GIÁO ÁN
Môn
CHÍNH TRỊ HỌC ĐẠI CƯƠNG
CHƯƠNG II
KHÁI LƯỢC LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG CHÍNH
TRỊ TRƯỚC CHỦ NGHĨA MÁC
BÀI GIẢNG: Pháp Gia


Mục lục
‐ Giáo án
‐ Tài liệu giảng dạy
‐ Bài thuyết trình
‐ Bài tập


CHƯƠNG IV: QUYỀN LỰC CHÍNH TRỊ

Đối tượng: Sinh viên chính trị học năm thứ nhất.
Số lượng học viên: 40
Thời gian: 45 phút
I.
MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Học viên cần nắm được về khái niệm, cấu trúc của quyền lực và quyền
lực chính trị, đặc điểm và chức năng của quyền lực chính trị. Nhận thức
được quyền lực chính trị của nhân dân trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội ở nước ta.
- Có thể vận dụng những quyền lực chính trị của nhân dân vào thực tiễn
cuộc sống
2. Kỹ năng

- Qua bài học này sẽ giúp cho sinh viên nâng cao khả năng phân tích, đánh
giá và so sánh về quyền lực chính trị giữa các quốc gia
3. Thái độ
- Sinh viên cần chú ý nghe giảng, ghi chép bài, tích cực và nghiêm túc
trong học tập.
- Chấp hành những yêu cầu của giảng viên trong quá trình học
II.
PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN GIẢNG DẠY
1. Phương pháp giảng dạy
+ Thuyết trình
+ Hỏi đáp
2. Phương tiện giảng dạy
+ Máy tính
+ Máy chiếu
+ Bảng phấn
III. NỘI DUNG KẾT CẤU BÀI GIẢNG
1. Khái niệm
2. Cấu trúc
IV. TÀI LIỆU PHỤC VỤ GIẢNG DẠY
1. Tài liệu bắt buộc


- Giáo trình Chính trị học đại cương, Khoa chính trị học, Học viện Báo chí
và Tuyên truyền.
2. Tài liệu tham khảo
- Quyền lực chính trị và cầm quyền

Kế hoạch chi tiết

STT


Nội dung

Phương pháp

Phương tiện

Thời
(phút)

A

MỞ ĐẦU BÀI GIẢNG
Giới thiệu nội dung bài học

B

‐ Thuyết trình

- Máy chiếu

‐ Hỏi đáp

- Máy tính

‐ Thuyết trình

- Máy tính

NỘI DUNG CHI TIẾT


1
Khái niệm

Cấu trúc

KET LUẬN BÀI GIẢNG

20

- Máy chiếu
‐ Thuyết trình

2

C

5

- Máy tính

15

- Máy chiếu
Thuyết trình

5

Hà Nội, ngày 25 tháng 09 năm 2017
Người thực hiện


gian


NỘI DUNG CHI TIẾT
STT Nội dung

Phương pháp

A

MỞ ĐẦU BÀI GIẢNG

1

Giới thiệu nội dung bài học
- Buổi học hôm trước tôi đã cùng với các bạn đi giải
quyết xong nội dung chương III, một số quan điểm
cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ
Chí Minh về chính trị. Hôm nay chúng ta sẽ đi tìm
hiểu một chương mới, nói về phạm trù, trung tâm
xuất phát của chính trị, đó chính là chương IV
Quyền lực chính trị.

- Thuyết
trình

Ghi chú

Thời gian

5 phút

- Hỏi áp

- Nội dung chương IV bao gồm 3 phần
I.

Khái niệm và cấu trúc quyền lực

II.

Quyền lực chính trị- khái niệm, cấu trúc

III.

Quyền lực chính trị của nhân dân trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta

Bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ đi làm rõ về phần I
khái niệm và cấu trúc của quyền lực.
B

NỘI DUNG CHI TIẾT

1

Khái niệm
- Để làm rõ được khái niệm quyền lực là gì? Chúng ta
có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên tôi sẽ
hướng dẫn các bạn đi tìm hiểu vấn đề theo hai cách

tiếp cận đó là: theo lịch sử vấn đề và theo chiết tự từ
- Tiếp cận theo lịch sử vấn đề: chúng ta sẽ đi tìm hiểu
từ thời Cổ đại, Trung đại cho đến thời kỳ hiện đại.

- Thuyết
trình

20


- Thời Cổ đại, trong tác phẩm chính trị Aten, Arixtốt
– nhà bách khoa của thời cổ đại Hy Lạp – đã coi
quyền lực không phải chỉ là cái vốn có của mọi sự
vật biết cảm giác, mà còn có cả thế giới vô cảm,
theo đó cái gì có sức mạnh là có quyền lực.
 Theo như khái niệm mà Arixtốt đưa ra thì chúng
ta có thể hiểu một cách đơn giản đó là cái gì có
được sức mạnh là có quyền lực. vậy thì tôi có
một câu hỏi dành cho các bạn`
Vd: khi đang đi trên đường, bạn vấp phải một
hòn đá và bị ngã. Vậy thì hòn đá có quyền lực
không?
Tl: hòn đá có quyền lực.
Gv: đúng vậy, nếu theo quan điểm của Arixtot thì
hòn đá có quyền lực. tuy nhiên chúng ta sẽ đi tìm
hiểu tiếp về quan niệm của các thời kỳ sau xem
có đúng là mọi sự vật vô cảm đều có quyền lực
không.
- Thời Trung đại. thời kỳ này Tôn giáo rất phát triển
và rất được coi trọng vì thế nó ảnh hưởng rất lớn

đến quan điểm của các nhà thần học thời kì này.
- Các nhà thần học thời Trung đại coi “ quyền lực
Thượng đế” là quyền đứng trên tất cả, ngay cả loài
người cũng chỉ là cái phát sinh từ quyền lực thượng
đế.
 Tuy nhiên đến thời kỳ này chúng ta đã thấy có sự
khác biệt giữa hai thời kì: + Arixtot cho rằng cái
gì có sức mạnh là có quyền lực
+ Các nhà thần học thời trung đại thì cho rằng
Quyền lực phải xuất phát từ con người

- Thuyết
trình


- Thời phục hưng, các nhà “Bách khoa toàn thư” đã
đặt vấn đề lật đổ quyền lực của vua phong kiến, xác
lập quyền lực của giai tầng thứ ba- giai cấp tư sản.
tuy nhiên họ cũng chỉ nhấn mạnh tới quyền lực nhà
nước và coi nhà nước là “ vương quốc lý tính”.
- Trong những năm gần đây, vấn đề quyền lực được
nhiều nhà khoa học nghiên cứu:
- Theo nhà chính trị học Mỹ K.Đantra, Quyền lực là
cái giúp ta buộc người khác phải phục tùng.
- Đây là một khái niệm rất hay và là tiền đề cho các
khái niệm sau.
 Như vậy chúng ta có thể thấy quan điểm của
Arixtot là không có căn cứ và mang tính duy tâm
nhiều hơn. Và câu tl cho vd trên là hòn đá không
có quyền lực bởi vì quyền lực phải từ con người.

- Các nhà Khoa học xôviết trong cuốn Bách khoa triết
học cho rằng: Quyền lực là khả năng thực hiện ý chí
của mình có tác động đến hành vi, phẩm hạnh của
người khác nhờ một phương tiện nào đó như: uy tín,
quyền hành, nhà nước, sức mạnh…
- Ở việt nam cũng đã có nhiều nhà khoa học nghiên
cứu về vấn đề Quyền lực.
- Giáo sư Nguyễn Khắc Viện cho rằng: Quyền lực là
năng lực được một người, hay một nhóm người sử
dụng để buộc những cá nhân khác hay những nhóm
người khác phải có một hành vi nhất định.
- Theo Giáo sư Lưu Văn Sùng, Quyền lực là mối
quan hệ giữa các chủ thể hành động của đời sống xã
hội, trong đó chủ thể này có thể chi phối hoặc buộc
chủ thể khác phải phục tùng ý chí của mình nhờ có


sức mạnh, vị thế nào đó trong quan hệ xã hội.
- Theo chiết tự, một số tác giả cho rằng: Quyền lực là
một khái niệm kép bao gồm: quyền và lực.
+ “Lực” là khái niệm dùng để chỉ một thuộc tính
của bất kỳ hệ vật chất nào, xét trong tương tác với
hệ vật chất khác, có khả năng duy trì sự tồn tại hoặc
tạo ra sự biến đổi.
 Có thể hiểu một cách đơn giản: Lực là sức mạnh
+ “Quyền” là một khái niệm chỉ mối quan hệ có tính
xã hội giữa người với người, trong đó con người ý
thức tới nhu cầu của mình rằng những nhu cầu ấy
phải được thỏa mãn với sự thừa nhận của người
khác.

 Như thế, khi nói tới quyền là phải nói tới quan hệ
cộng đồng xã hội trong đó quyền này được tồn
tại với các điều kiện xã hội xác định, và nhất là,
phải nói tới sự thừa nhận của con người trong
cộng đồng đối với nó. (Vd: quyền được sống
được mưu cầu hạnh phúc)
 Tóm lại Quyền là mối quan hệ giữa người với
người
 Theo cách tiếp cận từ chiết tự từ chúng ta có thể
đưa ra khái niệm như sau: Quyền lực là quyền
được sử dụng sức mạnh cho mục đích của chủ
thể.
 Như vậy,từ các quan niệm thể hiện các cách tiếp
cận khác nhau, chúng ta có thể xem quyền lực là
phạm trù dùng để chỉ loại quan hệ xã hội đặc biệt
của con người có những đặc trưng cơ bản sau:


- Quyền lực gắn với sức mạnh nên người nào, hoặc
một số người nào nắm được nó thì buộc người khác
hoặc một số người khác phải phục tùng.
- Vd: Cảnh sát giao thông có quyền buộc những
người tham gia giao thông phải tuân theo sự chỉ
dẫn của họ.
- Nhờ nó mà đạt được mục đích trong hoạt động phối
hợp và trên cơ sở thừa nhận của người khác.
- (Nhờ có csgt nên mới giảm tắc đường.)
- Nhờ nó mà tác động đến hành vi, phẩm hạnh của
người khác hoặc một số người khác.
- Nhờ có csgt nên người tham gia giao thông chấp

hành các quy định về an toàn giao thông như: đi
đúng tốc độ quy định, đội mũ bảo hiểm…
 Nói một cách ngắn gọn: quyền lực là cái mà ai
nắm được thì buộc người khác phải phục tùng.
- Điều cần chú ý khi nghiên cứu phạm trù quyền lực
là:
+ Trong khái niệm quyền lực được hiểu như trên thì
“ sự thừa nhận” của người khác là một yếu tố có vị
trí đặc biệt.
Vd : khi tôi bước vào lớp học nếu các bạn không
biết tôi là gv thì có thể các bạn sẽ không chào. Tuy
nhiên khi các bạn biết tôi là gv thì các bạn sẽ phải
đứng lên chào. Đây chính là sự thừa nhận của các
bạn.
+ Quyền lực xuất hiện và tồn tại cùng với sự xuất
hiện của con người, bởi con người là con người xã
hội.


+ Hệ thống quyền lực bao trùm mọi thành viên xã
hội.
+ Mỗi cá nhân bao giờ cũng nằm trong nhiều phân
hệ quyền lực khác nhau, có thể trong quan hệ này
thì có quyền, quan hệ khác thì không. Hơn nưa, mối
quan hệ giữa người với người luôn thay đổi, nên
quan hệ quyền lực cũng không cố định.
Vd : trong lớp học thì có thể tôi là người có quyền
lực hơn các bạn tuy nhiên khi ra khỏi phạm vi lớp
học hay trường học thì tôi và các bạn đều như nhau
và phải chịu sự chi phối của các loại quyền lực bên

ngoài xã hội.
+ Tính đa dạng của nhu cầu, khát vọng quyền lực
quy định tính đa dạng của các phương thức đạt
quyền lực
Vd : trong lớp ta thì mỗi bạn có một ước mơ: bạn
muốn thành ca sĩ, bạn muốn thành chính trị gia, có
bạn lại muốn thành ông chủ doanh nghiệp … và
mỗi ước mơ đó sẽ phải được thực hiện bằng những
phương thức khác nhau.
+ Trong thực tiễn, mỗi khi cần tập trung quyền lực
mà tập trung quá mức cần thiết, hoặc chưa tới mức
cần thiết đều có tác dụng tiêu cực như nhau.
Vd: nếu tập trung quá nhiều quyền lực trong tay
một người sẽ dễ dẫn đến độc tài, nếu quyền lực
phân bổ quá nhỏ thì khó có tính thống nhất
2

Cấu trúc của quyền lực
- Quyền lực trong xã hội có cấu trúc phức tạp, được
tạo thành từ nhiều nguồn gốc, nhiều loại khác nhau:
quyền lực kinh tế, quyền lực chính trị, quyền lực

- Hỏi đáp
- Thuyết
trình

15


văn hóa, quyền lực xã hội. Ngoài ra có thể phân

thành quyền lực tôn giáo, quyền lực đạo đức…
- Quyền lực có thể được hợp pháp hóa hay không hợp
pháp hóa, song điều giống nhau của mọi quyền lực
là sức mạnh cưỡng chế của nó, dựa trên những
phương tiện, biện pháp trừng phạt đối với ai không
tuân theo. Trừng phạt về tinh thần như “ rút phép
thông công” đối với tín đồ kitô giáo, về thể chất như
quyền hành hạ, đánh đập của chúa phong kiến đối
với nông nô, về luật pháp như tước bỏ quyền tự
do… người ta có thể phân ra loại quyền lực tiến bộ
và quyền lực phản động tùy theo chủ thể và đối
tượng của quyền lực. cũng có thể phân ra quyền lực
công cộng, quyền lực chính trị, quyền lực nhà nước.
- Trong số các quyền lực ấy thì quyền lực chính trị
chỉ ra đời khi trong xã hội xuất hiện giai cấp. Tuy ra
đời muộn so với các loại quyền lực khác, nhưng
quyền lực chính trị lại có vai trò cực kỳ quan trọng
trong lịch sử xã hội loài người. Nó in dấu lên hầu
như tất cả các quyền lực khác, tới mức làm cho ngay
cả nhà bác học uyên thâm thời cổ đại Hy Lạp như
Arixtốt cũng nhầm hiểu con người dường như chỉ là
“động vật chính trị”.
- Đã là người sống trong xã hội có giai cấp thì ai cũng
tham gia vào và chịu sự chi phối của quyền lực
chính trị. Xã hội ngày càng phát triển thì quyền lực
chính trị ngày càng phong phú, phức tạp và tác động
ngày càng sâu sắc tới đời sống mỗi con người cũng
như cả cộng đồng. Điều ấy là một trong những
nguyên nhân thúc đẩy con người tìm hiểu ngày càng
cặn kẽ về quyền lực chính trị như: chủ thể và khách

thể của quyền lực chính trị, quá trình hình thành
(hoặc đạt tới) và biến đổi của quyền lực chính trị,


cấu trúc của quyền lực chính trị, phương thức
(phương tiện hay công cụ và cách thức sử dụng các
phương tiện) thực hiện quyền lực chính trị. Đó
chính là phạm vi nghiên cứu của Chính trị học với
tư cách là một bộ môn khoa học chuyên nghiên cứu
về quyền lực chính trị và các vấn đề liên quan tới
quyền lực chính trị.
- Một nhóm xã hội, một nhóm giai cấp hay một tập
đoàn người với quy mô xác định được tổ chức theo
cách nhất định để có được sức mạnh chính trị, để
thể hiện và thực thi sức mạnh ấy của mình thì được
gọi là một “lực lượng chính trị”.

C

Kết luận
- Qua bài học ngày hôm nay các bạn cần phải nắm rõ
thế nào là quyền lực và cấu trúc của quyền lực.

- Thuyết
trình

+ Quyền lực là cái mà ai nắm được thì buộc người
khác phải phục tùng.

Hà Nội, ngày 25 tháng 09 năm 2017

Người thực hiện

5