảm xúc của tác giả khi viết bài văn đó. Dành quỹ thời gian cho việc
soạn bài và thiết kế các hoạt động cụ thể cô và trò ở từng đoạn của bài. Giáo viên
phải chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối tượng học sinh đọc yếu,
nhất là tiết luyện đọc ở buổi hai. Giáo viên phải nên sửa, rèn dứt điểm cho học sinh
phát âm sai ở từng cặp phụ âm mà em đó hay phát âm sai hoặc đọc chưa đúng.
Giáo viên trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng cơ bản về đọc diễn cảm,
phải đọc mẫu thật tốt và hướng dẫn các em theo yêu cầu đó. Giáo viên phải hiểu
thật thấu đáo nội dung bài văn, bài thơ; cần nhiều phương pháp, hình thức dạy học
thích hợp. Phải biết đặt ra cho từng đối tượng những yêu cầu cụ thể. Trong giảng
dạy nói chung cũng như trong giờ tiếng Việt nói riêng, người giáo viên phải biết lôi
cuốn học sinh, tạo ra được không khí vui vẻ, phấn khởi trong học tập.
Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy để lựa chọn nội dung,
phương pháp, hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của lớp mình. Sưu tầm

đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy để học sinh hứng thú
học tập và tiếp thu bài sau. giáo viên cần chú ý đến yêu cầu của phân môn Tập đọc
là: “Rèn đọc”, đọc càng nhiều càng tốt.
Đối với học sinh yêu cầu các em đọc kĩ trước bài ở nhà, có đọc trước thì mới
biết từ nào khó đọc, hay đọc sai để đến lớp nghe cô hướng dẫn rồi sửa chữa và tự
phát hiện ra tại sao mình đọc chưa đúng, tại sao mình đọc chưa hay.
Học sinh thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kì một văn bản nào nói chung
hay trong các tiết tập đọc nói riêng. Các em cần có sự ham thích đọc, có ý thức tự
luyện đọc. Tham gia đầy đủ các câu lạc bộ thi đọc của nhà trường tổ chức; sưu tầm
sách báo để đọc.
Để thực hiện được mục đích, yêu cầu rèn đọc diễn cảm, luyện tập cụ thể trong
giờ tập đọc, tôi chú ý đến khâu sau:
2. 2.1 .Đọc mẫu tốt:
Giáo viên phấn đấu đọc mẫu thật diễn cảm, vừa gây hứng thú cho học sinh,
vừa có cơ sở để dạy các em đọc tốt. Để đọc mẫu tốt, tôi đã phải rèn luyện khá công
phu cả về giọng đọc, kĩ thuật đọc lẫn năng lực cảm thụ văn học.
Tìm hiểu bài tập đọc bắt nguồn từ việc tìm bối cảnh lịch sử, hoàn cảnh sáng
tác, vị trí của bài (đoạn trích) trong tác phẩm, trong sự nghiệp sáng tác của tác giả.
Tìm hiểu bài văn để cảm thụ sâu sắc, tinh tế sẽ tìm được cách đọc hấp dẫn. Nhiều
khi tôi thở đọc to lên bài văn, bài thơ thật nhiều lần để tự mình tạo lên những rung
động trong việc cảm thụ bàiđó. Sau khi đã xác định được bài văn, bài thơ đó trong
------------------------------------------------- 8--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

không gian và thời gian của nó, tôi đã đi sâu vào tìm hiểu văn bản chữ nghĩa của
bài văn, tìm hiểu nội dung bài. Lúc đó tôi tự đặt ra câu hỏi:
- Bài văn thuộc thể loại gì?

- “Chữ nghĩa” trong bài văn được hiểu như thế nào?
- Bố cục được chia làm mấy phần?
- Kết cấu ra sao?
- Bài này phản ánh hiện thực gì của cuộc sống?
- Tác giả nêu vấn đề gì?
- Nội dung bài chứa chất lí lẽ, tư tưởng, tình cảm gì?
Hiểu được bài văn đầy đủ không phải là việc dễ dàng.
Ví dụ: Trong bài “Ê – i – li, con” vì sao chú Mo-ri-xơn lại nói với con khi từ
biệt:
… “Cha đi vui, xin mẹ đừng buồn!”
Trong bài “Tiếng đàn Ba – la – lai – ca trên sông Đà”
… “Trên sông Đà
Một đêm trăng chơi vơi…”
Ta hiểu thế nào về từ “Chơi vơi”?
Hiểu rồi chưa đủ, phải cảm thụ được cái hay, cái đẹp của bài văn và phải chỉ
được nó hay ở đâu, tại sao hay.
Ví dụ: Khi dạy bài “Đất nước”.
…Mùa thu nay khác rồi.
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi.
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới.
Trong biếc nói cười thiết tha…
Tôi suy nghĩ rất nhiều để tìm ra cái hay, cái đẹp trong ngôn từ, trong hình
ảnh. Lời thơ rất giản dị mà ý thơ lung linh ảo giác. Ngoài việc sử dụng phép nhân
hoá (thay áo mới, trời thu nói cười…) tác giả còn sủ dụng viện pháp chuyển đổi
cảm giác (thiết tha) để diễn tả hết lòng tự hào, khẳng định chủ quyền của mình
trước cảnh đẹp tự do, lồng lộng của đất trời trong mùa thu thắng lợi. Một mùa thu
phơi phới, rộn ràng…
Có thể nói đọc diễn cảm một bài văn, bài thơ phải bắt đầu từ cảm xúc của
lòng mình, giống như người diễn viên trên sân khấu, phải nhập vai với tác giả, phải

sống cuộc sống của tác phẩm - phải cất lên được tiếng nói truyền cảm cho học sinh
nghe.
2. 2. 2. Rèn phát âm đúng: Để rèn luyện cho học sinh phát âm chuẩn giáo viên
phải hướng dẫn học sinh phát hiện lỗi và sử lỗi cho học sinh. Trong gời tập đọc tôi
gọi học sinh khá đọc bài, và giao nhiệm vụ cụ thể các em khác đọc thầm theo tòm
những tiếng khó đọc, các phụ âm hay đọc sai. Gọi học sinh phát hiện và phát âm,
giáo viên chốt lại cuối cùng. Chẳng hạn: Các em hay phát âm sai âm n/l, giáo viên
nói khi phất âm n: đầu lưỡi thẳng (vì đó là âm tắc), l là âm sắc phát âm đầu lưỡi
cong lên hoặc “tr” đầu lưỡi thụt vào, “ch” lưỡi để thẳng…
Ví dụ: Dạy bài: “Một chuyên gia máy xúc”.
Tôi chia bài này làm 3 đoạn:
------------------------------------------------- 9--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

+ Đoạn 1: Từ đầu ….đến êm dịu
+ Đoạn 2: Tiếp đến thân mật.
+ Đoạn 3: Phần còn lại.
- Gọi học sinh khá đọc, các em khác theo dõi đọc thầm theo, tìm tiếng khó
đọc, hay phát âm sai.
- Cho học sinh đọc nối tiếp theo đoạn.
- Gọi học sinh trả lời (2, 3 em). Giáo viên ghi bảng (nổi bật lên, nét giản dị,
A - lếch - xây).
- Gọi 2, 3 học sinh đọc, nhận xét phất âm đúng hay sai, gọi học sinh đọc lại.
(Đối với từng tiếng, từ khó đọc). Giáo viên thống nhất cách đọc đúng. Do thời gian
tiết Tập đọc có hạn nên những học sinh phát âm sai ở tiết luyện tập buổi hai tôi rèn
dứt điểm. Đối với phụ âm n/l tôi cho học sinh phát âm như sau:
+ Luyện phát âm đúng âm “n” trong các từ:

VD: Nóng nực, nuôi nấng, nơp nớp, na ná, nao núng, nấy nương, não nùng, non
nước này, nung nấu, nồng nàn…
+ Luyện phát âm đúng âm “l” trong các từ:
VD: Lắm lỗi, lầm lỗi, lẫn lộn, lấp lánh, lọt lòng, lầy lội, la lối, lập loè, lừng lẫy,
làm lụng, lai láng, lạnh lẽo, lanh lảnh, lành lặn,…
+ Luyện cả “n và l”.
VD: Nới lỏng, nói lại, nước lửa, nức lòng, làm nũng, làng nước…
- Cụ thể: Trong lớp tôi em Khiêm khi đọc luôn phát âm sai. Tôi tìm nhiều từ
có phụ âm n, l để gọi em phát âm. Gọi em khá đọc trước, em nghe đọc lại, đọc
nhiều lần sử đến khi em đọc đúng. Khi đã sửa cho em đọc đúng rồi, trong các tiết
học sau tôi luôn luôn chú ý đến em khi đọc xem em còn mắc lỗi lại nữa không để
kịp thời uốn nắn, sửa chữa nếu em mắc lại. Vì số lượng học sinh mắc lỗi này nhiều
nên tôi sửa sai cho những em yếu nhất một cách triệt để, còn những em khác tôi
hướng dẫn cho những em đọc tốt biết cách kềm bạn và giao cho các em nhiệm vụ
kèm cặp bạn. Sau một tuần tôi sẽ trực tiếp kiểm tra các em. Các phụ âm khác khi
học sinh phất âm sai tôi tiến hành tìm các từ ngữ có âm đó luyện phát âm cho học
sinh ngay trong giờ và luyện thêm ở những tiết dạy luyện tập buổi hai.
2. 2.3. Rèn đọc đúng:
Đây là một việc làm hết sức quan trọng. Bởi vì học sinh không thể đọc hay
khi các em đọc sai âm Tiếng Việt. Trước tiên tôi sửa cách đọc kéo dài giọng. Tôi
luyện cho học sinh đọc đúng tốc độ cần có của học sinh lớp 5. Giáo viên đọc mẫu
tốc độ trong 1 phút, sau đó yêu cầu tất cả học sinh luyện đọc lại đoạn giáo viên vừa
đọc theo đúng thời gian. Giáo viên và học sinh trực tiếp kiểm tra tốc độ đọc vào
các giờ truy bài, kiểm tra bài cũ và trong chính các giờ tập đọc giúp học sinh có
thói quen đọc với tốc độ hợp lý không kéo dài nhưng cũng không quá nhanh, liến
thoắng và đọc với âm lượng vừa phải. Đối với các lớp 1, 2, 3 việc đọc mẫu thường
do giáo viên đảm nhiệm. Đến lớp 5 kỹ năng đọc của học sinh đã được nâng cao,
nhiều học sinh có thể đọc đạt tới trình độ chuẩn trong những trường hợp nhất định.
Do vậy, tôi thường gọi một số học sinh khá, giỏi đọc làm mẫu trước toàn bài sau đó
gọi học sinh đọc nối tiếp đoạn kết hợp giảng từ… khi các em đọc tôi kết hợp:

+ Khen những em đọc đúng, xem đó như là mẫu cho cả lớp noi theo.
-------------------------------------------------10--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

+ Dùng lời nói kết hợp chữ viết, ký hiệu và đồ dùng dạy học, hướng dẫn học
sinh cách ngắt nghỉ hơi, tốc độ đọc, giọng đọc thích hợp. Mỗi đoạn gọi 2, 3 học
sinh đọc. Gọi học sinh nhận xét bạn và đọc lại chú ý đọc ngắt nghỉ những cụm từ
trong những câu văn dài bài văn xuôi.
Một việc làm hết sức quan trọng trong việc luyện đọc đúng âm Tiếng Việt là
luyện cho học sinh trong lớp phát âm đúng các tiếng có phụ âm l/n.
Ví dụ: Nước như ai nấu chết cả cá cờ………………(lước như ai lấu).
Hoa nở……………….(hoa lở).
Tôi đã vận dụng biện pháp sửa tật ngôn ngữ để sửa cho học sinh ngọng như sau:
Khi phát âm những tiếng có phụ âm n, tôi hướng sẫn các em phát âm theo
cách giáo viên vừa kết hợp phát âm mẫu, vừa mô tả cách phát âm để học sinh
luyện dưới lưỡi mở hơi sát vào hai môi hé, lưỡi vào trong.
Khi phát âm những tiếng có phụ âm l, cần đẩy lưỡi cong và cao lên, tì vào
vòng miệng rồi bật mạnh lưỡi để lưỡi trượt theo vòng miệng đẩy hơi ra hai môi.
Khi phát âm những âm đầu l cần lấy hơi trong miệng và lưỡi ép miệng cho cứng
rồi khẽ bật đầu lưỡi một chút để hơi thoát ra.
Ví dụ: Trong bài “Mùa thảo quả” Tiếng Việt 5 tập 1.
Tiếng “nồng” trong “thơm nồng”. Học sinh phát âm “n-nồng”.
Giáo viên phát âm mẫu, học sinh phát âm cùng và tự học sinh phát âm từ
chậm, rõ từng âm đến phát âm nhanh liền hai âm và đọc trong từ. Không chỉ trong
một bài mà ở tất cả các bài đều áp dụng cách sửa ngọng tiến có âm đầu l/n như
cách nêu trên. Dần dần hình thành thói quen tự sửa cho học sinh, không những sửa
trong giờ tập đọc mà ở tất cả giờ học khác.

Ví dụ: Bài “Một chuyên gia máy xúc”
“Thế là/ A-lếch- xây đưa bàn tay vừa to/ vừa chắc ra/ nắm lấy bàn tay đầy dầu mỡ
của tôi lắc mạnh và nói”
Sau khi học sinh phát hiện câu dài, giáo viên ghi vào bằng giấy hoặc bảng
phụ gọi 2, 3 em đọc. Các em khác nhận xét bạn ngắt nghỉ đúng chưa, ngắt hơi,
nghỉ hơi sau với những tiếng nào, em có đồng ý không? Mời em đó đọc lại. Học
sinh đọc và ngắt hợc nghỉ để các bạn khác nhận tôi xét bổ xung và giáo viên thống
nhất cách đọc.
Đối với những em đọc yếu chú ý cho các em đó đọc nhiều hơn. Hôm nay
đọc một câu, ngày mai đọc hai câu, và tăng dần số câu. Các em khác chú ý nghe
nhận xét vổ xung bạn đọc. Nếu bạn vẫn đọc sai tiếp tục cho em đó đọc. Trong khi
đọc nối tiếp đoạn kết hợp đặt câu hỏi gợi ý để các em trả lời hiểu những từ được
chú thích trong bài để học sinh hiểu nghĩa của từ.
Ví dụ: Bài “Lòng dân” có các từ: tui (tôi); ra lịnh (ra lệnh); thiệt (thật)…
Hoặc bài “Thư gửi các học sinh” các từ: giời (trời); giở đi (trở đi)
Trong phần rèn đọc đúng này, tôi tổ chức cho các em đọc cá nhân đọc trong
nhóm, luyện đọc theo cặp, đọc trước lớp. (Đọc cho bạn nghe và ngược lại) nhận
xét bạn đọc và sửa nếu bạn đọc sai. Đối với những em đọc kém tôi nhẹ nhàng gọi
học sinh đọc lại để sửa, động viên khuyên khích kịp thời để các em tự tin hơn và
không chán nản, mặc cảm. Tôi luôn dùng những từ “gần đúng” để các em có ý
thức tự đọc để vươn lên. Ngoài ra, tôi cho các em đọc tốt ngồi kèm những em đọc
-------------------------------------------------11--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

yếu trong khi luyện đọc ở lớp như vậy việc luyện đọc nhóm, đọc theo cặp đạt kết
quả cao hơn.
Đối với các bài thơ: Đọc đúng trong bài thơ không những phát âm đúng

phải biết ngắt nghỉ theo nhịp thơ, nhấn gịng các từ ngữ. Khi đọc cần ngắt nhịp 2/3
hay 3/4 hay 4/4… Gọi học sinh đọc các khổ thơ cho các em nhận xét ngắt nhịp
đúng chưa, ngắt nhịp ở những tiếng nào. Giáo viên ghi khổ thơ vào bảng, giấy để
thống nhất cách đọc.
Ví dụ: Bài “Hành trình của bầy ong.”
Gọi học sinh đọc, nhận xét, đọc lại và thống nhất cách ngắt nhịp: 4/2 hay 3/5.
“ Chắt trong vị ngọt/ mùi hương
Lặng thầm thay/ những con đường ong bay
Trải qua mưa nắng/ vơi đầy
Men trời đất/ đủ làm say đất trời.
Hoặc bài: “Chú đi tuần” không ngắt nhịp cố định mà chỉ cần ngắt theo cảm xúc:
Chú đi tuần/ đêm nay
Hải Phòng/ yên giấc ngủ say
Cây/rung theo gió/ lá/bay xuống lòng đường
Chú đi qua cổng trường/
Các cháu miền Nam/yêu mến.
Ngoài ra không những tôi luyện cho học sinh đọc ngắt đúng nhịp thơ tôi còn rèn
cho học sinh biết đọc vắt dòng đúng.
Ví dụ: Trong bài “Một chuyên gia máy xúc”
- Học sinh đọc thầm đoạn một trả lời câu hỏi:
Hỏi : Anh Thuỷ gặp anh A-lếch-xây ở đâu?
Học sinh trả lời: “Hai người gặp nhau ở công trường xây dựng”.
Hỏi: Dáng vẻ của A-lêchs –xây có gì đặc biệt khiến anh Thuỷ chú ý?
- Gọi học sinh trả lời, bạn nhận xét bổ sung, giáo viên chốt lại cuối cùng
2. 2. 4. Đọc kết hợp giảng:
- Đọc kết hợp với tìm hiểu nội dung nghệ thuật của văn bản trau dồi kỹ năng
đọc hiểu, nắm bắt thông tin bước đầu qua đọc, các em cảm thụ được cái hay cái
đẹp cảu bài văn, bài thơ để tạo điều kiện cho các em đọc diễn cảm cả bài.
- Ngoài việc rèn đọc đúng (phải luyện đọc) cần giúp học sinh hiểu nghĩa của
từ ngữ thông qua đọc và trả lời những câu hỏi thông qua từ ngữ để học sinh hiểu

được nội dung bài đọc. Tôi có thể giao nhiệm vụ bài tập cụ thể ở từng giai đoạn
cho học sinh trả lời nhận xét, trao đổi báo cáo kết quả để nhận xét, khi tổ chức lớp
học tôi cho các em hoạt động càng nhiều càng tốt. Tôi cố gắng phối hợp đàm thoại
cô – trò với đàm thọai trò – trò. Ngoài hình thức cả lớp cùng tìm hiểu dưới sự
hướng dẫn của giáo viên tôi còn chọn thêm những hình thức khác như:
+ Chia lớp thành các nhóm để học sinh cùng nhau trao đổi câu hỏi. Sau đó,
đại diện các nhóm trả lời câu hỏi trước lớp. Giáo viên điều khiển lớp đối thoại, nêu
nhận xét thảo luận tổng kết.
+ Chỉ định 1-2 em điều khiển lớp trao đổi về bài đọc dựa theo các câu hỏi
trong sách giáo khoa. Học sinh điều khiển lớp có thể bổ sung câu hỏi như: “Bạn
cho mình biết…”. Giáo viên chỉ nói những điều cần thiết để điều chỉnh, khắc sâu,
-------------------------------------------------12--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

gây ấn tượng về những gì học sinh trao đổi thu lượm được. Giáo viên là người chốt
lại cuối cùng hoặc nhất trí trả lời của các em. Trong khi học sinh trả lời tôi chú ý
đến cách diễn đạt, cách dùng từ ngữ cuả các em để vận dụng ở các môn học khác.
2. 2. 5. Rèn đọc diễn cảm, đọc hay: Đọc diễn cảm giúp học sinh tìm hiểu nội
dung, nghệ thuật của một tác phẩm văn học. Kỹ năng đọc không chỉ có ý nghĩa
khởi động cho quá trình nhận thức mà còn giúp học sinh cảm nhận được cảm xúc
của tác giả trong mỗi hình ảnh, chi tiết của bài: Đồng thời cách đọc của các em
chính là cách các em bộc lộ cảm xúc của mình về tác phẩm đó. Vì vậy, việc đọc
diễn cảm thường có việc tham gia của nhiều yếu tố. Trong đó liên tưởng và tưởng
tượng thường giữ vai trò then chốt, giúp cho người đọc có những dự cảm hình
dung về diễn biến sự việc trong tác phẩm. Cách đọc diễn cảm là cách đọc có giọng
đọc, nhịp điệu phù hợp với nội dung ý nghĩa của bài, góp phần thể hiện tính cách
linh hoạt đặc sắc của nghệ thuật ngôn từ Tiếng Việt trong mỗi bài. Đọc diễn cảm

không những đạt yêu cầu đọc đúng âm mà còn đọc đúng ngữ điệu, đọc truyền cảm
và có sự kết hợp giữa ngữ điệu đó với các yếu tố kèm ngôn ngữ như nét mặt, cử
chỉ, điệu bộ, ánh mắt góp phần diễn tả nội dung bài học và hướng tới người nghe.
Vì vậy, muốn đọc diễn cảm phải nắm giữ được kỹ thuật đọc đúng, cảm thụ được
văn bản và phải biết hướng tới người nghe để giọng đọc trở lên truyền cảm. Đối
với học sinh lớp 5. Yêu cầu học sinh đọc đúng, diễn cảm là yêu cầu trọng tâm nên
phải dành thời gian thích hợp.
2. 2. 6. Chuẩn bị hướng dẫn cho học sinh đọc diễn cảm tốt: Việc luyện đọc diễn
cảm tốt chưa đủ, tôi còn phải chuẩn bị để hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm trên
lớp cho chu đáo. Sự chuẩn bị đó được ghi lại (đánh dấu) trên văn bản sách giáo
khoa. Coi đây cũng là một bộ phận của giáo án lên lớp. Mặc dù trong sách giáo
viên cũng hướng dẫn đọc nhưng tôi vẫn tìm mọi khả năng, tránh dập khuôn máy
móc.
Ví dụ: Bài “Đất nước” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
Khổ 1, 2: Đọc giọng trầm lắng, đượm buồn.
Khổ 3, 4: Đọc giọng khoẻ, vui, tha thiết.
Khổ 5: Đọc giọng thành kính, tự hào.
Gạch chân những từ cần nhấn giọng. Những câu, những đoạn trọng tâm được
ký hiệu ngắt hơi (/) và nghỉ hơi (//). Ngoài ra có thể sử dụng những ký hiệu đọc
diễn cảm nếu thấy cần thiết: lên giọng (), xuống giọng (), kéo dài () ở những từ ngữ
quan trọng khi đọc bài văn.
Tôi còn xác định rõ trọng tâm luyện đọc diễn cảm từng bài phù hợp với từng
đối tượng học sinh, chú ý kiểu câu nào, thể hiện tình cảm gì, đoạn nào cần luyện
kỹ. Dĩ nhiên, khi lên lớp, còn có nhiều tình huống sư phạm mới mẻ cần xử lý.
Xong tôi thiết nghĩ, việc chuẩn bị cho việc đọc càng chu đáo càng giúp cho giáo
viên chủ động và sáng tạo trên lớp.
2. 2.7. Xác định sắc thái đọc (giọng đọc):
Muốn đọc diễn cảm một tác phẩm trước tiên cần xác định những sắc thái
tình cảm nào qua giọng đọc cho phù hợp với nội dung bài như: vui hay buồn, giận,
lo lắng, hóm hỉnh, chế diễu hay bực bội.

Ví dụ: Bài “Cửa sông” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
-------------------------------------------------13--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Cần đọc với giọng nhẹ nhàng tha thiết trầm lắng, chứa chan tình cảm thuỷ
chung, lòng biết ơn cội nguồn của tác giả khi nói tới hình ảnh Cửa sông.
Dù giáp mặt cùng biển rộng
Cửa sông chẳng dứt cội nguồn
Lá xanh mỗi lần r i xuống
Bỗng…nhớ một vùng núi non.
Bài “Tiếng giao đêm” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
Đọc với giọng kể chuyện linh hoạt phù hợp với tình huống trong mỗi
đoạn, khi trầm buồn, lúc dồn dập căng thẳng bất ngờ để ca ngợi hành động cao
thượng của anh thương binh nghèo, dũng cảm xông vào đám cháy cứu một gia
đình thoát nạn.
2. 2. 8. Ngắt giọng đúng chỗ khi đọc: Khi đọc các văn bản, việc ngắt giọng trong
khi đọc không chỉ phụ thuộc vào dấu câu (ngắt giọng logic) mà còn căn cứ vào tình
tiết, nhịp điệu của bài, đó là cách ngắt giọng tâm lý, ngắt giọng thi ca.
Ví dụ: Bài “Những cánh buồm” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
Nên ngắt giọng lâu hơn sau mỗi vạch nhịp, ngắt giọng đúng nhịp thơ sẽ thể
hiện tình cảm mỗi người. Con – ngây thơ háo hức, khao khát hiểu biết.
Người cha - dịu dàng trầm lắng.
…Cha ơi!//
Sao xa kia chỉ thấy nước/thấy trời//
Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?//
Cha mỉm cười/xoa đầu con nhỏ://
“Theo cánh buồm/đi mói đến nơi xa//

Sẽ có cây, có cửa/có nhà//
Những nơi đó/cha chưa hề đi đến”.
Hoặc trong bài “Cao Bằng” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
Chú ý ngắt giọng tự nhiên giữa các giọng thơ sẽ thể hiện được lòng yêu
mến của tác giả đối với người dân Cao Bằng đôn hậu.
Rồi đến chị/rất thương//
Rồi đến em/rất thảo//
Ông lành/như hạt gạo//
Bà hiền/như suối trong//
2. 2. 9. Nhịp điệu đọc phù hợp: Với mỗi tác phẩm, dựa vào nội dung ta có thể xác
định nhịp điệu đọc nhanh hay chậm, dồn dập, căng thẳng hay hồi hộp, hiền hoà,
khoan thai hay gấp gáp.
Ví dụ: Bài “Thuần phục sư tử” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
Giáo viên giúp học sinh tìm đúng giọng đọc đoạn văn – căng thẳng, hồi hộp
ở đoạn kể Ha-li-ma lần đầu gặp sư tử, trở lại nhẹ nhàng khi sư tử quen dần với
nàng, nhấn giọng những từ ngữ gợi cảm.
… “Nhưng mong muốn hạnh phúc đã giúp nàng tìm ra cách làm quen chúa
sơn lâm. Tối đến nàng ôm một con cừu non vào rừng. Thấy có mồi, sư tử gầm lên
một tiếng, nhẩy bổ tới. Ha-li-ma cũng hét lên khiếp đảm/rồi ném con cừu xuống
đất.
-------------------------------------------------14--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mấy ngày liền, tối nào cũng được ăn món thị cừu ngon lành trong tay Ha-lima, sư tử dần dần đổi tính. Nó quen với nàng, có hôm còn nằm cho ngàng chải bộ
bông bờm sau gáy”.
Nhưng cũng có bài, trong mỗi đoạn thơ nhịp điệu đọc lại được xác định khác
nhau và đọc một cách linh hoạt.

Ví dụ: Bài “Trí dũng song toàn” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
Đoạn 1: Từ đầu đến “Mời ông đến hỏi cho ra nhẽ”: Đọc với giọng ân hận
xót thương đoạn Giang Văn Minh khóc.
Đoạn 2: Tiếp đến “Mỗi năm cống nạp một tượng vàng để đền mạng Liễu
Thăng”: Đọc với giọng cứng cỏi đoạn Giang Văn Minh ứng đối.
Đoạn 3: Tiếp đến “ Sai người ám hại ông”: Đọc giọng dõng dạc, tự hào
(Bạch Đằng thuở trươc máu còn loang)
Đoạn 4: Còn lại.: Đoạn kết bài đọc chậm, giọng xót thương sứ thần Giang
Văn Minh trí dũng song toàn bảo vệ được quyền lợi và danh dưj cảu đất nước khi
đi sứ nước ngoài.
2. 2.10. Thể hiện nét mặt điệu bộ khi đọc: Nết mặt, cử chỉ, điệu bộ, ánh mắt của
người đọc là những yếu tố kèm theo ngữ điệu, được sử dụng kết hợp với giọng đọc
tạo nên sự giao cảm giữa người đọc và người nghe, do đó tạo nên hiệu quả tiếp
nhận tốt ở người nghe.
Ví dụ: Bài “Một vụ đắm tàu” Tiếng Việt lớp 5 tập 2.
… “Chiếc xuồng cuối cùng được thả xuống. Ai đó kêu lên: “còn chỗ cho một
đứa bé”. Hai đứa trẻ sực tỉnh lao ra ngoài - đứa nhỏ thôi! nặng lắm rồi - một người
nói. Nghe thế, Giu-le-ét-ta sững sờ, buông thõng hai tay, đôi mắt thẫn thờ tuyệt
vọng”.
Khi đọc đoạn đầu cần thể hiện nét mặt mừng rỡ, hi vọng, đoạn sau nét mặt buồn,
xịu xuống, tuyệt vọng, thẫn thờ. Như vậy, người nghe dễ đón nhận và biểu lộ được
nội dung đoạn tốt hơn.
2. 2.11. Tăng cường luyện đọc diễn cảm trên lớp: Đọc và cảm thụ là hai hoạt
động có mối quan hệ qua lại trong quá trình tiếp xúc với bài tập đọc. Cảm thụ văn
học thông qua luyện đọc diễn cảm là con đường phù hợp với tâm lý học sinh cấp
1. Qua thực tế dự giờ thăm lớp nhiều giờ tập đọc chưa thành công vì giáo viên quá
coi nhẹ việc luyện đọc diễn cảm cho học sinh, phân bố thời gian cho phần này quá
ít. Nếu giờ dạy “thiên về giảng văn”, tất không khí trong lớp sẽ nặng nề, học sinh
mệt mỏi, giáo viên vất vả mà học sinh thu được hiệu quả không cao. Do đó, tôi đã
tăng cường luyện đọc diễn cảm cho học sinh ở trên lớp. Trong mỗi bước lên lớp cơ

bản, tôi đều có thể giúp học sinh luyện đọc diễn cảm với từng mức độ và biện
pháp khác nhau.
Đối với văn bản nghệ thuật, các bài văn xuôi: Giáo viên hướng dẫn học
sinh đọc diễn cảm thông qua việc dẫn dắt gợi mở để học sinh thể hiện tình cảm,
thái độ qua giọng đọc phù hợp với hình ảnh, cảm xúc trong bài thơ, phù hợp tính
cách nhân vật trong bài văn (bước đầu biết làm chủ được giọng đọc đối với ngữ
điệu, tốc độ, cao độ,trường độ, âm sắc nhằm diễn tả đúng nội dung bài. Đọc diễn
cảm phù hợp với sự cảm nhận riêng của từng cá nhân. Giáo viên có thể viết khổ
thơ ra bảng, giấy gắn trên bảng để học sinh tìm ra cách đọc).
-------------------------------------------------15--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ví dụ: Bài “Bầm ơi”.
Gọi 1, 2 em đọc cho học sinh nhận xét, giọng đọc bài thơ như thế nào? đọc
đúng chưa? (giọng trầm lắng thiết tha).
Em đọc lại: Đọc 2 câu thơ mở đầu:
“Ai về thăm mẹ quê ta
Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm”.
Hỏi: Bạn đọc đúng chưa? đọc với giọng thế nào? (với giọng nhẹ, trầm,
nghỉ hơi dài khi kết thúc) nhấn giọng ở đoạn ngân dài hơi hơn ở những từ ngữ
khẳng định hoặc mang rõ sắc thái cảm xúc: “Chiều nay có đứa con xa nhớ
thầm…”.
Trong khi đọc tôi hướng dẫn đọc đúng đối với những câu văn sau dấu chấm
lửng, ngắt nghỉ thế nào? đối với câu cảm, câu hỏi trong bài cần đọc như thế nào
mới đúng. Khi đọc trong các bài thơ, bài văn có các câu hỏi, câu kể, câu cảm giáo
viên cần hướng dẫn các em đọc đúng giọng của từng loại câu đó thì mới bộc lộ
được cảm xúc của từng nhân vật và của từng tác giả.

Ví dụ: Bài “Chú đi tuần”.
“Các cháu ơi! ngủ có ngon không?
Các cháu cứ yên tâm ngủ nhé!”.
Hoặc bài: “Một chuyên gia máy xúc” có câu văn:
- Đồng chí lái máy xúc bao nhiêu năm rồi?
- Chúng mình là đồng nghiệp đấy, đồng chí Thuỷ ạ!
Tôi hướng dẫn các em cần đọc đúng ngữ điệu khi đọc câu hỏi như nhấn giọng
để từ hỏi, cao giọng ở cuối câu. Nếu học sinh đọc chưa hay giáo viên có thể đọc
mẫu cho học sinh để học sinh nghe giọng đọc của cô để tự điều chỉnh mình đọc
theo cô. Để các em đọc tốt giáo viên cần tạo niềm hứng thú cho học sinh.
Ví dụ: Khi đọc bài “Hạt gạo làng ta” cuối giờ học giáo viên hát cho các em nghe
bài hát Hạt gạo làng ta mà đã được phổ nhạc.
Thông qua hiểu được nội dung bài đọc, phải hiểu được cảm xúc của tác giả
trong văn bản đó. Đối với nhân vật thể hiện được tính cách của nhân vật đó. Giọng
đọc thay đổi ở từng đoạn. Khi đọc câu đối thoại đọc như thế nào? đọc thế nào thể
hiện được từng giọng đọc của nhân vật.
Biết đọc bài văn với giọng kể nhẹ nhàng, hóm hỉnh hay với giọng niềm nở,
hồ hởi…để thể hiện được tính cách, cảm xúc của nhân vật người đọc cần hoà mình
vào từng nhân vật để tìm được cách đọc. Khi đọc diễn cảm tôi hướng dẫn các em
biết nhấn giọng ở các từ ngữ gợi tả, gợi cảm (tặc lưỡi, ngạc nhiên, giận dữ, thủng
thẳng, giả bộ) và biết đọc phân biệt lời các nhân vật.
2. 2.12. Tổ chức các hình thức đọc diễn cảm phong phú:
Để giúp học sinh chủ động tích cực, tự giác trong việc rèn kỹ năng đọc
diễn cảm. Giáo viên cần tổ chức các hình thức đọc diễn cảm phong phú đa dạng.
Tuỳ theo nội dung từng bài cũng như thể loại của từng bài để lựa chọn hình thức
đọc diễn cảm cho phù hợp như đọc cá nhân, nhóm, tổ, thi đọc tiếp sức, phân vai…
Trước tiên giáo viên hướng dẫn học sinh tự tìm cách đọc phù hợp với bài
(giọng đọc, nhịp điệu, ngắt, nghỉ…) sau đó nêu các hình thức cho học sinh luyện
đọc diễn cảm.
-------------------------------------------------16--------------------------------------------GV :



SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ví dụ: Bài “Lòng dân” Tiếng Việt lớp 5 tập 1.
Giáo viên tổ chức cho học sinh luyện đọc diễn cảm phân vai trong nhóm.
Mỗi nhóm luyện đọc theo vai người dẫn truyện, dì Năm, An, chú cán bộ, cai, lính.
Học sinh tự chọn vai theo ý thích và tự trao đổi và tìm ra cách đọc phù hợp.
Các nhóm thi đọc sẽ tạo nên không khí sôi nổi, tích cực và phát huy tính
sáng tạo của học sinh.
- Lời dẫn truyện: Chậm rãi, thong thả.
- Lời dì Năm và chú cán bộ: Ở đoạn đầu tự nhiên, ở đoạn sau dì Năm rất
khéo giả vờ than vãn khi bị chói, nghẹn ngào nói lời trối trăng khi bị dọa bắt chết.
- Lời An: thật thà, hồn nhiên, thông minh.
- Lời cai và lính: Hống hách, xấc xược.
Sau đó học sinh tự nhận xét, phát hiện cách đọc hay, phù hợp. Bình chọn
nhóm đọc diễn cảm hay nhất, bạn đọc diễn cảm tốt nhất.
Hoặc hướng dẫn các em phân biệt tên nhân vật với lời nói của nhân vật và
lời chú thích về thái độ, hành động của nhân vật: Ví dụ
Cai: (xẵng giọng)// Chồng chị à?
Dì Năm: - Dạ, chồng tui.
Cai: - Để coi. (quay sang lính)// Trói nó lại cho tao //(Chỉ dì Năm). Cứ trói
đi. Tao lịnh mà// (Lính trói dì Năm lại).
Khi đọc cần thể hiện đúng thái độ, tình cảm của nhân vật và tình huống kịch.
Cụ thể:
- Giọng cai và lính: Hống hách, xấc xược.
- Giọng dì Năm và chú cán bộ ở đoạn đầu: tự nhiên, ở đoạn sau dì Năm khéo
giả vờ than vãn khi bị trói, nghẹn ngào nói lời trăng trối với con khi bị dọa bắn
chết.

- Giọng An: Giọng một đứa trẻ đang khóc (An tham gia rất tự nhiên vào vở
kịch do má em dàn dựng, trong tình huống nguy hiểm, em khóc vì thực sự lo cho
má).
Hay bài “Sang năm con lên bảy” tiếng việt 5 tập 2
Giáo viên tổ chức cho học sinh đọc cá nhân, sau đó thì xem ai thể hiện được
giọng đọc nhẹ nhàng, tự hào, trầm lắng, diễn tả tâm sự của người cha với con khi
con đến tuổi tới trường.
Như vậy mỗi bài văn, bài thơ có nội dung khác nhau, tôi có thể lựa chọn
hình thức đọc diễn cảm khác nhau và luôn để học sinh nhận xét, rút kinh nghiệm
cụ thể từng cách đọc, giọng đọc. Giáo viên đánh giá kết quả bằng điểm cụ thể để
động viên kịp thời sự cố gắng của tất cả học sinh trong lớp, luôn tạo không khí rèn
đọc diễn cảm sôi nổi, chủ động, tích cực sáng tạo cho mỗi cách đọc của các em.
Các em sẽ thấy hào hứng khi rèn đọc diễn cảm sau phần tìm hiểu bài của mỗi giờ
tập đọc.
Khi học sinh đọc chưa đạt, không vừa ý, tôi kiên trì uốn sửa cách đọc cho
học sinh một cách cụ thể mà ân cần, động viên học sinh đọc tốt, khuyến khích biểu
lộ tình cảm riêng.

-------------------------------------------------17--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Đối với văn bản phi nghệ thuật: Hướng dẫn học sinh đọc xác định
ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với nội dung thông báo làm rõ thông tin cơ bản giúp
nghe tiếp nhận được những vấn đề quan trọng hay nổi bật trong văn bản.
- Đọc diễn cảm sau khi học sinh đã tóm tắt hiểu được nội dung của văn bản.
- Khi rèn đọc lần cuối tiết học, học sinh phải thể hiện được cảm xúc của tác
giả khi viết bài văn, bài thơ đó.

- Tôi thường tổ chức cho học sinh thi đọc theo cặp, theo nhóm, mỗi nhóm cử
một bạn lên thi đọc. Đối với bài: Có người dẫn truyện các nhân vật trong truyện
cho học sinh đóng vai và đọc theo lời nhân vật và người dẫn truyện. Gọi học sinh
lên đọc, các em ở dưới làm giám khảo, nghe, chấm, nhận xét xem bạn nào, nhóm
nào đọc hay. Giáo viên cùng cả lớp động viên khuyến khích học sinh đọc tốt để các
em đọc tốt hơn.
- Đối với thời gian một tiết tập đọc chỉ trong vòng 35 - 40 phút mà đối
tượng học sinh gồm: giỏi – khá – trung bình – yếu ngoài chức năng chủ yếu là rèn
đọc – luyện đọc là chính ở trong cả quá trình tiết học. Học sinh phải được luyện
đọc nhiều lần. Học sinh nào cũng phải được đọc trong giờ học ít nhất một lần.
Trong giờ học tôi tuân theo nguyên tắc học sinh là chủ thể của giờ học. Muốn vậy
tôi đã nắm chắc từng đối tượng học sinh, tôi đã chú ý rèn đọc nhiều đối với học
sinh đọc yếu. Rèn từ thấp đến cao, từ phát âm đúng, đọc đúng, ngắt nghỉ đúng câu
dài, tiến tới rèn đọc diễn cảm.
- Ngay ngày đầu, tháng đầu của năm học rèn dứt điểm cho những học sinh
phát âm sai, rèn học sinh đọc chưa đúng ngắt nghỉ. Tôi cho học sinh đọc từ 1, 2 câu
rồi tăng dần 3,4 câu tới một đoạn, 2 đoạn và cả bài. Mỗi tuần ở tháng 9 – 10 buổi
chiều tôi dành 2 tiết để rèn đọc. Rèn em nào dứt điểm em đó, rèn từ nào dứt điểm
từ đó. Sau khi các em đọc khá dần tôi duy trì mỗi tuần một tiết để rèn đọc đúng,
đọc hay. Rèn đọc cho học sinh phải kiên trì, rèn thường xuyên thì kết quả đọc sẽ
nâng lên rõ rệt. Rèn học sinh đọc đúng, đọc hay cho học sinh phải đạt được các yêu
cầu cụ thể đề ra:
+ Đọc phát âm đúng, phát âm không lẫn lộn.
+ Đọc ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấu phẩy giữa các cụm từ ở những câu dài.
+ Đọc to rõ ràng lưu loát.
+ Đọc ngắt nhịp đúng các nhịp thơ.
+ Biết đọc nhấn giọng, thay đổi sắc thái giọng đọc phù hợp với văn cảnh và
lời nhân vật.
Ngoài ra trong mỗi tiết dạy tập đọc, giáo viên cần tạo nên không khí sôi nổi
thi đua động viên kịp thời để học sinh tự tin hơn, phấn khởi hơn với kết quả rèn

luyện của mình. Ở buổi hai mỗi tháng tôi tổ chức một lần hái hoa dân chủ thi đọc
đúng đọc hay, đọc thuộc lòng các bài thơ, khổ thơ, đoch phân vai, đoạn văn mà
mình thích nhất để thi đua và tuyên dương động viên khuyến khích kịp thời và rèn
đọc phải thường xuyên liên tục. Chú ý rèn đối với học sinh yếu kém và rèn đọc
trong các phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Duy trì sinh hoạt
Đội đọc truyện trong thư viện, để rèn kỹ năng đọc cho học sinh.
2.3. Kết quả
-------------------------------------------------18--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Qua thời gian áp dụng SKKN về “Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp
5 qua phân Tập đọc”, áp dụng cách đọc diễn cảm cho HS theo các biện pháp trên,
mặc dù còn có hạn chế nhưng tôi đã thu được những thành công bước đầu đáng
khẳng định trong việc rèn đọc diễn cảm cho HS lớp 5 qua giờ tập đọc.
- Kết quả học tập của học sinh nói chung, về đọc – đọc diễn cảm nâng lên rõ rệt
- Học sinh học tập tích cực, không học vẹt.
- Học sinh mạnh dạn tự tin trong học tập.
- Đa số học sinh thể hiện diễn cảm đúng giọng vui, buồn, giận giữ, trang
nghiêm ... phù hợp ý cơ bảng của bài học, phù hợp với các kiểu câu, thể loại, đọc
có cảm xúc, biết nhấn giọng ở từ ngữ biểu cảm, gợi tả, biết phân biệt lời nhân vật
với lời tác giả.
- Đặc biệt kết quả về phần đọc diễn cảm trong phân môn Tiếng Việt của học sinh
nâng lên rõ rệt
Để có kết quả như trên, trong mỗi giờ dạy Tập đọc tôi sử dụng các biện pháp
như đã trình bày ở trên nên đã giúp chất lượng dạy- học tâp đọc đạt được những
yêu cầu, mục tiêu của môn học. Kết quả kiểm tra đọc giữa kỳ II của lớp tôi đạt
được như sau:

Lớp

Tổng

Đọc phát âm

Đọc ngắt nghỉ

số học

sai

sai

sinh

Số

Tỷ lệ

Số

Tỷ lệ

Đọc đúng
Số

Đọc diễn cảm

Tỷ lệ


Số

Tỷ lệ

lượng
%
lượng
%
lượng
%
lượng
%
5A
27
1
3,7
2
7,4
11
40,7
13
48,2
Do vậy điểm kiểm tra định kì giữa học kì II môn Tiếng Việt lớp tôi cũng đã nâng
lên đáng kể:
Thời gian

Xếp loại học lực

KS đầu năm


G
3

%
11,1

K
13

%
48,2

TB
9

%
33,3

Y
2

%
7,4

GHKI

6

22,3


11

40,7

10

37,0

0

0

HKI

8

29,6

12

44,4

7

26,0

0

0


GHKII

10

37,0

13

48,2

4

14,8

0

0

- 100% HS nắm bắt và lĩnh hội về kiến thức tiếng Việt.
- HS trau dồi được lượng kiến thức tiếng Việt lớn thông qua phân môn tập đọc.
- Những bài văn của HS đã mang tính sáng tạo và nghệ thuật cao.
- Các em đã biết vận dụng tiếng Việt một cách thành thạo trong giao tiếp cũng
như trong cuộc sống. Chất lượng đọc diễn cảm của phân môn tiếng Việt đạt kết quả
cao. Qua các giờ tập đọc với sự dự giờ của đồng nghiệp trong trường, lớp tôi được
đánh giá là lớp đọc tốt, có nhiều HS đọc diễn cảm.
-------------------------------------------------19--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.4. Bài học kinh nghiệm
Để làm tốt việc rèn đọc cho học sinh lớp 5 trong phân môn Tập đọc người
giáo viên phải làm tốt những việc sau:
- Mỗi giáo viên phải mẫu mực trong lời nói, việc làm, say sưa yêu nghề yêu
trẻ, yêu trường lớp. Phải luôn nghiên cứu tìm hiểu về nội dung kiến thức, phương
pháp bộ môn, nắm chắc hệ thống chương trình.
- Người giáo viên phải thường xuyên tự bồi dưỡng nâng cao trình độ, luôn
cập nhật những thông tin, những đổi mới về phương pháp giảng dạy.
- Giáo viên phải nhận thức đúng vai trò chức năng ở phân môn Tập đọc.
Trước hết giáo viên phải rèn cho mình đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm mọi bài
tập đọc trong cấp học nói chung, các bài tập đọc lớp 5 nói riêng. Phải đầu tư qũy
thời gian cho khâu chuẩn bị bài, xây dựng tổ chức các hoạt động cho học sinh trên
lớp học.
- Luôn động viên khích lệ gây hứng thú học tập, đọc đối với học sinh yếu
kém, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Vận dụng phương
pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình. Cử chỉ giáo viên, lời nói
ngắn gọn dễ hiểu hướng học sinh thao tác tư duy chủ động.
- Giáo viên phải nhiệt tình, say mê tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo trong giảng
dạy. Giáo viên phải nắm chắc các phương pháp mới để điều chỉnh phù hợp với đối
tượng học sinh. Bản thân giáo viên phải thực mẫu mực về giọng đọc, chu đáo,
chuẩn bị kỹ các phương án có thể xảy ra trong tiết học. Giọng đọc và ngữ điệu phải
sinh động, phải có hồn để thu hút học sinh.
- Thường xuyên dự giờ đồng nghiệp để học tập trao đổi rút kinh nghiệm.
- Thường xuyên tổ chức các hội thi “Đọc diễn cảm” hay “Kể chuyện theo
sách” trong khối, trong trường, hoặc cao hơn là cấp huyện, cấp tỉnh cho giáo viên,
học sinh có cơ hội giao lưu, học hỏi, nâng cao chất lượng học tập nói chung, chất
lượng “đọc” nói riêng.
- Ngoài ra, trong mỗi tiết dạy tập đọc, giáo viên cần tạo nên không khí sôi

nổi thi đua động viên kịp thời để học sinh tự tin hơn, phấn khởi hơn với kết quả rèn
luyện của mình. Ở buổi hai, mỗi tháng tổ chức một lần hái hoa dân chủ thi đọc
đúng đọc hay, đọc thuộc lòng các bài thơ, khổ thơ, đọc phân vai, đoạn văn mà
mình thích nhất để thi đua và tuyên dương động viên khuyến khích kịp thời và rèn
đọc phải thường xuyên liên tục, chú ý rèn đối với học sinh yếu kém và rèn đọc
trong các phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Duy trì sinh hoạt
Đội đọc truyện trong thư viện, để rèn kỹ năng đọc cho học sinh.
- Cần nắm vững trình độ của học sinh, để ra thời gian và cách thức rèn
luyện cụ thể cho từng em bằng nhiều biện pháp để các em tự tin vào khả năng đọc
của mình. Kiểm tra, đôn đốc thường xuyên; khen – chê kịp thời, đúng lúc, công
bằng. Tôn trọng suy nghĩ của học sinh để phát huy tính sáng tạo của các em.
- Kết hợp chặt chẽ các phương pháp qua các môn học khác.
- Phối kết hợp với gia đình, phụ huynh học sinh và các đoàn thể để giúp các
em có điều kiện học tập tốt.
-------------------------------------------------20--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Học sinh phải chuẩn bị bài thật tốt ở nhà, đọc nhiều lần đối với học sinh
yếu kém trước khi đến lớp.
III .PHẦN KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ:
1.Phần kết luận:
Qua việc nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho HS, người giáo viên sẽ tiếp
thu thêm một phương tiện để các em khám phs cái hay cái đẹp của văn chương của
cuộc sống. Đọc văn không phải chỉ để hiểu mà còn phải để “cảm thông”, “chia sẻ”
và bộc lộ những cảm xúc riêng tư nhờ đó mà các em tự lớn lên. Sách văn sẽ là
người bạn quý dẵn dắt các em tới mọi miền đất nước, giáo dục các em trở thành
người có ích cho đất nước, thức dậy cho các em tiềm năng yêu văn học, yêu quê

hương đất nước của mình, niềm tự hào về truyền thống dân tộc, truyền đến các em
lòng yêu quý và biết ơn.
Hiệu quả của tiết dạy phụ thuộc rất lớn vào công tác chuẩn bị bài của giáo
viên trước khi lên lớp (đọc hiểu - đọc diễn cảm - cảm thụ bài tập đọc, tham khảo
các tài liệu có liên quan đến bài dạy, chuẩn bị đồ dùng dạy học, phiếu bài tập và
các điều kiện dạy học khác). Dự đoán tình huống có thể xảy ra trong tiến trình lên
lớp, để từ đó có những biện pháp thích hợp để giải quyết tình huống. Giáo viên
phải chú ý đến rèn các kỹ năng đọc cho HS, thường xuyên tổ chức các hình thức
khác nhau, để bồi dưỡng thêm vốn sống cho các em đồng thời phải tôn trọng cách
nghĩ, cách cảm riêng của các em tạo điều kiện cho các em trở thành chủ thể của
quá trình cảm thụ và sáng tạo. Luôn coi học sinh là nhân vật trung tâm của quá
trình dạy học. Còn giáo viên chỉ là người tổ chức hướng dẫn giúp các em tự giác
tích cực trong nhận thức tìm tòi và phát hiện ra nội dung mới của từng bài, chiếm
lĩnh tri thức một cách vững chắc tạo giai điệu tâm hồn cho học sinh trong việc cảm
thụ tác phẩm văn chương.
Muốn nâng cao chất lượng hiệu quả của các giờ dạy Tập đọc để học sinh
đọc đúng đọc hay bước đầu cảm thụ được cái hay cái đẹp trong bài văn, bài thơ thì
khâu luyện đọc- rèn đọc đúng có vai trò rất quan trọng. Học sinh có đọc đúng mới
hiểu đúng nội dung, mới diễn tả được cảm xúc của mình. Những bài tập đọc mà cô
giáo đọc hay kết hợp với phương pháp dạy tốt, tôi tin rằng sẽ khơi dậy hứng thú
cho các em và sẽ cùng các em đi suốt cuộc đời. Được tiếp xúc với những bài văn,
thơ hay, học sinh đọc diễn cảm sẽ bộc lộ được cảm xúc một cách hồn nhiên, ngây
thơ. Với chất giọng trong sáng, nhiều em sớm bộc lộ khả năng đọc diễn cảm làm
xúc động lòng người. Sáng kiến kinh nghiệm đã đưa ra một số thao tác mới đó là:
kết hợp nhiều phương pháp và hình thức tổ chức dạy học khác nhau cho từng câu
hỏi. Nhưng muốn thực hiện tốt phương pháp này đòi hỏi người giáo viên phải có
trình độ nhất định về kiến thức và linh hoạt sáng tạo trong việc vận dụng phương
pháp dạy học theo hướng tích cực. Đồng thời phải phù hợp với khả năng nhận thức
của học sinh. SKKN đã được áp dụng trong phạm vi cấp trường và đạt hiệu quả
cao. Có thể áp dụng rộng rãi trong phạm vi cấp huyện và tất cả các trường thuộc

khu vực trung du, đồng bằng. Khi sử dụng SKKN cần đảm bảo: dạy đúng quy
trình, đúng phương pháp bộ môn, sử dụng đúng nội dung câu hỏi, bài tập trong
sách giáo khoa.
-------------------------------------------------21--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.Kiến nghị:
- Với mỗi thầy cô hãy mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng
cao chất lượng giảng dạy của mình nhất là bậc Tiểu học, chuẩn bị tốt khả năng
nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt cho học sinh, để các em có điểm tựa học tốt
các môn học khác và tiếp tục học lên các lớp trên.
- Các nhà quản lý giáo dục nên tổ chức nhiều các buổi giao lưu sinh hoạt
chuyên đề với các trường trong và ngoài huyện tạo điều kiện để sáng kiến được
đưa ra thảo luận và xây dựng thêm tại các buổi SHCM cấp trường, cấp cụm.
- Tổ khối quan tâm bồi dưỡng thường xuyên hơn nữa những giáo viên năng
lực còn hạn chế nhất là khâu đọc của giáo viên. Hội thảo trao đổi những kinh
nghiệm cho đồng nghiệp học tập ở cấp trường, cấp cụm, cấp huyện.
- Tổ chức giờ học theo phương pháp mới dưới các hình thức phong phú.
- Tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng cho giáo viên, đảm bảo điều kiện
cần và đủ, yêu cầu cập nhật về phương pháp nói chung và phương pháp dạy tập
đọc nói riêng.
- Trang bị đầy đủ đúng quy cách các thiết bị dạy học, bàn ghế để giáo viên
có thể di chuyển khi sắp xếp bố trí lớp học theo nhóm, hướng đến phương pháp
dạy học tích cực.
Bằng những hiểu biết của bản thân, thông qua quá trình nghiên cứu và học
hỏi ở bạn bè và đồng nghiệp; qua thực tế giảng dạy ở trường tiểu học Tiền An, tôi
đã hoàn thành SKKN “Nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5

thông qua phân môn Tập đọc”. Trong quá trình thực hiện không tránh khỏi những
tồn tại về nội dung và cách trình bày, rất mong được sự góp ý, giúp đỡ tận tình của
Ban giám hiệu nhà trường, của đội ngũ giáo viên trong nhà trường cũng như các
bạn đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để sáng kiến được hoàn thiện và thiết thực
hơn.

-------------------------------------------------22--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IV- TÀI LIỆU THAM KHẢO- PHỤ LỤC:
1. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tên sách
1. Phương pháp dạy học tiếng việt tập 1.

Tác giả
- Lê Phương Nga, Nguyễn Trí (NXB
giáo dục 1999).

2. Phương pháp dạy học tiếng việt tập 2.

- Lê Phương Nga, Nguyễn Trí (NXB
giáo dục 1999).

3. Tâm lý lứa tuổi và tâm lý sư phạm.

- Đăng Văn Hoài.


4. Hướng dẫn dạy học môn Tiếng Việt - Nhà xuất bản GD- 2006.
lớp 4- Nhà xuất bản GD- 2006.
5. Sách giáo khoa tiếng việt lớp 5 tập 1.

- Nhà xuất bản GD- 2007.

6. Tập san tiểu học.
7. Văn học tuổi thơ.

-------------------------------------------------23--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. PHỤ LỤC
NỘI DUNG SÁNG KIẾN

Trang

I/ Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài

1

2. Mục đích nghiên cứu

2

3. Thời gian địa điểm


2

4. Đóng góp mới về mặt thực tiễn.

2

II/ Phần nội dung
1. Chương 1: Tổng quan

3

1.1. Cơ sở lý luận

3

1.2. Cơ sở thực tiễn

5

2. Chương 2: Nội dung vấn đề nghiên cứu

6

2.1. Thực trạng

6

2.2. Các giải pháp


7

2.3. Kết quả

18

2.4. Bài học kinh nghiệm

19

III/ Kết luận, kiến nghị

20

IV/ Tài liệu tham khảo - Phụ lục

23-24

Quảng Yên, ngày 25 tháng 4 năm 201
Người viết

-------------------------------------------------24--------------------------------------------GV :


SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỌC DIỄN CẢM CHO HS LỚP 5 QUA PHÂN MÔN TẬP ĐỌC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

V.NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Xác nhận của nhà trường
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
Nhận xét của Hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm cấp cơ sở ( PGD & ĐT )
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
Nhận xét của Hội đồng chấm SKKN cấp Tỉnh
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
-------------------------------------------------25--------------------------------------------GV :