TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

NGUY N TH H NG LOAN

ÁNH GIÁ NH H
NG C A TU I LÊN THÀNH
PH N HÓA H C VÀ CH T L
NG TR NG C A GÀ
ISA BROWN VÀ GÀ TÀU VÀNG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 05/2012

1


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

ÁNH GIÁ NH H
NG C A TU I LÊN THÀNH
PH N HÓA H C VÀ CH T L
NG TR NG C A GÀ
ISA BROWN VÀ GÀ TÀU VÀNG

Giáo viên h ng d n:
PGS.Ts. Nguy n Nh t Xuân Dung

Sinh viên th c hi n:
Nguy n Th H ng Loan
MSSV: 3082680
p: CN – TY K34

n Th , 05/2012

2


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:


ÁNH GIÁ NH H
NG C A TU I LÊN THÀNH
PH N HÓA H C VÀ CH T L
NG TR NG C A GÀ
ISA BROWN VÀ GÀ TÀU VÀNG

n Th , ngày…..tháng.…n m 2012
CÁN B

H

C n Th , ngày…...tháng……n m 2012

NG D N

DUY T B

Nguy n Nh t Xuân Dung

n Th , ngày……...tháng……..n m 2012
DUY T KHOA NÔNG NGHI P

3

MÔN


I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình

bày trong lu n v n là trung th c và ch a
c công b trong b t c công trình lu n v n
nào tr c ây.

Tác gi

Nguy n Th H ng Loan

4


IC M

N

Tr i qua 4 n m h c và rèn luy n d i gi ng
ng i H c C n Th , v i s t n tâm
ng d n, truy n d y nh ng ki n th c và kinh nghi m quý báo c a các th y cô cùng
n l c c a b n thân, hôm nay tôi ã hoàn thành xong lu n v n t t nghi p. Tr c khi
i kh i mái tr ng kính yêu chu n b hành trang m i b c vào i, tôi xin g i n
t c m i ng i l i c m t chân thành và sâu s c nh t.
Con xin t lòng bi t n sâu s c n cha m kính yêu – ng
và lo cho con n h c n ngày hôm nay.

i ã sinh ra, nuôi n ng, d y

Qúy th y cô tr ng i H c C n Th , c bi t là các th y cô trong b môn Ch n nuôi
– Thú y, khoa Nông nghi p và Sinh h c ng d ng.
Cô Nguy n Nh t Xuân Dung, Cô Tr n Th
trong su t th i gian th c hi n tài.


p ã t n tình h

ng d n và ch b o em

Cô Nguy n Th Tuy t Nhung, c v n h c t p l p Ch n nuôi – Thú y khóa 34 ã h t
lòng quan tâm giúp , ng viên em trong su t quá trình h c t p.
Em xin chân thành c m n th y
Võ Anh Khoa, th y Nguy n V n Ph
ki n thu n l i và giúp
cho em th c hi n tài.
Xin c m n n các em khóa 35 và khoá 36 ã giúp
u t i phòng thí nghi m.

c ãt o

u

em trong th i gian phân tích

m n toàn th các b n l p Ch n nuôi – Thú y khóa 34 ã chia s khó kh n trong quá
trình h c t p.

Xin chân thành c m n!

C n Th , ngày…tháng…n m
Tác gi

Nguy n Th H ng Loan


5


CL C
Trang

I CAM OAN ......................................................................................................i
I C M N ...........................................................................................................ii
C L C................................................................................................................iii
DANH M C CH VI T T T................................................................................. v
DANH M C B NG ................................................................................................ vi
DANH M C HÌNH ................................................................................................ vii
TÓM L
C ..........................................................................................................viii
CH
NG 1
TV N
...................................................................................... 1
CH
NG 2 C S LÝ LU N ............................................................................... 2
2.1 QUY LU T S
TR NG ........................... Error! Bookmark not defined.
2.2 S L C V GI NG GÀ ISA BROWN ........................................................ 2
2.3 S L C V GI NG GÀ TÀU VÀNG.......................................................... 4
2.4 CÁC Y U T
NH H
NG
N S S N XU T TR NG GÀ.............. 5
2.4.1 Tu i gà....................................................................................................... 5
2.4.2 Dinh d ng c a gà ................................................................................ 5

2.4.3 Thành ph n thi u sót c a th c n ............................................................... 5
2.4.3.1 Mu i khoáng ....................................................................................... 5
2.4.3.2 Calcium............................................................................................... 6
2.4.3.3 Vitamin D............................................................................................ 6
2.4.3.4 Protein................................................................................................. 6
2.4.3.5 Ch t béo.............................................................................................. 7
2.3.4 Ch ng nhi m c ....................................................................................... 7
2.3.4.1 Mu i n............................................................................................... 7
2.3.4.2 Phosphorus.......................................................................................... 7
2.3.4.3 Vitamin D............................................................................................ 7
2.3.4.4 Mycotoxin........................................................................................... 8
2.5 GIÁ TR DINH D
NG C A TR NG GÀ.................................................... 8
2.5.1 Protein c a tr ng........................................................................................ 8
2.5.2 Ch t béo và cholesterol trong tr ng............................................................ 9
2.5.3 Vitamin và khoáng trong tr ng................................................................... 9
2.6 S PHÂN CHIA GIAI
N ......................................................................... 9
2.7 CÁC CH TIÊU V N NG SU T CH T L NG TR NG ........................ 10
2.7.1 S n l ng tr ng ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.7.2 Kh i l ng tr ng ..................................................................................... 10
2.7.3 Ch t l ng tr ng.......................................................................................11
2.7.4 Thành ph n dinh d ng c a tr ng............................................................ 12
Error! No table of contents entries found.
6


CH

VI T T T


DANH M C CH

VI T T T

THU T NG

VI T T T

CH

Ash

Khoáng t ng s

Ca

Calcium

CF

Crude fiber (X thô)

CP

Crude protein (Protein thô)

DM

Dry matter (V t ch t khô)


VTN
EE

n v thí nghi m
Ether extract (Béo thô)

H2 0

c

ME

Metabolisable energy (N ng l

NT19-22

Nghi m th c tu n 19

n 22

NT40-44

Nghi m th c tu n 40

n 44

NTS

Nghi m th c so


NTR

Nghi m th c r

NDF

Neutral detergent fiber ( X trung tính)

P

Phosphorus
HH

Th c n h n h p

TL

Tr ng l

ng

TPDD

Thành ph n dinh d

7

ng


ng trao

i)


DANH M C B NG
ng 2.1: Tiêu chu n s n xu t c a gà

tr ng th

ng ph m ISA Brown t tu n 32 - 36

................................................................................................................................... 3
ng 2.2: Tiêu chu n dinh d

ng c a gà tr ng màu ISA Brown................................. 4

ng 2.3: Khuy n cáo v nhu c u dinh d
giai

n

nh cao 28 tu n

ng c a gi ng gà chuyên tr ng ISA Brown

n k t thúc ...................................................................... 4

ng 2.4: Thành ph n c u t o tr ng gà..................................................................... 12
ng 2.5: T l các thành ph n c a tr ng gà (%)...................................................... 13

ng 2.6: Thành ph n hóa h c c a tr ng gà ............................................................. 14
ng 2.7: Nh ng thành ph n acid béo trong lòng

(% t ng tr ng l

ng)............... 17

ng 3.1: Thành ph n hóa h c c a th c n thí nghi m ............................................. 20
ng 4.1: nh h

ng c a tu n tu i lên thành ph n hóa h c c a nguyên tr ng.......... 25

ng 4.2: nh h

ng c a tu n tu i lên thành ph n hóa h c c a lòng

ng 4.3: nh h

ng c a tu n tu i lên thành ph n hóa h c c a lòng tr ng .............. 27

ng 4.4: nh h

ng c a tu n tu i lên ch t l

ng 4.5: Hàm l

ng d

ng ch t nguyên tr ng c a gà Tàu Vàng ............................ 30


ng 4.6: Hàm l

ng d

ng ch t lòng

ng 4.7: Hàm l

ng d

ng ch t lòng tr ng c a gà Tàu Vàng ................................. 32

ng 4.8: nh h

ng v ch t l

................... 26

ng tr ng .......................................... 29

c a gà Tàu Vàng ..................................... 31

ng tr ng trong tr ng r và tr ng so ....................... 34

8


DANH M C HÌNH
Hình 3.1: Gà Isa Brown n i th c hi n thí nghi m..................................................... 19
Hình 3.2: Kh o sát ch t l ng tr ng ......................................................................... 23


9


TÓM L

C

tài th c hi n 2 thí nghi m
ánh giá s nh h ng c a tu i lên thành ph n
hóa h c và ch t l ng c a tr ng gà Isa Brown và tr ng gà Tàu Vàng . TN1
c
th c hi n trên 60 gà Isa Brown, TN2
c th c hi n trên 16 gà Tàu Vàng. M u tr ng
c thu th p 4 l n là gà tu n tu i (21 và 22) và tu n tu i (42 và 43).
i v i gà
Tàu Vàng, m u tr ng gà thu th p 2 l n là giai
n u th i k
tr ng (tr ng so) và
giai
n sau (tr ng r ).
t qu nh sau:
i v i gà Isa Brown: tu n tu i có nh h ng lên thành ph n hóa h c c a nguyên
tr ng. tu n tu i 21-22 tr ng l ng tr ng, hàm l ng béo thô l n l t là 42,18g và
8,58% th p h n so v i tu n tu i 42-43 l n l t là 53,73g và 9,33% (P<0,01). Tuy
nhiên, tu n tu i 21-22 hàm l ng n c và hàm l ng protein l n l t là 77,83% và
9,25% cao h n so v i tu n tu i 42-43 l n l t là 76,83g% và 8,58% (P<0,01). Hàm
ng béo thô c a lòng
tr ng tu n 21-22 là 31,71% th p h n so v i tu n 42-43 là
32,52% (P<0,01). Tu n tu i c ng nh h ng n ch t l ng tr ng. Tu n tu i 21-22 có

tr ng l ng tr ng, t l lòng
l n l t là 48,32g và 22,07% th p h n tu n tu i 4243 l n l t là 61,20g và 25,17%. Tuy nhiên, tu n tu i 21-22 có ch s lòng tr ng c,
ch s lòng , t l lòng tr ng, n v Haugh và t l v l n l t là 0,17; 0,50;
65,11%; 102,81 và 12,82 cao h n tu n tu i 42-43 l n l t là 0,13; 0,44; 62,44%;
94,59 và 12,29% (P<0,01). Nhìn chung v m t ch t l ng tr ng tu n tu i 21-22 t t
n tu n 42-43.
i v i gà Tàu Vàng: có s nh h ng c a giai
n tr ng so và tr ng r lên thành
ph n hóa h c c a nguyên tr ng. Tr ng gà so có tr ng l ng tr ng không v , hàm
ng protein l n l t là 37,48g; 10,07% th p h n tr ng gà r có l n l t 42,70g;
10,44% (P<0,01). Hàm l ng béo thô lòng
tr ng so là 32,60% cao h n hàm l ng
béo thô lòng
c a tr ng r là 31,56%
u này r t có ý ngh a (P<0,05), hàm l ng
protein lòng
c a tr ng so là 12,58% th p h n c a tr ng r là 13,61% (P<0,01).
Giai
n tr ng so và tr ng r c ng nh h ng n ch t l ng tr ng. Tr ng so có
10


tr ng l ng tr ng, ch s lòng tr ng c, n v Haugh và t l lòng
l n l t là
42,88g; 0,09; 88,46 và 29,85% nh h n tr ng r có l n l t là 48,37g; 0,11; 92,44 và
31,58 u này r t có ý ngh a (P<0,01).

CH

NG 1:


TV N

Tr ng là ngu n th c ph m có giá tr dinh d ng cao, thành ph n c a tr ng có ch a
hàm l ng cao protein, các acid béo ch a bão hòa n và a, acid amin, khoáng và
vitamin, các vitamin tan trong n c (B1, B2) và vitamin tan trong d u (vitamin A, D,
K) (Cook & Birggs, 1977). Tr ng gia c m tính t trong ra bao g m các ph n nh lòng
, lòng tr ng, màng d i v , v c ng và có m t l p nhày (màng m ) bao b c, ph
ngoài v tr ng khi
c
ra. M i ph n c a chúng u có ch c n ng riêng bi t. T l
gi a các thành ph n d ng ch t tùy thu c vào gi ng gia c m, mùa v , tu i sinh s n,
ch t l ng th c n. T l các ch t dinh d ng trong tr ng t ng quan v i nhau r t thích
p, cân i. Thành ph n chính c a tr ng có lòng
và lòng tr ng. Lòng
là thành
ph n quan tr ng nh t c a tr ng, nó là ph n t p trung ch y u c a ch t dinh d ng.
Lòng
tr ng r t giàu ch t béo (kho ng 31% thành ph n c a lòng ) là thành ph n
dinh d ng chính c a nó, cung c p ngu n n ng l ng và d ng ch t quan tr ng trong
ch
n u ng c a con ng i. Hàm l ng ch t béo trong tr ng so gà nòi lai là
28,31%, tr ng r là 28,95% ( Ti t Th Ki u Lan, 2010). i v i gà Hisex Brown, lòng
tr ng chi m ph n l n là n c 88,40%, protein là 10,3%, béo và ch t khoáng r t th p.
i v i lòng
tr ng hàm l ng béo là 31,23%, hàm l ng protein là 15,67%. Lòng
tr ng tr ng protein là 9,93% (Nguy n Th Trúc Linh, 2011). Tr ng c ng là ngu n cung
p ch t khoáng t t. Calci trong lòng
tr ng là 0,31%, lòng tr ng tr ng là 0,16%.
Photpho lòng

là 1,11%, lòng tr ng là 0,22% (Nguy n Th Trúc Linh, 2011). Trong
lòng tr ng tr ng ch có m t ít vitamin tan trong n c (B2, B6). Tr ng c a gia c m bao
m hai m t giá tr kinh t và v m t th c ph m (D ng Thanh Liêm et al., 2002). Bên
nh khu v c ch n nuôi công nghi p, tr ng gà th v n r t
c ng i tiêu dùng a
chu ng. Do ó, tr ng r t
c s d ng r ng rãi làm th c ph m, d c ph m, m ph m.
Ngoài ra, theo D ng Thanh Liêm (2003) thì trong quá trình nuôi d ng gà mái ,
càng kéo dài th i gian khai thác tr ng thì càng có l i. Ngoài vi c ph i áp ng y
cho nhu c u s n su t tr ng, thì v n
phân chia giai
n d a vào quy lu t
tr ng
a gà: b t u , t l
t ng d n lên, sau g n 2 tháng nó t nh cao v n ng su t

11


và duy trì
ó m t th i gian r i gi m d n n ng su t c ng nh h
hóa h c và ch t l ng c a tr ng.

ng lên thành ph n

Chính vì th chúng tôi ti n hành nghiên c u
tài: “ ánh giá s nh h ng tu i lên
thành ph n hóa h c và ch t l ng c a tr ng gà Isa Brown và gà Tàu Vàng
i
c tiêu là kh o sát nh h ng c a tu n tu i lên thành ph n hóa h c và ch t l ng

tr ng c a gà Isa Brown và gà Tàu Vàng.

CH

2.1 QUY LU T C A S

NG 2: C

S

LÝ LU N

TR NG

Theo Nguy n
c H ng (2006) gà
tr ng th ng ph m th ng lo i th i sau 1 n m
( 500-550 ngày tu i), t khi qu tr ng u tiên gia c m mái tr i qua các bi n i
sinh lý, sinh hóa có liên quan n s c
tr ng, kh i l ng tr ng, kh i l ng c th
và hi u qu s d ng th c n. gia c m t hay gà mái
tr ng n m u quy lu t
tr ng di n ra theo ba pha:
Pha 1: Th ng là t khi
qu tr ng u tiên
này s n l ng tr ng
t ng t ngày
u tiên
i t ng s n l ng tr ng, kh i l ng tr ng, kh i l
tiên c a s

tr ng th ng k t thúc lúc 42 tu n tu

n h t ba tháng
tr ng. Trong pha
n kho ng 2-3 tháng .
ng th i
ng c th gà mái t ng lên. Pha u
i.

Pha 2: Sau khi s n l ng tr ng t nh cao thì pha 2 c a s
tr ng b t u. Lúc này
n l ng tr ng b t u gi m t t nh ng kh i l ng tr ng c th gà không gi m, giai
n cu i gà mái có bi u hi n tích l y m . Pha 2 kéo dài n kho ng 62 tu n tu i, khi
c tr ng gi m xu ng còn 65% so v i t ng s gà mái trong ngày.
Pha 3: Pha 3 ti p theo pha 2 cho n khi gà mái có bi u hi n thay lông. Trong pha này
n l ng tr ng gi m n khi ng ng h n. Kh i l ng tr ng gi m nh ho c n nh,
nh ng chi phí th c n s n xu t tr ng t ng lên.
2.2 S

L

C V GI NG GÀ ISA BROWN

Theo Võ Bá Th (1996), gà ISA Brown là gi ng gà chuyên tr ng có ngu n g c t
Pháp, là t h p gà tr ng nâu c a vi n ch n gi ng súc v t ISA. ây là gi ng gà
c
nh n xét là phù h p v i nhi u ph ng th c nuôi khác nhau n c ta, d thích nghi v i
u ki n khí h u Vi t Nam, cho n ng su t tr ng cao, t l hao h t th p. Hi n nay gà
ISA Brown
c nuôi r t ph bi n các t nh phía Nam v i qui mô công nghi p.

12


ngo i hình gà b m : gà b lông màu nâu
th ng ph m có màu lông nâu
gi ng b .
Theo tài li u k thu t c a ISA (1993), gà
có c tính s n xu t nh sau:

th

, gà m có màu lông tr ng, gà mái
ng ph m ISA Brown 20-78 tu n tu i

l nuôi s ng: 93,3 %.
tr ng bình quân trên gà mái

u k : 320,6 qu .

Kh i l

ng tr ng bình quân trên gà mái

u k : 20,112 kg.

Kh i l

ng qu tr ng bình quân t tu n tu i th 32

t trên 60g.


t h t vào tu n tu i th 19,
50 % vào tu n th 21, t l
th 26 – 33, và tu n 76 còn l i 73 %.

t

nh cao (93 %) tu n

i v i gà gi ng cha m Isabrown, tài li u k thu t c a ISA n m 1994 có gi i thi u
t s ch tiêu chu n t tu n tu i 20 – 70 nh sau:
l nuôi s ng: 89,6 %.
Tu i r t h t: 20 tu n.
Tu i
Tu i
l
l

c 50 %: 22 tu n.
t

nh cao (92 %): tu n 28 – 32.

tu n 70: 65 %.
ng tr ng bình quân trên gà mái

Trong ó tr ng

tiêu chu n


u k vào

p: 228,22 qu .

gà con mái bình quân trên gà mái
Tu i

tr ng có t l

u k vào

: 90,7 con.

p n cao (95 %): tu n 32 – 39.

ng 2.1: Tiêu chu n s n xu t c a gà

Tu n tu i

: 265,5 qu .

tr ng th

l

,%

ng ph m ISA Brown t tu n 32 - 36

Tr ng l


ng tr ng, g

32

93

61,4

33

93

61,7

34

92,6

62

35

92,1

62,2

36

91,7


62,4

13


(Ngu n: Võ Bá Th (1996), tài li u 1993)

b ng 2.1 ta tính
ct l
và tr ng l ng tr ng trung bình giai
Brown t 32 – 36 tu n tu i là 92,48 % và 61,96 g.

ng 2.2: Tiêu chu n dinh d

Tiêu chu n dinh d
ng l

ng trao

ng

ng c a gà tr ng màu ISA Brown

Gà

i, kcal/ kg

n gà ISA


20 – 42 tu n tu i

Gà

sau 42 tu n tu i

2700 – 2800

2700 - 2800

Protein thô %

17

15,5

Lyzin, %

0,74

0,68

Methionin %

0,34

0,31

Methioni + Cystein %


0,62

0,58

Canxi %

3,4

3,7

Phospho h p th %

0,45

0,35

Phospho t ng s %

0,65

0,55

(Ngu n: Lê H ng M n (2001)
ng 2.3: Khuy n cáo v nhu c u dinh d
nh cao 28 tu n n k t thúc

c n ng l ng
trao i: 2750 –
2800 kcal/ kg T


ng c a gi ng gà chuyên tr ng ISA Brown giai

ng th c n gà n
100

105

n

c (g/con/ngày)
110

14

115

120

125


Protein thô, %

19,5

18,6

17,7

17,0


16,3

15,5

Ca, %

4,2 – 4,4

4,1 – 4,3

3,9 – 4,1

3,8 – 4,0

3,6 – 3,8

3,5 – 3,8

P, %

0,41

0,39

0,37

0,35

0,34


0,31

Acid linoleic, %

1,25

1,20

1,15

1,10

1,05

1,00

( Ngu n: D

2.3

ng Thanh Liêm (1999))

L

C V GI NG GÀ TÀU VÀNG

Gà Tàu vàng có t m vóc l n. Màu lông ph bi n là vàng r m, vàng m, có m en
cánh và uôi. Ph n l n gà Tàu vàng có mào n
t i, m t s mào kép. Gà Tàu

vàng m c lông ch m, gà tr ng 3 tháng tu i b lông v n ch a hoàn thi n. Tu i qu
tr ng
u tiên vào 180 ngày tu i, t l
26%, bình quân s n l ng tr ng
100 qu /mái/n m, tr ng l ng tr ng 50 g/qu , tr ng có phôi 80%, t l p n 88%, tính
p cao, nuôi con khéo. Gà s sinh có tr ng l ng 30 g, vào 1,8 kg, lúc tr ng thành
gà tr ng n ng 3,0 kg, gà mái 2,1 kg. Th ng m th t lúc 16 tu n tu i, con tr ng n ng
2,0 kg, con mái 1,5 kg, t l thân th t 67%, th t và tr ng ngon. Gà Tàu vàng d nuôi,
ki m m i t t ( ng V Bình, 2007).
2.4 CÁC Y U T

NH H

NG

NS

S N XU T TR NG

GÀ

Theo Jacob et al. (2009) thì chu k
c a àn gà th ng bao g m kho ng 12 tháng. S
n xu t b t u khi gà t kho ng 18-22 tu n tu i, tùy thu c vào gi ng và mùa. S s n
xu t c a àn t ng m nh và t n nh cao kho ng 90% vào kho ng 6-8 tu n sau ó.
Sau ó s s n xu t gi m còn kho ng 65% sau 12 tháng.
Có nhi u y u t x u có th nh h ng s n xu t tr ng, s n xu t tr ng có th b nh
ng b i các y u t nh tiêu th th c n (ch t l ng và s l ng), u ng n c, c ng
và th i gian c a ánh sáng nh n
c, nhi m ký sinh trùng, b nh t t, qu n lý và y u

môi tr ng (Jacob et al., 2009).
2.4.1 Tu i gà
Gà có th s ng nhi u n m và ti p t c
tr ng trong nh ng n m này. Tuy nhiên, sau
hai hay ba n m nhi u gà mái gi m áng k n ng su t.
u này khác nhau r t nhi u t
nh ng gi ng gia c m. Tu i
t t s n m trong kho ng 50-60 tu n tu i, sau ó có m t
kho ng th i gian còn l i g i là thay lông. n tu i
kém và gà mái già s thay lông,
ng su t s gi m d n.
2.4.2 Dinh d

ng c a gà

15


Gà
òi h i m t ch
n u ng hoàn toàn cân b ng
duy trì s n xu t tr ng l n
nh t. Dinh d ng không t ng x ng có th là nguyên nhân làm cho gà mái ng ng .
Cung c p không y
n ng l ng, protein ho c calcium có th làm gi m s n l ng
tr ng. ây là lý do t i sao nó thì r t quan tr ng
cung c p cho gà mái
v im t
ngu n cung c p dinh d ng cân b ng. n ng c c, th c n h n t p và các ph ph
ph m s gây ra các ch

n u ng c a gà d b m t quân bình và không y . M t
cân b ng m t th i gian dài có th gây ra các v n khác nh sa tr ng. Sa tr ng có th
xu t hi n khi gà quá béo ho c qu tr ng quá l n. Sa tr ng th ng gây thi t h i lâu dài
gà mái và
c fatalin nhi u tr ng h p (Jacob et al., 2009).
2.4.3 Thành ph n thi u sót c a th c n
2.4.3.1Mu i khoáng
ng v t có m t kh n ng b m sinh tiêu th mu i. Cho n m t ch
mu i s d n n c n m lông và suy gi m n ng su t tr ng.

n u ng thi u

Ph n l n th c n ch n nuôi s có ch a thêm mu i, th ng d ng c a Clorua Natri.
Iodine hi m khi thêm vào nh là m t thành ph n riêng bi t. Thay vào ó, mu i i t là
th ng xuyên s d ng. Mu i Coban th ng
c s d ng trong kh u ph n n cho heo
và ng v t nhai l i, và
u này c ng có th
c s d ng trong nhi u v n
cho gia
m. ây là lo i mu i th ng có màu xanh lam.
Natri là m t ch t dinh d ng thi t y u, óng m t vai trò quan tr ng trong vi c duy trì
hàm l ng máu trong c th , pH c a máu và các m i quan h th m th u thích h p.
u thi u mu i s làm gi m tính ngon mi ng. Thi u Sodium nh h ng x u n s s
ng protein và n ng l ng, và gây tr ng i cho hi u su t sinh s n. Clo c ng là m t
ch t dinh d ng thi t y u. Acid chlorhyric (HCl) ti t ra t d dày tuy n
(proventriculus) thì quan tr ng trong s tiêu hóa. Clo c ng óng m t vai trò trong vi c
duy trì osmoticbalance trong máu.
2.4.3.2 Calcium
tr ng bao g m ch y u là canxi cacbonat. Nhu c u calcium c a gà mái t t ng i

th p trong th i k phát tri n, nh ng khi nh ng qu tr ng u tiên
c s n xu t, nhu
u t ng ít nh t b n l n, nh m ph c v ch y u cho nhu c u s n xu t v tr ng. Thi u
calcium s làm cho n ng su t tr ng gi m, ch t l ng v tr ng th p. Gà mái l u tr
calcium trong x ng t y, x ng chuyên d ng có kh n ng h p th calcium nhanh
chóng. Khi ngu n d tr calcium b c n ki t, x ng tr nên giòn. Trong tr ng h p
ng, gà mái không th
ng
c. Tình tr ng này
c bi t khi tr ng h p
m t
i.
16


Calcium có th
c cung c p trong kh u ph n nh á vôi ho c t ho c v hàu. Kích
th c c a phân t nh h ng n tính s n có calcium. Thông th ng kích th c phân
l nh ns
c gi l i trong
ng tiêu hóa.
u này có ngh a r ng các h t l n
n calcium s s n xu t ch m h n và u này có th quan tr ng cho s hình thành v .
2.4.3.3 Vitamin D
Vitamin D c n thi t cho s h p thu và s d ng calcium. N u thi u vitamin D, gây ra
thi u h t calcium nhanh chóng k t qu là làm gi m s n l ng tr ng. Th c n cung c p
vitamin D có hai hình th c là D2 và D3. Trong h u h t các ng v t, c hai u có hi u
c b ng nhau. Tuy nhiên, gia c m D3 ho t ng h n áng k so v i D2. Do ó trong
kh u ph n n c a gia c m, vitamin D ph i
c cung c p d i hình th c D3.

2.4.3.4 Protein
Nhu c u protein th c s là nhu c u c a các acid amin mà protein t o thành. Hi n có 22
lo i acid amin trong protein c a c th và t t c
u c n thi t. Gia c m không th t ng
p
c m t s trong nh ng acid amin ó, ho c không th t ng h p
cung c p
cho nhu c u trao i ch t. Do ó, các acid amin ó ph i
c cung c p trong kh u
ph n. Nhu c u amino acid thay i áng k theo tình tr ng s n xu t (t ng tr ng, s n
xu t tr ng, vv), tu i tác, ch ng lo i, gi ng.
Methionin là m t acid amin th ng b thi u h t nhi u nh t trong kh u ph n c a gà .
Khi gà mái t b t u , nhu c u protein, vitamin và khoáng t ng lên cung c p cho
tr ng. N u kh u ph n protein quá th p ho c nhu c u acid amin không
c áp ng,
ng su t tr ng và kh n ng p n s gi m.
2.4.3.5 Ch t béo
Ch t béo trong kh u ph n là m t ngu n d tr n ng l ng và các acid linoleic, m t
acid béo thi t y u. S thi u h t linoleic acid s gây b t l i cho s s n xu t tr ng. Ch t
béo trong kh u ph n có tác d ng hòa tan các vitamin tan trong d u, và m t s ch t béo
n thi t cho s h p thu vitamin. S th t, s thi u h t nh ng vitamin tan trong d u (A,
D, E và K) là h u qu nghiêm tr ng nh t c a m t ch
n u ng thi u ch t béo.
2.4.4 Ch ng nhi m

c

2.4.4.1 Mu i n
c dù yêu c u mu i c a các lo i gia c m t ng i th p, nh ng hàm l ng thích h p
thì r t c n thi t, n u th a thì có c tính cao và gi m s n l ng tr ng. L ng mu i

th a trong kh u ph n s d gây m t phân và chu ng nuôi. M t s thành ph n th c
n nh b t cá, b t gluten b p, b t th t, s a và b t hoa h ng d ng có ch a hàm l ng
17


Natri cao. Khi các thành ph n ó
kh u ph n ph i
c gi m xu ng.

c s d ng, m c

b sung mu i (NaCl) trong

2.4.4.2 Phosphorus
Vai trò dinh d ng c a ph t pho có liên quan ch t ch v i calcium. C hai u là thành
ph n c a x ng. T l calcium phospho trong kh u ph n nh h ng n s h p thu c a
hai y u t này, d m t trong hai y u t ó s làm c n tr s h p th và có th làm
gi m n ng su t tr ng, ch t l ng v và kh n ng p n .
Ngoài kh n ng c a nó trong x ng, ph t pho óng m t vai trò quan tr ng trong
chuy n hóa carbohydrate, ho t ng trong quá trình chuy n hóa ch t béo, và giúp
u
ti t s cân b ng acid-base c a c th .
2.4.4.3 Vitamin D
Th a vitamin D3 d n t i s h p th calcium t ng d n n ch ng t ng calcium huy t
u mà làm gi m n ng su t tr ng. S xu t hi n này có th ch u ng
c 10 l n
vitamin D3 cho yêu c u c a h trong th i gian dài. Trong kho ng th i gian ng n, gia
m có th ch u
c t i a 100 l n nhu c u c a chúng. Do ó d vitamin D3 trong
kh u ph n thì không th x y ra.


2.4.4.4 Mycotoxin
m m c có th s n xu t mytocoxin có nh h ng x u n s n l ng tr ng và s c
kh e nói chung. Chúng có th c n tr s h p th ho c chuy n hóa các ch t dinh d ng
nh t nh, tùy thu c vào mycotoxin riêng bi t. Rõ ràng s thi u calcium ho c vitamin
D3 có th x y ra khi th c n b nhi m mycotoxin dành cho gà mái . Ngoài ra, m t s
nh h ng c a kích thích t có th gây ra s suy gi m trong s n xu t tr ng.
Các mycotoxin chính
c quan tâm
b p là aflatoxin, s n xu t b i các n m
aspergillus flavus. Vi c lây nhi m n m m c b p c trong l nh v c này và trong l u tr .
Aflatoxin phát hu nh quang d i ultravioletlight, do ó, s hi n di n c a nó có th
c phát hi n b ng cách ki m tra h t d i “h t sáng en”. Các mycotoxin khác ôi
khi k t h p v i b p và các lo i ng c c khác là zearalenone (F-2 c t ), Ochratoxin,
T-2 c t , vomitoxin và citrinin. H n 300 mycotoxin ã
c xác nh.
2.5 GIÁ TR DINH D

NG C A TR NG GÀ

18


Tr ng là m t lo i th c ph m dinh d ng m c, ch a nhi u protein, vitamin và
khoáng ch t. Chúng ch a nhi u cholesterol nh ng ít ch t béo bão hòa.
Tr ng ch a nhi u protein và béo, nh ng r t ít carbohydrate và không có ch t x . M c
dù, tr ng có hàm l ng cholesterol cao nh ng chúng ít béo bão hòa, tr ng ch a nhi u
lo i vitamin và khoáng ch t, nh ng s l ng chính xác thay i tùy theo gi ng gà ,
kh u ph n c a gà
và

u ki n nó
c nuôi d ng, m t qu tr ng ch a kho ng 80
calories.
2.5.1 Protein c a tr ng
Protein
c t o thành t các amin acid. Acid amin không thi t y u có th
c t ng
p b i c th v i s l ng
cung c p cho nhu c u phát tri n và s a ch a c a c
th . Acid amin thi t y u ph i
c l y t các lo i th c ph m trong kh u ph n n b i vì
th không th s n xu t tr ng.
Tr ng có ch a t t c acid amin thi t y u mà con ng i c n và trong s ó c n thi t cho
t ng tr ng và s a ch a t bào. Vi c nói v dinh d ng m t qu tr ng là m t hoàn
o, protein ch t l ng cao (l ng protein th p h n có th thi u m t ho c nhi u acid
amin thi t y u).
Khi protein c a kh u ph n
c ánh giá ch t l ng protein c a nó. Vi c ánh giá
protein c a tr ng là 100, ó là ánh giá ch t l ng cao nh t. Chúng ch a s k t h p
a các acid amin thi t y u t t nh t khi so sánh v i ngu n protein khác nh cá, s a, th t
bò và g o. Trong th c t các protein
c tìm th y trong tr ng
c s d ng nh là
tiêu chu n cho ch t l ng c a các protein trong th c ph m khác.
2.5.2 Ch t béo và cholesterol trong tr ng
t qu tr ng
c t o thành 11% béo và các thành ph n acid béo bão hòa c a ch t
béo này là th p. Tr ng có nhi u cholesterol. Tr ng thì cao cholesterol, ch t mà quan
tr ng i v i c u trúc c a màng t bào, phát tri n phôi và s n xu t vitamin D, m t và
nh ng hormone khác.

c dù hàm l ng cholesterol trong máu cao làm t ng nguy c b nh tim. Có s ch p
nh n r ng rãi b ng cholesterol trong tr ng không có nh h ng áng k
n
cholesterol trong máu. Kh u ph n cao béo bão hòa t ng cholesterol c a máu nhi u h n
cholesterol c a kh u ph n.
2.5.3 Vitamin và khoáng trong tr ng
Tr ng là ngu n vitamin A, E và K, t t nh s l a ch n c a vitamin B bao g m B12, B2,
biotin, choline, folic acid, pantothenic acid và niacin. Chúng ch a s l ng ít vitamin
19


B1 và B6 nh ng không có vitamin C. Tr ng là m t trong nh ng lo i th c ph m là m t
ngu n cung c p vitamin D t nhiên, là ch t quan tr ng cho s phát tri n x ng và
ng.
Nhi u ch t khoáng c n thi t cho s c kh e c ng
c tìm th y trong tr ng bao g m
m, s t, selen, photpho và iot. Tr ng c ng ch a m t l ng nh Ca, Mg, Na, K c ng
nh s c t hoàng th t lutein, zeaxanthin là nh ng ch t quan tr ng cho s c kh e c a
t và có th giúp gi m nguy c thoái hóa Macular liên quan n tu i (Huopalahti et
al; 2007).
2.6 S

PHÂN CHIA GIAI

N

a theo quy lu t tr ng c a gà: b t u , t l
t ng d n lên, sau g n 2 tháng nó
t nh cao c a n ng su t và duy trì
ó m t th i gian r i gi m d n n ng su t.

Nuôi d ng khoa h c là khi gà mái n ng su t t ng d n ta c ng cho n t ng d n, khi
gà mái
tr ng gi m ta c ng cho n gi m theo. Ng i
c có câu ng n ng : “gà mái
qua cái mi ng”,
u này có ngh a gà n th nào s
th n y hay ng c l i gà
nào thì ph i cho n theo c n y.
các n c ch n nuôi gà công nghi p tiên ti n ng
a gà mái ra làm hai k :

i ta chia giai

u: giai
n b t u , n ng su t tr ng t ng d n cho
t th i gian (th ng t 20-40 tu n).

n

n s n xu t tr ng

nh cao và duy trì

ó

cu i: giai
n t n ng su t
tr ng cao gi m d n xu ng th p (th ng thì 40 tu n
n 80 tu n). Th i gian phân b
hai giai

n: u k
và h u k
có th thay i
theo các gi ng khác nhau,
u ki n nuôi d ng c ng khác nhau và công tác lo i th i
gà cu i k khác nhau. N u công tác lo i th i gà
ho c không
c ti n hành
th ng xuyên thì s gi m n ng su t tr ng s ch m l i (D ng Thanh Liêm, 2003).
2.7 CÁC CH TIÊU V N NG SU T CH T L
Nguy n
2.7.1 S n l

c H ng (2006) ã

a ra cách xác

NG TR NG

nh m t s ch tiêu v tr ng nh sau:

ng tr ng

n l ng tr ng là s tr ng
ra t m t gia c m mái trong m t kho ng th i gian nh t
nh th ng là m t n m tr ng (s n l ng tr ng/n m/gia c m mái). S n l ng tr ng
c xác nh theo cá th (các c s gi ng b t bu c ph i theo dõi cá th ) ho c theo
nhóm. S n l ng tr ng cá th ph i theo dõi thông qua ánh giá gia c m và s d ng
t
ng ( s p). S n l ng tr ng theo nhóm, chính là s n l ng tr ng trung bình

20


ng t ng s tr ng thu
c trong th i gian nh t nh chia cho s l ng gia c m mái
bình quân trong th i gian ó. Hi n t n t i nhi u cách tính s n l ng tr ng khác nhau,
ó là tính trên s mái u k , tính trên s mái cu i k hay tính trên s mái bình quân có
t. M i cách tính a ra nh ng sai s nh t nh so v i s n l ng tr ng th c t c a gia
m mái. S n l ng tr ng/n m c ng có nhi u cách xác nh khác nhau. N m
tr ng
sinh h c tính t khi gia c m mái
qu tr ng u tiên n ngày ó c a n m ti p theo.
t s n c tính s n l ng tr ng cho n khi gia c m mái t 500 ngày tu i. Vì v y
tr c khi phân tích, so sánh c n xem cách tính c th nh th nào, trong tr ng h p c
th mà s li u
c a ra.
2.7.2 Kh i l

ng tr ng

Kh i l ng tr ng c a gia c m mái
c xác nh b ng
bình/n m (g/qu ) ho c kh i l ng tr ng s n xu t ra t m
tr ng). Kh i l ng tr ng th ng
c xác nh các th i
u tiên, kh i l ng qu tr ng lúc 32 tu n tu i, kh i l
tu i.

kh i l ng tr ng trung
t gia c m mái/n m (kg

m: kh i l ng qu tr ng
ng qu tr ng lúc 52 tu n

Lúc 32 tu n tu i là lúc s c s n xu t bi u hi n cao nh t, lúc 52 tu n tu i là lúc gia c m
hoàn toàn tr ng thành,
tính kh i l ng tr ng trung bình/n m, ng i ta tính kh i
ng tr ng trung bình c a 10 tháng
tr ng. m i tháng , cân 3 qu tr ng r i l y
kh i l ng trung bình. Ba qu tr ng
c cân t m t gia c m mái ho c kh i l ng
tr ng trung bình toàn àn gia c m mái vào 3 ngày liên ti p trong tháng, ho c 3 ngày
i kho ng cách c
nh và cân b ng cân k thu t có
chính xác 0,1 g. Kh i l ng
tr ng trung bình c a gà 55 – 65g.

2.7.3 Ch t l
Ch t l

ng tr ng

ng tr ng th hi n

ch t l

ng bên ngoài và ch t l

ng bên trong.

Ch t l ng bên ngoài c a tr ng ó là ch s hình dáng, màu s c v tr ng,

b n v tr ng.

dày v và

Ch t l ng bên trong ó là t l các thành ph n c u t o tr ng, ch s lòng tr ng tr ng,
ch s lòng
tr ng,
m c a lòng , t ng h p ch quan h gi a kh i l ng và
ch t l ng lòng tr ng tr ng là n v Haugh…

21


Hình d ng tr ng: có ý ngh a quan tr ng trong vi c p tr ng c ng nh trong v n chuy n
o qu n tr ng th ng ph m. Hình d ng tr ng
c ánh giá qua ch s hình dáng
tr ng. Ch s hình d ng tr ng là t l gi a
ng kính l n D (chi u dài) và
ng kính
nh d (chi u r ng) c a tr ng. Tr ng gà có ch s hình dáng 73 -74 là thích h p, có t l
p v th p nh t trong quá trình b o qu n, v n chuy n, và cho t l p n cao.
dày v :
dày v tr ng thu hút s chú ý l n c a các nhà ch n nuôi vì nó liên quan
n t l d p v và t l p n . Tr ng có
dày t 0,25 – 0,58 mm là t t, ph thu c
vào loài, gi ng, cá th ,
u ki n nuôi d ng, b nh t t. Ph ng pháp xác nh thông
qua o
dày v b ng th c k p ho c th c chuyên dùng o
dày v tr ng.

trên
3 v trí: u nh n, gi a, u tù c a tr ng r i l y giá tr trung bình.
dày v t l
thu n v i kh i l ng tr ng.
b n v tr ng:
c xác nh
b n v tr ng b ng d ng c chuyên dùng o
2
c c a tr ng (kg/cm ), trung bình t 3 -5 kg/cm2.

ch u

l tr ng d p v (%): có ý ngh a quan tr ng quy t nh hi u qu kinh t trong ch n
nuôi gà tr ng. H ng ngày th ng kê ghi chép tr ng d p v và tính t l %.
Màu s c v tr ng:
c quy t nh b i y u t di truy n m nh h n là dinh d ng.
Ng c l i
m nh t c a lòng
là do s c t trong th c n quy t nh.
thay i
màu v tr ng ph i thông qua vi c t o ra các t h p gen m i, còn thay i màu lòng
tr ng ch c n thay i thành ph n kh u ph n n. Xu h ng chung hi n nay là t o ra
gia c m lai tr ng có v màu (nâu h ng, nâu s m…) thay cho tr ng v tr ng. Anh
100% gà
tr ng th ng ph m là v màu, Pháp 85%,
c 80%... V tr ng màu
th ng g n v i b lông màu và th ng di truy n liên k t v i gi i tính.
Ch s lòng
tr ng: là m i quan h chi u cao và
ng kính lòng , ch s này càng

cao thì tr ng có ph m ch t càng t t.
c xác nh b ng cách p tr ng ra a petri
sau ó o
ng kính và chi u cao, ch s này thay i theo th i gian b o qu n tr ng
và
b n màng lòng .
Ch s lòng tr ng c: ch s lòng tr ng tr ng là m i quan h gi a chi u cao và lòng
tr ng c và trung bình gi a
ng kính l n và lòng tr ng nh c a lòng tr ng c, ch
này càng cao thì tr ng có ph m ch t càng t t.
n v Haugh: là ch s m i quan h gi a kh i l ng tr ng v i chi u cao lòng tr ng
c c a tr ng.
n v Haugh càng cao ph m ch t tr ng càng t t.
n v Haugh c a
tr ng chênh l ch 1 – 8 thì coi nh có ch t l ng t ng t .
n v Haugh xác nh d a
vào công th c:

22


HU = 100* log (T – 1,7 * W0,37 + 7,57)
T:

dày c a l p lòng tr ng

W: tr ng l

c (mm)


ng c a tr ng (g)

2.7.4 Thành ph n dinh d

ng c a tr ng

Tr ng là s n ph m c nh t c a chim. Do ó không gi ng nh loài h u nh , phôi thai
c cung c p ch t dinh d ng liên t c t m , phôi gà
c bao b c trong tr ng gà
ch a t t c ch t dinh d ng cho s s ng c a phôi.
i v i con ng i tr ng c ng là
th c ph m có giá tr dinh d ng cao, vì v y tr ng c a gia c m bao g m hai m t giá tr
kinh t và v m t th c ph m (D ng Thanh Liêm et al., 2002).
Tr ng gia c m tính t trong ra bao g m các ph n nh lòng , lòng tr ng, màng d i
, v c ng và có m t l p nhày (màng m ) bao b c, ph ngoài v tr ng khi
c
ra. M i ph n c a chúng u có ch c n ng riêng bi t. T l t ng i (%) và tuy t i
(g) gi a các thành ph n tùy thu c vào lo i gia c m, mùa v , tu i sinh s n, ch t l ng
th c n.
Tr ng có 3 thành ph n chính: lòng

, lòng tr ng và v tr ng.

ng 2.4: Thành ph n c u t o tr ng gà

Thành ph n c a tr ng

Tr ng l

ng (g)


l (%)

6,1

10,5

Lòng tr ng

33,9

58,5

Lòng

18,0

31,0

58,0

100,0

ng s
(Ngu n: D

ng Thanh Liêm et al., 2002)

Thành ph n hóa h c c a tr ng gà g n nh c
nh. Ngo i tr hàm l

ch t vi khoáng và vitamin thay i theo th c n
c n.

ng lipid, m t s

l protein c a các thành ph n c a tr ng nh sau: trung bình tr ng ch a 12,8%
protein và phân b 49% là protein c a lòng , 53,6% là protein trong lòng tr ng, 2,1%
protein c a màng l a c a v tr ng và 2,4% là protein c a v tr ng. Lòng
ch a g n
nh toàn b lipid c a tr ng, có s khác bi t l n v hàm l ng n c trong lòng tr ng và
lòng : lòng tr ng ch a 88% n c trong khi lòng
có 49%.

23


ng 2.5:T l các thành ph n c a tr ng gà (%)

Thành ph n

V

Lòng tr ng

Lòng

T ng s
(không v )

1,5


88,5

49,0

73,6

Protein

4,2

10,5

16,7

12,8

Ch t béo

0

0

31,6

11,8

Ch t h u c khác

0


0,5

1,1

1,0

Ion vô c

94,3*

0,5

1,6

0,8

c

(Ngu n : D

ng Thanh Liêm et al., 2002). * H u h t là Calcium carbonate

ng 2.6 : Thành ph n hóa h c c a tr ng gà

24


Thành ph n
ng ch t


tr ng

%

9,5 % màng
a

Thành ph n chinh (%)

Khoáng (91,87)

Calcium carbonate (98,4)

Protein (6,40)

Magnesium carbonate (0,8)
Tricalcium phosphate (0,8)

c (1,70)
Lipid (0,03)
Lòng tr ng

63,0

Protien (9,7-10,6)
Lipid (0,003)
Carbohydrat

Ovalbumin (54), Ovotransferrin (12,0),

Ovomucaoid (11,0), Ovocumin (3,5),
Lysozyme (3,4), G2 Globulin (4,0), G3
Globulin (4,0), Avidin (0,05)

(0,4-0,9)
Khoáng (0,5-0,6)
Lòng

27,5

Protein (15,716,6)

Apoviellenin (I-IV) (37,3)
Lipovitellein apoprotein (40,0)
-Lipovitellin, ß-lipovitellin
Livetins (9,3), -livetin (albumin máu), ßlivetin ( 2 glycaoprotein)

Lipid (32,0-35,0)

–livetin
globulin), phosvitin (13,4),
Biotin-binding protein
Tryglycerid (66,0)
Phosphatidylcholine (PC) (24,0)

Carbohydrat (0,21,0)
Khoáng (1,1)

(Ngu n: Yoshinori Mine and Jennifer Kovacs-Nolan, 2004)


25

Phosphatidylethanolamine (PE) (2,8),
Lysophosphatidylcholin (LPC) (0,6),
Sphingomyelin (0,6) Cholesteron (5,0),
ch t béo khác (1,0)