Khái quát về chủ nghĩa duy
vật lịch sử của CN Mác:
• CNDV lịch sử là hệ thống quan điểm DVBC về lịch sử.
• CNDV lịch sử là kết quả của sự vận dụng phương pháp luận
của CNDVBC và PBCDV vào việc nghiên cứu đời sống xã hội
và lịch sử nhân loại.

• CNDV lịch sử đã loại bỏ những hạn chế của những lý luận cũ
về lịch sử - XH, đồng thời mở ra con đường nghiên cứu rộng
rãi và toàn diện quá trình phát sinh, phát triển và suy tàn của các
hình thái KT-XH trên quan điểm DV.


Quy ước viết tắt (nếu có):
STT

Tên đầy đủ

Viết tắt

01

Sản xuất vật chất

SXVC

02

Quan hệ sản xuất

QHSX

03

Lực lượng sản xuất

LLSX

04

Cơ sở hạ tầng

CSHT

05

Kiến trúc thượng tầng

KTTT

06

Tồn tại xã hội

TTXH

07

Ý thức xã hội


YTHX

08

Hình thái kinh tế - xã hội

Hình thái KT-XH

09

Chủ nghĩa duy vật lịch sử

CNDVLS

10

Cách mạng xã hội

CMXH


I.Vai trò sản xuất vật chất và
quy luật QHSX phù hợp với LLSx
II. Biện chứng cảu CSHT và KTTT
III. TTXH và YTXH
IV. Hình thái Kinh tế - xã hội

V. Đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội
VI. Con người và vai trò quần chúng nhân dân



I. Vai trò của SXVC và quy luật
QHSX phù hợp với trình độ phát
triển của LLSX
1. Sản xuất vật chất và vai trò của sản xuất vật chất
2. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của
lực lượng sản xuất


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và ptsx
• Sản xuất là một loại hình hoạt động đặc trưng của con
người và XH loài người.

Sản xuất
Sản xuất vật
chất

Sản xuất tinh
thần

Sản xuất ra
bản thân con
người


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và ptsx


• Sản xuất :

“Điểm khác biệt căn bản nhất giữa
xã hội loài người với xã hội loài vật
là ở chỗ: loài vật may mắn lắm chỉ
hái lượm trong khi con người lại
sản xuất”


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và ptsx
Khái niệm sản xuất vật chất

Sản xuất vật chất là hoạt động đặc trưng
của con người, với mục đích cải biến các
đối tượng của giới tự nhiên theo nhu cầu
tồn tại, phát triển của con người và xã hội.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm sản xuất vật chất và ptsx
• Sản xuất vật chất:

Là cơ sở cho sự tồn tại và phát
triển của XH
Là một trong những hoạt động
đặc trưng của con người


Là một trong những hình thức
của hoạt động thực tiễn


a. Khái niệm sản xuất vật chất và
phương thức sản xuất
• SXVC có những tính chất cơ bản sau:

Tính khách quan
Tính xã hội
Tính lịch sử
Tính sáng tạo


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và ptsx
• Các yếu tố tạo nên một quá trình sản xuất:

Sức lao
động

Đối
tượng
lao
động

Tư liệu
lao

động

Quá
trình
sản
xuất

• Quá trình sản xuất nào cũng được tiến hành với mục đích nhất định và
được tiến hành theo những cách thức xác định.


a. Khái niệm sản xuất vật chất và ptsx
• Các yếu tố tạo nên một quá trình sản xuất:

• Sức lao
động

- Là toàn bộ thể lực và trí lực của con
người có khả năng được vận dung (sử
dụng) trong các quá trình SXVC.
- Lao động là quá trình con người vận
dụng sức lao động để tạo nên sức
mạnh cải biến thực tế các đối tượng
trong quá trình SXVC.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và phương thức
sản xuất

• Các yếu tố tạo nên một quá trình sản xuất:

• Đối tượng
lao động

Chính là những dạng tồn tại cụ thể
của giới tự nhiên mà con người tác
động vào chúng trong quá trình LĐ.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó
a. Khái niệm SXVC và ptsx
• Các yếu tố tạo nên một quá trình sản xuất:

• Tư liệu lao
động

Là những phương tiện vật chất mà
con người sử dụng trong quá trình lao
động để tác động vào đối tượng lao
động.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và ptsx
PTSX: Dùng để chỉ cách thức mà con người
sử dụng để tiến hành quá trình sản xuất của
xã hội ở những giai đoạn lịch sử nhất định.
Mỗi XH ở mỗi giai đoạn lịch sử nhất định đều

có PTSX của nó với những đặc điểm riêng.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó
a. Khái niệm SXVC và phương thức sản xuất

Muốn sinh tồn, con người phải tiến hành sản xuất vật
chất, tuy nhiên ở những giai đoạn khác nhau thì
cách thức con người tiến hành sx vật chất khác nhau


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó
a. Khái niệm SXVC và phương thức sản xuất
Mỗi phương thức sản xuất đều có hai phương diện cơ bản là
kỹ thuật và kinh tế của nó:
Phương diện kỹ thuật của phương thức sản xuất là chỉ quá
trình sản xuất được tiến hành bằng cách thức kỹ thuật, công
nghệ nào để làm biến đổi các đối tượng của quá trình sản
xuất.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó
a. Khái niệm SXVC và phương thức sản xuất

Mỗi phương thức sản xuất đều có hai phương diện cơ bản là kỹ
thuật và kinh tế của nó:
Phương diện kinh tế của phương thức sản xuất là chỉ quá trình sản
xuất được tiến hành với những cách thức tổ chức kinh tế nào.



1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và phương thức
sản xuất
• Ví dụ 1: PTSX trong XH nông nghiệp truyền thống, xét trên 2 phương
diện

Kỹ thuật:
Công cụ thô sơ,
thủ công
Kinh tế:
SX quy mô nhỏ,
khép kín


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

a. Khái niệm SXVC và ptsx
• Ví dụ 2: PTSX trong XH công nghiệp hiện đại, xét trên 2 phương diện

Kỹ thuật:
Công cụ hiện đại, tự
động hóa
Kinh tế:
SX quy mô lớn, ngày
càng mở rộng và
chuyên môn hóa


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó

b. Vai trò sản xuất vật chất và phương thức sx
đối với sự tồn tại, phát triển xh
Vai trò sản xuất vật chất
Thứ nhất, Vai trò quyết định của sản xuất vật chất
với đời sống xã hội
Xã hội không thể thỏa mãn nhu cầu của
mình bằng những cái có sẵn trong tự nhiên.
Để duy trì và ngày càng nâng cao đời sống
của mình, con người phải tiến hành sản xuất
của cải vật chất; nếu không có sản xuất xã hội
sẽ diệt vong.


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó
b. Vai trò sản xuất vật chất và phương thức sx
đối với sự tồn tại, phát triển xh
Vai trò sản xuất vật chất
Mác: “con người ta phải có khả năng
sống đã rồi mới có thể làm ra lịch sử.
Nhưng mà muốn sống thì trước hết cần
phải có thức ăn, thức uống, nhà ở, quần
áo và một vài thức khác nữa. Như vậy,
hành vi lịch sử đầu tiên là việc SX ra
những tư liệu để hỏa mãn những nhu
cầu ấy, việc SX ra bản thân đời sống
VC”

Nhân tố quyết định sự
sinh tồn,phát triển của
con người và XH



b. Vai trò sản xuất vật chất và phương thức sx
đối với sự tồn tại, phát triển xh
Vai trò sản xuất vật chất
Để tiến hành sx vật chất thì con người phải thiết lập nên những
mối quan hệ nhất định với nhau, đó là Quan hệ sản xuất, trên cơ
sở những QHSX này làm nảy sinh những MQH khác (chính trị,
đạo đức, pháp luật…)

Quá
trình
SXVC

Quan hệ
SX

Quan hệ
xã hội

Thứ hai, SXVC là hoạt động nền tảng,
làm phát sinh những mối quan hệ xã
hội của con người

Chính trị
Pháp luật
Đạo đức
Tôn giáo
…



b. Vai trò sản xuất vật chất và phương thức sx
đối với sự tồn tại, phát triển xh
Vai trò sản xuất vật chất
“việc sản xuất ra những tư liệu sinh hoạt vật
chất trực tiếp và chính, …tạo ra một cơ sở,
từ đó mà người ta phát triển các thể chế nhà
nước, các quan điểm pháp quyền, nghệ thuật
và thậm chí cả những quan niệm tôn giáo của
con người ta”
Thứ hai, SXVC là hoạt động nền tảng, làm phát
sinh những mối quan hệ xã hội của con người


1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó
b. Vai trò sản xuất vật chất và phương thức sx
đối với sự tồn tại, phát triển xh
Vai trò sản xuất vật chất

Tự nhiên
SXVC

Làm
biến
đổi

Xã hội
Con người

- SXVC quyết định sự

phát triển của XH từ thấp
đến cao.
- SXVC là nguyên nhân
của mọi vận động, thay
đổi của XH

Thứ ba, SXVC là cơ sở hình thành, biến đổi và
phát triển của XH