TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
NG

NG

NGUY N QU C TRUNG

U TRA HI N TR NG CH N NUÔI BÒ
A T I LONG HÒA – TP C N TH
LU N V N T T NGHI P

IH C

Chuyên ngành: Ch n nuôi –Thú y

NG D N KHOA H C

TS. H

QU NG

n Th , 2012

i


TR
NG

I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
NG

NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

U TRA HI N TR NG CH N NUÔI BÒ
A T I LONG HÒA – TP C N TH

Giáo viên h ng d n:
Ts.H Qu ng
Trung

Sinh viên th c hi n:
Nguy n
Qu c
MSSV: 3082708
p: CN K34

n Th , 2012

i



I CAM OAN
Kính g i: Ban lãnh o Khoa Nông nghi p & Sinh h c
trong B môn Ch n nuôi, Tr ng i h c C n Th .

ng d ng, các th y cô

Em tên: NGUY N QU C TRUNG
MSSV: 3082708
Ngành: Ch n nuôi Thú y - Khóa 34
Xin cam oan
tài “ i u tra hi n tr ng ch n nuôi bò s a t i Long Hòa – TP
C n Th ”.là công trình nghiên c u c a b n thân. T t c các s li u, k t qu
c
trình bày trong lu n v n t t nghi p này là trung th c và ch a t ng
c ai công
b
b t k công trình nghiên c u nào tr c ây.
C n Th , ngày 10 tháng 5 n m 2011
CÁN B H
NG D N
(Ký và ghi h tên)

SINH VIÊN TH C HI N
(Ký và ghi h tên)

H Qu ng

Nguy n Qu c Trung


i


IC M

N

Tôi xin chân thành c m n quí th y cô trong B môn Ch n nuôi Thú y, khoa Nông
nghi p & Sinh h c ng d ng Tr ng i h c C n Th cùng t t c quí th y cô c a
Tr ng
i h c C n Th ã truy n t t n tình nh ng ki n th c c s c ng nh
chuyên môn giúp tôi có
c nh ng thu n l i nh t nh trong h c t p và trong quá
trình làm lu n v n t t nghi p.
Xin chân thành c m n th y H Qu ng
v i nh ng ki n th c, kinh nghi m và
công s c vô cùng quí báu ã t n tình h ng d n, nh h ng và ào t o
tôi hoàn
thành th t t t tài lu n v n c a mình.
m n b n T Minh Khôi ã tham gia h c t p và nghiên c u cùng tôi.
t l n n a tôi xin chân thành c m n và không quên nh ng óng góp quý báu c a
t c m i ng i!.
TÁC GI LU N V N
(Ký và ghi h tên)

Nguy n Qu c Trung

i



CL C
Trang
PHI U

NGH

TÀI T T NGHI P

I CAM OAN .............................................................................................. i
IC M

N................................................................................................... ii

C L C........................................................................................................iii
DANH M C HÌNH .......................................................................................... v
DANH M C B NG ........................................................................................ vi
TÓM L

C ..................................................................................................... 1

CH

NG 1:

CH

NG 2: C

TV N
S


............................................................................ 2

LÝ LU N...................................................................... 4

2.1 Gi i thi u s l c v v trí a lý và
u ki n t nhiên c a ph ng Long
Hòa TP C n Th ................................................................................................. 4
2.2 Sinh lý ti t s a

bò s a ............................................................................... 4

2.2.1 S sinh s a ................................................................................................ 4
2.2.2 S th i s a................................................................................................. 4
2.2.3 Các y u t
2.3 S l

nh h

ng

n kh n ng s n xu t c a bò s a ........................... 5

c các gi ng bò s a t i Vi t Nam ......................................................... 6

Bò lang tr ng en (Holstein Friesian-HF)........................................................ 6
Bò lai F1 (lai Sin x Holstein Friesian) ............................................................. 7
Bò lai F2 (lai F1 x Holstein Friesian) .............................................................. 8
Bò lai F3 (lai F2 x Holstein Friesian) .............................................................. 8
2.4 M t s


c

m sinh tr

ng và phát tri n .................................................... 8

2.5 Chu ng tr i................................................................................................... 9
2.6 Th c n và kh u ph n n h ng ngày ........................................................... 11
2.6.1 Th c n thô.............................................................................................. 11
2.6.2 Th c n h n h p...................................................................................... 12

i


2.6.3 Th c n c qu ........................................................................................ 12
2.6.4 Các lo i ph ph ph m trong nông nghi p – công nghi p ........................ 13
2.6.5 Các ph ph m sinh h c ............................................................................ 13
2.6.6 M t s kh u ph n

ngh ........................................................................ 14

CH
NG 3: PH
NG TI N VÀ PH
NG PHÁP TI N HÀNH
NGHIÊN C U .......................................................................................15
3.1

a


m và th i gian.................................................................................. 15

3.2 N i dung và ph

ng pháp ánh giá............................................................. 15

3.2.1 Các ch tiêu ánh giá................................................................................ 15
3.2.2 Ph

ng pháp ánh giá ............................................................................. 15

3.2.2.1

u ki n kinh t - xã h i c acác h dân t i Ph

ng Long Hòa TP.CT . 15

3.2.2.2 C c u àn............................................................................................ 15
3.2.2.3 K thu t ch n nuôi c a các h dân ........................................................ 16
3.2.3 B

c

u ánh giá ch t l

ng s a t i Long Hòa b ng máy t

ng Julie C3


......................................................................................................................... 16
3.2.3.1 Ph

ng pháp ti n hành.......................................................................... 16

3.2.3.2 Cách thu th p m u s a
3.2.3.3 Ph

phân tích ...................................................... 16

ng pháp phân tích.......................................................................... 16

3.3 D ng c thí nghi m .................................................................................... 17
3.4 Phi u

u tra hi n tr ng ch n nuôi bò s a c a các h dân .......................... 17

CH

NG 4 : K T QU VÀ TH O LU N................................................. 23

4.1

u ki n kinh t - xã h i t i ph

ng Long Hòa TP C n Th ..................... 23

4.2 C c u àn.................................................................................................. 25
4.3 Th c n và thu c thú y ............................................................................... 28
4.4 S n l


ng s a t i Long Hòa........................................................................ 30

4.5 Ch t l

ng s a t i Long Hòa ...................................................................... 32

CH

NG 5: K T LU N VÀ

NGH ...................................................... 34

i


5.1 K t lu n ...................................................................................................... 34
5.2

ngh ....................................................................................................... 35

TÀI LI U THAM KH O.............................................................................. 36

i


DANH M C HÌNH
Hình 1: Máy phân tích s a ch t l

ng s a Julie C3 .......................................... 17


Hình 2: Ki u chu ng nuôi bò s a t i Long Hòa ................................................ 26
Hình 3: Máng n chung v i máng u ng ............................................................ 27
Hình 4: Máy v t s a c a các h dân t i Long Hòa ............................................ 30

i


DANH M C B NG
ng 4.1 Các ho t ng s n xu t chính và ph c a các h nuôi bò s a ph ng
Long Hòa (N=10) ............................................................................................. 23
ng 4.2. Ngu n thu nh p chính các h nuôi bò ph ng Long Hòa (N=10) ..... 23
ng 4.3 Ngu n thu nh p c a các h dân ngoài ch n nuôi bò s a
Long Hòa
(N=10) ...................................................................................................................... 23
ng 4.4 Di n tích t các h ch n nuôi bò s a ph ng Long Hòa (N=10) ..... 24
ng 4.5 Ngu n v n nuôi bò s a ban u c a các h Ch n nuôi Long Hòa
(N=10).............................................................................................................. 24
ng 4.6 Tham gia t p hu n v k thu t ch n nuôi bò s a (N=10) ................... 24
ng 4.7 Ngu n n c s d ng cho ch n nuôi bò s a (N=10) ........................... 24
ng 4.2.8 C c u àn bò s a t i Long Hòa (N=10)......................................... 25
ng 4.2.9 Ngu n g c àn bò s a ang nuôi Long Hòa (N=10) .................... 25
ng 4.2.10 Di n tích chu ng nuôi bò s a các h t i Long Hòa (N=10)........... 25
ng 4.2.11 Ki u chu ng nuôi bò s a t i Long Hòa (N=10)............................. 26
ng 4.2.12 Cách nuôi, máng n và máng u ng cho bò s a t i Long Hòa
(N=10).............................................................................................................. 26
ng 4.2.13 Chi phí u t chu ng tr i nuôi bò s a t i Long Hòa (N=10)........ 27
ng 4.2.14 Ph ng pháp ph i gi ng bò t i Long Hòa (N=10) ........................ 27
ng 4.3.15 Các lo i th c n s d ng cho bò s a t i Long Hòa (N=10) ........... 28
ng 4.3.16 Cách s d ng phân bò c a các h t i Long Hòa (N=10)................ 28

ng 4.3.17 B ng tiêm phòng vacxin cho àn bò s a t i Long Hòa (N=10) ..... 28
ng 4.3.18 Các b nh th ng g p
àn bò t i Long Hòa (N=10) .................... 29
ng 4.3.19 Cách ch a b nh àn bò s a t i Long Hòa (N=10)......................... 29
ng 4.3.20 T l kh i b nh sau khi ch a tr c a các h t i Long Hòa (N=10).. 29
ng 4.4.21 S n l ng s a thu
c c a các h t i Long Hòa (N=10) ............. 30
ng 4.4.22 S n l ng s a khi bò b nh t i Long Hòa (N=10) .......................... 31
ng 4.4.23 Th tr ng tiêu th s a, giá bán và ch t l ng s a t
c các h
i Long Hòa (N=10) ........................................................................................ 31
ng 4.4.24 Nhu c u t ng àn bò c a các h dân t i Long Hòa (N=10)............ 31
ng 4.4.25 S l ng bê con h ng n m
c sinh ra t i các h
Long Hòa
(N=10).............................................................................................................. 31
ng 4.4.26 Lý do lo i th i bò s a h ng n m t i Long Hòa (N=10).................. 32
ng 4.5.27 Ch t l ng s a t i Long Hòa (n=15)............................................. 32

i


TÓM L

C

tài
c th c hi n t i Ph ng Long Hòa, Qu n Ninh Ki u, TP.C n Th , th i
gian
u tra: T tháng 15/3 -5/5/2012. Qua 3 tháng th c hi n chúng tôi có các k t

qu nh sau: a s ho t ng chính c a các h dân là t ch n nuôi bò s a (80%),
ngoài ch n nuôi bò s a các h làm v n và tr ng th c n cho bò s a làm gi m chi
phí s n xu t s a. Ngoài ra, các h còn ch n nuôi thêm gà, v t, heo, ng ng
t ng
thêm thu nh p trong gia ình. Qua ó, cho th y ngh nuôi bò s a
c nhi u h dân
chú tr ng và ngày càng phát tri n h n so v i nh ng n m tr c ây. Ngu n thu nh p
chính c a các h dân t i Long Hòa là t vi c ch n nuôi bò s a chi m 80% và 20%
làm v n. Qua i u tra cho th y gi ng F2 chi m t l cao nh t (65 con), F1 chi m
l th p nh t (22 con), k
n là F3 (40 con). Cho th y bò s a F2 phù h p u ki n
th i ti t. a s ho t ng chính c a các h dân là t ch n nuôi bò s a (80%). Ngoài
ch n nuôi bò s a các h làm v n và tr ng th c n cho bò s a làm gi m chi phí s n
xu t s a. Ngoài ra, các h còn ch n nuôi thêm gà, v t, heo, ng ng
t ng thêm thu
nh p trong gia ình. Qua ó cho th y ngh nuôi bò s a
c nhi u h dân chú tr ng
và ngày càng phát tri n h n so v i nh ng n m tr c ây. L ng s a trung bình m i
con là 17,6 kg/ngày khá cao so v i n ng su t bình quân bò s a Vi t Nam. Hàm
ng m s a bi n ng t 4, 49% n 5,29% và trung bình là 4,83% là khá cao so
i tiêu chu n là 3,5%. Hàm l ng v t ch t khô bi n ng t 6,83% n 8,46% và
trung bình là 7,72% th p h n ôi chút so v i tiêu chu n là 8,6%. Hàm l ng protein
bi n ng t 2,52% n 3,11% và trung bình là 2,84% th p h n so v i tiêu chu n là
3%. Hàm l ng
ng lactose trong s a bi n ng t 3,75% n 4,65% và trung
bình là 4,24% th p h n so v i tiêu chu n là 4,6%. Qua các s li u trên cho th y ch t
ng s a t i Long Hòa ã áp ng
c tiêu chu n v ch t l ng c a s a bò. àn
bò t i Long Hòa
c tiêm phòng h ng n m theo nh k theo nh k (6 tháng 1

n), do s h tr c a nhà n c. Các lo i vacxin
c s d ng là: T huy t trùng
(100%), L m m long móng (100%), Giun sán (90%), Ký sinh trùng
ng máu
(60%). Các lo i b nh th ng g p Long Hòa nh : B nh viêm vú (20%), ch ng
i (70%), s m i (10%), au móng (10%), b i li t (10%), kh p (20%), s t (20%),
n (30%). H u h t các h ch n nuôi u mu n t ng àn (80%)
em l i thu
nh p v kinh t . C ng có m t s h không mu n t ng àn (20%) do ch n nuôi bò
a không ph i là ngu n thu nh p chính c a h .

i


CH

NG 1:

TV N

Ngày nay, s a là s n ph m không th thi u
c trong cu c s ng c a ng i dân
Vi t Nam, s a tr thành m t th c ph m không th thi u trong xã h i loài ng i.
nâng cao th tr ng và s c kh e c a con ng i trong cu c s ng hi n i ngày nay thì
a áp ng dinh d ng t t nh t, d tiêu hóa và h p thu bên c nh các lo i th c ph m
khác, nó ch a nhi u d ng ch t, góp ph n cân b ng nhu c u dinh d ng con ng i
n c Vi t Nam ta v i h n 80 tri u dân, vì th nhu c u tiêu th s a là r t l n, ch
n 1 tri u dân tiêu th th p nh t là 1,5 tri u lít s a/n m thì h ng n m nhu c u tiêu
th là h n 160 tri u lít s a, nh ng theo th ng kê thì n m 2002 c n c ch
t

kho ng 90.000 t n, v n còn r t th p so v i nhu c u th c t . M c dù trong nh ng
m g n ây àn bò s a c n c nói chung và ng b ng sông C u Long nói riêng
ng nhanh v s l ng nh ng ch y u là các gi ng bò nuôi l y th t và các gi ng bò
a t i a ph ng cho s n l ng s a th p, các gi ng bò cao s n nh p kh u hay các
gi ng lai chi t ng ch m.
n th , t n c Vi t Nam ta có khí h u nóng m quanh n m, nhìn chung không
thích h p ch vi c ch n nuôi các gi ng bò s a cao s n nh p t các n c có khí h u
nh và phân hóa b n mùa rõ r t. Chính
u này làm cho s n l ng s a c a các
gi ng bò s a này th p h n so v i n ng su t t i a c a chúng khi
c nuôi t i Vi t
Nam. Tr c tình hình ó các nhà khoa h c ã nghiên c u và cho lai t o thành công
các gi ng bò s a lai có s n l ng cao, sinh tr ng t t gi a các gi ng bò thu n nh p
cao s n v i bò a ph ng có kh n ng ch u
c khí h u nóng m n c ta, tuy
nhiên các gi ng bò lai này có s n l ng cao hay th p h n so v i n ng su t bình quân
th c c a chúng thì còn ph thu c vào nhi u y u t khác nhau.
i
u ki n t nhiên là khí h u nóng m và m ng l i sông n c dày c,
u
ki n kinh t xã h i thu n l i, các h ch n nuôi bò s a t i ph ng Long Hòa – Thành
ph C n Th th a h ng nh ng thu n l i và i m t v i nh ng khó kh n nh t nh
trong vi c phát tri n àn bò s a nh m cung c p
s a cho ng i dân trong thành
ph C n Th nói riêng và cho c n c nói chung, bên c nh ó vi c ch n nuôi bò s a
là ngu n thu nh p chính trong gia ình t ó thúc y phát tri n kinh t
nh ng
vùng nông thôn.
bi t
c các gi ng bò s a t i Long Hòa có s n l ng s a cao

nh t hay không ta c n ánh giá s n l ng s a c a chúng trên th c t so v i n ng
su t theo nghiên c u c a các nhà khoa h c ã nh n nh. Xu t phát t th c t trên
chúng tôi ch n
tài ”
U TRA HI N TR NG CH N NUÔI BÒ S A T I
LONG HÒA – TP C N TH ”. i m c ích chính là ánh giá s n l ng s a c a
các gi ng bò s a t i Long Hòa trên th c t qua t ng gi ng, t ng l a .
ng th i
i


ánh giá hiêu qu kinh t và k thu t ch n nuôi c a ng
ng t ng àn theo gi ng bò s a nào là t t nh t...

i

i dân,

a ra ph

ng


CH
2.1 Gi i thi u s l
Hòa TP C n Th

NG 2: C

c v v trí


S

a lý và

LÝ LU N
u ki n t nhiên c a ph

ng Long

Ph ng Long Hòa thu c qu n Bình Th y – TP C n Th , bao g m nhi u h ch n
nuôi riêng l , trong ó có h p tác xã bò s a Long Hòa g m 10 h thành viên và còn
nhi u h ch n nuôi bò s a không n m trong h p tác xã. Các h ch n nuôi bò s a
ch y u n m cách H ng L 28 không xa nên thu n ti n v n chuy n tiêu th s a.
Tr i ch n nuôi a ph n n m bên hông hay sau nhà ng i dân, phía tr c nhà dân là
con song nh thu n ti n cho vi c sinh ho t và s d ng trong ch n nuôi.
Ph ng Long Hòa – TP C n Th có di n tích t ai r ng l n, khí h u nóng m
quanh n m, th i ti t chia làm hai mùa riêng bi t mùa n ng và mùa l , m t h th ng
sông n c ch ng ch t t o
u ki n cho th m th c v t phát tri n m t cách t t nh t
ây là ngu n th c n d i dào phát tri n àn bò s a.
ng ru ng r ng l n nh ng l ng r m
c dùng ch bi n các lo i th c n cung
p khoáng và n ng l ng là không nhi u. T l r m s d ng cho bò nói chung và
bò s a nói riêng là quá ít.
c bi t, t i Long Hòa – TP C n Th có ngu n ph ph ph m r t d i dào nh thân
cây ngô, v ngô, ng n mía, v d a, bã u, bã bia, r m t... ây là m t ngu n th c n
có th b sung cho bò s a.
2.2 Sinh lý ti t s a


bò s a

2.2.1 S sinh s a
Khi trâu bò có mang thì cán cân bình quân c a estrogen và progesterone làm cho
u vú phát tri n, nh ng chúng không cho phép s a
c t o ra.
u này cho th y
ng nhau thai có vai trò quan tr ng trong cán cân quân bình này. Khi gia súc cán
cân b
o l n d i s tác ng c a kích thích t , do nhau thai
c t ng ra ngoài,
as
c t o ra. Kích thích t có liên quan n s t o s a là LTH (prolactin).
Kích thích t này ã kh i ng cho m t quá trình cho s a và c ng chính nó duy trì
chu k cho s a c a gia súc.
2.2.2 S th i s a
bú, v t s a b ng tay hay b ng máy, v m t v t lý h c thì nó có th t o ra m t áp
su t âm b c a núm vú và nh th s a s
c di chuy n t bên trong b u vú i ra
ngoài. Tuy nhiên s th i s a là m t ph n x có u ki n, ph n x
c chi ph i b i

i


th n kinh và kích thích t . S bú hay v t s a s kích thích b u vú t o ra h ng khoái
m i v i gia súc. Các xung ng này
c chuy n v não thùy sau và não thùy
sau s ti t ra oxytocin. Nó s
c a vào máu và chuy n n b u vú kích thích các

bi u mô c và c tr n co th t
y s a ra ngoài. Nh ng xung ng th n kinh này
không nh ng kích thích não thùy sau ti t ra oxytocin mà chúng còn kích thích não
thùy tr c ti t ra LTH, STH,ACTH
kích thích t o ra s a. Do v y s th i s a và
ti t ra s a là hai quá trình có th x y ra ng th i hay riêng bi t, ADH c ng có tác
ng lên s th i s a v i m c b ng 20% c a oxytocin.
2.2.3 Các y u t

nh h

ng

n kh n ng s n xu t c a bò s a

- Y u t di truy n:
ng su t s a là ch tiêu di truy n s l ng, b chi ph i b i s di truy n c a b m .
nv
c l ng m c
nh h ng ó là h s di truy n. Tính toán các h s di
truy n trên các nhóm bò lai h ng s a Vi t Nam GS Nguy n V n Th ng cho bi t:
s di truy n v n ng su t s a bi n ng trong ph m vi 0,27-0,36; t l m trong
a là 0,31-0,37; t l protein trong s a là 0,28-0,36. Võ V n S tình
c h s di
truy n c a s n l ng s a k 1 trên bò Holstein Friesian nuôi t i nông tr ng M c
Châu là 0,38. Nh v y có th th y g n 40% n ng su t s a t
c c a bò cái ch u
kh ng ch b i kh n ng di truy n c a th h tr c.
- nh h


ng c a các y u t môi tr

ng:

+ Dinh d ng : Bò s a r t nh y c m v i u ki n dinh d ng, m c
dinh d ng
quá th p s không
n ng l ng và nguyên li u cho quá trình t ng h p s a, nh ng
cho n quá d th a so v i ti m n ng di truy n c a gi ng s làm cho bò s a béo phì,
n n kh n ng ki m hãm s t o s a c a bò cái. Hàm l ng protein trong kh u
ph n bò lai trong gi i h n 13%-15% trong hàm l ng v t ch t khô c a kh u ph n.
m t cân i các t l dinh d ng nh : t l E/P, hàm l ng x , t l Ca/P, K/Na,
S/N,... u làm gi m kh n ng t o s a c a bò cái.
+ Th i ti t khí h u môi tr ng : s c s n xu t c a bò ch u nh h ng tr c ti p và
gián ti p c a
u ki n nhi t
không khí, m , gió, b c x m t tr i,áp su t khí
quy n...Song s n l ng s a không b nh h ng trong ph m vi nhi t
5o
o
o
21 C.Nhi t
th p h n 5 C hay cao h n 21 C s n l ng s a gi m t t .Nhi t
o
cao h n 27 C s n l ng s a gi m rõ r t.Tuy nhiên nhi t
thích h p t i a và t i
thi u cho s c s n xu t m i gi ng bò có khác nhau. S n l ng s a c a bò Holstein
Friesian gi m i nhanh chóng khi nhi t
môi tr ng cao h n 21oC và nhi t
th p thì bò Holstein Friesian không b nh h ng k c khi -13oC.

i


- Nh ng y u t cá th :
+ Tu i có thai l n u: s còi c c v th ch t th ng kèm theo s ch m thành th c
tính, b u vú phát tri n kém n ng su t th p. Nuôi d ng t t bò cái h u b
t
tiêu chu n ph i l n u vào 16-18 tháng tu i s có l i cho n ng su t c a bò cái.
+ Tu i bò cái: bò cái có th sinh
t 8-10 l a/ i, nh ng s n l ng s a/chu k b t
u gi m sút t 7-9 n m tu i. Do v y m nh d ng lo i b kho ng 20-25% àn bò cái
n xu t s a h ng n m, nh m duy trì ti m n ng s n xu t s a cao trong àn.
+ Th i gian ph i có ch a sau khi : Bò cái kh e m nh s ph c h i s c kh e và
ng d c tr l i sau khi
30-45 ngày, bình th ng là 60-80 ngày. Quy trình k
thu t
ngh ph i cho bò s a sau khi
kho ng 60-90 ngày là t i u nh m khai
thác c hai ti m n ng sinh s n và s n xu t s a c a bò cái.
+ B nh bò s a: Bò cái có th m c các lo i b nh khác nhau trong th i gian ti t s a.
nh viêm vú bò th ng r t ph bi n trên àn bò s a, s a vú viêm th ng b lo i.
Ng i ta cho r ng riêng b nh viêm vú ã làm thi t h i 3,5% s n l ng c àn, c ng
thêm nh ng tr ng h p viêm vú lâm sàn ã làm co s a x u không dùng
c, thi t
i lên n 5% s n l ng s a.
- K thu t v t s a và v sinh s a: K thu t v t và v sinh s a nh h ng n n ng
su t, ch t l ng và hi u qu kinh t - k thu t trong ch n nuôi bò s a. Tr c khi v t
n chu n b d ng c và v sinh d ng c v t s a, ng s a, ng i v t s a, c th bò,
u vú...Xoa u vú
kích thích cho s a d n xu ng. C n v sinh s ch tr c, trong

và sau khi v t s a. S a t i sau khi v t ch gi
c 3-4 gi , sau ó b chua d n và
sau 12 gi thì không s d ng
c n a, t t nh t nên b o qu n l nh.
2.3 S l

c các gi ng bò s a t i Vi t Nam

- Bò lang tr ng en (Holstein Friesian-HF)
Holstein Friesian là gi ng bò s a n i ti ng th gi i, t o ra t t nh Fulixon, phía b c
Hà Lan t th k th 14 và không nh ng
c c i thi n v ph m ch t, n ng su t.
n th k th c 15 thì
c a ra các n c trên th gi i, n c ta nh p bò lang
tr ng en vào n m 1960-1970.
Bò Holstein Friesian có màu lông lang tr ng en, m t s có màu lang tr ng . Các
m tr ng c tr ng là:
m tr ng trán, v t tr ng vai kéo xu ng b ng và b n
chân, uôi tr ng.

i


Holstein Friesian là gi ng bò có kh n ng cho s a cao và c i t o gi ng bò khác theo
ng s a. Vì th các n c th ng dùng bò Holstein Friesian thu n lai tao v i bò
a ph ng t o ra gi ng bò lang tr ng en c a n c mình.
Bò lang tr ng en thành th c s m, 15-20 tháng tu i có th cho ph i gi ng.Có kh i
ng c th l n: bê s sinh n ng 35-45kg, bò cái tr ng thành n ng 450-750kg, bò
c gi ng n ng 750-1110kg.
Bò cái có ki u hình c tr ng gi ng bò s a: thân hình tam giác, ph n sau sâu h n

ph n tr c, thân bò h p d n v phía tr c, gi ng nh cái niêm c i. u dài, thanh
nh , trán th ng, s ng thanh và cong. C dài cân i, da c có nhi u n p g p, không
có y m, b n chân th ng, dài, kh e, c ly r ng. B u vú phát tri n to, t nh m ch vú n i
rõ, da m ng, àn h i t t, lông m n. S n l ng s a bình quân là 5000-6000kg/chu k
t s a 300 ngày.Con cao nh t có th
t 18000kg/chu k . T l m s a c a gi ng
bò nay th p bình quân là 3,42%.
Bên c nh kh n ng cho s a cao mà còn có kh n ng cho th t l n. Bê
công nghi p t 400-450kg lúc 15 tháng tu i, t l th t x 50-55%.
Bò lang tr ng en ch thích nghi v i vùng khí h u mát, nhi t
trên d i 21oC nh cao nguyên M c Châu,
c Tr ng…

c nuôi th t

bình quân c n m

(Theo Ti n S Phùng Qu c Qu ng. Ch n nuôi bò s a n ng su t cao – hi u qu l n.
NXB Nông Nghi p. Hà N i – 2001).
- Bò lai F1 (lai Sin x Holstein Friesian)
Bò lai i 1 (F1) có ½ máu Holstein Friesian, t o ra b ng cách lai gi a bò c
Holstein Friesian v i bò cái lai Sin. H u h t bò lai F1 có màu lông en, n u có v t
lang tr ng thì r t nh , d i b ng, b n chân, kh u uôi, và trên trán.
Bê s sinh có kh i l ng 20-25kg. Bò cái tr ng thành n ng 350-420kg, bò c
tr ng thành n ng 500-550kg. S n l ng s a t 2500-3000/chu k . Ngày cao nh t
có th
t 15-20kg. T l m s a 3,6-4,2%. Th i gian cho s a kéo dài trên 300
ngày.
Bò lai F1 ng d c l n u bình quân lúc 17 tháng tu i, có khi ch 13-14 tháng. Tu i
lúa u bình quân lúc 27 tháng tu i, m n , kho ng cách gi a hai l a

là 1314 tháng.
Bò lai F1 ch u ng t ng i t t
u ki n nóng (30-35C), ít b nh t t. ây
xem là àn bò ch l c nh ng n i m i ch n nuôi bò s a.

i

c


(Theo Ti n S Phùng Qu c Qu ng. Ch n nuôi bò s a n ng su t cao – hi u qu l n.
NXB Nông Nghi p. Hà N i – 2001).
- Bò lai F2 (lai F1 x Holstein Friesian)
Bò lai F2
c t o ra b ng cách lai bò c Holstein Firesian (tr c ti p hay th tinh
nhân t o) v i bò cái F1 (bò lai F2 có máu ¾ máu Holstein Friesian). V ngo i hình
F2 g n gi ng v i bò Holstein Friesian thu n v i màu lông tr ng en.
Bê cái s sinh F2 n ng 30-35kg, bò
trung bình 400-450kg.

c tr

ng thành n ng 600-700kg, bò cái n ng

Trong u kiên ch m sóc nuôi d ng t t, bò lai F2 cho n ng su t s a cao h n bò lai
F1. Trong m t cho k v t s a 300 ngày, n ng su t có th
t 3000-3500 hay cao
n. T l m s a t 3,2-3,8%.
Trong u ki n nóng và m (nhi t
bò lai F1.


trên 30oC) bò lai F2 t ra kém ch u

ng h n

(Theo Ti n S Phùng Qu c Qu ng. Ch n nuôi bò s a n ng su t cao – hi u qu l n.
NXB Nông Nghi p. Hà N i – 2001).
- Bò lai F3 (lai F2 x Holstein Friesian)
Bò lai F3
c t o ra b ng cách lai bò c Holstein Friesian (tr c ti p hay th tinh
nhân t o) v i bò cái lai F2 ( bò lai F3 có t l máu 7/8 Holstein Friesian). V ngo i
hình F3 g n gi ng v i bò Holstein Friesian thu n v i màu lông tr ng en có màu
tr ng nhi u h n. Bò cái có t m vóc l n (400-500kg), b u vú phát tri n. Bò thích
nghi kém h n, nhung n u
c nuôi d ng ch m sóc t t thì cho n ng su t cao. N ng
su t bình quân kho ng: 13-14kg/ngày (3900-4200 kg/chu k ), có th
t 15kg/ ngày
(4500kg/chu k ). T i TPHCM và Bình D ng các gi ng bò cao s n t s n l ng
n 6000 kg/chu k .Bò lai F3 cho n ng su t cao h n bò lai F1 và F2 , tuy nhiên bò
lai F3 ch u nóng kém nên c n ph i có k thu t nuôi th t t t và có
u ki n v khí
u thì nuôi
c bò lai F3 n u không thì nên ch n nuôi gi ng bò F2.
(Theo ngu n tài li u t p hu n h i thi bò s a TPHCM l n II 2003. S Nông Nghi p
và Phát Tri n Nông Thôn).
2.4 M t s

c

m sinh tr


ng và phát tri n

Bò s a t i ph ng Long Hòa c ng nh các gia súc khác, s sinh tr ng và phát tri n
a bò s a tuân theo quy lu t giai
n, nó ph thu c vào gi ng,
u ki n nuôi
ng, cham sóc, qu n lý và môi tr ng. Bò s a thành th c vào kho ng 15-20 tháng

i


tu i và có th cho ph i gi ng. Có kh i l ng c th l n : bê s sinh n ng 35-40kg,
cái tr ng thành n ng kho ng 400-450kg, bò c gi ng n ng kho ng 600-700kg.
Bò lai F1 ch u ng t ng i u ki n nóng (30-35oC), ít b nh t t. ây
c xem
là àn bò ch l c nh ng n i m i ch n nuôi bò s a, bò lai F2 t ra kém ch u ng
n bò lai F1 nhi t
trên 30oC. Bò lai F3 cho n ng su t cao h n bò lai F1 và F2,
tuy nhiên bò lai F3 ch u nóng kém nên c n ph i có k thu t nuôi th t t t. Nh v y
bò có t l máu Holstein Friesian càng cao thì càng kém ch u ng v i khí h u
ph ng Long Hòa – TP C n Th .
2.5 Chu ng tr i
Chu ng tr i óng vai trò quan tr ng trong cu c s ng c a con bò s a. ây
c xem
là cái nhà th t s c n thi t i v i chúng. Su t ngày g n nh lúc nào con bò s a
ng có m t trong chu ng,
c xê d ch trong m t di n tích th t h p kho ng 4-5m2
mà thôi, th nh tho ng m i
c ch nuôi d t ra ngoài t m n ng m t vài gi , ây là

cách nuôi bò s a ch t h p nh
thành ph .
Trên th c t n u có t ai r ng rãi, nuôi bò s a theo l i ch n th nh nhi u n c
trên th gi i ã và ang áp d ng r t t t, c ngày bò s a
c t do v n ng nên s n
ng s a t ng cao, ây là cách nuôi lý t ng mà nông thôn ta có th th c hi n
c.
Chu ng nuôi bò s a v i s l ng ít ch ng ôi ba con thì có th làm c nh nhà, nh
bên trái nhà ch ng h n.Nuôi nh v y thì ph i nâng v sinh chu ng tr i cho s ch s ,
u không s nh h ng x u n môi tr ng s ng c a m i ng i trong gia ình.
u nuôi v i s l ng l n thì ph i nuôi xa nhà, kho ng vài ch c mét vì phân và
c ti u bò r t hôi.
Chu ng có th làm m t dãy n u nuôi v i s l
ng nhi u bò.

ng ít và hai dãy n u nuôi v i s

Chu ng m t dãy là ki u chu ng nh t m t dãy bò, t vài con n m i con hay nhi u
n. T t c bò ng thành m t dãy, u quay v m t h ng, phía tr c m t là máng
n, máng u ng, phía sau là m ng r nh thoát n c, và c ng là l i i qua l i i l i
ti n trong vi c v sinh chu ng c ng nh trong v t s a…
Chu ng hai dãy ( u – u hay mông – mông) là ki u chu ng ph bi n t i
ng
ng Sông C u Long – nh t
c hai dãy bò quay u vào nhau, phía tr c có
máng n chung gi a, và chung quanh làm l i i…cách nuôi này c ng t t nh cách
trên mà c ng
t n di n tích chu ng.

i



Nh ng dù nuôi v i ki u chu ng nào thì ta c ng nên làm chu ng theo úng tiêu
chu n sau ây m i em l i k t qu t t :
- Chu ng bò s a ph i làm trên m t kho ng t cao ráo, chung quanh có cây cao
bóng mát r t t t, nh ng không có ao v ng tú ng. Nên phát quanh cây t p, c d i
và d n d p s ch s vùng t chung quanh n i làm chu ng tránh ru i, mu i, chu t
là nh ng tác nhân gây m m b nh cho bò.
- H ng chu ng nên quay v h ng ông Nam hay Nam
m i ngày
c h ng
ánh sáng chi u vào và tránh
c n ng chi u nóng b c. Chu ng mà có ánh n ng
sáng chi u vào cùng kh p, các lo i vi trùng vi khu n s b tiêu di t, và v t nuôi c ng
c m nh kh e h n. Ng c l i n u chu ng quay v h ng Tây có ánh n ng chi u
chi u vào s nguy h i cho s c kh e c a bò (n ng chi u không có tia c c tím nh ánh
ng ban mai).
- N n chu ng ph i cao ráo, h i d c t tr c ra sau
c t m, n c r a d dàng
thoát h t khi n n n lúc nào c ng
c khô ráo, không m t. N n chu ng nên tráng
xi-m ng có
nhám bò kh i tr t té. Nuôi bò s a k nh t là bò b tr t té, có
th gây tr t kh p, g y chân, và n u bò mang thai l i càng nguy hi m bì khi bò s a b
nh thì chi phí u tr r t cao và l ng s a s gi m m t cách nghiêm tr ng. Tr c
ây ng i ra th ng dùng ván hòm (sau khi ngâm n c lâu ngày và t y r a k ).
Cách này r ti n l i b n, bò n m không b l nh, nh ng không h p v sinh do có
nhi u vi sinh s ng l u trú trong các k ván. Không nên nuôi bò s a trên n n t,
nh t là tránh vi c cho bò s ng trên ng phân l u c lâu ngày, nh cách nuôi bò ta
mà nông dân th ng áp d ng tr c ây.

- Chu ng bò có th l p m t mái hay hai mái, nh ng u c n là mái ph i cao sao cho
cách n n ph i h n 3m m i t t. Chu ng cao ráo m i thông thoáng. Mái nên l p b ng
ngói hay tôn l nh. Mái b ng lá, b ng tranh thì mát m h n, nh ng có
u nguy
hi m khi g p h a ho n…Mái chu ng nên l p ch m ra hiên (t 1,2-1,5m)
tránh
a t t.
- Chu ng bò s a không nên xây vách kín vì nh v y m t
thông thoáng. ây là
u c n thi t i v i gi ng bò s a vì bò s a a s có ngu n g c t s l nh dù là F1
hay F2, nên không h p l m v i khí h u nóng m c a n c ta. Nhi u h dân g n qu t
máy
àn bò mát m nh t là trong nh ng ngày nòng b c. Vách th ng cao kho ng
1,2m, chân vách có ô thông thoáng và ph i có c a ra vào.
- Chung quanh chu ng nên t o m ng r nh v i
m và n c d i chu ng. Lo i n c th i này n u
i

d c c n thi t
thoát h t n c
c d n ra t n các v n trái cây,


hay n i tr ng hoa màu ph thì nó là ngu n phân bón vô t n, không t n ti n l i t t
cho cây tr ng.
- M i chu ng u ph i có h phân, và h phân nên làm xa chu ng xa nhà m i h p
sinh. Phân bò có th
c t n d ng làm phân bón cây tr ng…, nó góp ph n t ng
thu nh p cho ng i nông dân.
- C nh chu ng nên t o m t sân th cho bò (nh t là bê con 1-6 tháng) có n i r ng rãi

và v n ng và t m n ng dù ch vài gi trong ngày.
- Trong chu ng ph i có máng n, máng u ng. Máng n th ng
c óng b ng g
hay xây b ng g ch v i xi-m ng. Máng g mau h m c, còn máng xây thì dùng lâu
n. Nên làm m t máng dài su t chi u ng c a dãy bò, có chi u r ng kho ng 70cm
và chi u sâu kho ng 40cm dùng cho m t dãy bò cùng n. N n chu ng nuôi hay dãy
bò cùng quay vào nhau thì chi u r ng c a máng n ph i là 1cm m i
dung tích
ch a c cho chúng n no. Bò nuôi chu ng ph i c t b ng m t
n dây m i ng n
chúng kh i báng c ng nhau. Khi n u ng chúng ph i có m t kho ng cách r ng trong
máng kho ng 1m m i . Còn máng u ng có th xây c nh máng n hay xây l t
trong máng n, có dung tích ch a
c 30 lít n c là v a, áy máng u ng nên có l
thoát n c ti n c r a cho s ch s sau khi cho bò u ng xong c n c. N c u ng
a bò không ch là n c lã, n c cám, n c hèm… nên ph i v sinh máng u ng
khi u ng xong. Tr ng h p nuôi ít ch vài con thì không c n xây máng u ng.
- V trí: Ph i g n tr c giao thông chính d v n chuy n, tuy nhiên c n ph i tránh n
ào, th ng cu i h ng gió chính c a khu dân c , thu n ti n cho vi c v n chuy n
th c n thô xanh và thô khô.
2.6 Th c n và kh u ph n n h ng ngày:
2.6.1 Th c n thô:
a) Th c n thô xanh
Ngu n th c n thô xanh ch y u là c . Ngoài ra ng i ta còn tr ng các lo i cây xanh
khác s d ng nuôi bò s a nh b p. Bò là loài ng v t n c vì v y không có m t
lo i th c n nào có th thay th hoàn toàn c . Bò
c ch n th trên ng c t t có
th n 40-50kg c t i m i ngày, n u ng c x u bò ch n kho ng 7-10kg, c n
ph i thêm c c t hay r m
b sung nhu c u th c n thô xanh cho bò. M t con bò

cái v t s a n ng 400kg c n n m t l ng c h ng ngày là 20-30kg c và 2-3kg r m.
ây là kh u ph n c b n
bò s n xu t 5kg s a/ngày. N u ngu n c t i phong
phú có th cho bò n t do vào ban ngày và ban êm có th rãi thêm r m cho bò n

i


m,
ng.

t ng l

ng ch t khô n vào, c c t tr

c khi cho bò n c n ph i héo m t

Ngoài các lo i c hòa th o, các lo i h
u c ng
c s d ng cho bò s a và có ch t
ng cao, c bi t là hàm l ng protein cao (g p 2 l n các lo i c hòa th o), các
lo i h
u ph bi n là cây u ma, cây bình linh, là vông, thân các lo i u (dây
u ph ng)…
tr c khi cho n ph i héo m t n ng
gi m l ng n c và t ng l ng th c n
vào. Vi c b m c
c bi t là v i c voi, c ng làm t ng l ng c n vào và t n d ng
c thân c , ti t ki m c .
b) Th c n thô khô

Ch y u là r m. R m là lo i th c n ph bi n, kinh t trong ch n nuôi bò. Tuy nhiên
t ng hi u qu s d ng, t ng
tiêu hòa r m c n
c s lý tr c khi cho bò n.
m Urê là bi n pháp d th c hi n. Ngoài r m ng i ta còn s d ng các dây u
ph i khô có giá tr dinh d ng cao.
2.6.2 Th c n h n h p:
Do ch t l ng th c n thô xanh không th cung c p y
nhu c u dinh d ng c a
bò s a, c n ph i b sung th c n tinh trong các giai
n bò mang thai, nuôi con và
n xu t s a. N u bò s a s n xu t cao h n 5kg s a/ngày, c n b sung thêm th c n
tinh. Tùy theo lo i cám h n h p s d ng mà có th b sung áp ng cho bò s a hay
có th b sung thêm s n l ng s a theo cách nh sau : tính t kh s a th 6, m i kh
a t ng thêm cho n 0,5kg th c n h n h p.
Ví d m t bò cái s n xu t 12kg s a/ngày thì có th cho bò n:
(12-5) x 0,5 = 3,5kg
Ng i ch n nuôi có quy mô l n, nên t tr n th c n
gi m giá thành. M t l i ích
khác c a vi c t tr n th c n là có pha trôn theo công th c phù h p theo t ng giai
n t ng tr ng, mang thai, s n xu t c a bò s a. Tuy nhiên c n nh không nên
thay i th c n m t cách t ng t mà ph i t t , bò s a s kém n và gi m n ng
xu t. Không nên pha n c vào th c n s làm gi m ph m ch t trong th c n và làm
th t thoát l ng khoáng trong th c n do l ng xu ng bên d i h n h p.
2.6.3 Th c n c qu :
Các lo i c qu nh khoai lang, khoai tây bi, cà r t, b u, bí… u có th dùng làm
th c n cho bò. Th c n c qu giàu dinh d ng, mùi th m ngon, nhi u Vitamin,

i



t
ng và n c. Tuy nhiên do giá thành cao nên hi u qu kinh t không cao,
ngoài tr giá r và b sung khi giai
n u v t s a. c bi t là chú ý b sung khi
khoai mì, khoai tây ph i khô tránh c cho bò s a.
2.6.4 Các lo i ph ph ph m trong nông nghi p – công nghi p:
- Hèm bia: L2 lo i th c n r ti n giàu m khô, nhi u n c mùi v th m ngon, ch a
nhi u Vitamin nhóm B. Ngoài ra còn ch a nhi u ch t gây kích thích ngon mi ng.
Ng i ta có th thay th 1kg th c n tinh b ng 4,5kg hèm bia, nh ng không nên
thay th hèm bia v t quá ½ th c n tinh trong kh u ph n.
- Bã mì: là lo i ph ph m ch bi n tinh b t t khoai mì. Bã mì có ch a nhi u tinh
t cung c p nhi u n ng l ng cho bò s a. Có th thay th 1kg th c n tinh b ng
6kg bã mì. N u ph i h p c bã mì và bã u nành thay th cho th c n tinh thì có
hi u qu t t h n.
- Xác th m: là ph ph m ch t bi n th m
h p. Xác th m có hàm l ng
ng
cao, múi th m d tiêu hóa. Khi bò n nhi u s gây rát l i và m t cân i ch t x và
m, vì v y ch cho n h n ch (d i 15kg/bò/ngày). Có th
men vào xác th m 23 ngày tr c khi cho n, xác th m s m m và d n h n.
- Bã u nành: là ph ph m ch bi n s a u nành và u h . Bã u nành có hàm
ng m thô cao, mùi v th m ngon, d tiêu hoa. Có th thay th 1 kg th c n tinh
ng 7kg bã u. Tuy nhiên không nên n bã u nành v i các lo i th c n ch a
nhi u Urê (r m urê, urê) vì u nành ch a men phân gi i Urê thành NH3 gây ng
c cho bò. T t nh t nên phân chia bã u nành thành chi u b a.
- R m t: ch a nhi u
ng, khoáng, kích thích tính ngon mi ng. Có th b sung r
t
ng t 1-2kg/bò/ngày.

2.6.5 Các ph ph m sinh h c:
Các ph ph m sinh h c ã
c s d ng t r t lâu c bi t là các ch ph m giúp bò
tiêu hóa th c n (t ng t l tiêu hóa) giúp bò
u hòa thân nhi t t t h n, giúp t ng
ng su t s a…
- BST (Bovine Somatotropone) là m t ch t ti t t tr c tuy n yên. K t qu nghiên
u cho th y BST có tác d ng lên s t ng ti t s a. Ch t ph m này
c t ng h p và
d ng
kích thích t ng s a 15-20%. Chú ý s d ng theo h ng d n
không
gây cho bò s a ch m lên gi ng.
- Các lo i enzyme c ng
c s d ng
t ng quá trình tiêu hóa, t ng quá trình h p
thu các d ng ch t trong th c n, t ng hi u qu s d ng th c n, h giá thành. Hi n
i


nay trên th tr ng Vi t Nam có các s n ph m nh Feedad NC3, nghiên c u cho
th y khi s d ng ch t này có tác d ng t ng c ng quá trình tiêu hóa, kích thích tính
ngon mi ng, t ng c ng h p thu các d ng ch t, t ng c ng h p thu Canxi trong
th c n ng n ng a các b nh thi u Canxi (nh s t s a, y u chân…), t ng c ng các
ho t ng c a các enzyme trong c th bò… t ó góp ph n làm t ng n ng su t s a
và m t s b nh khác.
2.6.6 M t s kh u ph n

ngh :


Kh u ph n
c xây d ng d a theo n ng su t, kh i l
cho s a hay c n s a.

i

ng c a bò cái và giai

n


CH
3.1

NG 3: PH

a

NG TI N VÀ PH
NG PHÁP TI N HÀNH
NGHIÊN C U

m và th i gian:

- a
m
u tra:
TP.C n Th .
- Th i gian


tài

c th c hi n t i Ph

ng Long Hòa, Qu n Bình Th y,

u tra: T tháng 15/3 -5/5/2012.

3.2 N i dung và ph

ng pháp ánh giá:

3.2.1 Các ch tiêu ánh giá:
-

u ki n kinh t - xã h i t i Ph

ng Long Hòa TP.C n Th .

- C c u àn.
- K thu t ch n nuôi c a các h dân.
-S nl

ng và ch t l

- ánh giá ch t l

ng s a.

ng s a.


3.2.2 Ph

ng pháp ánh giá:

3.2.2.1

u ki n kinh t - xã h i c a Ph

ng Long Hòa TP.C n Th :

- S d ng phi u
u tra ph ng v n 10 h dân ch n nuôi bò s a, v s nhân kh u,
ngu n v n, c s v t ch t, t tr ng tr t, s giúp
c a chính quy n a ph ng
ng nh c a các ch ng trình h p tác qu c t ang th c hi n t i Ph ng Long
Hòa.
- Bên c nh ó di u tra v các ngu n thu nh p khác t các h nông dân. T ó nêu
lên nh ng thu n l i và khó kh n mà các h ch n nuôi g p ph i và ph ng pháp phát
tri n àn bò s a trong t ng lai t i Ph ng Long Hòa.
3.2.2.2 C c u àn:
Xác nh các gi ng bò s a b ng lý l ch bò c a các h dân, ghi nh n tr c t p hay gián
ti p v hình dáng, cân n ng, màu s c, tu i … các gi ng bò s a.
u tra v s
ng bò s a cái ang cho s a, s l ng bò th t, s bò s a cái sinh s n, s bê con
theo m , s bê cái h u b , s bê c h u b h ng n m, nh m ánh giá
c ph ng
ng phát tri n c a àn bò s a tr i Ph ng Long Hòa.

3.2.2.3 K thu t ch n nuôi c a các h dân:


i


- Cách ch m sóc:
u tra và ánh giá v cách ch m sóc bò s a qua các giai
a các h ch n nuôi.

n

- V th c n: Tr c ti p hay gián ti p ghi nh n các lo i và s l
c s d ng t i các h ch n nuôi h ng ngày.

ng th c n ang

- V chu ng tr i: Tr c ti p ghi nh n và ánh giá v mô hình, h
xây d ng chu ng tr i, v t li u xây d ng…

ng chu ng, cách

- Thu c thú y: Tr c ti p hay gián ti p ghi nh n tình hình tiêm phòng cho bò s a, các
nh th ng th y, các lo i thu c
c s d ng và hi u qu
t
c.
3.2.3 B
C3:

c


3.2.3.1. Ph

u ánh giá ch t l

ng s a t i Long Hòa b ng máy t

ng Julie

ng pháp ti n hành

Chúng tôi hành l y m u s a t i các nông h ch n nuôi sau khi s a
nhau gi a các bò.
3.2.3.2 Cách thu th p m u s a

c tr n

uv i

phân tích

Chúng tôi n 5 h ch n nuôi bò s a l y m u em v phòng thí nghi m phân
tích, các m u
c tr n u tr c khi l y. M i m u l y 250 ml, m i h l y 3 m u x
5 = 15 m u.
3.2.3.3 ph

ng pháp phân tích

u tiên b 15 m u s a vào 15 c c th y tinh. Sau ó,
l n l t t ng c c m t vào

máy phân tích s a. Máy có m t ng t
ng hút s a lên (1,2ml), và m t ng o ch t
ng s a. M i l n o m t m u ph i r a 2 ng b ng n c c n ho c b ng n c dung
ch. Sau ó, ghi nh n l i s li u
ánh giá ch t l ng s a t i 5 h .

i