TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: THÚ Y

Tên

tài:

KH O SÁT M T S CH TIÊU SINH LÝ MÁU TRÊN
CHÓ B NH TIÊU CH Y MÁU

Giáo viên h

ng d n:

Sinh viên th c hi n:

TS. Nguy n V n Bi n

Hu nh T n An
MSSV: 3042852
L p: Thú Y K30

n Th , 2009

i


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

tài: Kh o sát m t s ch tiêu sinh lý máu trên chó b nh tiêu ch y máu; do Sinh
viên: Hu nh T n An th c hi n t i B nh xá Thú Y tr ng i H c C n Th t
17/2/2009 n 17/4/2009.

n Th ngày

tháng

n m 2009

C n Th ngày
Duy t B Môn

2009
Duy t Giáo viên h


tháng

ng d n

n Th , ngày … tháng … n m 2009
Duy t Khoa Nông Nghi p & Sinh H c

ii

ng D ng

n m


L IC M

N

Tôi xin g i l i c m n chân thành n Quý Th y Cô tr ng i h c C n Th
và b môn Thú y ã truy n t nh ng ki n th c quý báu cho chúng tôi trong su t th i
gian h c t p t i tr ng.
Tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c n Cô Nguy n Th Minh Châu, Cô Tr n
Kim Di u, ã t n tâm h ng d n, ch b o tôi và t p th l p Thú y K30 trong su t 5
m h c và trong th i gian th c hi n tài.
Tôi xin ghi nh và g i l i c m n chân thành n Th y Nguy n V n Bi n ã
n tình h ng d n, giúp
tôi trong su t quá trình th c t p t i b nh xá thú y và th c
hi n tài.
o


Xin g i l i c m n n các anh ch t i b nh xá thú y ã nhi t tình giúp
u ki n thu n l i cho tôi hoàn thành lu n v n t t nghi p.

i tr

p th l p Thú y K30 ã ng h ,
ng i h c C n Th .
t c nh ng ng

ng viên tôi trong su t th i gian h c t p

i thân ã ng h tôi trong quá trình h c t p và th c hi n

tài.
Xin chân thành c m n

iii

và


CL C

Trang t a……………………………………………………………………………..i
Trang duy t………………………………………………...…………..…………....ii
i c m t …………………………...…………………………………….……......iii
c l c…………………………………………………………………………......iv
Danh m c b ng……………………………………………………………………..vi
Danh m c hình ………..…………………………………………...…………...…vii

Tóm l c
...……………………………………………………………………............viii
CH NG I:
TV N
....................................................................................................
............................................................................................................................................... 1
CH NG II: C S LÝ LU N..............................................................................................
............................................................................................................................................... 2

2.1

ic

ng v máu ...............................................................................................2

2.1.1 Ch c n ng c a máu................................................................................................ 2
2.1.2 Tính ch t c a máu.................................................................................................. 3
2.1.3 Thành ph n máu..................................................................................................... 3

2.2 M t s h ng s sinh lý máu
2.2.1 H ng s sinh lý máu

chó .......................................................................6

chó ..................................................................................... 6

2.2.2 Thân nhi t.............................................................................................................. 8
2.2.3. Nh p tim................................................................................................................ 8
2.2.4. Màu s c niêm m c ................................................................................................ 8


2. 3 M t s b nh gây tiêu ch y máu trên chó.............................................................9
2.3.1 B nh có nguyên nhân do virus ............................................................................... 9
2.3.2 B nh có nguyên nhân do vi khu n.........................................................................12
2.3.3 B nh có nguyên nhân do ký sinh trùng..................................................................12
2.3.4 B nh có nguyên nhân do tác nhân khác .................................................................13
CH NG III: PH NG TI N VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U....................................
..............................................................................................................................................14

3.1 N i dung ...........................................................................................................14
3.2 ph
3.2.1

ng ti n và ph
a

ng pháp thí nghi m ...........................................................14

m ...............................................................................................................14

3.2.2 Th i gian ..............................................................................................................14
3.2.3

it

ng nghiên c u ...........................................................................................14

3.2.4 Trang thi t b , d ng c : .........................................................................................14

iv



3.2.5 Hóa ch t:...............................................................................................................14
3.2.6 Ph
CH

ng pháp ti n hành..........................................................................................14

NG IV: K T QU VÀ TH O LU N ......................................................... ……… 17

4.1 Tình hình chó b nh t i b nh xá thú y.................................................................17
4.2. K t qu kh o sát m t s tri u ch ng lâm sàng

chó b tiêu ch y máu..............19

4.3 K t qu kh o sát huy t h c chó tiêu ch y máu t ng ng v i màu s c niêm
c .........................................................................................................................20
4.4. Kh o sát s thay

is l

ng và công th c b ch c u chó tiêu ch y máu..........20

4.5. Kh o sát ch s huy t h c gi a nguyên nhân do parvovirus v i nh ng nguyên
nhân khác gây tiêu ch y máu chó.........................................................................23
CH NG V: K T LU N VÀ
NGH ................................................................................
..............................................................................................................................................25

5.1. K t lu n ...........................................................................................................25

5.2.

ngh ............................................................................................................25

TÀI LI U THAM KH O ........................................................................................... 26
PH L C.................................................................................................................... 27

v


DANH M C B NG
ng 4.1 K t qu phân lo i b nh chó

b nh xá thú y .............................................18

ng 4.2 K t qu thu th p m t s tri u ch ng lâm sàng

chó tiêu ch y máu..........19

ng 4.3. K t qu kh o sát huy t h c d a theo màu niêm m c chó b nh tiêu ch y máu ....20
ng 4.4. K t qu kh o sát s l

ng và công th c b ch c u chó tiêu ch y máu..................21

B ng 4.5. K t qu s thay i huy t h c b nh tiêu ch y máu trên chó do parvovirus và các
nguyên nhân khác................................... 23

vi



DANH M C HÌNH
Hình.1 Kính hi n vi ...............................................................................................28
Hình.2 Máy ly tâm.................................................................................................28
Hình.3 Máy Hematocrit .........................................................................................28
Hình 4 Ho t ng thí nghi m.................................................................................29
Hình.5 B ch c u n nhân.................................................................................... 30
Hình.6 B ch c u trung tính ....................................................................................30
Hình.7 Lâm ba c u ................................................................................................30

vii


TÓM L

C

tài th c t p
c th c hi n t ngày 17/2/2009 n ngày 17/4/2009 t i b nh xá thú y
tr ng i H c C n Th . Trong th i gian th c t p ã ti n hành kh o sát ch tiêu sinh
lý huy t h c: m s l ng h ng c u, b ch c u, o hematocrit và xác nh công th c
ch c u c a chó b nh tiêu ch y máu l n u mang n u tr t i b nh xá thú y. K t
qu ghi nh n nh sau:
ca b nh

ng tiêu hóa chi m t l cao nh t.

t qu kh o sát ch tiêu s l ng h ng c u, Hematocrit theo màu s c niêm m c chó
tiêu ch y máu: nhóm chó có niêm m c h ng có k t qu t ng, nhóm niêm m c h ng
nh t k t qu bình th ng, nhóm có niêm m c tr ng và tím tái k t qu gi m.
Có 17 m u s l


ng b ch c u gi m, 5 m u t ng và 8 m u bình th

ng.

Công th c b ch c u: B ch c u trung tính t ng 8 m u, gi m 8 m u và 14 m u bình
th ng. Lâm ba c u t ng 12 m u, gi m 13 m u, 5 m u bình th ng. B ch c u n
nhân t ng 21 m u, gi m 2 m u và 7 m u bình th ng.
Có 12 ca tiêu ch y máu do parvovirus có s l

viii

ng b ch c u gi m m nh


ix


Ch

ng I

TV N
n kinh t ngày càng Phát tri n i s ng con ng i
c nâng cao. Nuôi thú c nh ã
tr nên Ph bi n và c ng là m t nhu c u c n thi t trong i s ng tinh th n c a con
ng i. Chính vì v y Phát hi n và
u tr b nh cho v t nuôi nh t là thú c ng c ng
c quan tâm nhi u h n. Trong ó chó là m t loài v t
c con ng i chú tr ng h n

. Tuy nhiên, hi n nay tình hình d ch b nh trên chó x y ra r t Ph c t p và a d ng
làm nh h ng nghiêm tr ng n s c kh e, th m chí gây t vong cho chó. Trong các
nh trên thì b nh trên
ng tiêu hóa mà c th là b nh tiêu ch y máu th ng gây
ch t i v i chó, nó là m t trong nh ng b nh vô cùng nguy hi m và r t khó
u tr .
ch n oán nhanh và chính xác b nh ngoài vi c d a vào các tri u ch ng lâm sàng
chúng ta nên ti n hành xét nghi m các ch tiêu sinh lý v huy t h c. Ph ng Pháp xét
nghi m các ch tiêu sinh lý v huy t h c r t n giãn, d th c hi n, ti t ki m th i gian
và cho hi u qu ch n oán cao. Vì v y chúng tôi ã ti n hành th c hi n tài: “ Kh o
sát m t s ch tiêu sinh lý máu trên chó b nh tiêu ch y máu t i B nh Xá Thú Y
Tr ng
i H c C n Th ” nh m cung c p thêm nh ng thông tin b ích cho vi c
ch n oán b nh tiêu ch y máu trên chó.
c ích
Xác

tài:
nh m t s thay

i v ch tiêu sinh lý máu

1

chó b tiêu ch y máu.


Ch
S
2.1


IC

ng II
LÝ LU N

NG V MÁU

2.1.1 Ch c n ng c a máu
Trong c th máu có nhi m v cung c p d ng ch t cho các t bào và t ch c ho t
ng. Máu a nh ng ch t th i n các c quan bài ti t, là m i liên h bên trong gi a
các t ch c và các khí quan. Ngoài ra máu còn có ch c n ng b o v c th nh th c
bào, hình thành kháng th , gi th ng b ng áp l c kéo c a t bào,
u ti t n c và xúc
ti n quá trình t n nhi t trong c th . V i ch c n ng nh v y, có th nói máu là m t
dung môi s ng c a các c quan, t ch c và các t bào c a c th , nó t o hoàn c nh n
nh cho các t bào ho t ng. Vì v y mà trong tr ng thái sinh lý bình th ng thì
thành Ph n tính ch t c a máu có nh ng ch tiêu t ng i n nh và ch thay i trong
t Ph m vi nh t nh. Nh ng lúc c th b b nh thì tính ch t, thành Ph n c a máu có
nh ng thay i t ng ng, c tr ng mà chúng ta có th d a vào
ch n oán b nh
(H V n Nam, 1982).
Nguy n Th Kim ông và H a v n Chung, 2005 cho r ng máu có các ch c n ng sau:
Ch c n ng dinh d ng: Máu em các d ng ch t h p thu t ru t n các t ch c hay
các mô nuôi d ng các b Ph n, c quan (glucose, acid amin, acid béo…).
Ch c n ng hô h p: Máu mang oxygen t Ph i
Ph i.

n các mô và khí cacbonic t mô v


Ch c n ng bài ti t: Máu mang các ch t bài ti t t các t bào hay các mô
th i ra
ngoài các ch t c n bã (urê, uric acid…) qua các c quan bài ti t nh : th n, gan Ph i,
tuy n m hôi, ru t…
Ch c n ng u hòa thân nhi t: Máu mang nh ng ch t sinh nhi t trong c th ra ngoài
gây ra s bài nhi t.
Ch c n ng

u hòa s cân b ng n

c: Gi a các thành Ph n khác nhau trong c th .

Ch c n ng b o v c th : Ch ng l i s xâm nh p c a các vi trùng, virus, các m m
nh t ngoài vào nh các protid c bi t g i là các kháng th và các b ch c u trong
máu.
Ngoài ra máu còn có ch c n ng khác: Duy trì áp su t th m th u,
máu.

u hòa

PH trong

2.1.2 Tính ch t c a máu
Theo Nguy n Th Kim ông và H a V n Chung, 2005, máu có nh ng tính ch t sau:

2


Mùi v : là ch t l ng s t, màu


, v m n, h i tanh, ch a nhi u acid béo bay h i.

quánh: Ch y u là do h ng c u và thành Ph n protein trong huy t t ng quy t
nh. Vì v y hàm l ng h ng c u trong m t th tích máu càng nhi u thì
quánh càng
n. M t khác, protid huy t t ng cao thì
quánh c ng t ng.
quánh c a máu nh
ng n s c c n c a máu trong h m ch nên nh h ng n huy t áp.
quánh
ng khi c th m t nhi u n c ( tiêu ch y, ói m a, m t nhi u m hôi…).
tr ng: T tr ng máu ch y u Ph thu c vào hàm l ng h ng c u. T tr ng máu
a gia súc th ng vào kho ng 1,050 – 1,060. chó t tr ng máu là 1,059.
Áp su t th m th u: Áp su t th m th u c a máu là áp su t th m d ch c a hai dung d ch
qua màng. Trong thành m ch có các th quan nh y c m v i s thay i c a áp su t
th m th u. N u tr s thay i l p t c m t Ph n x
c hình thành
t
u ch nh
gi cho áp su t th m th u luôn luôn là m t h ng nh. Tính h ng nh này m b o s
n t i bình th ng c a h ng c u trong máu, cho s n nh c a d ch th , cho các quá
trình sinh h c di n ra thu n l i.
PH c a máu: Máu có Ph n ng ki m y u.
chó PH là 7,4.

PH c a máu vào kho ng 7,35 - 7,5,

Kh i l ng máu: Chi m 1/3 tr ng l ng c th (h i t ng gia súc non và tr em).
Máu m ch qu n và tim g i là máu tu n hoàn. Ph n còn l i d ng d tr trong các
kho máu: máu lách 16%, gan 20%, da 10%. T l % c a l ng máu so v i th tr ng

khác nhau tùy loài gia súc.
2.1.3 Thành Ph n máu.
Máu là m t mô liên k t c bi t g m hai thành Ph n: H ng c u chi m 45% th tích,
huy t t ng chi m 55% th tích.
Huy t t

ng

Nguy n Th Kim ông và H a V n Chung, 2005 cho r ng:
Huy t t ng là m t ch t l ng màu vàng nh t (do s c t m t Bilirubin gây ra). T tr ng
là 1,023. Trong thành Ph n c a huy t t ng : N c chi m: 90 – 92%, ch t khô: 8 –
10%, thu c thành Ph n ch t khô có protid, lipid, glucid, mu i khoáng, các ch t c n bã
(ure, acid uric, NH3). Ngoài ra còn có enzym, hoocmon, vitamin.
Thành Ph n h u hình
m: H ng c u, b ch c u, ti u c u.
ng c u:
ng c u là t bào máu có màu , chi m kh i l ng ch y u các y u t h u hình c a
máu. Kích th c và hình d ng h ng c u thay i theo t ng loài ng v t.
ng v t
nh cá, l ng c , bò sát, chim, h ng c u có hình b u d c và có nhân. H ng c u l c à,

3


nai c ng có hình b u d c, còn a s thú khác có hình
(Tr nh H u B ng, 1995).

a lõm hai m t và không có nhân

Kích th c h ng c u thay i tùy loài và không ph thu c vào kích th c ng v t.

ng v t nói chung, kích th c h ng c u t l ngh ch v i s l ng h ng c u, ngh a là
kích th c càng l n thì s l ng h ng c u càng ít và ng c l i.
u t o: Có màng m ng bao b c. Bên trong là s n t bào làm b ng c t huy t c u là
lipoprotein (hình m ng l i, x p ng m y Hb). T ng s di n tích b m t h ng c u r t
n: 2.500m2, có t 27-32 m2 / kg th tr ng.
Thành Ph n hoá h c:
H2 O

65-68%

Ch t khô:

32-35%

Ch t h

c

95-98%

Ch t vô c

2-5%

Hàm l

75-85%

ng Hb


Tính ch t h ng c u: Tính àn h i: bi n d ng àn h i
di chuy n trong các m ch máu
nh . Tính nh t: dính nhau thành t ng chu i. Tính th m ch n l c: qua màng t bào
ng c u: cho h p thu ho c lo i th i các ch t khi c n thi t.
thành l p và hu H ng c u: h ng c u có tu i th gi i h n và Ph i
c. H ng c u già b hu ho i và thay th b i h ng c u m i nên s l
th ng không i.

c tái t o liên
ng h ng c u

bào thai và ng v t s sinh, h ng c u th ng thành l p gan và t t ng.
ng v t
tr ng thành, h ng c u
c tao ra t tu x ng. S thành l p h ng c u c n có m,
Fe, vitamine (B), Cu, Mn, Mg, Co… N u c th thi u Fe, Cu, vài loài gia súc có th
gây b nh thi u máu (heo, bê con), n u thi u vitamine có th gây xáo tr n vi c t o h ng
u.
ng c u
c Phá hu
lách, tu x ng và gan. [Fe] trong các h ng c u b hu
c gan, lách, tu x ng s d ng l i trong vi c t o h ng c u m i, Ph n còn l i a
n gan các s c t m t, theo ng tiêu hoá th i ra ngoài.

ch c u:
ch c u là nh ng t bào có nhân
c t o thành trong t y x ng và các h ch b ch
huy t. Chúng có kh n ng di ng trong m ch máu, giúp c th ch ng l i các tác nhân
gây nhi m khu n, trúng c b ng quá trình th c bào và quá trình mi n d ch (Nguy n
ình Gi u, 2000).

Tr n Th Minh Châu, 2005 cho r ng:

4


l ng b ch c u trong máu ít h n nhi u so v i h ng c u th
ng b ch c u tu thu c tình tr ng sinh lý, b nh lý gia súc.

ng không n

nh. S

Phân lo i:
a vào hình d ng kích th
ch c u sau:
Nhóm B ch c u không h t,
ba c u (LymPhoyte).

c và c u t o, b ch c u chia ra làm hai nhóm g m 5 lo i
n nhân g m: B ch c u

n nhân l n (Monocyte) và Lâm

Nhóm b ch c u có h t, a nhân, g m: B ch c u trung tính (NeutroPhil), b ch c u a
base (BasoPhil) và b ch c u a acid (EosinoPhin)
ch c u có h t, a nhân: ó là nh ng b ch c u trong bào t ng có các h t b t màu
c tr ng và nhân chia ra nhi u thùy. B ch c u nhóm này chi m 2/3 t ng b ch c u
trong máu, c n c vào s b t màu trong máu chúng
c chia ra.
ch c u trung tính (NeutroPhil): Chi m kho ng 65% t ng s b ch c u. Nhân chia ra

3, 4 ho c 5 thùy. Nhu m Giemsa, các h t b t màu
nâu.
Ch sau th i gian ng n lao ng m nh b ch c u trung tính ã t ng lên rõ r t. Ng ng
lao ng m t gi s l ng b ch c u này tr l i bình th ng. Khi c th b t n th ng
i b t c lý do gì và
âu b ch c u trung tính u t ng. Trong b nh ung th có th
ng lên 4500 – 15000 hay h n n a trong 1mm3 máu. Các tr ng h p xu t huy t trong
b ng, hay c p tính, ng
c, Ph u thu t, tiêm protein l vào c th , c n gi t ng
kinh b ch c u trung tính u t ng. Ch c n ng chính là th c bào.
ch c u a acid (EosoPhil): Nhân Phân
n nh b ch c u trung tính, nh ng h t b t
màu , s l ng ít h n b ch c u trung tính, chi m kho ng 9%. T ng trong b nh
nhi m ký sinh trùng
ng ru t.
ch c u a base (BasoPhil): S l ng r t ít, vào kho ng 0 – 1% t ng s . Nhân Phân
2-3 thùy, h t b t màu xanh tím khi nh m giemsa. B ch c u a ki m t ng trong b nh
viêm mãn tính và giai
n Ph c h i sau viêm.
ch c u không h t,

n nhân.

Nhóm b ch c u này chi m kho ng m t Ph n ba t ng s b ch c u. Trong bào t
không có h t và không có nhân Phân thùy.
c chia làm 2 lo i:

ng

Lâm ba c u (LymPhocyte): Chi m 25% t ng s b ch c u. Nhân tròn ho c hình h t

u, kh i l ng l n chi m g n h t Ph n n i bào, b t màu m. Bào t ng ít t o thành
p m ng xung quanh gi a nhân và màng. Ng i ta Phân bi t lymPho T do tuy n c
sinh s n và lymPho B do h ch b ch huy t sinh ra. Ch c n ng ch y u là b o v c th
ng Ph n ng mi n d ch. LymPho bào t ng có th t i vài ngàn n hàng tr m ngàn
trong m t s b nh, ví d : nhi m trùng, nhi m c.
ch c u n nhân l n (Monocyte): Lo i này có kích th c l n nh t, chi m 2 – 2,5%
ng s b ch c u. B ch c u này có nhân l n, chi m h u h t khoang n i bào. Bào
ng không có h t.

5


Ch c n ng chính c a Monocyte là th c bào (cùng v i b ch c u trung tính). Khi
chuy n t máu sang t ch c
làm nhi m v th c bào, b ch c u n nhân l n d n lên
và
c g i là i th c bào (macroPhage). N u b ch c u trung tính có kh n ng th c
bào nhanh, thì b ch c u n nhân l n và i th c bào có kh n ng th c bào m nh kéo
dài, nh t là trong tr ng h p ho i t do viêm mãn tính kéo dài. Trong b nh lao s
ng b ch c u này t ng cao.
l % gi a các lo i b ch c u là công th c b ch c u.
các loài gia súc, công th c
này không gi ng nhau. Trên cùng 1 loài, công th c b ch c u t ng i n nh, nh ng
thay i khi b nh.
Tính ch t c a b ch c u:
Tính xuyên m ch: B ch c u có th bi n hình

chui qua khe h các mao m ch.

Tính di chuy n: B ch c u t o các gi túc di chuy n gi a các kho ng tr ng gian bào.

Tính th c bào: B ch c u t o gi túc bao b c và tiêu hu vi trùng, các xác t bào ch t…
ch c u th c bào ngay trong t bào.
Tính bài ti t: Ti t ra các men tiêu hoá nh maltase, peptidase, trypsin, ngoài ra, b ch
u còn bài ti t thombokinase giúp s ông huy t.
Tính c m ng: M t s hoá ch t trong t bào và mô có th thu hút b ch c u: các
a vi trùng, ch t iod,… Ch t làm b ch c u tránh xa: r u.

ct

thành l p và hu b ch c u:
Gi ng nh h ng c u và ti u c u, trong th i k Phôi thai, b ch c u
c t o ra lách và
gan nh ng n giai
n tr ng thành, b ch c u
c tao ra x ng. Riêng lâm ba
u
c t o ra h ch b ch huy t, b ch c u n nhân l n t o ra t t bào c a h th ng
i n i mô.
ch c u có ch c n ng th c bào ch t l , vi trùng… các xác t bào b ch t. Khi n ng
các s n Ph m này tích t quá nhi u làm b ch c u b hu ho i.
i s ng b ch c u t 215 ngày, sau ó c ng b Phân hu
gan và lách.
Ch c n ng c a b ch c u:
Giúp cho s

ông huy t nh ti t Thombokinase.

o v c th : Ti t kháng c t làm vô hi u hoá c t vi trùng. Nu t các ch t l vào
th Phân hu các ch t này, mang n các c quan khác r i ra ngoài. Tiêu hu xác t
bào già, th c bào chúng.

2.2 M T S

H NG S

SINH LÝ

2.2.1. H ng s sinh lý máu

CHÓ

chó

6


ng. H ng s sinh lý máu

chó (Tr n Th Minh Châu, 2005).

n v tính

Ch tiêu

Tr s sinh lý
Tr s trung bình

Gi i h n

ng c u


Tri u / mm3

6,2

5,2 – 8,4

ch c u

Ngàn / mm3

12

7 - 17

%

45

37 – 55

Hematocrit

ch c u ái toan %
(EosinoPhil)

3–8

ch c u ái ki m %
(BasoPhil)


0,2 – 0,6

Lâmba
c u %
(LymPhocyte)

20 – 25

ch c u n nhân %
(Monocyte)

2–4

ch c u trung %
tính (NeutroPhil)

60 - 75

.Theo Tr n Th Minh Châu, 2005 cho r ng:
ng c u t ng: G p trong các tr ng thái m t n c do tiêu ch y, nôn nhi u, s t, các
nh truy n nhi m c p tính có s t cao ho c thi u d ng khí.
ng c u gi m: Th

ng g p trong thi u máu, trúng

c, suy t y.

ch c u t ng: G p trong b nh truy n nhi m c p tính do vi trùng, nh ng ch ng viêm
p tính, viêm m và trong nhi u tr ng h p nhi m trùng khác, t ng sinh lý sau khi
n no, sau khi m , thai nghén ho t ng m nh.

ch c u gi m: Suy t y, các b nh do virus (cúm…), trúng

c do hóa ch t.

ch c u trung tính t ng: Là tri u ch ng th y trong xét nghi m máu gia súc b nh
truy n nhi m c p tính do vi trùng, trúng c do c t , viêm c p tính, b nh n i khoa
viêm nhi m trùng.
ch c u trung tính gi m: B nh truy n nhi m do virus, trúng c do hóa ch t, d ng
nhi m c chì, th y ngân, viêm Ph i, viêm kh p, viêm th n, viêm hóa m , suy t y.
ch c u ái toan t ng: Trong các b nh ký sinh trùng.

7


ch c u ái toan gi m: Nhi m trùng toàn thân.
ch c u ái ki m t ng: Ph n ng do tiêm huy t thanh, tiêm protein l , m t s b nh ký
sinh trùng, thi u vitamin A, ung th .
Lâm ba c u gi m: Nhi m khu n c p tính (th i k

u c a b nh truy n nhi m)

ch c u n nhân t ng: Nhi m ký sinh trùng, virus truy n nhi m mãn tính, viêm loét
i tâm m c, quá trình huy t nhi m trùng.
ch c u

n nhân gi m: Ít th y, n u m t th i gian dài là tiên l

ng x u.

2.2.2 Thân nhi t

Gia súc là loài có thân nhi t n nh, m i loài có m t thân nhi t riêng. Bình th ng
thân nhi t là m t h ng s , có thay i trong kho ng dao ng h p do các nh h ng v
tu i, gi i tính, loài, s ho t ng, nhi t
môi tr ng. S n nh c a nhi t
là do
cân b ng gi a s sinh nhi t và s th i nhi t d i tác ng chi Ph i c a h th n kinh
trung ng và trung khu u hòa thân nhi t. Thân nhi t bình th ng chó: 38 – 39 0C
(Tr n Th Minh Châu, 2005).
t là Ph n ng c a c th ch ng l i s xâm nh p c a m m b nh (H V n Nam, 1982).
2.2.3. Nh p tim
Nh p tim sinh lý: chó l n tim co bóp kho ng 70 – 100 nh p/ Phút. Chó non tim co
bóp kho ng 100 – 130 nh p/ Phút.
, h tim m ch có liên quan ch t ch v i các b Ph n khác trong c th . Do v y khi h
tim m ch b b nh nó có th nh h ng n các b Ph n khác trong c th và ng c l i
(H V n Nam, 1982).
2.2.4. Màu s c niêm m c
Niêm m c là n i nh ng m ch máu nh b c l khá rõ. Khám niêm m c ngoài vi c bi t
niêm m c có b nh gì, còn có th
nh
c tình tr ng chung c a c th , tu n hoàn và
thành Ph n máu, trao i khí CO2 Ph i qua s thay i c a niêm m c: Khi con b nh
t cao, tim p nhanh và m nh thì niêm m c b sung huy t và có màu . Khi con
nh có ch ng hoàng n thì niêm m c có màu vàng. Khi thi u máu niêm m c màu
tr ng nh t ( V n Nam,1982).
2. 3 M T S

B NH GÂY TIÊU CH Y MÁU TRÊN CHÓ

Tiêu ch y là m t thu t ng bao g m các hi n t ng bài ti t Phân quá nhanh làm cho
kh i l ng Phân t ng, Phân l ng và i tiêu nhi u l n. C ch c a tiêu ch y ch y u là

do s v n ng quá nhanh c a ch t Phân trong ru t, nguyên nhân Ph bi n là viêm
nhi m khu n
ng tiêu hóa. Quá trình viêm làm cho niêm m c ru t b kích thích, các
tuy n t ng c ng bài ti t, v n ng c a ru t non t ng nhi u l n. K t qu là m t l ng
ch r t l n
c Phân ti t vào lòng ru t, ng th i nhu ng ru t t ng m nh y ch t
ch a v Phía h u môn và t ng chúng ra ngoài gây nên ch ng tiêu ch y (Nguy n
ng B o, 2005).

8


Thông th ng ng
nguyên nhân:

i ta chia nguyên nhân gây xu t huy t tiêu hoá ra làm 4 nhóm

Nguyên nhân do virus.
Nguyên nhân do vi khu n.
Nguyên nhân do ký sinh trùng.
Nguyên nhân do tác nhân khác.
2.3.1 B nh có nguyên nhân do virus
Nguy n V n Bi n, 2006 :
nh Ca rê
nh ca rê là b nh truy n nhi m lây lan r t d d i, gây tác h i trên nhi u h nh ng trên
tiêu hoá là rõ và n ng nh t. ây là m t trong nh ng b nh nguy hi m và Ph bi n
nh t c a chó. B nh x y ra trên h u kh p th gi i, gi t h i r t nhi u chó không
c
tiêm Phòng. B nh có th x y ra trên t t c các l a tu i chó nh ng tác h i n ng trên chó
con. Các c quan b virus t n công nhi u nh t là h tiêu hoá, hô h p, da, th n kinh.

Nguyên nhân:
nh do virus ca rê thu c nhóm paramyxo gây nên. Virus xâm nh p vào cho qua
ng hô h p, tiêu hoá, da.
u tiên khi xâm nh p vào, virus nhân lên mô b ch
huy t
ng hô h p trên, sau ó nhi m vào máu và virus ti p t c nhân lên mô b ch
huy t c a các c quan khác. M m b nh
c th i ra d ch ti t m t m i, n c b t, Phân,
c ti u.
Tri u ch ng:
y ra

t t c các l a tu i nh ng th

ng

chó con vài tu n tu i t i 12 tháng tu i.

Th i k nung b nh c a chó t 4-6 ngày
Ch n oán
Nên ngh n b nh ca rê khi chó con s t, nh t là d ng s t hai thì. Các tri u ch ng n
hình nh viêm hô h p, viêm ru t, m n m
da, c ng bàn chân, các c co gi t, nh ng
ôi khi nh ng d u hi u c tr ng th ng không Phát hi n giai
n s m mà ch th y
c giai
n quá tr .
u tr
Nguyên t c
u tr là gi i h n s nhi m trùng k Phát, truy n d ch t o l i cân b ng

n gi i, gi i h n nh ng co gi t và ch m sóc c n th n.
Gi chó b nh n i khô m, dùng thu c h s t, thu c gi m au, atropine
co th t ru t.
Dùng kháng sinh ho t Ph r ng

gi i h n s

ch ng nhi m trùng th Phát.

Trimethoprim – sulfamethoxazone 15 – 30 mg/kg u ng ho c tiêm d

9

i da ngày 2 l n.


Streptomycine 5 – 10 mg/kg, ngày 2 l n tiêm th t hay tiêm d

i da.

Gentamicin 2mg/kg ngày 2 l n dùng t i a 5 ngày.
Kanamycin 10 – 20 mg/kg ngày 4 l n cho u ng, ho c 5 – 7,5 mg/kg ngày 2 l n tiêm
th t ho c d i da.
Truy n d ch: dung d ch

n gi i, dung d ch protein, và thu c ch ng co gi t.

Phòng b nh
Vaccin virus nh c c có th b t u tiêm
chó

c 16 tu n tu i, và hàng n m.

6 tu n tu i và cách 2 – 4 tu n cho t i khi

nh do Parvovirus (Canine Parvoviral Infection)
Nguy n V n Bi n, 2001:
ây là m t b nh lây lan r t m nh, gây thi t h i nhi u chó. Th hi n b ng tri u ch ng
tiêu ch y nghiêm tr ng, gây xu t huy t và ho i t
ng ru t, ho c viêm c tim. B nh
t u
c chú ý t n m 1978.
Nguyên nhân:
nh do Parvovirus gây ra. Chó t t c các l a tu i u có th m c b nh, nh ng n ng
nh t là chó con. Virus t n công u tiên vào các h ch b ch huy t vùng h u r i nhân
lên và Phát tri n kh p c th ,
m c tiêu sau cùng là c tim và niêm m c ru t và các
mô b ch huy t. Virus th i theo Phân, t n t i nhi u n m môi tr ng, chó nhi m b nh
do n Ph i Phân chó b nh.
Tri u ch ng
nh có th th y

2 d ng:

ng viêm c tim: d ng này th ng x y ra chó con 4-8 tu n tu i. Chó b nh b suy
tim c p do virus t n công ho i t c tim. B nh th ng không th y xu t hi n tri u
ch ng gì mà th y chó ch t thình lình. Ho c có th th y chó th hi n th khó, nôn m a,
kêu la, thi u máu n ng niêm m c nh t nh t hay thâm tím r i ch t. Nh ng chó d ng
này th ng gây ch t 50%. Kháng th chó m Phòng
c d ng này.
ng viêm ru t: chó t t c các l a tu i

6 n 1 n m.

u có th m c b nh, nh ng th

ng th y nh t

Chó s t liên t c t khi b t u nhi m b nh n lúc b tiêu ch y c p, chó r , n ít hay
n. Lúc u chó i l ng th i, sau ó Phân có màu h ng và ôi khi có màu
t i
trong Phân l n niêm m c ru t hay keo nh y, mùi r t tanh, chó suy ki t r t nhanh, b n
hoàn toàn.
Ch n oán
Ch n oán lâm sàn c n chú ý các

m sau:

10


Viêm d dày ru t r t lây, th ng xu t hi n trên chó t 6 tu n n 6 tháng, Phát tri n
p tính i kèm v i s t (không cao), gi m b ch c u và k t thúc b ng cái ch t hay kh i
nh sau 5 ngày m c b nh.
u tr
nh r t khó tr , trong th c t có th áp d ng các bi n Pháp:
d ng viêm c tim thì cho u ng thu c l i ti u và tr tim có th c i thi n
tr ng suy tim nh .
ng viêm ru t thì truy n d ch, ch ng nôn, không c p các lo i thu c qua
cho t i khi chó h t ói. Nên truy n d ch và cung c p citamin ti p t c cho
bình Ph c hoàn toàn.
Dùng kháng sinh ho t Ph r ng


c tình
ng u ng
n khi chó

Phòng và ch ng Ph nhi m nh :

Gentamycine (2mg/kg th tr ng) tiêm th t ho c d

i da 3 l n / 3 ngày.

Kanamycin 10 – 20 mg/kg th tr ng 4 l n cho u ng. Ho c 5 -7,5 mg/kg tiêm th t ho c
tiêm d i da 2 l n / 3 ngày.
Ch ng nôn m a: dùng Atropin sulPhate 1mg/5kg th tr ng.
Tr l c:
Vitamin C (0,05 /con / ngày).
B-complex (0,05 con / ngày).
Phòng b nh
Ch m sóc v sinh k l

ng chó, bi n Pháp ch ng ng a là m t k t qua h u hi u nh t.

nh Coronavirus (Canine Coronavirus Gartroenteritis)
Nguy n V n Bi n, 2001:
ây là b nh có tính truy n nhi m r t m nh
tri u ch ng n i b t là ói m a, tiêu ch y.

chó trong b t k l a tu i nào, v i nh ng

Nguyên nhân

nh gây ra do Coronavirus b nh truy n nhi m i do chó n Ph i nh ng v t ch t có
ch a Phân chó b nh, ho c Phân c a nh ng loài n th t khác b nhi m b nh. ây là con
ng lây lan chính. Chó gây nhi m th c nghi m th ng th i virus qua Phân trong
vòng 2 tu n.
Tri u ch ng
nh th ng x y ra thình lình v i các tri u ch ng nh ói, b n, tiêu ch y Phân l ng
có máu ho c ch t nh y và mùi hôi th i khó ch u. M t n c có th x y ra tr m tr ng,
t ch x y ra trong m t s tr ng h p.
Ch n oán

11


Chó có l ch s c a b nh viêm ru t d dày lây truy n t nh ng chu ng chó khác thì có
kh n ng là coronavirus. Vi c Phân l p
c virus s kh ng nh
c m m b nh.
u tr :
Không có Ph

ng Pháp nào là

c hi u

u tr b nh này.

Ch m sóc v sinh t t.
Dùng kháng sinh ch ng Ph nhi m.
Truy n d ch.
Dùng Atropin gi i h n s co th t ru t.

Phòng b nh: Tránh chó ti p xúc v i m m b nh.
2.3.2 B nh có nguyên nhân do vi khu n
Các vi khu n gây viêm ru t c p tính nh : Salmonella, E.coli, Clostridium,… nh ng vi
khu n này Phát tri n trong
ng tiêu hoá gây ra b nh. B nh lây lan tr c ti p t chó
nh sang chó kho ho c gián ti p qua th c n, n c u ng nhi m m m b nh.
2.3.3 B nh có nguyên nhân do ký sinh trùng
Nguy n V n Bi n, 2001:
Do

c tính n th t s ng và s n m i nên chó th ng mang r t nhi u lo i ký sinh trùng
ng tiêu hoá. Ngoài nh ng loài lây lan tr c ti p thì nh ng ký sinh trùng có ký ch
trung gian c ng r t a d ng, c bi t nh ng chó th rong thì b nh này r t Phong Phú.
nh gium móc
Giun móc là m t trong nh ng loài ký sinh ru t chó. B nh do giun móc
Ph bi n và gây b nh n ng nh t cho chó con.

chó là r t

Nguyên nhân
Do Ancylostoma spp gây ra, trong ó Ancylostoma caninum là chính.
Tri u ch ng
n, ói m a liên t c có khi có máu. Thi u máu niêm m c nh t nh t, g y còm.Tiêu
ch y có máu, Phân l n máu t i ho c máu en nh bã cà Phê.
Ch n oán
a vào tri u ch ng lâm sàn nh ch ng thi u máu v chó g y còm. Xét nghi m Phân
tìm tr ng.
u tr
t h p dùng thu c t y giun, tr nhi m trùng, tr s c.
Phòng b nh

y giun cho chó m tr

c khi Ph i gi ng

12


Gi v sinh và ch m sóc t t trong th i gian chó m mang thai và th i gian chó con bú
. nh k ki m tra Phân và t y d Phòng.
2.3.4 B nh có nguyên nhân do tác nhân khác
d ng thu c kháng sinh lâu ngày gây t n th ng viêm màng nh y niêm m c ru t, r i
lo n h vi sinh
ng ru t… gây tiêu ch y và có th b ra máu.
ng th c n: th c n có nhi u ch t kích thích niêm m c ru t, th c n có nhi u m nh
ng nh không tiêu hoá
c s gây t n th ng niêm m c ru t c p, hay n Ph i th c
n h h ng có th gây ói, tiêu ch y và có máu.

13


Ch
PH

NG TI N VÀ PH

ng III
NG PHÁP NGHIÊN C U

3.1 N I DUNG

Xác nh tình hình b nh tiêu ch y máu trên chó mang
Thú Y, tr ng i H c C n Th .
ánh giá nh ng thay

3.2.1

i sinh lý máu trên chó b nh tiêu ch y máu do Pavovirus v i

NG TI N VÀ PH
a

m:

3.2.2 Th i gian:

u t i B nh Xá

i sinh lý máu trên chó b tiêu ch y máu.

ánh giá nh ng thay
nguyên nhân khác.
3.2 PH

n khám l n

tài

NG PHÁP THÍ NGHI M

c th c hi n t i B nh Xá Thú Y, tr


ngày 17 tháng 2 n m 2009

3.2.3 i t ng nghiên c u: Chó
ch ng lâm sàng tiêu ch y máu.

m i l a tu i

ng

i H c C n Th .

n ngày 17 tháng 4 n m 2009.
a

n khám b nh có bi u hi n tri u

3.2.4 Trang thi t b , d ng c : Bông gòn, k p, gi y th m, b m kim – tiêm, lame,
lamelle, ng nh gi t, chai l
ng máu ( ã
c ti t trùng và ch a ch t ch ng ông),
nhi t k . ng hút Pha loãng h ng c u, b ch c u, bu ng m huy t c u (Newbauer),
que khu y, pipet Shali, máy Hematocrit, ng viti mao d n, kính hi n vi quang h c.
3.2.5 Hóa ch t: n tuy t i, thu c kháng ông máu (Natricitrate), dung d ch Pha
loãng máu (Marcano, Lazarus), thu c nhu m m u (Giemsa 10%).
3.2.6 Ph

ng Pháp ti n hành

Trên nh ng chó có tri u ch ng lâm sàng b nh tiêu ch y máu, chúng tôi ti n hành

nh ng b c sau:
c 1: Ghi nh n thông tin chó b nh
Dùng Phi u theo dõi ghi nh n các thông tin v : Gi ng, gi i tính, tu i, màu Phân, nhi t
, màu s c niêm m c mi ng và s àn h i c a da.
i b nh thông qua ch gia súc: Tiêm ng a hay ch a, th i gian tiêm, x giun và th i
gian, th i m có tri u ch ng b nh cho n khi ch mang n u tr là bao lâu.
c 2: Khám lâm sàng
Quan sát tr c ti p

thu th p các tri u ch ng:

p hay m, lanh l i hay bu n bã.

14


Niêm m c mi ng và da m i, m t khô hay
o thân nhi t:

t.

a nhi t k vào tr c tràng kho ng 3 Phút và

Dùng tâm bông l y Phân qua tr c tràng chó b nh
sát d ch ói (n u có).
i thông tin ghi nh n

y

xác


c k t qu .
nh màu, mùi Phân, quang

vào Phi u theo dõi.

c 3: Xét nghi m sinh lý máu và th parvovirus.
u máu
c l y ng u nhiên t các cho b nh m i
c em
ch ng tiêu ch y Phân máu, không Phân bi t gi ng tu i c a chó.
Chu n b : C t c
nh chó, l
trùng, c n, pen, bông gòn.

n

u tr và có tri u

ng máu có ch t ch ng ông, b m-kim tiêm 3ml vô

trí l y máu: T nh m ch chi tr

c thú s ng.

Cách l y máu:
Th t garo Phía trên khu u chi tr
Dùng ngón tr tay tìm
máu.


c (m t trong 2 chi).

m chính xác trên t nh m ch chi l y máu và sát khu n v trí l y

m b m tiêm bên bàn tay Ph i, ngón tr bàn tay Ph i tì vào g c kim, t kim úng
vào h ng t nh m ch, u vát kim h ng lên trên t o m t góc kho ng 200 so v i m t
da.
Tì ch c ngón tr vào g c kim và âm kim vào gi a t nh m ch sâu kho ng 1-1,5mm
ng ng tác d t khoác. M dây thun ra, kéo nh nhàng pittông c a b m tiêm
hút
máu vào b m tiêm. L y kho ng 0,5ml cho vào l ch a máu, l c u, nh nhàng.
t mi ng bông khô lên ch
ms l

âm him, rút kim d

i mi ng bông b ng

ng tác nhanh.

ng h ng c u:

Dùng ng hút Pha loãng h ng c u hút t i v ch 0,5.
Lau s ch u ng hút, r i hút ti p dung d ch Marcano
khí). Nh v y máu
c Pha loãng 200 l n.
c nh

ng hút trong 3 Phút. Sau ó b


i 1-2 gi t

n v ch 101 (không

có b t

u trong ng mao d n.

Dùng lamelle y lên bu ng m. L c nh ng hút m t l n n a, nh m t gi t máu Pha
loãng theo c nh bu ng m, nh hi n t ng mao d n máu s tràn u trong bu ng
m. Chú ý không máu tràn vào khe gi a hai bu ng m, n u máu tràn vào thì Ph i
làm l i.
t bu ng
m:
Quan sát

m lên kính hi n vi,
v t kính X10

yên trong 3 Phút

th y toàn b bu ng

15

cho h ng c u l ng xu ng. Cách

m g m có 9 ô vuông l n.



Ch nh bu ng m ngay v trí m h ng c u là m t ô vuông l n v trí trung tâm, ô
vuông l n này chia làm 25 ô vuông trung bình, m i ô vuông trung bình chia làm 16 ô
vuông nh , h ng c u
c m 5 ô vuông trung bình 4 góc và 1 ô vuông trung
bình gi a. m h ng c u c nh trên và c nh bên trái c a m i ô vuông trung bình.
a v v t kính X40
không quá 5%.

ms l

ng h ng c u. Sai s

m i ô vuông trung bình

i M là s l ng h ng c u m
c trong 5 ô vuông trung bình (m i ô vuông là
1/10mm3 ). Nh v y t ng s h ng c u th c t trong 1mm3 máu là:
M x 200 x 10 x 5 = M x 10.000
ms l

ng b ch c u

Dùng ng hút Pha loãng b ch c u hút máu t i v ch 0,5.
Lau s ch u ng hút r i hút ti p dung d ch Lazarus
t khí). Lúc này máu
c Pha loãng 20 l n.
c nh

ng hút trong 3 Phút, nh b 1 – 2 gi t


n v ch 11 (l u ý không

có

u trong ng mao d n.

Dùng lamelle y bu ng m, nh m t gi t máu theo c nh bu ng
vào nh hi n t ng mao d n.

m

máu t ch y

t bu ng m lên bàn kính hi n vi và
yên trong 3 Phút
b ch c u l ng xu ng.
u
c m 4 vuông l n 4 góc, kích th c m i ô vuông là 1/10mm3
Quan sát toàn b bu ng m v t kính X10. Sau ó chuy n sang v t kính X40
theo nguyên t c gi ng nh
m h ng c u.
i N là s l ng b ch c u
trong 1mm3 máu là:

m

c trong 4 ô vuông l n. S l

m


ng b ch c u th c t

(N x 20 x 10) / 4 = N x 50
Công th c b ch c u
Nh m t gi t máu to v a lên Lame, dàn máu th t m ng.
nh m u b ng c n tuy t

i,

c n t khô hoàn toàn.

Nhu m m u b ng dung d ch Giemsa 10% trong kho ng 15 – 20 Phút. R a s ch m u
ng n c r i khô t nhiên nhi t
Phòng thí nghi m.
t m u lên bàn kính hi n vi và quan sát v t kính X10. Sau ó chuy n sang v t kính
X40. m s l ng t ng lo i b ch c u sao cho t ng s các lo i b ch c u m
c là
100.
Tính t l Ph n tr m t ng lo i b ch c u g m: NeutroPhil, LymPhocyte, Monocyte.
Nguyên t c m:
m theo
ng Zichzac
Th Khanh, Ph m T D ng, 2004).
o Hematocrit:

16

m b o không b trùng l p. (Nguy n