Bài tiểu luận
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH
KHOA: SƯ PHẠM TIỂU HỌC – MẦM NON
------

BÀI TIỂU LUẬN
THAY THẾ THI HỌC PHẦN
Đề tài: GIÚP TRẺ MẪU GIÁO LỚN LÀM QUEN VỚI
CHỮ CÁI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC
TRÒ CHƠI HỌC TẬP Ở TRƯỜNG MẦM NON

Sinh viên thực hiện:

Hoàng Thị Luyến

Lớp:

ĐHGD Mầm non A K53

Đồng Hới, tháng 4 năm 2018
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

1

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH
KHOA: SƯ PHẠM TIỂU HỌC – MẦM NON
------

BÀI TIỂU LUẬN
THAY THẾ THI HỌC PHẦN
Đề tài: GIÚP TRẺ MẪU GIÁO LỚN LÀM QUEN VỚI
CHỮ CÁI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC
TRÒ CHƠI HỌC TẬP Ở TRƯỜNG MẦM NON

Giảng viên hướng dẫn:

Lương Hồng Văn

Sinh viên thực hiện:

Hoàng Thị Luyến

Lớp:

ĐHGD Mầm non A K55

Đồng Hới, tháng 4 năm 2018
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

2

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................5

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.....................................................................................5
2. Lịch sử vấn đề...................................................................................................6
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.....................................................................6
5. Đóng góp của đề tài...........................................................................................8
6.Cấu trúc của đề tài..............................................................................................8
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC HƯỚNG DẪN TRẺ MẪU GIÁO
LỚN LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI....................................................................9
1.1.Cơ sở lý luận của việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái.....9
1.1.1 Hệ thống ngữ âm và chữ cái tiếng Việt hiện đại......................................10
1.1.2 . Đặc điểm tâm,sinh lý của trẻ mẫu giáo lớn có liên quan đến việc hướng
dẫn trẻ làm quen với chữ cái...............................................................................15
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ GIÚP TRẺ MẪU GIÁO LỚN
LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TỔ CHÚC TRÒ
CHƠI CHO TRẺ..............................................................................................17
2.1 Những thực trạng của vấn đề giúp trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái...17
2.1.1

Vài nét về chương trình làm quen với chữ cái ở Trường Mầm non.......18

2.1.2. Về việc tổ chức hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái ở trường Mầm non
trong giai đoạn hiện nay......................................................................................20
2.1.3. Về điều kiện thiết bị dạy học.....................................................................21
2.1.4. Về kết quả đạt được trên trẻ......................................................................21
2.1.5. Kết luận sư phạm.......................................................................................22
CHƯƠNG III: GIÚP TRẺ MẪU GIÁO LỚN LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC TRÒ CHƠI CHO TRẺ..............23
3.1 Phân nhóm chữ cái trong quá trình hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái......23
3.2. Chuẩn bị đồ dùng trực quan trong hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái......24
3.3 Hướng dẫn trẻ nhận biết chữ và phát âm.......................................................27
3.3.1 Hướng dẫn trẻ nhận biết chữ......................................................................27

3.3.2 Hướng dẫn trẻ phát âm...............................................................................27
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

3

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
3.3.3. Cho trẻ chơi các trò chơi với chữ cái........................................................29
3.3.4. Đa dạng hóa hình thức tổ chức dậy học....................................................31
3.3.5 Hướng dẫn trẻ tập tô chữ cái......................................................................33
3.3.6 Phối hợp với gia đình trong việc dạy trẻ làm quen với chữ cái..................33
3.3.7. Bài học kinh nghiệm..................................................................................33
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................34
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................36

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

4

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
A.Về mặt lý luận
Ngành học mầm non là bậc học đầu tiên, là nền tảng giúp trẻ phát triển
hoàn thiện về mặt đặc điểm, trí tuệ, thể lực, thẫm mỹ và lao động. Giáo dục

Mầm non Việt Nam đã xác định mục tiêu là xây dựng và hình thành ở trẻ nhân
cách con người mới Việt Nam xã hội Chủ nghĩa.
Điều đó đã khẳng định rằng tầm quan trọng của ngành học Mầm non. Để
đáp ứng với yêu cầu giáo dục nhất là giáo dục đổi mới hiện nay, để phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo, chủ yếu là trẻ mẫu giáo lớn.
Qua hoạt động làm quen với chữ cái thông qua tổ chức trò chơi cho trẻ
nhằm phát triển óc quan sát, tính ham hiểu biết. Ngoài ra trẻ còn có sự tuy duy
mạch lạc, biết được những lời hay lẽ phải hiểu và rõ hơn về các chữ cái.
Từ đó giúp trẻ lĩnh hội được kiểu tư duy logic để trẻ có vốn kiến thức nhiều
hơn. Đó cũng là tiền đề để trẻ có thể sẵn sàng bước vào lớp mới, môi trường mới
tự tin hơn.
B) Về mặt thực tiễn
Việc tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái ở các trường Mầm non. Đặc biệt
là Trường Mầm non Hưng Trạch- Bố Trạch- Quảng Bình cũng đã có tiến hành
làm quen với các chữ cái bằng tranh ảnh, các bài hát,bài thơ để giúp trẻ nắm
được các chữ cái một cách linh hoạt hơn. Nhưng vẫn có nhiều hạn chế và thiếu
sót chưa khắc phục được. Vì trường nằm ở khu vực nông thôn đặc biệt khó khăn
thuộc vùng 135 và bãi ngang chính sách của nhà nước. Nên trang thiết bị đồ
dùng, đồ chơi và các loại tranh ảnh lôtô liên quan đến chữ cái còn ít ỏi làm ảnh
hưởng đến sự phát triển tư duy, nhận thức của trẻ. Không gây được sự hứng thú
vừa học vừa chơi dành cho trẻ, chính vì vậy kết quả thu được còn thấp không
như mục đích và yêu cầu đề ra lúc đầu.
Với những lý do trên, tôi thấy được trẻ ở trường Mầm non nhất là ở độ tuối
5-6 tuổi chúng ta phải hình thành cách làm quen với chữ cái thông qua hoạt
động tổ chức trò chơi. Nhằm giúp trẻ tiếp thu tiết học làm quen chữ cái một cách
nhẹ nhàng hấp dẫn trẻ để trẻ dễ thuộc và dễ nhớ.
2. Lịch sử vấn đề
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

5


Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
Việc tổ chức hoạt động làm quen với chữ cái ở trường mầm non là vấn đề
được nhiều tác giả trong nước quan tâm. Các tác giả đã nghiên cứu ở nhiều góc
độ khác nhau. Nhìn chung về mặt lý luận thì cơ bản đã được giả quyết khá đầy
đủ. Các tác giả đã khẳng định được vai trò to lớn của các công tác tổ chức hoạt
động dạy trẻ làm quen với chữ cái ở trường mầm non điển hình như:
Nguyễn Xuân Khoa phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo
xuất bản năm 1999 nhà xuất bản đại học quốc gia Hà Nội là một công trình
nghiên cứu đã chỉ ra những phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo.
Đặc biệt là nghiên cứu về việc chuẩn bị cho trẻ học đọc, học viết ở trường phổ
thông. Hoàng Thị Oanh- Phạm Thị Việt- Nguyễn Kim Đức phương pháp phát
triển ngôn ngữ cho trẻ dưới 6 tuổi xuất bản năm 2001 nhà xuất bản đại học quốc
gia Hà Nội giáo trình đã nghiên cứu về đặc điểm ngữ âm của trẻ mẫu giáo; đặc
điểm vốn từ của trẻ đặc điểm ngôn ngữ mạch lạc của trẻ...
Đặng Thu Quỳnh trò chơi với chữ cái và phát triển ngôn ngữ nhà xuất bản
giáo dục. Bao gồm các trò chơi về chữ cái để giúp trẻ làm quen với chữ cái và
giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
Nhưng vẫn ít các công trình bàn về vấn đề công tác tổ chức hoạt động làm
quen với chữ cái thông qua trò chơi học tập. Vì thế chúng tôi mong muốn góp
phần tìm hiểu vấn đề này nhằm đưa ra một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ
chức hoạt động này để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non đặt nền tảng cho
các bậc giáo dục cao hơn.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
A. Đối tượng nghiên cứu
Giúp trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái thông qua hoạt động tổ chức
trò chơi cho trẻ.

B. Phạm vi nghiên cứu
Vì thời gian nghiên cứu có hạn nến tôi chỉ nghiên cứu trong phạm vi “giúp
trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái thông qua hoạt động tổ chức trò chơi cho
trẻ”
Số lượng 25 trẻ
Chỉ nghiên cứu tại Trường Mầm non Hưng Trạch- Bố Trạch- Quảng Bình.
4. Phương pháp nghiên cứu
Nhằm giải quyết các vấn đề đặt ra trong đề tài tôi đã sử dụng các phương
pháp cơ bản sau.
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

6

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
a Phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp thu thập tài liệu, đọc sách, phân tích, so sánh, tổng
hợp, khái quát, hệ thống những nguồi tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Trong đó phương pháp trắc nghiệm vận động, nhân cách và phương pháp phân
tích tôi chọn để sử dụng chủ yếu nhằm xem xét lý giải được các vấn đề lý luận
để rút ra những nhận xét cũng như những việc làm được và những việc chưa làm
được của hệ thống tài liệu này để làm tiền đề xây dựng đề tài.
b) Phương pháp thực tiễn
b1 Phương pháp quan sát.
- Quan sát hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái, khả năng
nhận biết và phát âm chuẩn 29 chữ cái nhằm đánh giá thực trạng sử dụng các
biện pháp mà các giáo viên đã sử dựng để dạy trẻ làm quen với chữ cái
b2 Phương pháp trắc nghiệm trí tuệ trẻ em để khảo sát và đánh giá

- Đánh giá khả năng lắng nghe và phản ứng với âm thanh, khả năng phát
âm làm quen với chữ cái, sau cùng là khả năng nghe hiểu và nói. Đưa vào hoạt
động một số trò chơi tắc nghiệm vừa giúp trẻ hứng thú với bài học và giúp
chúng ta có thể biết được vấn đề.
b3 Phương pháp đàm thoại.
- Trao đổi trò chuyện với giáo viên về việc tổ chức hoạt động hướng dẫn trẻ
làm quen với chữ cái mà các giáo viên đã tiến hành trước và sau khi chúng tôi
nghiên cứu. Qua đó thấy được các biện pháp khác nhau mà các giáo viên đã sử
dụng trong hoạt động này.
- Trò chuyện với trẻ mẫu giáo lớn qua các hoạt dộng trong ngày cũng như
trong hoạt động làm quen với chữ cái để hieuer về mức độ nhận thức và khả
năng làm quen với chữ cái của trẻ.
b4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
- Mục đích thực nghiệm
Thực nghiệm các biện pháp đã lựa chọn nhằm đánh giá hiệu quả thực tiễn
của các biện pháp đó đối với khả năng làm quen với chữ cái của trẻ mẫu giáo
lớn thông qua hoạt động tổ chức trò chơi.
- Đối tượng thực nghiệm : Trẻ mẫu giáo lớn trương Mầm non Hưng TrạchBố Trạch- Quảng Bình.
b5. Phương pháp thông kê toán học
Trên cơ sở quan sát và điều tra bằng phiếu để thống kê lại mức độ nhận
thức của giáo viên và khả năng làm quen với chữ cái cho trẻ mẫu giáo lớn.
5. Đóng góp của đề tài
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

7

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận

- Đề tài góp phần hệ thống các vấn đề lý luận về các hoạt động tổ chức trò
chơi hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái.
- Đề tài xây dựng một số giáo án cho trẻ mẫu giáo lớn nhằm giúp làm quen
với chữ cái một cách hiểu quả nhất.
- Đề tài sẽ làm tài liệu tham khảo cho các giáo viên và phụ huynh trong
việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái.
6.Cấu trúc của đề tài
- Phần mở đầu: Lý do chọn đề tài, Mục đích nghiên cứu, khách thể và đối
tượng nghiên cứu, giả thuyết khoa học, nhiệm vụ nghiên cứu, phạm vị nghiên
cứu, cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu.
- Phần nội dung gồm 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn làm quen với
chữ cái.
Chương 2: Thực trạng của vấn đề giúp trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ
cái thông qua hoạt động tổ chức trò chơi.
Chương 3: Biện pháp khắc phục
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC HƯỚNG DẪN TRẺ MẪU
GIÁO LỚN LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI
1.1.Cơ sở lý luận của việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo lớn làm quen với
chữ cái
Các loại âm vị tiếng Việt và chữ viết tiếng Việt là cơ sở đầu tiên để xây
dựng chương trình làm quen với chữ cái. Tiếng Việt có tất cả 22 âm vị, 22 âm
cũng có những nét giống nhau khiến trẻ thường nhầm lẫn. Đây cũng là một
trong những cơ sở để chia 29 chữa cái thành các nhóm chữ có nét giống nhau
cho trẻ làm quen. Ngoài ra việc chia chữ thành các nhóm còn dựa trên cơ sở trẻ
phát âm còn lẫn lộn một số âm : l, n, s, x.
Giai đoạn này trí nhớ có chủ đích của trẻ đã phát triển, thao tác của các cơ
thể đã mềm mại, linh hoạt hơn để cho phép trẻ có thể ghi nhớ và thực hiện các
thao tác cầm bút tô, viết, vẽ. Làm quen chữ cái sẽ không hoạt động quá sức đối
với trẻ.

Trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng hình thức tư duy trực quan, tư duy hình tượng.
Điểm xuất phát của sự nhận thức là hành động thực đối với vật chất. Vì vậy, dạy
trẻ làm quen với chữ cái phải sử dụng đồ vật, tranh ảnh, động tác, giọng nói…

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

8

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
nhằm làm phong phú biểu tượng cảm tính của trẻ, thiết lập mối quan hệ giữa nội
dung và tranh vẽ đi kèm.
Trẻ mẫu giáo lớn tri giác sự vật theo kiểu trực giác toàn bộ. Chúng nhìn sự
vật theo kiểu chụp ảnh, phân biệt sự vật theo dạng tổng quát. Bởi vậy, dạy trẻ
làm quen cới chữ cái sau khi trẻ nhận biết mặt chữ, cần sắp xếp chữ theo nhóm
để trẻ so sánh, rút ra điểm giống và khác nhau.
Tư duy trẻ mẫu giáo gắn với tình cảm. Các em thường hành động suy nghĩ
theo hứng thú trước mắt. Trẻ nhanh chóng ghi nhớ những gì gây ấn tượng mạnh.
Nên khi hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái phải có đồ chơi, tranh ảnh đẹp
nhiều màu sắc để trẻ hoạt động, qua đó hình thành ở trẻ các biểu tượng về chữ
cái
1.1.1 Hệ thống ngữ âm và chữ cái tiếng Việt hiện đại
1.1.1.1 Hệ thống ngữ âm tiếng việt
Hệ thống ngữ âm tiếng Việt bao gồm âm vị âm đoạn và âm vị siêu âm
đoạn. Âm vị âm đoạn có nguyên âm, phụ âm. Âm vị siêu âm đoạn có thanh
điệu, ngữ âm, trọng âm
Âm vị là đơn vị ngữ âm nhỏ nhất có thể chia tách được các âm vi nguyên
âm, phụ âm và thanh điệu là những âm vị tham gia vào cấu tạo của âm tiết. Âm

tiết là lời nói của con người được phát ra thành những khúc đoạn từ lớn đến nhỏ
khác nhau. Đơn vị phát âm tự nhiên nhỏ nhất của lời nói là âm tiết. Ở dạng đầy
đủ nhất âm tiết có 5 bộ phận theo bảng sau:
Bảng 1.1 Bảng mô hình cấu trúc âm tiết

Thanh điệu (5)
Âm đầu(1)

Vần
Âm chính ( 3)

Âm đệm ( 2 )

Âm cuối ( 4)

1.1.1.2 . Sau đây là bảng kí hiệu âm vị và các kí hiệu tương ứng
Bảng 1.2 Bảng nguyên âm

STT
1
2
3
4
5
6
7

Âm vị
/i/
/ε/

/e/
/ɯ/
/ɤ/
/ ɤˇ/
/a/

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

Đọc
i,y
E
Ê
Ư
Ơ
Â
A
9

Ví dụ
tin, tuy
Tre
Bê
cứ
mờ
Cân
Ta
Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận

8
9
10
11
12
13
14

/ă/
/u/
/o/
/ɔ/
/ ie /
/ ɯɤ /
/ uo /

a, ă
U
Ô
O
iê,yê ia,
uơ,ưa
uô,ua

chăn, lau
trung thu
ô tô
Lo
tiến, yêu, bia
mượn, tựa

muốn, lùa, uống

Bảng 1.3 Bảng phụ âm
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

Âm vị
/b/
/m/

/f/
/v/
/ t’ /
/t/
/d/
/n/
/S/
/z/
/l/
/ʈ /
/ş/
/ʐ/
/c/
/ɲ/
/k/
/ŋ/
/χ/
/ɣ/
/h/
/ʔ /

Đọc
b
m
ph
v
th
t
d
n

n
d,gi
l
tr
s
r,(gi)
ch
nh
c, k, qu
ng, ngh
kh
g,gh
h
p

1.1.1.3 .Các nguyên âm, phụ âm và thanh điệu được miêu tả bằng các đặc
điểm sau
+ Miêu tả nguyên âm tiếng việt, cần chú ý các mặt sau:
Vị trí của lưỡi: Lưỡi đưa ra phía trước hoặc thụt về phía sau khoang
miệng . Theo đó ta có nguyên âm hàng trước hay hàng sau.
Độ mở của miệng : Có 4 mức, gồm: hẹp, hơi hẹp, rộng, hơi rộng.
Hình dạng của môi: Có 2 kiểu gồm tròn môi và không tròn môi.
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

10

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận

Dưới đây là bảng miêu tả nguyên âm:
+ Miêu tả phụ âm: Có 2 căn cứ để miêu tả phụ âm:
Phương thức phát âm : cách chuyển của luồng hơi.
Vị trí cấu âm: Vị trí của các bộ phận phát âm tạo nên chỗ cản.
Theo phương thức phát âm người ta phân phụ âm thành:
Phụ âm tắc: Hơi bị cản lại, sau đó thoát ra ngoài đường miệng, mũi:
p,b,m…
Phụ âm xát: Hơi qua kẽ hở ở giữa miệng: v, s…
Phụ âm vang mũi và vang bên: Hơi thoát ra đàng mũi và bên lưỡi: nh,l…
Phụ âm ồn: Hơi thoát ra đằng miệng, có tiếng ồn: ph, v…
Phụ âm hữu thanh và vô thanh: Trong số các âm ồn căn cứ vòa chỗ dây
thanh có rung hay không người ta chia phụ âm hữu thanh( rung) và vô thanh
(không rung):p
Phụ âm bật hơi: Hơi bị cản lại rồi bật mạnh mà thoát ra dằng miệng: th
Theo vị trí cấu âm phụ âm được chia thành:
Phụ âm môi: Hai môi, môi răng: m, ph…
Phụ âm lưỡi: Đầu lưỡi (bọt – lợi, quặt) mặt lưỡi, gốc lưỡi: s,tr,nh,ng…
Phụ âm thanh hầu : h.
Dưới đây là bảng phụ âm được sắp xếp theo phương thức phát âm và vị trí cấu âm

Vị trí
Phương thức

Môi

Bật hơi
Ồn Không
Tắc
bật hơi


Vô thanh
Hữu
thanh

Vang
Vô thanh
Ồn
Xát
Hữu thanh
Vang

Đầu lưỡi
Bọt
Lưỡi
t’
t

b

d

m
f
v

n
s
z
l


ʈ

Ş
ʐ

Mặt

Gốc

Thanh

lưỡi

lưỡi

hầu

C

K

ʔ

ɲ

Ŋ
Χ
ɣ

H


+ Thanh điệu:
Thanh ngang không có dấu phụ thêm vào: Ví dụ: ta , tôi, xuân, động…
Thanh huyền thấp hơn thanh ngang một bậc: Ví dụ: cà, sàn, bằng…
Thanh ngã là thanh điệu thuộc âm vực cao, có thêm động tác nghẽn thanh
hầu: Ví dụ: xã, mãn, nhãn, sũng sờ…
Thanh hỏi là thanh điệu thuộc âm vực thấp : Ví dụ: vả lại, cảm cúm, cảnh
đẹp
Thanh sắc là thanh điệu thuộc âm vực cao: Ví dụ: khá lớn,bí quyết, chính
chắn…
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

11

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
Thanh nặng là thanh điệu thuộc âm vực thấp: Ví dụ: là đời, ngọc bích,trực
trặc…
Qua đó ta thấy, hệ thống ngữ âm rất là phong phú nó có tác dụng lớn đến
việc hình thành và phát triển ngôn ngũ của trẻ. Chính hệ thống ngữ âm nay giúp
trẻ phát âm đúng, phát âm chuẩn, thể hiện được những nhu cầu cá nhân, từ đó
giúp trẻ phát triển toàn điện. Hệ thống ngữ âm có vai trò hết sức cần thiết đối
với trẻ, giúp trẻ phát hiện ra những mối quan hệ giữa các chữ cái giúp trẻ tự tin
hơn trước khi bước vào môn học Tiếng Việt ở bậc Tiểu học.
1.1.1.4 Chữ cái Tiếng Việt hiện đại
Chữ cái ghi Tiếng Việt có 4 kiểu: Chữ thường, chữ hoa, chữ in thường, chữ
in hoa.
Kiểu chữ trong sách phần lớn là kiểu chữ in thường, chữ in thường đường

nét đơn giản, bao gồm các kiểu nét chữ:
+ Nét thẳng đứng
+ Nét móc trái, nét móc phải, móc 2 đầu
+ Nét khuyết trên, khuyết dưới
+ Nét xiên
+ Nét cong ( cong hở trái, cong hở phải, cong tròn khép kín)
+ Nét thắt ( nét thắt trên, nét thắt giữa)
Với bậc học Mầm non các cô giáo chủ yếu cho trẻ làm quen với chữ cái in
thường, vì chữ cái in thường có đường nét đơn giản , trẻ dễ nắm bắt để đọc được
chữ .
1.1.1.5. Kết luận sư phạm
Hệ thống ngữ âm và chữ viết là một trong những phương tiện có vai trò hết
sức quan trọng đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ
mẫu giáo lớn. Vì thế , cần phải cho trẻ biết về hệ thống ngũ âm để phát triển
ngôn ngữ cho trẻ thông qua nhiều hoạt động khác nhau. Trong đó hoạt động
hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái là một hình thức giáo dục có nhiều ưu thế
phát triển ngôn ngữ hơn cả. Bởi cho trẻ làm quen với chữ cái sẽ giúp trẻ nhận
biết, phát âm đúng, phát âm chuẩn, phát âm ngôn ngữ lời nói, hình thành các
thói quen sử dụng ngôn ngữ mạch lạc trong giáo tiếp và thể hiện sự sáng tạo của
mình trong hoạt động làm quen với chữ cái. Hướng sân trẻ làm quen với chữ cía
phải được tiến hành trên nhiều phương pháp hoạt động tổ chức trò chơi cho trẻ
và mỗi hoạt động có ưu và nhược điểm riêng của nó. Vì thế việc hướng dẫn cho
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

12

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận

trẻ làm quen với chữ cái thì giáo viên Mầm non phải vận dụng, phát huy những
ưu điểm các hình thức, phương pháp hoạt động để thu hút trẻ đi vào bài học vừa
giúp trẻ nhận biết được các loại chữ cái. Việc hướng dẫn trẻ 5-6 tuổi làm quen
với chữ cái là một trong những hoạt động khá phức tạp đòi hỏi năng lực tổ chức
toàn diện của giáo viên. Muốn đạt được hiệu quả cao thì trước hết người giáo
viên phải biết lựa chọn, sử dụng các hoạt động tổ chức trò chơi cho trẻ linh hoạt,
hợp lý nhằm giải quyết các mục tiêu giáo dục, mục tiêu phát triển ngôn ngữ cho
trẻ. Để làm được điều đó người giáo viên phải luôn tìm tòi , học hỏi, trau dồi
kiến thức cho bản thân, chủ động trong công tác giáo dục đặc biệt phải luôn tìm
hiểu, nắm vững và thực hiện tốt chương trình giáo dục Mầm non hiện nay
1.1.2 . Đặc điểm tâm,sinh lý của trẻ mẫu giáo lớn có liên quan đến việc
hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái.
1.1.2.1 Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo lớn.
Ở giai đoạn này các đặc điểm tâm sinh lý của trẻ đã phát triển khá hoàn
thiện tạo điều kiện thuận lợi cho khả năng tham gia các hoạt động học tập, vui
chơi. Các đặc điểm của quá trinh cảm giác, tri giác, trí nhớ, tư duy, trí tưởng
tượng, đặc điểm lười nói, đặc điểm hứng thú của trẻ là cơ sở quan trọng để xây
dựng các biện pháp nâng cao hiệu quả trong việc hướng dẫn trẻ làm quen với
chữ cái.
-Cảm giác: Ngôn ngữ, làm quen với chữ cái ảnh hưởng mạnh đến ngưỡng
nhạy cảm của cảm giác, làm cho cảm giác của trẻ được thu nhận rõ ràng, đậm
nét hơn. Khi cảm nhận các thuộc tính của sự vật, hiện tượng ở xung quanh trẻ
thường gọi thầm tên các thuộc tính đó ở trong đầu, điều này làm cho cảm giác
của trẻ về thuộc tính ấy mạnh hơn, chính xác hơn.
- Tri giác: Ngôn ngữ làm cho quá trình tri giác của trẻ diễn ra dễ dàng,
nhanh chóng và làm cho những cái tri giác trở thành khách quan, đầy đủ và rõ
ràng hơn. Ngôn ngữ đối với quá trính quan sát càng cần thiết hơn vì quan sát là
tri giác tích cực, có chủ đích và có mục đích. Tính có ý thức, có mục đích, có
chủ định đó được biểu đạt và điều khiển, điểu chỉnh nhờ ngôn ngữ. Không có
ngôn ngữ thì tri giác của con người vẫn là tri giác của con vật. Tính có nghĩa

trong trí giác của con người là một chất lượng mới làm cho tri giác của con
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

13

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
người khác xa với tri giác con vật, chất lượng mới này chỉ được hình thành và
biểu đạt thông qua ngôn ngữ.
- Trí nhớ: Ngôn ngữ làm quen với chữ cái có ảnh hưởng quan trọng đối với
trí nhớ của trẻ. Nó tham gia tích cực vào các quá trình ghi nhớ và gắn chặt với
các quá trình đó . Không có ngôn ngữ thì không thể thực hiện sự ghi nhớ có chủ
định, sự ghi nhớ có ý nghĩa và kể cả sự ghi nhớ máy móc. Ngôn ngữ là một
trong những phương tiện đẻ nhớ đó cũng là phương thức để lưu giữ những kết
quả cần nhớ. Trẻ mẫu giáo lớn có khả năng ghi nhớ các chữ cái rất lâu và phát
âm cho người khác nghe.
- Tư duy: Trẻ đã biết phân tích tổng hợp không chỉ dừng lại ở đồ vật, hình
ảnh mà ngay cả từ ngữ. Tư duy của trẻ dần dần mất đi tính duy kỷ, tiến dần đến
khách quan, hiện thực hơn. Dần dần trẻ phân biệt được thực và hư, đã có tư duy
trừu tượng với các con số, chữ cái, không gian, thời gian, quan hệ xã hội. Ý thức
về những ý nghĩa , tình cảm của mình, trách nhiệm đối với hành vi. Các phẩm
chất của tư duy đã bộc lộ đủ về cấu tạo và chức năng hoạt động của như như
tính mục đích, độc lập sáng tạo, tính linh hoạt, độ mềm dẻo. Với trẻ mẫu giáo
lớn đã xuất hiện kiểu tư duy trực quan hình tượng mới và những yếu tố của kiểu
tư duy logic. Sự phát triển này giúp trẻ lĩnh hội những tri thức, kí hiệu ngôn ngữ
toán học, âm nhạc, đặc biệt là phát triển vốn từ trong văn học … Với kiểu tư duy
trực quan hình tượng trẻ có khả năng phản ánh lại những mối liên hệ tồn tại
khách quan, không bị phụ thuộc vào hành động hay ý muốn chủ quan của bản

thân đứa trẻ. Sự phản ánh của những mối liên hệ khách quan là điều kiện cần
thiết để lĩnh hội tri thức vượt qua những khuôn khổ của việc tìm hiểu từng vật
riêng lẻ với thuộc tính sinh động của chúng để đạt tới trí thức khái quát. Không
có ngôn ngữ thì trẻ không thể có tư duy khái quát- logic được.
- Trí tưởng tượng: Ngôn ngữ làm quen với chữ cái là phương tiện đẻ hình
thành biểu đạt và tư duy các hình ảnh mới của tưởng tượng. Ngôn ngữ giúp trẻ
chính xác hóa các hình ảnh của trí tưởng tượng đang nảy sinh, tách ra trong
chúng những mặt cơ bản nhất và gắn chúng với nhau , cố định chúng lại bằng từ
và lưu giữ chúng trong trí nhớ. Ngôn ngữ làm cho trí tưởng tượng trở thành một
quá trình ý thức, được điều khiển tích cực có kết quả và chất lượng cao.
- Đăc điểm lời nói của trẻ: Quá trình phát triển lời nói của trẻ gắn bó rất
chặt chẽ với 2 cơ chế của hoạt động lời nói là sản sinh ngôn ngữ và tiếp nhận
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

14

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
ngôn ngữ. Quá trình hình thành lời nói ở trẻ gắn bó rất chặt chẽ với hoạt động
của tư duy. Phần lớn trẻ mẫu giáo lớn để biết sử dụng tiếng mẹ đẻ, trẻ có thể
phát âm tương đối chuẩn, kể cả phát âm những âm khó khi trẻ tham gia hoạt
động làm quen với chữ cái. Trẻ nắm được ý nghĩa của chữ cái, phát âm đúng với
phát âm của người lớn tùy theo địa phương có giọng nói như thế nào thì trẻ sẽ
nói theo như vậy, trẻ phát âm mạch lạc rõ ràng.
- Đặc điểm hứng thú của trẻ: Trẻ hứng thứ với các chữ cái, thích nhận biết,
thích phát âm và thích tham gia vào các hoạt động làm quen với chữ cái. Thông
qua các bài hát về chữ cái, các trò chơi mà giáo viên tổ chức cho trẻ tham gia thì
trẻ thấy thoải mái tích chực tham gia vào các hoạt động làm quen với chữ cái

hơn để từ đó dễ dàng nhận biết và phát âm đúng.
1.1.2.2.Kết luận sư phạm
Tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo lớn được phát triển cả về nội dung và hình
thức. Đặc điểm tâm sinh lý ngày càng phát triển chi phối rõ nét hơn đời sống
sinh hoạt của trẻ theo hướng làm chủ các hành vi cảm xúc của mình. Dựa vào đó
giáo viên khi tổ chức hoạt động hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái cho trẻ cần
chú ý tới sự chi phối các đặc điểm tâm sinh lý của trẻ vào các hoạt động và phát
huy khả năng của trẻ một cách tích cực . Đặc biệt giáo viên cũng phải dựa vào
các đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để định hướng cho mình, lựa chọn các biện
pháp phù hợp khi hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái nhằm đảm bảo tính vừa
sức cho trẻ.

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ GIÚP TRẺ MẪU GIÁO LỚN
LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TỔ CHÚC TRÒ
CHƠI CHO TRẺ
2.1 Những thực trạng của vấn đề giúp trẻ mẫu giáo lớn làm quen với
chữ cái.
2.1.1Vài nét về chương trình làm quen với chữ cái ở Trường Mầm non
Chương trình làm quen với chữ cái bao gồm
- Dạy trẻ nhận biết 29 chữ cái ghi âm: Những chữ cái ghi âm tiếng Việt
theo kiểu chữ in thường và chữ viết thường được trẻ làm quen và nhận dạng qua
các giác quan như thính giác, thị giác. Dưới sự hướng dẫn của cô, trẻ tìm ra các
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

15

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận

chữ cái trong các từ tương ứng có gắn bên dưới đồ dùng trực quan như tranh
ảnh, vật thật…hoặc qua các trò chơi : nhận chữ, tìm chữ, nối chữ, ghét nét
chữ…
- Dạy trẻ nhớ được tên âm chữ cái: thông qua thẻ chữ, qua trò chơi để cô
giáo giúp trẻ ghi nhớ được tên chữ cái. Dạy trẻ nhận biết chữ cái theo kiểu chữ
in thường và nhớ được tên âm chữ cái.
Bảng 1.4 Bảng 29 chữ cái tiếng Việt

STT

Chữ cái in thường

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29

O
Ô
Ơ
A
Ă
Â
E
Ê
U
Ư
I
T
Y
C
B
D
Đ
L

N
M
H
K
P
Q
G
S
X
V
R

Tên chữ cái Ghi âm
o
ô
ơ
a
ă
â
e
ê
u
ư
i
tê
icờlét
xê
bê
dê
đê

elờ
ennờ
emmờ
hat
ka
pê
cu
giê
étsi
ích xì
vê
erờ

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

Ghi chú

o
ô
ơ
a
ă
â
e
ê
u
ư
i
tờ
i

cờ
bờ
dờ
đờ
lờ
nờ
mờ
hờ
cờ
pờ
quờ
giờ
sờ
xờ
vờ
rờ

16

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
-Dạy trẻ làm quen với tư thế ngồi và cách cầm bút khi tập tô chữ cái, dạy
trẻ tập tô chữ cái theo mẫu nhằm rèn luyện một số thao tác, kỹ năng, thói
quen….Chuẩn bị bàn ghế đúng quy cách, vở tập tô, bút chì mềm, ánh sánh…
+ Dạy trẻ ngồi đúng tư thế: Ngồi ngay ngắn, thẳng cột sống, đầu hơi cúi,
ngực cách mép bàn 3-4 cm, mặt cách vở 25-30 cm.
+ Dạy trẻ cầm bút bằng ba đầu ngón tay (ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa)
kết hợp với cổ tay, cánh tay, khuỷu tay, tay trái giữ góc trái mép vở.

-Dạy trẻ kỹ năng tô những nét cơ bản theo mẫu:
+ Nét xiên (/): Tô từ trên xuống dưới.
+ Nét thẳng đứng (l): Tô từ trên xuống dưới
+ Nét thẳng ngang (-): Tô từ trái qua phải
+ Nét móc (?) : Tô từ trên xuống dưới rồi hất lên.
+ Nét cong (c): Tô uốn theo nét cong ngược chiều kim đồng hồ.
-Dạy trẻ kỹ năng tô 29 chữ cái tiếng Việt : Dùng bút chì đen tô trùng khít
lên các nét in mờ trên đường kẻ ngang. Tô theo đúng trật tự: nét nào trước tô
trước, nét nào sau tô sau và tô từ trái sang phải.
2.1.2. Về việc tổ chức hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái ở trường Mầm
non trong giai đoạn hiện nay.
Trong quá trình quan sát, tham quan tại một số trường Mầm non trên địa
bàn huyện Bố Trạch, tôi nhận thấy việc tổ chức hướng dẫn trẻ làm quen với chữ
cái còn rất hạn chế. Đặc biệt là trường Mầm non Hưng Trạch- Bố Trạch- Quảng
bình. Một mặt do khả năng thiết kế bài dạy của giáo viên chưa cao, có một số
giáo viên chưa có kinh nghiệm hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái. Mặt khác là
do điều kiện cơ sở vật chất của trường hiên nay đang còn thiết thốn dẫn đến chất
lượng hoạt động của các môn khác nói chung và làm quen với chữ cái nói riêng
chưa cao.
Qua việc khảo sát thực tế tôi thấy rằng việc tổ chức dạy làm quen với chữ
cái còn mắc phải những khó khăn cụ thể như sau:
-Về hoạt động dạy của các giáo viên: Nhiều giáo viên thiết kế giáo án
chưa sáng tạo, chưa linh hoạt trong việc tổ chức các trò chơi để gây hứng thú
cho trẻ trong việc làm quen với chữ cái và chưa tìm ra các hoạt động mới mẻ
trong học tập. Các giáo viên Mầm non đang vướng mắc giữa cái mới và cái cũ
chưa thiết kế cho mình được tiết dạy thực sự đổi mới và khoa học . Bên cạnh đó
là cách sử dụng đồ dùng trực quan, chưa ứng dụng công nghệ thông tin nhiều
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

17


Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
vào bài học. Đối với trẻ việc xen lẫn các hình ảnh các công nghê thông tin vào
bài học sẽ giúp trẻ hứng thú hơn. Chính vì thế mà tiết học còn nhiều hạn chế,
trang thiết bị và dụng cụ học tập chưa sinh động, kiến cho giờ học khô khan và
cứng nhắc.
- Về phía trẻ : Trẻ mẫu giáo lớn tuy ở cùng độ tuổi nhưng trình độ phát
triển không đồng đều. Có trẻ phát âm chuẩn, nhanh nhớ mặt chữ, biết cầm viết
đúng kỹ năng và có tư thế ngồi viết đúng. Nhưng cũng có nhiều trẻ phát âm còn
ngọng, không chuẩn, nói chưa tròn âm. Trẻ phát âm còn mang nặng tiếng địa
phương và còn khá nhút nhát, lúc phát âm hay sai các âm như l, n, r, s, g….Trẻ
chưa tập trung chú ý và chưa có ý thức học, kỹ năng sử dụng đồ dùng còn nhiều
hạn chế.
- Về phía phụ huynh:
Chưa kết hợp với giáo viên để dạy trẻ theo một phương pháp nhất đinh.
Chưa hiểu được chuẩn bị kỹ năng làm quen với chữ cái cho trẻ là rất cần
thiết và có tác dụng quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, và giúp
trẻ có thể hòa đồng được với một môi trường mới ở bậc Tiểu học
Từ những thực trạng trên tôi suy nghĩ phải làm gì và làm như thế nào để
giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là kiến thức cơ bản về vốn từ làm quen
với chữ cái để trẻ có đủ tự tin bước vào các môi trường Tiểu học thật tốt
2.1.3. Về điều kiện thiết bị dạy học
Nhận thức của trẻ mầm non thiên về trực quan cảm tính nên không thể
không có phương tiện thiết bị dạy học. Trang thiết bị phục vụ nhận thức và phát
triển ngôn ngữ cho trẻ hết sức phong phú đa dạng. Hiện nay, một số trường
trong khu vực huyện Bố Trạch – Tỉnh Quảng Bình. Nếu là ở khu vực thị trấn
huyện thì cơ sở vật chất đầy đủ đáp ứng yêu cầu của các tiết dạy làm quen với

chữ cái. Nhưng vẫn còn các trường Mầm non thuộc khu vực khó khăn thì cơ sở
vật chất thiệt thốn. Vấn đề này làm cho giáo viên vất vả trong việc lựa chọn hình
thức tổ chức cũng như lựa chọn các đồ dùng trực quan để hướng dẫn trẻ làm
quen với chữ cái. Bên cạnh đó, thể loại đồ dùng, đồ chơi vẫn chưa phong phú và
đa dạng. Do đó hầu hết giáo viên khi hướng dẫn cho trẻ làm quen với chữ cái
chưa tạo được hứng thú đối với trẻ thông qua đồ dùng, đồ chơi để tổ chức nhiều
trò chơi cho trẻ.
2.1.4. Về kết quả đạt được trên trẻ.
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

18

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
Đối với việc làm quen với chữ cái nhìn chung trẻ ở độ tuổi này cũng đã
biết được các chữ cái, ghi nhớ các chữ cái, phát âm đúng và chuẩn. Dần dần
hình thành ở trẻ những thói quen học tập đầu tiên, hình thành và rèn luyện khả
năng tập trung chú ý có chủ định và sự nỗ lực ý chí để giải quyết nhiệm vụ học
tập: Lắng nghe, thực hiện nhiệm vụ học tập … Giờ học cũng giúp cho trẻ rèn
luyện các đức tính cẩn thận, khoa học, tỉ mỉ, cụ thể. Trẻ hoàn thiện thêm ngôn
ngữ nói, có thêm nhiều vốn từ về thế giới xung quanh, tập cách diễn đạt và
chuẩn bị đủ một hành trang để bước vào bậc học mới tư tin hơn.
2.1.5. Kết luận sư phạm
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một lĩnh vực không thể thiếu trong công tác
dạy học ở trường Mầm non, cho trẻ làm quen chữ cái có thể tiến hành theo
những hoạt động tổ chức trò chơi khác nhau, tùy theo mục đích của bài để sử
dụng hoạt động tổ chức trò chơi phù hợp.
Trước khi đưa ra các biện pháp mới chúng tôi đã tìm hiểu thực trạng dạy

học và đánh giá hoạt động nhận thức của trẻ trong việc cho trẻ làm quen với chữ
cái ở trường Mầm non Hưng Trạch –Bố Trạch- Quảng Bình nói riêng và tất cả
các môn học của trường nói chung. Mục đích là tìm hiểu nhận thức và thái độ
của trẻ đối với hoạt động làm quen với chữ cái, tìm hiểu về sự phát triển ngôn
ngữ trong quá trinh cho trẻ làm quen với chữ cái.
Qua tìm hiểu và khảo sát, tôi thấy việc hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái
chưa thực sự có hiệu quả vẫn tổ chức việc dạy cho trẻ chưa gây được hứng thú
cho trẻ và rất thụ động.
Để tăng cường hiệu quả của việc hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái cần
kết hợp nhiều hình thức hoạt động tổ chức trò chơi cho trẻ khác nhau, phải
thường xuyên gây sự chú ý đối với trẻ tạo ra sự thích thú chủ động tích cực và
hiệu quả.

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

19

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
CHƯƠNG III: GIÚP TRẺ MẪU GIÁO LỚN LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC TRÒ CHƠI CHO TRẺ
3.1 Phân nhóm chữ cái trong quá trình hướng dẫn trẻ làm quen với
chữ cái.
Quá trình hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái được phân phối theo nhóm
chữ cái. Những chữ cái có đặc điểm giống nhau và khác nhau rõ nét về hình
dạng và cách phát âm được xếp thành một nhóm, mỗi nhóm có 1-3 chữ cái.
29 chữ cái được chia thành 12 nhóm con chữ cụ thể như sau.
Bảng 3.1 Bảng 12 nhóm con chữ


STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Nhóm con chữ
o, ô, ơ
a, ă, â
e, ê
u, ư
i ,t ,c
b, d, đ
l, n, m
h, k
p, q
g, y
s, x
v, r

29 chữ cái được chia làm 12 bài với 12 nhóm, mỗi nhóm chữ dạy trong 2

tiết, ngoài ra có những hoạt động ngoài tiết học nhằm củng cố, rèn luyện các
kiến thức về chữ cái cho trẻ. Phân nhóm chữ cái trong quá trình hướng dẫn trẻ
làm quen với chữ cái giúp trẻ nhận biết và so sánh các đặc điểm giống nhau và
khác nhau của các chữ cái trong nhóm dễ dàng hơn. Trẻ không bị nhằm lẫn khi
phát âm.
Không tuyệt đối hóa vấn đề phân nhóm. Đặc biệt chúng ta có thể phân
nhóm dựa vào cách phát âm khi ôn luyện cho trẻ.
Ví dụ: chữ n và chữ m có thể xếp vào một nhóm
3.2. Chuẩn bị đồ dùng trực quan trong hướng dẫn trẻ làm quen với
chữ cái.
Như chúng ta đã biết sự tập trung chú ý của trẻ Mầm Non là chưa bền
vững trẻ thích những cái mới lạ, có hấp dẫn cao gây thích thú cho trẻ. Đặc biệt là
đối với trẻ 5-6 tuổi khi hướng dẫn cho trẻ làm quen với chữ cái thì việc tạo ra sự
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

20

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
hứng thú cho trẻ là điều rất quan trọng. Bởi vì cho trẻ làm quen với chữ cái là
một hoạt động có tính chất cứng nhắc, khô kha, có phần kỷ luật. Nếu giáo viên
cứ ép trẻ ngồi học một
cách tuân thủ như một học sinh bậc Tiểu học, hay một tiết học rập khuôn
chưa có hình thức đổi mới thì sẽ làm cho trẻ uể oải và nhàm chán, trẻ phân tâm
không chú ý thì sẽ tiếp thu bài hạn chế. Chúng ta cũng biết rằng ở trẻ Mầm non
đặc điểm chủ đạo nhất của trẻ đó là vừa chơi vừa học. Ví dụ : Trong các tiết học
thì cần xen vào đó các trò chơi để trẻ hứng thứ , linh hoạt hơn.


Đồ dùng đồ chơi trực quan của cô và trẻ
Trước hết các giáo viên Mầm non phải nhận rõ được tầm quan trọng của
đồ dùng dạy học, tăng cường sử dụng đồ dùng trực quan. Việc sử dụng đồ dùng
trực quan trong hoạt động hướng dẫn trẻ làm quen chữ cái phải đúng hợp lý,
sáng tạo làm tăng sự tập trung chú ý cảm thụ ngôn ngữ thông qua giờ học.
Phải chuẩn bị đầy dủ đồ dùng cho cô và trẻ, khi có đủ đồ dùng cho cô và
trẻ rồi thì việc sử dụng nó như thế nào cũng rất quan trọng. Các đồ dùng trực
quan phải gây hứng thú cho trẻ .
Phương pháp sử dụng phương tiện trực quan tùy theo từng bài mà các giáo
viên Mầm non có phương pháp sử dụng trực quan khác nhau.
Khi cho trẻ làm quen với chữ cái mới cô dùng thủ thuật như: Đọc thơ, câu
đố bài hát và trò chơi…. Cho trẻ đoán rồi mới treo tranh, trẻ quan sát xem bức
tranh về vẽ gì?

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

21

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận

Đọc từ dưới tranh vừa học rồi phát âm, mời trẻ lên ghép thẻ chữ cái rời
giống từ dưới tranh – Rút thẻ chữ cái đã học trong từ vừa ghép và phát âm.
Để có thể sử dụng và làm một số đồ dùng đồ chơi trong hoạt động làm
quen với chữ cái một cách tốt nhất thì:
-Giáo viên phải nắm rõ phương pháp, nội dung khi tổ chức cho trẻ hoạt
động với đồ vật của từng giai đoạn để lựa chọn và sử dụng đồ dùng một cách
hợp lý. Cần tích cực tham khảo tài liệu trong và ngoài chương trình, học hỏi

đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môm cũng như sưu tâm thêm trên
mạng, internet cách làm đồ dùng từ vật liệu mở. Tích cục tìm tòi sáng tạo, chịu
khó để có thể tạo ra được nhiều sản phẩm phong phú đa dạng cho trẻ hoạt động.
Sưu tầm nhiều nguyên vật liệu khác nhau tạo nên sự phong phú đa dạng cho các
sản phẩm giúp trẻ khỏi nhàm chán khi chơi. Cần có sự kết hợp với phụ huynh
một cách khéo léo, lôi cuốn phụ huynh để phụ huynh cùng đống góp các vật liệu
đã qua sử dụng.
Ngoài ra trong quá trình thu gom, làm ra sản phẩm có thể khuyến khích trẻ
cùng tham gia bằng những việc vừa sức để tạo hứng thú cho trẻ, đồng thời còn
giúp trẻ có ý thức bảo vệ đồ dùng đồ chơi vì đó là những sản phẩm có phần công
sức của trẻ.
-Khi tạo ra đồ dùng trực quan cần chú ý các yêu cầu về:
+ Tính thẩm mỹ: Đẹp , hấp dẫn với trẻ
+ Tính sử dụng: có thể sử dụng tronh nhiều hoạt động, sử dụng lâu dài, ít
hư hỏng.
+ Tính an toàn: Đảm bảo an toàn cho trẻ khi sử dụng, không nhọn, không
gây đọc hại…
+ Phù hợp với khả năng đặc điểm nhận thức và nhu cầu hứng thứ của trẻ.
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

22

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
Phương tiện trực quan là rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng hình thức
tư duy, hình thức tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì gây ấn
tượng mạnh ….Chính vì thế tôi cho rằng khi hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái
phải tổ chức hoạt động trò chơi cho trẻ bằng phương tiện trực quan mới hợp lý

nhất.

3.3 Hướng dẫn trẻ nhận biết chữ và phát âm
3.3.1 Hướng dẫn trẻ nhận biết chữ
Để trẻ nhận biết mặt chữ cách chính xác và phận biệt được các dấu hiệu
khác nhau về hình dạng giữa các con chữ, trẻ không bị nhầm lẫn giữa chữ cái
này với chữ cái khác thì các giáo viên Mầm non phải hướng dẫn cho trẻ so sánh
giữa các nhóm.
Để giúp trẻ nhớ lâu hơn về các nét chữ khi cho trẻ so sánh các chữ trong
nhóm, các giáo viên phải biết dùng thẻ chữ cái cho trẻ nhận diện từ dễ đến khó.
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

23

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57


Bài tiểu luận
Trẻ Mầm non nhanh nhớ nhưng cũng nhanh quên nên muốn cho trẻ nhớ lâu
các chữ cái đã học thì các cô giáo phải cho trẻ nhận diện các chữ cái có đặc điểm
giống nhau và khác nhau trong từ, trong câu. Từ cách nhận diện và so sánh các
chữ cái trong từ và trong câu trẻ sẽ phát triển tư duy một cách tốt hơn, trẻ có ấn
tượng sâu sắc về chữ cái và nhớ lâu hơn.
3.3.2 Hướng dẫn trẻ phát âm.
Sự phát âm của trẻ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Muốn dạy trẻ phát âm
đúng, phát âm chuẩn người giáo viên Mầm non cần
+ Rèn luyện thính giác ngôn ngữ cho trẻ: Rèn luyện khả năng tri giác âm
thanh ngôn ngữ, giúp trẻ phân biệt được âm thanh của tự nhiên và âm thanh của
tiếng nói.
+ Luyện cơ quan phát âm: Điều đó giúp các bộ phận chuyển động nhịp

nhàng , linh hoạt
+ Luyện thở ngôn ngữ: Là thở có lý trí, khác với thở bình thường là thở
sinh lý. Thở lý trí giúp người ta điều khiển sự thở để ngừng nghỉ khi nói và cũng
đang phát âm.
+ Luyện giọng: Giúp trẻ có khả năng điểu khiển giong nói của mình, làm
cho giọng nói của trẻ trở nên biểu cảm, rõ ràng , biểu hiện được thái độ tình cảm
của người nói trong những âm điệu.
+ Luyện phát âm theo mẫu: Với trẻ 5-6 tuổi cần cũng cố chính xác hóa các
âm vị tiếng Việt bằng cách phát âm mẫu rõ ràng, có cường độ vừa phải.
+ Luyện phát âm cho trẻ qua các trò chơi:
Trò chơi luyện thính giác: Đoán tiếng kêu của các con vật ( cô giả làm tiếng
kêu con vật, yêu cầu trẻ xác định tên con vật).
Trò chơi truyền tin: Cô nói một câu ngắn cho trẻ nghe và yêu cầu trẻ truyền
tin sang bạn khác và tiếp tục như thế cho đến trẻ cuối cùng. Trò chơi này có tác
dụng luyện nghe và truyền đạt chính xác nội dung thông tin cho người khác.
Trò chơi luyện thở: Thổi chong chóng, thổi bóng.Giáo viên yêu cầu trẻ thi
xem ai thổi lâu, thổi mạnh các trò chơi này giúp trẻ biết điều khiển nhịp thở và
biết cách lấy hơi khi nói.
Trò chơi luyện giọng: Bắt chước tiếng kêu của các con vật, đồ vật theo các
mức độ to, nhỏ, nhanh, chậm.
+ Luyện phát âm qua đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch cho trẻ
Ví dụ : Phát âm chữ h, cô cho trẻ đọc bài thơ “ Hoa kết trái”
Hoa cà tim tím
Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

24

Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57



Bài tiểu luận
Hoa mướp vàng vàng
Hoa lựu chói chang
Đỏ như đốm lửa…
Lúc trẻ phát âm, cô quan sát từng trẻ để chỉnh sửa cho tre phát âm cho đúng
chữ .
3.3.3. Cho trẻ chơi các trò chơi với chữ cái.
Chơi là một hoạt động cần thiết cho mọi lứa tuổi nhưng với trẻ chính là
cuộc sống thực của trẻ. Trò chơi có tầm quan trọng ảnh hưởng rất lớn đến sự
hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, nhất là các trò chơi học tập. Đặc biệt
ở lứa tuổi 5-6 tuổi thì trò chơi với chữ cái đóng vai trò quan trọng không thể
thiếu.
Ví dụ trò chơi thứ nhất: Trò chơi “vòng quay kỳ diệu”

Trò chơi sẽ giúp trẻ củng cố nhận biết chữ cái, thao tác nhanh và phát âm
đúng các âm dã học. Ở trò chơi này các cô giáo Mầm non chuẩn bị 1 vòng quay
có gắn các chữ cái đã học và các chữ cái trẻ vừa mới học được, tương ứng với
các ô chữ cái là các chữ cái trong chủ đề. Cô tổ chức cho trẻ chơi, mời lần lượt
từng trẻ lên quay nếu vòng quay dùng lại ở điểm nào thì cô giáo yêu cầu trẻ nói
đó là hình ảnh gì và có chữ cái gì? Sau đó cô chia lớp thành 2 nhóm để cho trẻ
thi đua nhau chơi. Nếu đội nào có nhiều hình ảnh và chữ cái đúng thì đội đó
thắng cuộc.
Các giáo viên Mầm non có thể sử dụng vòng quay xuyên suốt trong năm
học, khi đến chủ điểm nào thì các cô thay thế cá hình ảnh và các chữ cái phù hợp
với chủ đề đó.

Sinh viên: Nguyễn Thị Hoa

25


Lớp: ĐHGD Mầm non A – K57