TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

CHÂU HOÀI LINH PH

NG D NG

NG

XÁC NH HI U QU S D NG BOOST START
TRONG PHÒNG VÀ TR B NH TIÊU CH Y
HEO CON THEO M T I TR I HEO
XÃ SONG BÌNH HUY N CH
NH TI N GIANG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: BÁC S THÚ Y

C n Th , 2010

G O


TR
NG
I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: BÁC S THÚ Y

Tên

tài:

XÁC NH HI U QU S D NG BOOST START
TRONG PHÒNG VÀ TR B NH TIÊU CH Y
HEO CON THEO M T I TR I HEO
XÃ SONG BÌNH HUY N CH G O
NH TI N GIANG

Giáo viên h ng d n:
Ths.
Trung Giã

Sinh viên th c hi n:
Châu Hoài Linh Ph
MSSV: 3064605
p: Thú Y 2- K32

n Th , 2010

i

ng



TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

MÔN THÚ Y

tài: Xác nh hi u qu s d ng Boost Start trong phòng và tr b nh tiêu
ch y heo con theo m t i tr i heo xã Song Bình- huy n Ch G o- t nh Ti n
Giang; do sinh viên Châu Hoài Linh Ph ng th c hi n t i xã Song Bìnhhuy n Ch G o- t nh Ti n Giang t tháng 08/2010 n tháng 11/2010.

n Th , ngày tháng n m 2010
Duy t B Môn

n Th , ngày tháng n m 2010
Duy t Giáo viên h ng d n

Trung Giã

n Th , ngày
tháng
n m 2010
Duy t Khoa Nông nghi p & SH D


ii


IC MT

Lu n v n t t nghi p
G o- t nh Ti n Giang.

c hoàn thành t i tr i heo xã Song Bình- huy n Ch

u tiên, con xin chân thành c m n cha m
con thành ng i.
Xin chân thành c m n

ã sinh thành và nuôi d

ng

n:

Ban giám hi u tr ng
i H c C n Th , Khoa Nông Nghi p và Sinh H c
ng D ng, B môn Thú Y ã t o
u ki n cho tôi th c hi n lu n v n t t nghi p
này.
Quý th y cô B môn Ch n nuôi Thú y, B môn Thú y, Khoa Nông Nghi p
và Sinh H c ng D ng, tr ng
i H c C n Th ã truy n t nh ng ki n th c
quý báu cho tôi trong su t th i gian theo h c.
Th y

Trung Giã - ng i ã t n tình giúp
tôi, truy n
th c quý báu và h ng d n tôi trong quá trình làm lu n v n.
m i

Cùng các cán b th vi n Khoa Nông Nghi p và Sinh H c
u ki n thu n l i cho tôi hoàn thành lu n v n t t nghi p.
Th y Nguy n V Nhân ã t n tình giúp

và h

t nh ng ki n
ng D ng ã t o

ng d n trong th i gian th c

t p.
Cô Tr n Th Minh Nguy t, cùng toàn th anh em trong tr i ã t o m i
ki n thu n l i cho tôi hoàn thành t t lu n v n t t nghi p này.
Xin chân thành c m n!

C n Th , ngày… tháng… n m 2010
Tác gi lu n v n

Châu Hoài Linh Ph

iii

ng


u


CL C

m c

Trang

Trang t a ......................................................................................................... i
Trang duy t ..................................................................................................... ii
L i c m t ...................................................................................................... iii
M c l c .......................................................................................................... iv
Danh m c b ng ............................................................................................. vii
Danh m c hình ............................................................................................. viii
Tóm l

c........................................................................................................ ix

Ch

ng 1

Ch

ng 2 C s lý lu n................................................................................... 2
2.1

tv n


c

....................................................................................... 1

m sinh lý c a heo con ............................................................ 2

2.1.1

c

m v th n kinh và c quan i u nhi t ................................. 2

2.1.2

c i m v sinh tr

2.1.3

c

ng và phát d c .............................................. 3

m v s phát tri n c a c quan tiêu hóa............................... 3

2.2 Mi n d ch

heo con .......................................................................... 6

2.3 Nguyên nhân gây b nh tiêu ch y heo con .......................................... 6
2.3.1 Nguyên nhân không truy n nhi m .................................................. 7

2.3.2 Nguyên nhân truy n nhi m ........................................................... 10
2.4 C ch sinh b nh ............................................................................. 13
2.5 Tri u ch ng- b nh tích..................................................................... 14
2.5.1 Tri u ch ng .................................................................................. 14
2.5.2 B nh tích ...................................................................................... 14
2.6 M t s ph

ng pháp phòng và i u tr b nh hi n nay...................... 15

2.6.1 Nguyên nhân không truy n nhi m ................................................ 15
2.6.2 Nguyên nhân truy n nhi m ........................................................... 15

iv


Ch

ng 3 N i dung và ph
3.1

ng pháp ti n hành thí nghi m ............................ 17

a

m.......................................................................................... 17

3.2 S l

c v tình hình tr i .................................................................. 17


3.2.1

c

m tr i ................................................................................ 17

3.2.2 C s v t ch t và i u ki n t nhiên c a tr i................................. 17
3.2.3 Tình hình ch n nuôi c a tr i ......................................................... 17
3.2.4 Tình hình k thu t......................................................................... 18
3.3 N i dung và ph

ng pháp ti n hành thí nghi m............................... 19

3.3.1 Th i gian thí nghi m..................................................................... 19
3.3.2

C

it

ng thí nghi m.................................................................... 19

3.3.3 Ph

ng ti n thí nghi m................................................................. 19

3.3.4 Ph

ng pháp b trí thí nghi m...................................................... 21


ng 4 K t qu và th o lu n...................................................................... 26
4.1 K t qu c a thí nghi m phòng b nh................................................. 26
4.1.1 Tình hình tiêu ch y c a heo con theo m t s sinh

n 9 ngày

tu i........................................................................................................ 26
4.1.2 nh h

ng c a BoostStart

n t l tiêu ch y c a heo con

nghi m th c phòng........................................................................... 27
4.1.3 nh
`

ng c a vi c phòng b nh tiêu ch y b ng BoostStart

n t ng tr ng c a heo con ............................................................... 29
4.1.3 ánh giá hi u qu c a nghi m th c phòng b nh ........................... 32
4.2 K t qu c a thí nghi m

Ch

ng 5 K t lu n và

u tr tiêu ch y heo con theo m ............... 33

ngh ....................................................................... 38


5.1 K t lu n........................................................................................... 38
5.2

ngh ............................................................................................ 38

Tài li u tham kh o......................................................................................... 39
Ph ch

ng ................................................................................................... 42

v


DANH M C B NG

m c
B ng 3.1 Ph

Trang
ng pháp b trí thí nghi m phòng b nh ................................ .22

B ng 3.2 Phát

u tr tiêu ch y heo con theo m giai

n t s sinh

n cai s a. ............................................................................................... .23
B ng 3.3 Phát


u tr tiêu ch y heo con theo m giai

n t 10

n 25 ngày tu i ........................................................................................ .24
B ng 4.1 T l tiêu ch y c a heo con theo m t s sinh n 9 ngày tu i .. .....
.................. ............................................................................................... .26
B ng 4.2 K t qu c a thí nghi m phòng b nh b ng BoostStart .................. .27
B ng 4.3 Tình hình b nh tiêu ch y theo ngày ............................................ .28
B ng 4.4 nh h ng c a nghi m th c phòng n t ng tr ng c a heo con . .....
.................. ............................................................................................... .29
B ng 4.5 T l heo còi

các nghi m th c phòng b ng BoostStart............. .31

B ng 4.6 Hi u qu kinh t c a nghi m th c phòng b nh b ng s n ph m
BoostStart.. ............................................................................................... .32
B ng 4.7 K t qu

u tr tiêu ch y heo con theo m

giai

n s sinh

n 9 ngày tu i .......................................................................................... .33
B ng 4.8 K t qu

u tr tiêu ch y heo con theo m


giai

n t 10

n 25 ngày tu i ........................................................................................ .35

vi


DANH M C HÌNH

m c

Trang

Hình 1 S n ph m Boost Start ........................................................................... 20
Hình 2 Thu c Bio- enrofloxacin 100 ................................................................ 20
Hình 3 Thu c IgOne- S ........ ........................................................................... 21
Hình 4 Tình hình b nh tiêu ch y theo ngày..... ................................................ 28
Hình 5 So sánh tr ng l

ng các nghi m th c phòng b ng BoostStart .............. 30

Hình 6 T ng tr ng bình quân cai s a c a nghi m th c phòng b ng
BoostStart............................. ......................... ................................................ 30
Hình 7 T l heo còi c a các nghi m th c phòng b ng BoostStart................... 32
Hình 8 Hi u qu
sinh


u tr tiêu ch y heo con theo m

giai

nt

n 9 ngày tu i ......... ......................... ................................................ 33

Hình 9 Hi u qu

u tr tiêu ch y heo con theo m

giai

n 10- 25

ngày tu i ............................. ......................... ................................................ 35

vii


TÓM L

C

Qua r t nhi u nghiên c u cho r ng b nh tiêu ch y heo con theo m là m t
trong nh ng b nh r t ph bi n và gây thi t h i nghiêm tr ng n ngành ch n nuôi.
B nh có th x y ra do vi khu n, virus, do heo m , do u ki n môi tr ng, mà c ng
có th do chính b n thân heo con,
nh có th gây ch t do heo con b m t dinh

ng, n c, ch t
n gi i ho c gây còi c c, ch m l n, gây t n th t cho nhà
ch n nuôi.
h n ch nh ng thi t h i mà b nh tiêu ch y gây ra, chúng tôi th c
hi n
tài: Xác nh hi u qu s d ng Boost Start trong phòng và tr b nh tiêu
ch y heo con theo m , t i tr i heo xã Song Bình, huy n Ch G o, t nh Ti n Giang
t tháng 08/2010 n tháng11/2010.
Qua th i gian ti n hành

tài

tr i chúng tôi nh n th y

Heo con
c u ng Boost Start liên t c t 10- 25 ngày tu i có t l tiêu ch y
th p (36,63%), t l heo con m i m c b nh tiêu ch y (4,02% con/ngày), t l heo
còi (1,98%), t ng tr ng trung bình cai s a (4,58 kg), hi u qu mang l i là 221.000
VN /con. Trong khi ó, heo không
c u ng Boost Start có t l tiêu ch y cao
(100%), t l heo con m i m c b nh tiêu ch y (13,93% con/ngày), t l heo còi
(7,61%), t ng tr ng trung bình cai s a (3,72 kg), hi u qu mang l i là 171.000
VN /con. Và n u s d ng Boost Start
phòng b nh thì gi m nguy c m c b nh
xu ng 3,5 l n.
Trong giai o n 1- 9 ngày tu i,
u tr b nh v i 2 nghi m th c. Nghi m
th c A: s d ng Boost Start và Bio- enrofloxacin 100. Nghi m th c B: s d ng Bioenrofloxacin 100. C hai nghi m th c u mang l i hi u qu
u tr tuy t i
100%.

Trong giai o n 10- 25 ngày tu i thì khi phòng b nh b ng Boost Start,
u
tr b nh b ng Boost Start k t h p v i Bio- enrofloxacin 100 thì t hi u qu tuy t
i 100%. Còn n u không s d ng Boost Start
phòng mà ch dùng Boost Start
k t h p v i Bio- enrofloxacin 100 trong i u tr thì t hi u qu 98,57%. Tr ng
h p phòng b nh b ng Boost Start nh ng ch
u tr b nh b ng Bio- enrofloxacin
100 thì t hi u qu 95,65%. Cu i cùng là tr ng h p không phòng b nh b ng
Boost Start và ch i u tr b ng Bio- enrofloxacin 100, hi u qu
t
c là 90,47%

viii


Ch

ng 1

TV N

Ngành ch n nuôi c a n c ta hi n nay ã và ang óng vai trò quan tr ng trong s
nghi p phát tri n c a t n c. Nó không nh ng áp ng nhu c u th c ph m trong
c mà còn xu t kh u ra n c ngoài. Trong ó, th t heo là m t trong nh ng lo i
th c ph m
c a chu ng nh t. Vì v y mà ngành ch n nuôi heo ngày càng
c
chú tr ng, cùng v i s phát tri n c a ngành ch n nuôi heo thì v n
qu n lý d ch

b nh ngày càng khó kh n và ph c t p h n. Trong ó, tiêu ch y heo con theo m là
m t trong nh ng b nh ph bi n nh t hi n nay.
B nh do nhi u nguyên nhân gây ra: virus, vi khu n, kí sinh trùng và c ng có th do
nh h ng c a các y u t bên ngoài nh s thay i t ng t c a th i ti t, th c n
c a heo m kém ph m ch t,… B nh th ng xu t hi n và t p trung nhi u vào th i
i m heo con t 10 n 20 ngày tu i. B nh có th gây ch t do heo con b m t dinh
ng, n c, ch t
n gi i ho c gây còi c c, ch m l n gi m ch t l ng àn heo
gây ra t n th t r t l n cho nhà ch n nuôi.
Tr c tình hình ó, các nhà ch n nuôi òi h i ph i có m t ph ng pháp phòng và
tr b nh m i v a có th gi m thi u b nh, v a có th giúp heo t ng tr ng nhanh.
c s phân công, h ng d n và giúp
c a quý th y cô thu c b môn Thú Y,
khoa Nông Nghi p & Sinh H c ng D ng, tr ng
i H c C n Th , chúng tôi
th c hi n
tài: “ Xác nh hi u qu s d ng Boost Start trong phòng và tr
b nh tiêu ch y heo con theo m t i tr i heo xã Song Bình, huy n Ch G o,
t nh Ti n Giang”.
M c ích c a
Xác
theo m .

tài:

nh hi u qu c a Boost Start trong phòng và tr b nh tiêu ch y heo con

1



Ch
S

2.1
2.1.1

c

ng 2
LÝ LU N

m sinh lý c a heo con
c

m v th n kinh và c quan i u nhi t

heo con s sinh s phát tri n và ch ng ch i v i các y u t ngo i c nh u d a
vào vai trò c a th n kinh (Tr ng L ng, 2007). Tuy nhiên, h th n kinh
u khi n
cân b ng thân nhi t ch a hoàn ch nh. B i vì, trung khu i u khi n thân nhi t n m
v não. Mà v não là c quan phát tri n mu n nh t c hai giai
n trong thai và
ngoài thai (Nguy n Thi n, 2008). Vì v y, heo con d b nh h ng tác ng c a
môi tr ng làm gi m s c kháng nên d b b nh, c bi t là r i lo n tiêu hóa, tiêu
ch y (Tr n C , 1972).
Trong b ng m , s cân b ng thân nhi t c a bào thai
c xác nh do thân nhi t c a
m . Sau khi sinh c th heo con ch a có th bù p
c nhi t l ng m t i do nh
ng c a môi tr ng bên ngoài. Vì v y, h u nh t t c heo con s sinh trong

nh ng gi
u tiên u b gi m thân nhi t, sau ó thân nhi t d n d n t ng lên. Heo
con d b môi tr ng bên ngoài tác ng vì v y ph i c bi t chú ý t o
u ki n
thích h p trong chu ng sinh s n,
chúng kh i b nh h ng b i thay i nhi t
t ng t khi m i sinh ( ào Tr ng
t và ctv, 1996). i u ch nh nhi t
chu ng
0
0
úm cho heo con thích h p nh t là 32-34 C trong tu n u, 29- 30 C tu n sau. T
10 ngày tu i heo con m i t cân b ng
c thân nhi t. Sau 3 tu n tu i thân nhi t
heo con
c n nh (Lê Minh Hoàng, 2000).
Theo Nguy n Ng c Ph c (2005) thì bên c nh vi c
u ch nh nhi t
cho àn heo
sinh, vi c ti p nh n l ng s a u i v i nó c ng góp ph n quan tr ng.
ng
l ng trong s a u cao h n trong s a bình th ng kho ng 20%. Vì v y, trong 1
gi sau khi sinh, n u heo con
c bú s a u thì 8-12 gi sau thân nhi t heo con s
c n nh.
Nói chung kh n ng u nhi t c a heo con d i 3 tu n tu i còn kém, nh t là trong
tu n u m i
ra, cho nên n u heo con trong chu ng có nhi t
th p và m
cao thì thân nhi t c a heo con h xu ng nhanh. M c

h thân nhi t nhi u hay ít,
nhanh hay ch m ch y u ph thu c vào nhi t
c a chu ng nuôi và tu i c a heo
con. Nhi t
chu ng nuôi càng th p, thân nhi t c a heo h xu ng càng nhanh, tu i
c a heo con càng ít thân nhi t h xu ng càng nhi u (Phùng Th V n, 2004).

2


Vì v y,
u ki n khí h u chu ng nuôi không thích h p làm cho m
chu ng nuôi
ng gây nên hi n t ng thi u các ion nh trong không khí, l i t ng các ion n ng
làm t ng t l b i, t ng m c
nhi m khu n, d n n các khí c t ng cao. Các
y u t ó s nh h ng x u n s c kh e c a heo nh t là heo con theo m (Lê Minh
Hoàng, 2002).
2.1.2

c

m v sinh tr

ng và phát d c

Heo con sinh tr ng và phát tri n nhanh, tr ng l
t ng tr ng càng nhanh (Tr n C , 1972).

ng heo s sinh càng n ng thì t c


Heo con trong th i k này phát tri n r t nhanh th hi n thông qua s t ng kh i c a
th . Thông th ng, kh i l ng heo con ngày 7-10 ã g p 2 l n kh i l ng s
sinh, lúc 21 ngày tu i g p 4 l n kh i l ng s sinh, lúc 30 ngày tu i g p 5 l n kh i
l ng s sinh và n 60 ngày tu i g p 10-15 l n kh i l ng s sinh (Nguy n Thi n,
2008). Tuy heo con có s sinh tr ng phát tri n nhanh nh ng không u qua các
giai o n, nhanh trong 21 ngày tu i u, sau ó gi m d n. Có s gi m này là do
nhi u nguyên nhân nh ng ch y u là do l ng s a m b t u gi m và hàm l ng
hemoglobin trong máu c a heo con b gi m. Th i gian b gi m sinh tr ng th ng
kéo dài kho ng 2 tu n, còn g i là giai o n kh ng ho ng c a heo con. Chúng ta có
th ng n c n s kh ng ho ng này b ng cách t p cho heo con n s m (Phùng Th
n, 2004).
Theo I.A.M Lucas và G.A. Lodge (1971) thì sinh tr ng c a heo con t lúc sinh ra
n lúc cai s a ch u nh h ng b i 3 y u t : th tr ng và s phát tri n v sinh lý lúc
m i sinh, s l ng và thành ph n s a m mà heo nh n
c, s l ng và ch t l ng
th c n b sung.
2.1.3

c

m v s phát tri n c a c quan tiêu hóa

B máy tiêu hóa c a heo con ch a phát tri n toàn di n, h th ng enzym ch a y
. Tuy nhiên c quan tiêu hóa c a heo con giai
n theo m phát tri n nhanh v
c u t o và hoàn thi n d n v ch c n ng tiêu hóa. Ch c n ng tiêu hóa c a heo con
m i sinh ch a có ho t l c cao, trong giai
n theo m ch c n ng tiêu hóa c a m t
s men tiêu hóa

c hoàn thi n d n nh men pepsin tiêu hóa protid, men tiêu hóa
b t
ng… C n l u ý kh n ng tiêu hóa
ng saccharose c a heo con là r t kém,
th m chí cho heo con u ng n c
ng vào nh ng ngày u tiên sau khi sinh còn
có th gây t n th ng
ng tiêu hóa c a heo con (Phùng Th V n, 2004).
Heo con có th h p thu glucose ngay, tiêu hóa lactose ngay sau khi sinh ra, sau 2
tu n m i tiêu hóa saccharose, sau 3 tu n m i tiêu hóa tinh b t (Lê Th M n, 2000).

3


- Tiêu hóa

mi ng

Heo m i sinh nh ng ngày u ho t tính amylaza n c b t cao. Tách m s m, ho t
tính amylaza n c b t cao nh t ngày th 14, còn heo con do m nuôi ph i n
ngày th 21 (Tr ng L ng, 2007). Tuy nhiên, vai trò c a amylaza n c b t i v i
quá trình tiêu hóa tinh b t r t h n ch là do th c n t n t i ng n trong mi ng và quá
trình tiêu hóa ch
c th c hi n ph n th ng v d dày (Nguy n Thi n, 2008).
Tùy l ng th c n, l ng n c b t ti t khác nhau. Th c n có ph n ng acid y u
và khô thì n c b t ti t ra m nh, th c n l ng thì gi m ho c ng ng ti t d ch.
L ng n c b t thay i tùy theo s l n cho n, ch t l ng th c n. n ch m t
lo i th c n kéo dài s làm t ng nhi m v cho m t tuy n, gây c ch , heo ít thèm
n. n nhi u lo i th c n khác nhau, n i b a thì c hai tuy n ho t ng, không
gây c ch , heo con s thèm n, ti t n c b t liên t c, giúp tiêu hóa t t th c n

(Tr ng L ng, 2007).
- Tiêu hóa

d dày

Heo con t 10 ngày tu i có dung tích d dày t ng g p 3 l n, 20 ngày tu i t 0,2
lít, h n 2 tháng tu i t 2 lít, sau ó t ng ch m, n tu i tr ng thành t 3,5- 4 lít.
D ch v ti t ra t ng ng v i s phát tri n c a dung tích d dày, t ng m nh nh t
4 tháng tu i, sau ó kém h n.

3-

Heo con 20 ngày tu i, ph n x ti t d ch v ch a rõ. Ban êm heo m nhi u s a,
kích thích s ti t d ch v heo con (Tr ng L ng, 2007).
Heo d i 1 tháng tu i trong d ch v không có acid chlohydric (HCl) t do, vì lúc
này l ng HCl ti t ra r t ít và nhanh chóng liên k t v i niêm d ch và th c n, làm
hàm l ng HCl t do r t ít ho c hoàn toàn không có trong d dày heo con bú s a,
hi n t ng này g i là thi u HCl. Vì thi u HCl t do trong d ch v nên h vi sinh v t
phát tri n gây b nh
ng tiêu hóa heo con.
n 25 ngày tu i, trong d dày heo
con m i có HCl t do, trên 40 ngày tu i tính kháng khu n xu t hi n (Tr n C ,
1972).
- Tiêu hóa

ru t

Heo con s sinh có dung tích ru t non 100ml, 20 ngày tu i t ng 7 l n. Ru t già c a
heo s sinh có dung tích 40- 50 ml, 20 ngày tu i t 100 ml.
Tiêu hóa ru t nh tuy n t y (Tr ng L ng, 2007).

th i kì bào thai lúc 2 tháng
tu i trong ch t chi t ã có trypsin. Thai càng l n ho t tính c a trypsin càng cao.

4


Khi heo m i
ho t tính c a trypsin r t cao,
c a pepsin d dày (Nguy n Thi n, 2008).

bù

p l i kh n ng tiêu hóa kém

Các enzym tiêu hóa trong d ch ru t heo con g m: amino peptidaze, dipeptidaze,
enterokinaze, lipaze và amilaze. Trong m t ngày êm, heo con m t tháng tu i ti t
d ch t 1,2- 1,7 lít, 3- 5 tháng có t 6- 9 lít d ch.
ng d ch tiêu hóa ph thu c vào
tu i và tính ch t kh u ph n th c n ( Tr ng L ng, 2007).
Bên c nh ó, i v i tiêu hóa c a heo con, d ch m t c ng óng vai trò r t quan
tr ng. D ch m t xúc ti n tiêu hóa lipid và t ng c ng nhu ng ru t. Vì v y heo con
c n ph i có m t l ng d ch m t t ng ng
tiêu hóa lipid trong s a m t cách d
dàng (Tr n C , 1972).
- H vi sinh v t

ng ru t c a heo con

heo con m i sinh h vi sinh v t
ng ru t ch a phát tri n, ch

khu n có l i, ch a
kh n ng kháng l i vi khu n gây b nh nên r
nh t là các b nh
ng tiêu hóa ( ào Tr ng
t và ctv, 1999).
ng và ch t l ng c a h vi sinh v t
ng ru t và d dày ph
loài, cách nuôi d ng, nh ng
u ki n v t lí, hóa h c c a môi tr
d dày.

a
s l ng vi
t d nhi m b nh
Thành ph n s
thu c vào tu i,
ng
ng ru t,

Vi sinh v t có trong d dày heo con t ng i ít, do tác ng di t khu n c a d ch
chua c a d dày. Tuy nhiên, trong d dày heo con lúc nào c ng có s hi n di n c a
vi khu n làm lên men nh tr c khu n lactic xu t hi n t s a. Khi ng v t s sinh
c nuôi d ng b ng s a thì trong ru t có nhi u vi khu n lactic. Lúc con v t
chuy n sang th c n thô thì thành ph n vi sinh v t c ng thay i tùy lo i th c n
n u th c n ch a nhi u glucid thì s l ng vi khu n t o acid trong ru t phát tri n
nhi u. Ru t non chi m 2/3 n 2/5 chi u dài toàn b ru t, n ng s l ng vi khu n
l i có r t ít, nh t là tá tràng, là do nhi u nguyên nhân: khi d ch d dày vào ru t
non v n còn có tác d ng sát khu n, ngoài ra d ch do niêm m c ru t non bài ti t ra
c ng có tác d ng sát khu n.
Ru t non ch a m t s vi khu n có trong d dày. Trong ru t non có: E. coli, c u

khu n, tr c khu n hi u khí có nha bào, tr c khu n hi u khí có nha bào, tr c khu n
k khí có nha bào, Streptoccocus lactic, tr c khu n lactic, lactobacterium
bulgaricum. T h i tràng s l ng vi khu n b t u t ng lên và s vi khu n trong
ru t già t ng lên nhi u. H vi sinh v t ru t ch y u g m tr c khu n E. coli, c u
khu n ru t enterococus, tr c khu n nha bào. Ngoài ra, còn th y các lo i vi khu n
gây b nh nh ng b nh ch a th hi n tri u ch ng lâm sang nh : vi khu n phó th ng

5


hàn (Salmonella), Brucella, u n ván,… nh ng vi khu n này theo phân ra ngoài và là
y u t làm lây lan b nh.
H vi sinh v t
ng tiêu hóa c a heo con
c xem là có l i nh : Lactobacillus,
Streptococus, Faccium, Bacillus subtilis,… có tác d ng t ng h p m t s ch t c n
thi t cho c th gia súc: Vitamin B12, Riboflavin, acid Folic, kháng sinh,
acidophilin,… và còn i kháng v i vi sinh v t có h i, vi khu n gây h i, gây th i
r a (Nguy n V nh Ph c, 1980).
Trong i u ki n bình th ng, vi sinh v t s ng c ng sinh trong
ng tiêu hóa c a
heo con không nh h ng x u n s c kh e c a chúng. Nh ng khi i u ki n s ng
thay i nh thi u dinh d ng, th i ti t thay i, v sinh ch n nuôi kém,… thì m t
s vi khu n s tr thành tác nhân gây b nh: E. coli, Bacillus perfringens (Tr n C ,
1972).
2.2 Mi n d ch

heo con

Theo Tr ng L ng (2007) cho r ng s a m là th c n lý t ng c a heo con. S a

u r t quan tr ng, vì s a u có 11,29% Protein huy t thanh và 5% Cazein.
Protein huy t thanh có Preanbumin (Protein c bi t c a s a) 13,17%, Albumin
11,48%, α - globulin 12,74%, β - globulin 11,29% và γ - globulin 45,29% (th c
hi n ch c n ng mi n d ch).
Heo con khi m i sinh ra trong máu h u nh không có kháng th . Song l ng kháng
th trong máu heo con
c t ng r t nhanh sau khi heo con bú s a u. Cho nên
nói r ng heo con kh n ng mi n d ch là hoàn toàn th
ng. Nó ph thu c vào
ng kháng th h p thu
c nhi u hay ít t s a m .
Trong s a u heo m có t l protein r t cao, nh ng gi
u sau khi
trong s a
có t i 18-19% protein. Trong ó, l ng γ - globulin chi m s l ng r t l n (3435%) cho nên nó có vai trò mi n d ch heo con. Tuy nhiên, kh n ng h p thu
kháng th c a heo con thay i r t l n theo th i gian (Nguy n Thi n, 2008). S a
u có sunfat magiê (MgSO4) có tác d ng t y nh s t y i ph n c n có trong
ng
tiêu hóa c a heo con tr c khi (Tr n C , 1972).
2.3 Nguyên nhân gây b nh tiêu ch y heo con.
Tiêu ch y heo con do nhi u nguyên nhân gây ra, nh ng nh ng nguyên nhân
c
c p n nhi u nh t là: th i ti t khí h u thay i, s a m kém ph m ch t, heo con
thi u ch t dinh d ng, vi trùng
ng ru t xâm nh p,… th c t các nguyên nhân

6


này có quan h qua l i v i nhau tác

Khánh, 1972).

ng lên c th heo con gây b nh (Nghiêm

Theo ào Tr ng t (1996) và Nguy n V nh Ph c (1980) thì b nh tiêu ch y heo
con theo m
c xem nh là m t h i ch ng
ng tiêu hóa gây ra b i nhi u
nguyên nhân, b nh có th do tác ng c a y u t môi tr ng nh i u ki n th i ti t,
th c n, n c u ng… c ng có th do y u t n i t i b n thân c a con v t v kh
ng kháng b nh.
Hi n nay, vi c xác nh nguyên nhân chính gây b nh tiêu ch y heo con theo m v n
còn ang ti p t c tranh lu n, nh ng t p trung vào 2 quan i m l n sau:
- Quan i m 1: B nh tiêu ch y c a heo con theo m
c gây ra do nh h
y u t ngo i c nh nh : i u ki n ngo i c nh thay i t ng t, v sinh chu
kém, kh u ph n heo m không cân i ho c có s thay i t ng t làm
kháng c a heo b gi m gây khó tiêu hóa th c n bên trong ng tiêu hóa d n
ch y heo con.

ng b i
ng tr i
s c
n tiêu

- Quan i m 2: B nh tiêu ch y c a heo con trong th i gian theo m là do nhi m
trùng ng tiêu hóa b i các lo i vi sinh v t bao g m m t s lo i vi khu n: Vibrio
coli, Escherichia coli, Samonella… b nh do virus: Corona virus, Rotavirus,
2.3.1 Nguyên nhân không truy n nhi m
- Do heo m

Heo nái sinh s n trong th i gian mang thai không
c ch m sóc chu áo. N u
th c n không t t v ch t l ng có th làm heo nái hao mòn c th
n 30%, heo
nái s sinh hi n t ng li t chân ho c có tr ng h p heo béo m p nhanh mà s a ít,
heo con kém sinh tr ng, n ng su t sinh s n kém và b lo i th i nhanh
(Tr ng L ng, 2007).
Trong th i gian mang thai, heo m không
c ch m sóc chu áo, dinh d ng
không y , làm c th heo m y u i. Do ó, quá trình trao i bào thai c ng
nh
heo con b r i lo n, d n n àn con sinh ra còi c c, s c s ng y u, kh n ng
ch ng
v i các y u t b t l i c a môi tr ng b gi m, lúc ó heo con d b nhi m
b nh (Lê V n N m và ctv, 1999).
Nh ng àn sinh s n n u không
c nuôi d ng y , nh t là trong th i kì mang
thai, s làm c th c a nái b suy y u,
u này d n n quá trình trao i ch t c a
th m và bào thai b r i lo n. Vì th khi heo con
c sinh ra y u và d m n
c m v i m m b nh, nh t là b nh tiêu ch y heo con ( ào Tr ng t, 1996).

7


Theo Võ V n Ninh (2001) thì th c n c a heo m kém ph m ch t: n m m c, ôi thiu
ho c heo m th ng li m phân c a nh ng heo con tiêu ch y, tr c h t s gây r i
lo n tiêu hóa heo m
ng th i sau khi bú s a m , heo con c ng b tiêu ch y.

ng s a m t khi
t ng d n n ngày th 15 là cao nh t, n ngày th 20, t
nhiên gi m xu ng khá th p trong khi nhu c u v s a c a heo con ngày càng t ng.
n ngày th 20, n u m thi u dinh d ng heo con càng thi u s a th ng n b y,
d sinh các b nh v tiêu hóa nh t là b nh tiêu ch y (Ph m S L ng và Phan ch
Lân, 1997).
Quy trình ch m sóc nuôi d ng không úng. Khi heo nái ch a béo quá do cho n
quá m c, thai quá to nên th ng d n n
khó, ph i can thi p b ng tay. ây là
nguyên nhân viêm nhi m
ng sinh d c d n n m t s a và tiêu ch y heo con
(Nguy n Ng c Ph c, 2005).
Tình tr ng r i lo n trao i ch t protein có th xu t hi n do thi u h t protein trong
th c n, do t l các acid amin trong kh u ph n không cân i, do h tiêu hóa c a
con m h p thu kém c ng là nguyên nhân gây tiêu ch y heo con ( ào Tr ng t
và ctv, 1999). Do kh u ph n n c a heo nái r t c n ch t x . N u t l ch t x th p
d gây táo bón do ho t ng c a ru t kém và kéo dài th i gian l u gi phân trong
ng tiêu hóa. T ó, t o
u ki n cho các ch t c s n sinh trong
ng ru t và
h p th vào máu. K t qu là quá trình s n xu t và ho t ng c a prolactin, oxytocin
b c ch và làm gi m quá trình t o s a và ti t s a. Ho c heo nái sau khi n m
i ng d y th ng d b táo bón, ti u ít, do ó t ng nguy c viêm nhi m
ng
ti t ni u.
i u này c bi t nghiêm tr ng trong vòng 2 tu n u sau khi sinh
(Nguy n Ng c Ph c, 2005).
Ngoài v n
dinh d ng, m t s b nh h u s n heo nái nh : viêm vú, viêm t
cung, s t cao,… làm thay i ch t l ng c a s a gây tiêu ch y cho heo con ( oàn

Th B ng Tâm, 1987).
- Do heo con
Theo Tr ng L ng (2007) heo con t s sinh n 20 ngày tu i, pH d ch v trung
bình, không có acid c tr ng là acid chlohydric t do nên không có
kh n ng
tiêu hóa protein. Nh c
m này có th là nguyên nhân u tiên làm phát sinh
b nh.
M t s ngu n d ng ch t khoáng và vitamin khi b thi u c ng nh h ng n tiêu
ch y heo con. Trong tr ng h p thi u Clor trong kh u ph n s làm gi m s phân
ti t acid chlohydric trong d dày, i u này có th t o u ki n d dàng cho vi khu n

8


ng ru t phát tri n, ng th i làm gi m kh n ng tiêu hóa protein
tr ng r i lo n tiêu hóa và gây tiêu ch y heo con (Tr n C , 1972).

a

n tình

M t s heo con nh n
c s a u k p th i nh ng do heo con h p thu kém, s c
ch ng
th
ng gi m thì b nh có th x y ra vào 10 ho c 21 ngày tu i, t l m c
b nh trong các tr i là r t cao, t l có th lên n 70- 100%. Bên c nh ó, nhu c u
c u ng c a heo con c ng r t cao, do t c
sinh tr ng c a heo con nhanh

chóng òi h i có
n c
th c hi n trao i ch t mô bào, ng th i hòa tan các
h t m trong s a nh t là s a u có
m c cao. Do ó, n u cung c p n c
không y
d d n n vi c heo con u ng n c d b n trên n n chu ng gây tiêu
ch y cho heo con do nhi m trùng ( ào Tr ng t, 1996).
heo s sinh, t ng s m ch b ng 1% th tr ng, s thay i thân nhi t r t nhanh
chóng khi nhi t
môi tr ng có nhi t
th p hay cao so v i nhi t
trung hòa
0
(36 C). Do ó, heo con d m n c m v i u ki n th i ti t làm gi m s c
kháng,
gây r i lo n tiêu hóa sinh tiêu ch y (Newland và ctv, 1952).
Heo con theo m ti p nh n th c n tinh th ng b r i lo n
ng ru t do s thay
i v tính ch t lý hóa h c c a th c n khác nhi u so v i s a m , nên ph i b sung
th c n h n h p cho heo con
bù p s thi u h t dinh d ng t ngu n s a m .
Song vi c cung c p th c n h n h p không t t ôi khi gây ra hi n t ng phù n , r i
lo n
ng tiêu hóa d n n ch ng tiêu ch y hàng ngày heo con (Tr ng L ng,
2007).
i v i s t trong c th heo con, m c dù hi n di n v i hàm l ng r t ít, nh ng nó
óng vai trò sinh lý r t quan tr ng trong vi c thành l p hemoglobin. Khi
c sinh
ra c th heo con ch a kho ng 50 mg ch y u gan, nhu c u v s t m i ngày i

v i heo con kho ng 7- 15 mg, trong khi ó s a m ch cung c p kho ng 1 mg m i
ngày qua s a, do ó ph i cung c p s t cho heo con. N u thi u s t heo con b gi m
ng tr ng, d b b n huy t làm gi m s c
kháng và d b nhi m b nh tiêu ch y
(Nguy n H u Nh , 1976).
Bên c nh ó, ng, coban, mangan c ng r t c n thi t cho s h p thu s t, giúp cho
s sinh s n và tái sinh hemoglobin. Vì thi u ng, coban, mangan d n t i thi u s t
và thi u máu (Tr n C , 1972).
Tiêu ch y còn do stress trong giai o n m c r ng s a.
th i m 16- 17 ngày tu i
và 23- 25 ngày tu i ng v i th i gian m c r ng s a ti n hàm s 3 hàm d i và ti n
hàm s 4 hàm trên, khi n u b n t, r ng nhú lên ch ng 1/3 mm, heo con có tri u
ch ng tiêu ch y, phân có th vàng ho c tr ng ngà (Võ V n Ninh, 2001).

9


- Do i u ki n ngo i c nh
Do th i ti t thay i t ng t, ang n ng chuy n m a nhi t
th p mà m
cao
làm c th heo con m t cân b ng gi a s n nhi t và truy n nhi t. Do ó, s tiêu hao
nhi u n ng l ng c a c th
u ng ra
ch ng l nh. N u l nh kéo dài thì
ng
ng huy t s gi m xu ng, s gi m
ng huy t t ng t s gây r i lo n
ch c n ng ti t d ch và nhu ng d dày, ru t, d n t i r i lo n tiêu hóa làm cho heo
con tiêu ch y (Nguy n Xuân Bình, 2000).

Trong nh ng y u t v ti u khí h u, thì quan tr ng nh t là m
và nhi t .
m thích h p cho heo con vào kho ng 75- 85%. Do ó, trong nh ng tháng m a
nhi u thì s heo con s b nh h ng rõ r t, t l tiêu ch y có khi t i 90- 100%. Vì
v y, vi c làm khô chu ng là vô cùng quan tr ng ( ào Tr ng t và ctv, 1999).
Ra kh i b ng m , heo con ch u nh h ng tr c ti p c a môi tr ng s ng nh : l nh,
a, m th p th t th ng, nh ng do c th heo con ch a hoàn ch nh, nên các ph n
ng thích nghi và b o v r t y u. Vì v y, khi th i ti t thay i t ng t nh t là khi
tr i l nh heo con d b m t nhi t, c m l nh, ó c ng là i u ki n thu n l i
b nh
phát sinh. V sinh chu ng tr i kém, chu ng m t heo con b l nh, trong u ki n
ó nhi u ch ng vi sinh v t có h i t ng, m t s xâm nh p
ng ru t heo con, th a
d p heo con b l nh y u s c s b c phát b nh tiêu ch y (Võ V n Ninh, 2001).
Bên c nh ó, heo con ph thu c r t nhi u vào v n ch m sóc nuôi d ng, n u ng
không úng lúc, thay i ch
ch m sóc t ng t, v sinh trong chu ng kém, vi c
n nh c bú không phù h p, quá trình
không úng k thu t,… T t c
u có
th gây b nh cho heo con nh t là b nh tiêu ch y (Lê Minh Hoàng, 2002).
Thông th ng heo nái luôn có
s a cho nhu c u c a t t c heo con trong trong
tu n u tiên sau khi . Khi có heo con ghép t àn khác vào t ngày th 4 n
ngày th 8, heo nái s t ng ti t s a và v n áp ng
c nhu c u t ng lên do có
thêm l ng heo con. N u vi c ghép àn th c hi n sau ngày th 10 thì l ng s a
c a heo nái s không t ng n a, heo con b ch m l n do thi u s a càng tr m tr ng.
N u hi n t ng này kéo dài c ng nh x y ra trong các có nhi u heo con là nguyên
nhân d n n tiêu ch y (Nguy n Ng c Ph c, 2005).

2.3.2 Nguyên nhân truy n nhi m
- Do vi khu n
Escherichia coli (E. coli)

10


Theo Cù H u Phú (1999) nguyên nhân gây ra tiêu ch y
khu n E. coli chi m t l 85,71%.

heo con ch y u là do vi

Trong nh ng
u ki n thu n l i, vi khu n E. coli sinh s n nhanh chóng, bám vào
thành ru t, ti t c t làm t n th ng t bào thành ru t, gây bài ti t n c, kéo theo
các ion Cl-, ion Na+, HCO3- gây m t n c, ng n c n s h p thu n c và các ion t
ru t, làm gia t ng s co th t nhu ng ru t gây tiêu ch y. S t n th ng t bào
thành ru t c ng ng th i làm gi m kh n ng h p th ch t dinh d ng (H Th Vi t
Thu, 2006).
Salmonella
Vi khu n Salmonella có 4 lo i kháng nguyên: O, H, OMP và Fimbriae, trong ó
kháng nguyên O và kháng nguyên Fimbriae có vai trò quan tr ng trong quá trình
gây b nh phó th ng hàn cho heo (Lê V n T o, 2005).
Trong
ng ru t c a heo còn r t nhi u ch ng Salmonella, chúng xâm nh p vào c
th heo con ch y u qua
ng mi ng, cùng v i th c n b nhi m khu n, n u
u
ki n ch m sóc qu n lý không
c t t làm cho s c kháng c a con v t b sút kém

thì Salmonella sinh sôi n y n trong ru t, ti t c t gây viêm niêm m c ru t và gây
ra tiêu ch y (V. V. Niconxki, 1983).
Shigella
Shigella gây b nh tiêu ch y heo con theo m và heo sau cai s a. Vi trùng
c
bài xu t ra môi tr ng theo phân, các ch ng th ng gây b nh là: Shigella dysentery
và Shigella flexmitia. Chúng xâm nh p vào
ng tiêu hóa, sinh s n và ti t c t
gây b nh tiêu ch y.
Clostridium perfringens
Clostridium perfringens
c phân thành 6 serotype A, B, C, D, E, F nh ng có 3
lo i Clostridium perfringens A, B và C là m m gây b nh
ng ru t quan tr ng i
v i heo. Vi khu n này s n sinh c t gây ho i t ác tính
ng ru t, gây tiêu ch y
ra máu có t l t vong cao (có khi lên n 59%).
Clostridium perfringens th ng hi n di n trong
ng tiêu hóa c a heo con kh e,
nh ng ch tác ng gây b nh khi có u ki n, nh t là do ch m sóc nuôi d ng kém.
Heo s sinh n 1 tu n tu i là d c m nhi m nh t, nh ng c ng x y ra heo 2- 4
tu n tu i. B nh th ng gây t n th ng ru t, vi khu n th ng xâm nh p vào bi u
bì c a lông nhung và t ng sinh kh p màng nh y ru t và gây ho i t
t i ó, ng
th i gây xu t huy t, vùng ho i t lan d n và gây t n th ng vào chi u sâu n niêm

11


m c th m chí n l p c . Ph n l n vi khu n th ng gây ho i t lông nhung, lông

nhung cùng v i vi khu n bám dính tróc ra r i vào xoang ru t t o thành khí th ng
i l p niêm m c, l p c ho c xâm nh p sâu vào xoang b ng. Khí th ng này có
th t o nên nh ng h ch lympho vùng lân c n và có hi n t ng t c ngh n m ch
vùng khí th ng ( ào Tr ng t và ctv, 1996).
- Do virus
Rotavirus
Theo Ph m S L ng (2006) thì virus Rotavirus thu c h Rotaviridae.
ào Tr ng
t và ctv (1996), b nh do Rotavirus là m t b nh ru t non th ng
th y heo. Rotavirus phát tri n chính trong bào t ng c a t bào bi u mô lông
nhung c a ru t non và t bào bi u mô c a ru t t t và ru t k t. Rotavirus phát tri n
d n t i hi n t ng lo n n ng và t vong c a t bào bi u mô lông nhung. Nhìn
chung, hi n t ng teo lông nhung heo con th ng n ng và di n r ng h n. Lông
nhung teo có bi u hi n co ng n l i và b che ph b i các t bào bi u mô t các nang
tuy n, do ó men disaccharidase, lactase b gi m th p và tr ng i s v n chuy n
glucose- g n k t sodium. Lactase trong s a không tiêu
c t o i u ki n kích
thích vi khu n phát tri n và nh h ng n hi u ng th m th u và h p thu kém d n
d n n tiêu ch y.
B nh viêm d dày- ru t truy n nhi m (Transmissable gastroenteritis- TGE).
Gây b nh viêm d dày- ru t truy n nhi m c a heo con là m t virus thu c nhóm
Coronavirus v i nhân ARN (Lê V n T o, 2005).
Virus xâm nhi m t nhiên qua mi ng ho c m i c a heo do ti p xúc v i phân c a
heo b nh ho c th c n b nhi m virus, heo nhi m b nh m i nh p vào tr i là nguyên
nhân gây b nh quan tr ng nh t. Sau khi xâm nh p vào c th virus t n công vào
nhung mao ru t non và phát tri n
ó, làm nhung mao ru t non b phá h y gây
b nh tiêu ch y kém h p thu, kém tiêu hóa. B nh càng tr m tr ng khi b tác ng b i
stress, l nh m t và nhi m k phát ( ào Tr ng t, 1996).
- Do ký sinh trùng

Theo ào Tr ng t và ctv (1999), ký sinh trùng ký sinh trong c th heo là m t
trong nh ng y u t gây t n th t trong ch n nuôi heo.
heo con tr c khi cai s a,
có lo i ký sinh trùng truy n qua nhau thai, qua s a non làm cho heo m i sinh ã
m c b nh.

12


Nhìn chung, các lo i ký sinh trùng khi ký sinh trong c th chúng c p
t các
ng ch t, ng th i ti t c t làm r i lo n tiêu hóa, d n n tiêu ch y cho heo
con, làm heo con gi m kh n ng t ng tr ng, còi c c, ch m l n.
Các lo i ký sinh trùng có kh n ng gây tiêu ch y th

ng g p nh :

Cryptosporidium: N u nhi m n ng, ký sinh trùng làm nhung mao ru t c t i và
dính l i v i nhau. B nh tiêu ch y do Cryptosporidium dai d ng trong vài ngày và
m c
nghiêm tr ng tùy theo m c
nhi m b nh. Tuy nhiên, b nh th ng nh ,
gia súc kh i b nh hoàn toàn.
B nh c u trùng (Coccidiosis): B nh do ng v t nguyên sinh
ng ru t gia súc
thu c các loài Eimeria và Isospora. C u trùng có chu k s ng ph c t p, ký sinh
trùng phát tri n bên trong t bào ru t, phá ho i t bào trong quá trình phát tri n.
heo con, b nh có th x y ra vào hai tu n tu i u tiên, gây b n và tiêu ch y nhi u,
phân màu vàng, r và ôi khi nôn m a. Có t i 20% heo con m c b nh b ch t (S
tay d ch b nh ng v t, 2000).

Giun l n (Strongyloides ransomi): M t s u trùng c a giun l n di chuy n n
tuy n vú n m yên t i ch cho n khi nái sinh
thì nhi m vào heo con theo s a
u. Các u trùng này phát tri n sau 4 ngày ru t, gây tiêu ch y trong vòng 10
ngày và làm heo còi c c. Tình tr ng tiêu ch y này heo con 14 ngày tu i có th b
nh m l n là tiêu ch y do nhi m khu n (Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).
2.4

ch sinh b nh

Thú non n quá nhi u s a ho c ch t thay th s a, khi y tiêu ch y do h p thu kém.
Ru t già có kh n ng h p thu m t l ng n c g p 3- 5 l n l ng n c i vào ru t
non. Tuy nhiên, khi lactose không
c tiêu hóa ru t non và b lên men ru t già
thì h th ng m ru t già không th
trung hòa acid, do ó pH trong ru t già
gi m và ru t già không th
m b o vai trò h p thu n c, k t qu là thú b tiêu
ch y.
Gi m di n tích h p thu ru t non. Tình tr ng này hay g p trong b nh tiêu ch y do
thay i tính th m th u, khi y tiêu hóa và h p thu u kém.
Tiêu ch y s tr m tr ng khi áp l c th m th u trong ru t t ng lên do phân ti t các ion
theo c ch tích c c. Tình tr ng này
c g i là tiêu ch y do phân ti t nhi u ion.
Các ch ng E. coli ti t c t
ng ru t là nguyên nhân th ng g p c a lo i tiêu
ch y này. Vi sinh v t này không thâm nh p vào c th và không gây b nh tích mô
h c màng nhày ru t non nh ng gây xáo tr n l n v hóa h c do 2 c t : c t
ch u nhi t (heat stable) và c t không ch u nhi t (heat labile). C hai lo i
t


13


này kích thích s phân ti t Cl- t t bào c a màng ru t, c ch h p thu Na+ và Clt bào nhung mao và kích thích ti t bicarbonate. Khi có c t này hi n di n, c th
heo con s b m t n c. Nh v y, c hai lo i c t làm t ng phân ti t ion và h u
qu là phân ti t n c, ngoài ra chúng còn ng n c n s h p thu ion.
ng tính th m c a
ng ru t c ng có th gây tiêu ch y.
ng tính th m th ng
x y ra trong các tr ng h p mà hi n t ng viêm làm t n th ng t bào ru t, gây
m t tính h p nh t c a m i n i gi a các t bào và gia t ng áp l c c a l p m
(lamina propria) trong thành ru t (Tr n Th Dân, 2004).
2.5 Tri u ch ng- b nh tích
2.5.1 Tri u ch ng
B nh x y ra quang n m nh ng ch y u vào v ông xuân khi
m môi tr ng
cao, b nh th ng x y ra heo con 10- 21 ngày tu i, ch có vài con b b nh, nh ng
c ng có khi x y ra c àn, có khi i u tr kh i l i tái nhi m (Lê V n N m và ctv,
1999).
c bi t heo con có th nhi m trong vòng 12 gi sau khi sinh và có th gây
ch t toàn àn do nhi m trùng huy t áp c p tính trong vòng 48 gi ( ào Tr ng t
và ctv, 1999).
Thân nhi t ít khi cao, cá bi t có con lên n 40,5- 410C. Nh ng ch sau m t ngày là
xu ng ngay (Ph m S L ng- Phan ch Lân, 1997).
Theo Nguy n D ng B o (2005) thì: heo con theo m b bú, g y tóp nhanh, niêm
m c m t, m i, mi ng nh t nh t, ch ng t heo con thi u máu rõ r t. Ngoài ra, có th
có nh ng tri u ch ng th n kinh nh : co gi t t ng c n, c m giác da b m t… Tiêu
ch y phân có th s t ho c l ng, màu s c phân thay i: vàng, tr ng, tr ng xám, xám
nâu ho c en. Phân có th có b t, máu, nh n ho c có l n nh ng h t s a ch a tiêu.

Tùy theo tính ch t, m c
b nh, th i m b nh và còn tùy thu c vào nguyên nhân
gây b nh. M t n c và suy nh c: heo con b b nh th ng y u t, ch m ch p,
tr ng l ng gi m có khi t i 20%- 30%, da khô, nh n nhúm, lông d ng. Tr ng h p
m t n c nghiêm tr ng da quanh mõm, b ng, ngón chân có màu xanh tím. Ngoài
ra các tri u ch ng ch y u k trên, trong m t s tr ng h p heo b nh có bi u hi n
ói, ch t ói th ng có màu tr ng do ch a các c c s a ch a tiêu, th nhanh, y u và có
th s t.
2.5.2 B nh tích
Tùy theo nguyên nhân gây b nh, m c
tác ng, tình tr ng s c kh e, b nh tích
th hi n các m c
khác nhau, nh ng chung nh t có m t s bi u hi n th ng g p
sau:

14


M khám th y xác heo g y ét, niêm m c m t, mi ng nh t nh t, d dày ch a y
i ho c s a ch a tiêu, mùi khó ng i, ru t không ho c ch a y h i. D dày và
ru t u giãn n , trên thành ru t có hi n t ng xung huy t, ho c xu t huy t. Gan
bình th ng nh ng ôi khi h i s ng, túi m t c n phòng ch a y m t vàng.
c
bi t lách h i s ng, ó là c
m khác v i các b nh truy n nhi m. N u heo b nh
nh , lách h u nh bình th ng, n u b nh n ng lách h i b teo, ph i th ng n c
ôi khi có hi n t ng s ng ph i nh . Ngoài các b ch tích v a nêu trên, ta còn
th y m t s bi n ch ng sau: c tim nhão, nh t nh t, màng tim dính, tích n c ( ào
Tr ng t và ctv, 1996).
2.6 M t s ph


ng pháp phòng và i u tr b nh hi n nay

2.6.1 Nguyên nhân không truy n nhi m
Theo ào Tr ng
- Nuôi d

t và ctv(1999) thì chúng ta nên.

ng và ch m sóc t t àn heo m .

- T o hoàn c nh s ng n

nh và thích nghi

i v i heo con, t p heo con n s m.

2.6.2 Nguyên nhân truy n nhi m
- Do vi khu n
Escherichia coli (E. coli)
Hi n nay, trên th tr ng có nhi u lo i vaccine vô ho t dùng phòng b nh cho heo
con s sinh ch a kháng nguyên và gi i c t c a vi khu n E. Coli.
Dùng các kháng sinh nh : streptomycin, gentamycin, trimethoprim k t h p v i
sulfamide... B sung các ch t
n gi i. Làm gi m tác ng co bóp c a nhu ng
ru t nh : atropin, ch t chát,... (H Th Vi t Thu, 2006).
Salmonella
Phòng b nh b ng vaccine vô ho t

c s d ng ph bi n.


Dùng kháng sinh ch a b nh. K t h p ch a tri u ch ng tiêu ch y b ng các ch t
ch ng tiêu ch y (kaolin, atropine), cho u ng n c
n gi i. K t h p thu c b i
ng vitamin (H Th Vi t Thu, 2006).
Shigella
Dùng kháng sinh
tiêu di t vi khu n, vi c ch n kháng sinh thích h p d a vào k t
qu kháng sinh
(Nguy n Thanh Th y, 2010).
Clostridium perfringens

15


Theo nhi u tác gi (Szabo và Szent- Ivanyi, 1957; Hogh, 1967) dùng các thu c hóa
h c
i u tr b nh không có hi u qu .
i v i các c s không an toàn d ch có
th ti n hành mi n d ch th
ng b ng vaccine gi i c t ( ào Trong t và ctv,
1999).
- Do virus
Rotavirus
Hi n nay, ch a có thu c ch a b nh c hi u. Dùng kháng sinh phòng tr các b nh
k phát do vi trùng. Cho u ng dung d ch n gi i trong có glucose- glycin làm nh
m t n c.
Trên th tr ng qu c t hi n nay có l u hành hai lo i vaccine Rotavirus, vaccine vô
ho t và vaccine s ng c i ti n ( ào Tr ng t và ctv, 1999).
B nh viêm d dày- ru t truy n nhi m (Transmissable gastroenteritis- TGE)

Trên th tr ng hi n nay có c vaccine nh c c l n vaccine ch t. Tuy nhiên vi c
tiêm ng a cho heo nái mang thai tr c khi
thì th ng không t o
mi n d ch
cho heo con (do hàm l ng IgG trong s a m th p).
Ch a có thu c u tr c hi u, c bi t là heo nh h n 10 ngày tu i. Gi m t l t
vong c a heo con b ng cách: truy n d ch, ch t n gi i và các ch t dinh d ng c n
thi t cho heo con. Dùng kháng sinh
u tr vi khu n k phát, c bi t chú ý n
vi khu n E. Coli (H Th Vi t Thu, 2006).
- Do ký sinh trùng
Cryptosporidium và c u trùng (Coccidiosis)
i v i Isospora, Cryptosporidium ch áp d ng bi n pháp vê sinh t t. K t qu cho
th y khi áp d ng các bi n pháp kh ng ch các b nh gây ra do c u trùng ng th i
c ng có hi u qu
i v i b nh gây ra do Cryptosporidium (Sandford, 1987).
Do giun l

n (Strongyloides ransomi)

N u phát hi n heo tiêu ch y và ch n oán có nhi m giun l n thì c n t y cho heo
con. Heo nh có th dùng tetramisol, mebendasole và levamisol ( ào Tr ng t và
ctv, 1999).

16