TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

VÕ V N

NG D NG

A

I TI N QUY TRÌNH P TR NG, TH I GIAN
TR VÀ CH
O TR NG LÊN CÁC
CH TIÊU P N

C A TR NG GÀ SAO

Lu n v n t t nghi p
Ngành: Ch n Nuôi – Thú Y

n Th , 05/2013


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: Ch n Nuôi – Thú Y

Tên

tài:

I TI N QUY TRÌNH P TR NG, TH I GIAN
TR VÀ CH
O TR NG LÊN CÁC
CH TIÊU P N C A TR NG GÀ SAO

Giáo viên h

ng d n:

Sinh viên th c hi n:

PGS.TS. Nguy n Th Kim ông

Võ V n

a


MSSV: 3102903
p: Ch n Nuôi – Thú Y
Khóa: 36

n Th , 05/2013


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: Ch n Nuôi – Thú Y

I TI N QUY TRÌNH P TR NG, TH I GIAN
TR VÀ CH
O TR NG LÊN CÁC CH TIÊU
P N C A TR NG GÀ SAO

C n Th , ngày…tháng…n m 2013
GIÁO VIÊN H

NG D N


C n Th , ngày…tháng…n m 2013
DUY T C A B MÔN

Nguy n Th Kim ông

C n Th , ngày……tháng……n m 2013

DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P & SH D


I CAM OAN
Kính g i: Ban lãnh o Khoa Nông Nghi p & Sinh H c
trong b môn Ch n Nuôi.

ng D ng và các th y cô

Tôi tên: Võ V n a (MSSV: 3102903) là sinh viên l p Ch n Nuôi – Thú Y Khóa
36 (2010 – 2014). Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a chính b n
thân tôi.
ng th i t t c các s li u, k t qu thu
c trong thí nghi m hoàn toàn
có th t và ch a công b trong b t k lu n v n, t p chí khoa h c khác. N u có gì sai
trái tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m tr c Khoa và B môn.
C n Th , ngày….tháng….n m 2013
Sinh viên th c hi n

Võ V n

a



IC MT
Lu n v n t t nghi p i h c là c m t quá trình h c t p, nghiên c u và n l c c a
b n thân, bên c nh s ng h , chia s , giúp
c a quý Th y Cô, b n bè, gia ình.
Xin ghi nh công n c a cô Nguy n Th Kim ông, th y Nguy n V n Thu ã d y
b o, h ng d n, ng viên, giúp
con hoàn thành tài t t nghi p.
Xin chân thành g i l i c m n n các th y cô B môn Ch n nuôi và B môn Thú y ã
h t lòng truy n t nh ng kinh nghi m, ki n th c quý báu
con hoàn thành t t
khóa h c.
Xin chân thành c m n s h ng d n và ch b o t n tình c a Cô c v n h c t p
Nguy n Th Kim ông ã dành cho em trong su t th i gian h c t p và th c hi n
tài này.
Em xin chân thành bi t n anh ThS. Tr ng Thanh Trung, KS. Phan V n Thái,
KS. oàn Hi u Nguyên Khôi và các b n t i Tr i th c nghi m và trên phòng thí
nghi m E205 ã t n tình giúp
em trong su t th i gian qua.
Con xin g i l i bi t n chân thành nh t n Cha, m ã luôn quan tâm ch m sóc, tin
ng và ng viên con trong su t th i gian qua. C ng nh Cha, m ã cho phép
con t o cho gia ình m t ni m vui, m t s t hào v i m i ng i. Con c m n Cha,
m .
Cu i cùng xin g i l i c m n n các b n l p Ch n Nuôi - Thú Y khóa 36 ã giúp
tôi r t nhi u trong su t th i gian qua.
Xin trân tr ng c m n H i
th t s có giá tr khoa h c.

ng ánh giá lu n v n ã óng góp ý ki n


Xin trân tr ng c m n và kính chào!

lu n v n


CL C
M C L C ...............................................................................................................i
DANH SÁCH CH

VI T T T ............................................................................. iv

DANH M C HÌNH ................................................................................................ v
DANH SÁCH B NG............................................................................................ vi
TÓM L

C..........................................................................................................vii

Ch

ng 1:

Ch

ng 2 C S LÝ LU N ................................................................................. 2

2.1

TV N

C I M


....................................................................................... 1

A GÀ SAO............................................................................... 2

2.1.1

l

c v gà Sao ........................................................................................... 2

2.1.2

c

m sinh h c c a gà Sao......................................................................... 2

2.1.2.1

c

m ngo i hình .................................................................................... 2

2.1.2.2 Phân bi t tr ng mái...................................................................................... 3
2.1.2.3 T p tính c a gà Sao...................................................................................... 3
2.1.2.4 Hi n t

ng m c n....................................................................................... 3

2.1.2.5 T p tính t m, bay và kêu .............................................................................. 4

2.1.2.6 T p tính sinh d c ......................................................................................... 4
2.1.2.7 M t s tính n ng

c bi t c a gà Sao ........................................................... 4

2.1.3 Tính n ng s n xu t c a gà Sao ....................................................................... 5
2.2

C I M

A TR NG GÀ ......................................................................... 6

2.2.1 Thành ph n c u t o......................................................................................... 6
2.2.2 Ch t l

ng tr ng gà Sao ................................................................................. 7

2.2.2.1 Ph m ch t tr ng........................................................................................... 8
2.2.2.2 Tr ng d hình............................................................................................... 8
2.2.2.3 Tr ng l

ng tr ng........................................................................................8

2.2.2.4 Nh ng bi n

i c a tr ng trong quá trình b o qu n..................................... 9

2.3

P TR NG ......................................................................... 10


I U KI N

i


2.4 CÁC Y U T
NH H NG
N QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N
A PHÔI
VÀ T L
P N ................................................................................................ 10
2.4.1 nh h

ng c a nhi t

................................................................................ 10

2.4.2 nh h

ng c a m

2.4.3 nh h

ng c a

2.4.4 nh h

ng c a vi c


2.4.5 nh h

ng c a vi c thu l

................................................................................... 12
thông thoáng ................................................................... 13
o tr ng ...................................................................... 14
m tr ng............................................................. 14

2.4.6 B o qu n tr ng p......................................................................................... 15
2.4.7 Th i gian tr tr ng ....................................................................................... 15
2.4.8 nh h

ng c a thi u vitamin và khoáng....................................................... 15

2.4.9 Nh ng nh h

ng khác................................................................................. 16

2.5 P TR NG GIA C M ................................................................................... 17
2.5.1 Yêu c u tr ng

a vào p ............................................................................. 17

2.5.2 B o qu n và v n chuy n tr ng p ................................................................. 18
2.5.3 i u ki n

p tr ng gia c m ...................................................................... 18

2.5.4 Quy trình p.................................................................................................. 19

2.6 Quá trình phát tri n
Ch

ng 3 PH

3.1 PH

a phôi........................................................................... 20

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M......................... 22

NG TI N .............................................................................................. 22

3.1.1 Th i gian thí nghi m..................................................................................... 22
3.1.2

a

m thí nghi m ..................................................................................... 22

3.1.3 Các d ng c thí nghi m ................................................................................ 22
3.1.4
3.2 PH

it

ng thí ngi m...................................................................................... 23


NG PHÁP TI N HÀNH THÍ NGHI M ............................................... 23

3.2.1 B trí thí nghi m........................................................................................... 23
3.2.2 K thu t p ................................................................................................... 23
3.3 CÁC CH TIÊU THEO DÕI............................................................................ 26
3.3.1 Nhi t

(oC) và m

3.3.2 S gi m tr ng l

(%) trong quá trình b o qu n tr ng .......................... 26

ng tr ng trong quá trình b o qu n (%) ............................. 26
ii


3.3.3 S gi m tr ng l

ng tr ng trong quá trình p .............................................. 26

3.3.4 T l tr ng không phôi (%)........................................................................... 27
3.3.5 T l tr ng có phôi (%)................................................................................. 27
3.3.6 T l tr ng ch t phôi (%).............................................................................. 27
3.3.7 T l tr ng sát (%)........................................................................................ 28
3.3.8 T l n (%) ................................................................................................. 28
3.4 X
Ch

LÝ S LI U............................................................................................. 28

ng 4 K T QU - TH O LU N ................................................................... 29

4.1 NHI T

VÀ M

MÔI TR

NG

O QU N TR NG .................... 29

4.2 CH
NHI T
C A MÁY P
C ÁP
NG TRONG QUÁ
TRÌNH P TR NG GÀ SAO B NG MÁY P BÁN T
NG ....................... 30
4.3 CH
M
C A MÁY P
C ÁP
NG TRONG QUÁ TRÌNH
P ......................................................................................................................... 31
4.4 S GI M TR NG L
NG
A TR NG GÀ SAO TRONG QUÁ TRÌNH
P ......................................................................................................................... 33
4.5 K T QU CÁC CH TIÊU P N

TR NG GÀ SAO
C P B NG
MÁY P BÁN T
NG ................................................................................... 36
Ch

ng 5 K T LU N VÀ

NGH ................................................................... 42

5.1 K T LU N ..................................................................................................... 42
5.2

NGH ........................................................................................................ 43

TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................... 44

iii


DANH SÁCH CH

VI T T T

Ch vi t t t

Ch vi t

y


TB

Trung bình

SE

Sai s chu n

TGTT

Th i gian tr tr ng

SL T

S l n

TL

Tr ng l

TLTKP

T l tr ng không phôi

TLTN

T l tr ng n

TLTS


T l tr ng sát

TLTCP

T l tr ng ch t phôi

TLTP

T l tr ng có phôi

P

Giá tr xác su t

o tr ng
ng

iv


DANH M C HÌNH
Hình 2.1: Gà Sao ..................................................................................................... 2
Hình 2.2: C u t o tr ng gia c m .............................................................................. 7
Hình 2.3: Tr ng ng n n trong
Hình 3.1: Máy p bán t
Hình 3.2: T

p và

i


p................................................................... 13

ng công su t 2000 tr ng............................................. 22
o qu n tr ng .................................................................. 23

Hình 3.3: Th c hi n thao tác

o tr ng.................................................................. 24

Hình 3.4: Tr ng gà n ........................................................................................... 25
Hình 4.1: Bi u

th hi s gi m tr ng l

ng trong quá trình p (%) ................... 36

Hình 4.2: Bi u

t l tr ng có phôi, t l n /có phôi (%)................................... 39

Hình 4.3: Bi u

t l tr ng ch t phôi và tr ng sát (%) ...................................... 40

Hình 4.4: Bi u

t l tr ng không phôi và tr ng có phôi s ng (%) .................... 41

v



DANH SÁCH B NG
B ng 2.1: M t s tính n ng s n xu t c a gà Sao ...................................................... 5
B ng 2.2: Ch tiêu ch t l
B ng 2.3: nh h

ng tr ng gà Sao ............................................................. 7

ng c a nhi t

nt l

p n tr ng gà.................................... 12

ng 4.1: Nhi t

và m

ng

o qu n tr ng....................................... 29

ng 4.2: Nhi t

trong máy p qua th i gian theo dõi (TB±SE) n= 90Error! Bookmark not define

ng 4.3: m

môi tr


máy p qua th i gian theo dõi (TB± SE) n= 90 .......................... 32

ng 4.4: S gi m tr ng l

ng

a tr ng gà Sao trong quá trình p ...................... 34

ng 4.5: K t qu các ch tiêu p n tr ng gà Sao b ng máy p bán t

vi

ng........ 37


TÓM L

C

tài “C i ti n quy trình p tr ng, th i gian tr và ch
o tr ng lên các ch
tiêu p n c a tr ng gà Sao”nh m m c ích c i ti n quy trình p tr ng gà Sao b ng
máy p bán t
ng và c i ti n th i gian tr tr ng và ch
o tr ng lên các ch tiêu
p n tr ng gà Sao
c th c hi n t i tr i ch n nuôi 474C/18 khu v c Bình An, ph ng
Long Hòa, qu n Bình Th y, Thành Ph C n Th t tháng 12/2012 n 4/2013. K t qu
ghi nh n

c ch
p tr ng gà sao b ng máy p bán t
ng:
Nhi t

, m

máy p bán t

Ng n (v )

ng p gà Sao:
(oC)

Nhi t

m

(%)

T 1-7 ngày

37,9 - 38,1

59,0 - 59,6

T 8 - 14 ngày

37,1 - 37,4


65,1 - 66,1

T 15 - 21 ngày

36,5 - 36,8

74,9 - 78,8

T 22 ngày - n

36,0 - 36,3

94,2 - 96,8

o tr ng t t nh t 6 l n/ngày êm.
Th i gian tr tr ng tr

c khi

a vào p t t nh t là 3 ngày.

Làm mát 6 l n/ngày êm b ng cách phun s ng (t 21 - 24 ngày p), phun t 25
ngày - n , làm mát không quá 5 phút, chuy n tr ng xu ng g n khay n c ngày p
th 25
t
m cao nh t.
Các ch tiêu p n
l có phôi: 90,5%,

t


c

th i gian tr tr ng 3 ngày là:

l n : 80,7%, t l ch t phôi: 10,9%, t l tr ng sát: 7,6%,

t l tr ng có phôi s ng: 89,1%; Tr ng l

ng gà con trung bình: 27,9g/con.

vii


Ch

ng 1:

TV N

Trong nh ng n m qua, n c ta nói chung và
ng b ng sông C u Long nói riêng
không ng ng phát tri n, t nhi u mô hình ch n nuôi trên các gi ng gà khác nhau,
trong ó thì mô hình ch n nuôi gà Sao ang d n d n
c áp d ng và u t m nh
m . B i vì, theo Phùng
c Ti n et al. (2006) gà Sao có s c
kháng cao, d nuôi,
thích h p v i nhi u vùng sinh thái, có th nuôi nh t ho c th v n, th t th m ngon. Vì
v y, trên th gi i gà Sao

c nuôi ngày càng nhi u làm món n c s n cao c p
các nhà hàng, khách s n (Saina, 2005). Bên c nh ó, nhu c u tiêu dùng òi h i v s
ng mà còn c n s a d ng và ch t l ng s n ph m, n th n a, giá c trên th
tr ng c a gi ng gà Sao khá cao so v i các gi ng gà thông th ng khác nh gà Tàu,
Tam Hoàng,
ng Ph ng… nên ng i ch n nuôi thu
c l i nhu n cao. ng th i,
gà Sao ã
c Vi n Ch n nuôi chuy n giao nuôi r ng rãi nhi u a ph ng, nh t là
các t nh ng b ng sông C u Long ã và ang mang l i hi u qu kinh t r t cao cho
ng i ch n nuôi (Nguy n V n B c, 2008), nh ng do t p quán canh tác th ng ch n
nuôi nh l nên gà Sao có th
c ch n th v n, chúng có th t ki m n ho c
ng i ch n nuôi có th s d ng ngu n th c n s n có
a ph ng
nuôi gà Sao
do ó vi c cung c p s n ph m hay ngu n con gi ng còn h n ch , bên c nh có m t
s tr i nuôi v i quy mô l n nh Ti n Giang... M t khác,
áp ng nhu c u v s
ng l n con gi ng, rút ng n th i gian ngh
do p, nâng cao s n l ng
tr ng/n m, nâng cao ch t l ng con gi ng, góp ph n a gà Sao v i quy mô l n
vào ch n nuôi. Hi n nay có r t nhi u công trình nghiên c u v p tr ng gà Sao
c i thi n k t qu p n , chúng tôi ti n hành th c hi n
tài C i ti n quy trình p
tr ng, th i gian tr và ch
o tr ng lên các ch tiêu p n c a tr ng gà Sao .
M c tiêu tài: c i ti n quy trình p tr ng gà Sao b ng máy p bán t
ng và xác nh
th i gian tr tr ng, ch

o tr ng lên các ch tiêu p n c a tr ng gà Sao. T ó có
th khuy n cáo k t qu
t
c n ng i ch n nuôi nh m cung c p k thu t, con
gi ng, ng th i góp ph n thúc y s phát tri n m nh m mô hình ch n nuôi gà Sao
v i quy mô l n.

1


Ch

ng 2 C

2.1

S

C I M

2.1.1 S l

LÝ LU N
A GÀ SAO

c v gà Sao

Gà Sao (Guinea Fowl) có tên khoa h c là Numida melagis là ng v t hoang dã có
ti m n ng phát tri n trong
u ki n th c n có nhi u x , có ph m ch t th t, tr ng

c bi t th m ngon, th t s n ch c, ít tích l y m và có h ng v gi ng nh th t các
loài chim (Phùng
c Ti n et al., 2006). Gà Sao có nhi u tên g i nh : Gà Nh t, Gà
Phi, Gà Lôi, chim Tr Châu Phi. Gà Sao có c
m ngo i hình có b lông xám
en, trên phi n lông m nhi u nh ng ch m tr ng tròn nh .

Hình 2.1: Gà Sao

2.1.2

c

m sinh h c c a gà Sao

Gà Sao (Helmeted Guineafowl) thu c l p Aves, b Gallformes, h Phasianidae,
gi ng Numididae, loài Helmeted (Moreki, 2005 và Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.1.2.1

c

m ngo i hình

Gà Sao có b lông màu xám en i m nh ng m tròn nh màu tr ng. u không
có lông và mào nh ng có m s ng nên trông chúng gi ng loài k n k n. D i c có
y m th t màu . Lông uôi ng n và th ng d c xu ng. Gà Sao con có ngo i hình
gi ng chim cút con, b lông chúng có nh ng s c màu nâu
ch y dài t
u n

cu i thân (Pinoyfarmer, 2010). Gà Sao Hungary có 3 dòng (dòng l n, trung bình và
dòng nh ) u có ngo i hình ng nh t. 1 ngày tu i gà Sao có b lông màu cánh
s , có nh ng
ng k s c ch y dài t
u n cu i thân. M và chân màu h ng,
chân có 4 ngón và có 2 hàng v y. Giai
n tr ng thành gà Sao có b lông màu
xám en, trên phi n lông
m nhi u nh ng n t ch m tr ng tròn nh . Thân hình
thoi, l ng h i gù, uôi cúp.
u không có mào mà thay vào ó là m u s ng, m u
s ng này t ng sinh qua các tu n tu i, giai
n tr ng thành, m u s ng cao
kho ng 1,5 - 2cm. Mào tích c a gà Sao màu tr ng h ng và có 2 lo i là hình lá d t áp
2


sát vào c và hình lá hoa á r xu ng. Da m t và c gà Sao không có lông, l p da
tr n này có màu xanh da tr i, d i c có y m th t m ng. Chân khô, c bi t con
tr ng không có c a (Phùng
c Ti n et al., 2006). Gà Sao có r t nhi u màu nh
xám ng c trai, tím hoàng gia, tím, á, ng, xanh, san hô, chocolate, tr ng, da bò và
xám ng c trai (Andrews, 2009).
2.1.2.2 Phân bi t tr ng mái
R t khó phân bi t gi i tính c a gà Sao vì con tr ng và con mái có ngo i hình khá
gi ng nhau. Thông th ng, có th phân bi t gi i tính c a gà Sao khi
c kho ng 2
tháng tu i qua ti ng kêu, m s ng, y m th t và u. Con tr ng 12 - 15 tu n tu i có
y m th t l n, trong khi con mái ph i n 15 - 16 tu n tu i m i có y m th t nh con
tr ng. Con tr ng tr ng thành có m s ng, y m th t l n h n con mái m t chút và

u thô h n con mái. Ti ng kêu c a con tr ng và con mái u có âm ti t gi ng nh
“buckwheat, buck–wheat”, “put–rock, putrock” ho c “quatrack, qua–track”, nh ng
con tr ng ch kêu
c m t ti ng. Khi vui m ng hay ho ng lo n hay vì m t lý do
nào ó thì c con tr ng và con mái u kêu 1 ti ng nh ng không bao gi con tr ng
kêu
c 2 ti ng nh con mái (Darre, 2002 và Moreki, 2005).
chính xác khi
ch n gi ng ng i ta phân bi t tr ng mái qua l huy t khi gà n giai
n tr ng
thành (Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.1.2.3 T p tính c a gà Sao
Gà Sao có kh n ng bay, nh ng chúng tìm ki m th c n và làm t
trên m t t.
Gà Sao có tính b y àn cao, thông th ng chúng di chuy n theo àn kho ng 20 con.
V mùa ông, chúng s ng t ng ôi tr ng mái trong t tr c khi nh p àn vào
nh ng tháng m n m sau. Gà Sao mái có th
20 - 30 tr ng và làm
trên m t
t, sau ó t p tr ng (Phùng
c Ti n et al., 2006), con mái p tr ng, tr ng n
sau 26 - 28 ngày p (Moreki, 2005).
Gà Sao r t nhút nhát và r t nh y c m v i nh ng ti ng ng nh : m a, gió, s m,
ch p, ti ng cành cây gãy, ti ng r i v c a
v t.
c bi t, gà Sao khi còn nh r t
s bóng t i, nh ng lúc m t n chúng th ng ch ng ng lên nhau n khi có n
gà m i tr l i ho t ng bình th ng. Vì v y, c n h t s c chú ý khi nuôi gà Sao
tránh stress có th x y ra (Phùng

c Ti n et al., 2006). Gà Sao thu c loài hi u
ng, ban ngày h u nh chúng không ng , tr giai
n gà con. Ban êm, chúng
ng thành t ng b y và thích ng trên cây (Andrews, 2009).
2.1.2.4 Hi n t

ng m c n

Gà Sao r t ít m c n nhau, tuy nhiên chúng l i r t thích m nh ng v t l . Nh ng s i
dây t i, hay nh ng chi c que nh trong chu ng, th m chí c n n chu ng, t ng
3


chu ng. Do v y th ng làm t n th ng n niêm m c mi ng c a chúng, vì v y
trong chu ng không nên
b t c v t gì ngoài máng n, máng u ng, n n, t ng
chu ng ph i làm ch c ch n (Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.1.2.5 T p tính t m, bay và kêu
Gà Sao bay gi i nh chim. Chúng bi t bay t r t s m, 2 tu n tu i gà Sao ã có th
bay. Chúng có th bay lên cao cách m t t t 6 - 12m. Chúng bay r t kh e nh t là
khi ho ng lo n. Gà Sao c ng có nhu c u t m n ng, gà th ng t p trung t m n ng
vào lúc 9 - 11 gi sáng và 3 - 4 gi chi u. Khi t m n ng gà th ng b i m t h cát
th t sâu r i rúc mình xu ng h , c lông vào cát và n m ph i d i n ng (Phùng
c
Ti n et al., 2006). Trong ch n nuôi t p trung, gà Sao v n còn gi l i m t s b n
ng hoang dã. Chúng nhút nhát, d s hãi, hay c nh giác và bay gi i nh chim, khi
bay luôn phát ra ti ng kêu khác bi t. Chúng s ng c c k n ào và hi m khi ng ng
ti ng kêu do ó không th nuôi trong khu dân c (Moreki, 2005).
2.1.2.6 T p tính sinh d c

Các gi ng gà khác khi giao ph i th ng b t u b ng hành vi gh gà mái c a con
tr ng, ó chính là s khoe mã. Ngoài ra, chúng còn th hi n s c m nh thông qua
ti ng gáy dài nh ng gà Sao l i không nh v y, chúng không b c l t p tính sinh
d c rõ ràng ngay c ng i ch n nuôi hàng ngày c ng khó phát hi n th y. Gà Sao
mái thì
tr ng t p trung, khi
tr ng xong không c c tác mà l ng l i ra kh i
(Phùng
c Ti n et al., 2006).
Gà Sao mái b t u vào mùa xuân (ánh sáng ban ngày t ng) và kéo dài kho ng 6
- 9 tháng. Th i gian
c ng có th
c kéo dài b ng cách s d ng ánh sáng nhân
t o. T l tr ng mái có th s d ng 1 tr ng cho 4 - 5 mái (Moreki, 2005). Theo S
Nông nghi p Hoa K (USDA) n u qu n lý t t có th s d ng 1 tr ng cho 6 - 8 mái.
Tuy nhiên, s d ng 1 tr ng/5 mái là t t nh t.
2.1.2.7 M t s tính n ng

c bi t c a gà Sao

Gà sao có nhi u tính n ng c bi t nh : ch u ng kham kh gi i, thích nghi v i
nhi u vùng sinh thái, không òi h i cao v chu ng tr i, kh n ng ki m m i tuy t
v i, tiêu th t t c các ngu n th c n k c nh ng lo i th ng không s d ng trong
nuôi gà, th t giàu vitamin và ít cholesterol (Moreki, 2005). Gà Sao có s c
kháng
cao, ít m n c m i v i h u h t các b nh thông th ng trên gà (Bonds, 1997; Dieng
et al., 1999 và Mandal et al., 1999). Gà Sao không m c các b nh nh Marek,
Gumboro, Leucosis, nh ng b nh trong giai
n sinh s n các gi ng gà khác th ng
hay m c nh Mycoplasma, Sallmonella thì gà Sao ch a th y, k c b nh cúm A


4


H5N1 c ng ch a ghi nh n tr
2006).

ng h p nào x y ra trên gà Sao (Phùng

c Ti n et al.,

M t s trang tr i châu Phi gà Sao
c dùng nh “watch animals” cho tr i vì
chúng có t m nhìn tuy t v i, ti ng kêu inh tai khi có ti ng ng ho c k l xâm
nh p (Microlivestock, 1991; Mallia, 1999 và Smith, 2000). Ngoài ra, chúng c ng
c s d ng
ki m soát r n, chu t, b t ve cho H u nh m phòng b nh Lyme,
di t sâu b và c d i (Cactus Ranch, 2001 và Frit’s Farm, 2001).
2.1.3 Tính n ng s n xu t c a gà Sao
Gà Sao tiêu th trung bình 43kg th c n, trong ó 12kg trong th i k phát tri n và
31kg trong th i gian . Trong
u ki n nuôi thâm canh, h s chuy n hóa th c n
(FCR) t 3,1 - 3,5 t ng ng gà giai o n 12 - 13 tu n tu i và kh i l ng s ng 1,2 1,3kg (Say, 1987). Th i gian p kho ng 26 - 28 ngày. Tr ng l ng trung bình c a
gà con m t ngày tu i là 24,62g, khí h u ôn i giai
n
phù h p cho gà Sao
là 40 tu n. M t gà mái có th
170 - 180 tr ng/n m, m t ph ng th c nuôi trên
t gà có th
70 - 100 tr ng/n m.

Theo Fani et al., (2004) thì tính n ng s n xu t ch y u c a gà Sao
b ng1.1.
ng 1.1: M t s tính n ng s n xu t c a gà Sao

Ch tiêu
tr ng
Kh i l
l

Giá tr
m i n m (tr ng)

100

ng tr ng (g)

40 - 45

p n (%)

75 - 80

Kh i l

ng tr ng/kh i l

Kh i l

ng tr


ng c th (%)

2,80

ng thành (kg)

1,60 -1,70

Tu i thành th c (ngày)

186

Th i gian p (ngày)
Kh i l

26 - 28

ng m t ngày tu i (g)

24,6

Ngu n: Moreki (2005) trích d n t Fani et al., (2004).

5

c th hi n


2.2


C I M

A TR NG GÀ

2.2.1 Thành ph n c u t o
Tr ng c u t o g m 3 ph n: ph n v vôi, ph n lòng tr ng, ph n lòng

.

Tìm hi u v c u t o c a tr ng t ngoài vào trong ta th y: l p ngoài cùng là l p
màng keo ây chính là l p b o v v vôi c a tr ng. V vôi không nh ng b o v
thành ph n bên trong c a tr ng mà còn cung c p canxi cho nhu c u phát tri n c a
phôi sau này. Trên b m t v vôi có nhi u l nh li ti g i là l thông khí. S phân
b nh ng l khí trên b m t v vôi không u nhau gi a các m, th ng thì l khí
t p trung nhi u ph n u l n qu tr ng, quan sát trên m t cm 2 qu tr ng: u l n
có 77 - 144 l , gi a có 106 - 131 l , u nh có 16 - 90 l .
i l p v vôi là l p màng v (còn g i là v l a). V l a qu tr ng g m có l p r t
m ng, l p ngoài sát v i v vôi, l p trong sát v i lòng tr ng, b dày c a hai l p
màng không gi ng nhau, l p ngoài dày h n l p trong.
dày c a hai l p kho ng
0,057 - 0,069mm. C hai l p màng u có các l th cho không khí i vào. Khi qu
tr ng ch a
c
ra ngoài, hai l p màng v n m sát vào nhau. Nh ng khi qu
tr ng
c ra ngoài, hai l p màng v m i t t tách r i nhau t o thành bu ng
khí
u l n qu tr ng, sau 24 gi bu ng khí có
l n c c i. Tuy nhiên
l n

c a bu ng khí còn ph thu c vào th i gian và i u ki n môi tr ng n i b o qu n
tr ng. Lòng tr ng tr ng ch a nhi u ch t dinh d ng và n c cung c p cho nhu c u
phát d c c a phôi. Ch t dinh d ng ch y u trong lòng tr ng là
ng vitamin B2.
Lòng tr ng tr ng g m 4 l p (tính t ngoài vào trong):
L p lòng tr ng loãng ngoài chi m 23% tr ng l
L p lòng tr ng

c ngoài chi m 50 - 57% tr ng l

L p lòng tr ng loãng trong chi m 16,8% tr ng l

ng lòng tr ng.
ng lòng tr ng.
ng lòng tr ng.

L p lòng tr ng c trong, l p này dính ch t vào màng lòng
2,7% tr ng l ng lòng tr ng.

và chi m kho ng

Trong cùng là lòng : lòng
là m t t bào r t l n,
c bao b c b i m t l p
màng g i là màng lòng . L p này r t m ng có tính àn h i r t l n, nh ó mà
lòng
c b o v , nó ng n c n s th m th u c a lòng
và lòng tr ng. Tuy
nhiên n u tr ng b o qu n lâu ngày ho c
c b o qu n trong

u ki n không t t
thì tính àn h i c a màng lòng
s ngày m t gi m i. T bào tr ng có nhi u n p
s m và l t màu khác nhau (màu vàng), c m t l p vàng s m, l i m t l p màng l t
xen k nhau. Ngay t i trung tâm t bào tr ng có m t l p l t màu nh t g i là lõi c a
lòng . Trên b m t c a lòng
có m t a phôi hay còn g i là i m phôi. Sau khi
c th tinh a phôi s phát tri n thành phôi.
6


hai u lòng
có hai s i dây gi ch t hai u c a nó thành m t tr c ngang và
c g i là dây ch ng hay dây treo. Nhi m v c a dây treo là gi cho lòng
luôn
tr ng thái cân b ng, tránh kh i s tác ng c a nh ng ch n ng bên ngoài, nh t
là nh ng khi v n chuy n tr ng.

Hình 2.2: C u t o tr ng gia c m

2.2.2 Ch t l
Theo Phùng

ng tr ng gà Sao
c Ti n et al., (2006), ch t l

ng 2.2: Ch tiêu ch t l

Ch tiêu


Dòng nh

Dòng trung

Dòng l n

1,28

1,29

1,31

0,450

0,460

0,440

>5

>5

>5

30,8

30,6

30,6


54,1

54,2

55,3

8,13

8,40

8,10

ch u l c (kg/cm2)
l lòng

c trình bày qua b ng 2.2.

ng tr ng gà Sao

Ch s hình thái tr ng
d y v (mm)

ng tr ng

(%)

l lòng tr ng (%)
Màu lòng

7



2.2.2.1 Ph m ch t tr ng
Theo Phùng

c Ti n et al., (2006), m t s

c

m v ph m ch t tr ng nh sau:

Hình d ng qu tr ng là m t c tính có liên quan n t l p n . K t qu p n s
cao i v i các tr ng có hình d ng bình th ng, cân i, úng “chu n” và ng c l i
s cho t l p n th p.
2.2.2.2 Tr ng d hình
Theo ào
c Long (1993), tr ng d hình là nh ng tr ng có hình d ng khác th ng
ho c là tr ng quá bé, quá to, tr ng dài ho c tròn, tr ng méo mó, s n sùi, v dày
m ng không u…
Tr ng không có lòng
Tr ng 2 lòng

.

.

Tr ng nh n m trong tr ng to.
Tr ng v m m ho c tr ng không v .
Tr ng méo mó s n sùi.
Tr ng gi .

Theo Lê Hoàng M n và Hoàng Hoa C ng (1999), tr ng không quá bé ho c quá to
ng ngh
n gi n: “tr ng to là t t” th c ra tr ng quá to là tr ng d t t, có khi 2
lòng , ch t t
n không th p
c.
2.2.2.3 Tr ng l

ng tr ng

Tr ng l ng tr ng: theo Moreki (2006) n u tr ng l ng trung bình c a qu tr ng
n ng 40g và có v tr ng r t khó ki m tra kh n ng sinh s n c a chúng và có th gây
ra v n v i máy p nhân t o.
Tr ng l ng qu tr ng không nh ng là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng
áng
giá ch t l ng tr ng mà còn là m t ch tiêu ánh giá s n l ng tr ng. n l ng
tr ng gi ng nhau nh ng kh i l ng tr ng khác nhau thì t ng kh i l ng tr ng rât
khác nhau, do ó nh h ng n thu nh p, n l ng và giá c . Vì v y tr ng l ng
tr ng là ch tiêu
ánh giá s n l ng tr ng tuy t i a gia c m.
Tr ng l ng c a tr ng thay i tùy theo tu i, cá th , gi ng, h
ch
dinh d ng, tu i gà mái, kh i l ng gà mái…

ng

n xu t, cá th ,

Trong
thu t l a ch n tr ng p, nh ng qu tr ng có kh i l ng trung bình a

gi ng luôn có k t qu p n t t nh t. Kh i l ng tr ng càng xa tr s trung bình thì
l n càng th p h n. Nguyên nhân sinh lý c a hi n t ng này là s m t cân i
8


gi a các thành ph n c u o a tr ng. Ngoài ra nh ng qu tr ng quá l n hay quá
nh , di n tích b m t tính trên m t n kh i l ng nh
n hay l n h n so v i
các qu tr ng trung bình, i u ó ã nh h ng n s hao t kh i l ng tr ng
trong th i gian p nên nh h ng n k t qu p n . Tr ng l ng tr ng là m t c
tính có liên quan n t l p n (Bùi
c L ng, Nguy n Xuân S n, 1993).
2.2.2.4 Nh ng bi n

i c a tr ng trong quá trình b o qu n

Theo Lã Th Thu Minh (2000) thì tr ng có nh ng bi n
Gi m kh i l ng: tr ng
lòng tr ng do ó mà kh i l

c b o qu n có hi n t
ng c a nó b gi m.

i sau:

ng bay h i n

Trong i u ki n b o qu n gi ng nhau tr ng gà t s gi m kh i l
tr ng gà tr ng thành.


c, ch y u là
ng nhi u h n

S gi m kh i l ng c a tr ng ph thu c vào
l n c a nó. Tr ng l n h n s gi m
v kh i l ng ít h n, tr ng nh h n s gi m v kh i l ng nhi u h n.
Tr ng có v vôi sù sì và m ng s gi m v kh i l
t i 2 - 2,5 l n.
S gi m v kh i l

ng nhi u h n tr ng bình th

ng

ng tr ng trong th i gian b o qu n di n ra không gi ng nhau.

S gi m tr ng l ng riêng: kh i l ng c a qu tr ng gi m trong quá trình b o qu n
trong khi th tích không thay i, d n n tr ng l ng riêng c a tr ng gi m.
S thay i c a v vôi: s bay h i n c c a tr ng làm cho v vôi c a qu tr ng
xu t hi n nh ng v t loang d ng á hoa.
Màu s c c a v vôi thay

i theo th i gian b o qu n.

N u tr ng
c b o qu n trong phòng t i có nhi t
s c c a v tr ng s ch m l i.

th p thì t c


thay

i màu

Mùi c a tr ng: nh ng tr ng t i, v vôi c a chúng có mùi vôi nh . Tr ng sau khi
c ra ngoài r t d dàng h p thu nh ng mùi c a môi tr ng xung quanh. Vì v y
c n ph i tránh không cho tr ng ti p xúc ho c g n các lo i có mang mùi.
Nh ng thay i c a lòng tr ng và lòng : Khi các
u ki n b o qu n tr ng không
t t, c bi t khi nhi t
quá cao s kích thích s phân h y c a lòng tr ng và lòng
v m t hóa h c. Ph n ng c a lòng tr ng t i nghiêng v ki m tính, pH=7,6 9,3. Trong quá trình b o qu n d n tr lên trung tính.
pH c a lòng
t ng lên
nh ng ch m h n lòng tr ng. Nó có th t ng t 6,0 - 6,8. S t ng
ki m (t ng pH)
là h u qu c a vi c m t CO2 trong tr ng.

9


2.3

I U KI N

P TR NG

Theo Bùi
c L ng và Nguy n Xuân S n (1999), i u ki n p tr ng t nhiên (gà
m t p) ph thu c hoàn toàn vào i u ki n môi tr ng t nhiên và s khéo léo

i u khi n nhi t
trong khi p c a con mái. Tuy nhiên
n
c, nhi t
c a
con m cung c p cho tr ng p c ng ph i t yêu c u cho s phát tri n sinh lý c a
phôi bi n ng 37 - 39oC, ôi khi nhi t
này không m b o
c, do nhi t
môi tr ng quá cao ho c quá th p. Cho nên t l p n ph thu c hoàn toàn vào
nhi t , m
c a môi tr ng. Th ng t l p n r t th p, ch
t 60 - 70%,
mùa hè ho c mùa ông. Vì v y các n c tiên ti n có n n ch n nuôi gia c m công
nghi p ã ch t o ra máy p
p tr ng nhân t o.
u ki n môi tr ng trong quá
trình p tr ng là:
Nhi t : nhi t
môi tr ng
p tr ng là y u t quan tr ng nh t, có ý ngh a
quy t nh n kh n ng n , phát tri n, s c s ng c a phôi. Nhi t
p trong máy
t i u ph thu c vào giai o n phát tri n phôi, vào lo i gia c m và môi tr ng trong
phòng p. Nh ng bình th ng ph i t 37oC. n nay nhi u tác gi nghiên c u ã
a vào quy trình p nhi t
thích h p là 37,5 - 39oC.
m:
m không khí c n thi t
u ch nh s th i nhi t c a tr ng qua th i

gian p, nó t o ra môi t ng cân b ng cho quá trình sinh lý, sinh hóa x y ra c a
phôi thai. N u
m không t (cao ho c th p h n tiêu chu n) làm tr ng tích tr
ho c m t n c nhi u, làm cho phôi phát tri n y u, gà n mu n, gà nh ho c n ng
b ng. T l n kém do tr ng sát và ch t phôi nhi u.
Qua nghiên c u, các nhà k thu t ã a thành quy trình v
55 - 60% (ngày u) n 70 - 75%, còn qua n a cu i chu k
m ph i b o m 70 - 75%.

m trong máy p là
c bi t vài ngày cu i,

Trao i không khí trong máy: tr ng p yêu c u không khí nh c th gia c m s ng
bên ngoài. Khi l ng O2 trong máy p d i 15% gây ch t phôi hàng lo t. Khi l ng
CO2 trong không khí kho ng 1% làm ình tr s phát tru n, sinh tr ng c a phôi
c ng nh t ng cao t l ch t c a chúng nh ng nghiên c u c a Trechiacov (1979) ã
xác nh r ng l ng khí CO2 bi n ng trong kho ng 0,2 - 0,4% là m b o cho
phôi phát tri n t t.
2.4 CÁC Y U T
NH H
PHÔI VÀ T L
PN

N QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N

A

Theo Bùi
c L ng và Nguy n Xuân S n (1999), trong các máy p l n, nhi t
th ng xuyên trong ph m vi 37 - 38oC và r t ít khi v t ra ngoài gi i h n này.


p

2.4.1

nh h

NG

ng c a nhi t

10


Giai o n u (6 - 7 ngày sau khi p) c n nhi t
cao h n kho ng 37,8 - 38oC.
Nhi t
cao làm phôi phát tri n nhanh, do làm t ng tiêu hóa th c n trong tr ng
c a phôi, ni u nang khép kín s m. N c trong tr ng b c h i nhanh t o kho ng
tr ng ni u nang
ch a n c n i sinh (n c t o ra do quá trình trao i ch t). Do
ó kích thích phôi tiêu hóa nhi u lòng tr ng lòng
h n và th i nhi u n c c n
n.
Vào cu i chu kì p, khoang ni u nang khép kín, màng ni u nang tiêu i, lúc này
phôi hô h p b ng ph i.
N u thi u nhi t trong nh ng ngày u p tr ng s làm gi m s l n c a phôi bi u
hi n phôi nh , n m g n v và di ng y u, m ch máu lòng
phát tri n kém, làm
phôi ch t nhi u sau 4 - 6 ngày p. Nh ng tr ng ch t phôi lúc này có vòng máu nh ,

nh t.
N u nhi t

ho c th p chút ít, gà n kh e, lông bung, b ng nh , nhanh nh n.

N u thi u nhi t kéo dài d i 37oC gà n b n ng b ng, th
m t trong c a v tr ng có màu nâu ngà ho c h ng nh t.

ng b a ch y, sau khi n

Khi p, tr ng ph i ch u nhi t
quá th p d i 35 - 36oC kéo dài trong nhi u th i
i m p, thì túi lòng
không co vào
c xoang b ng, gà n b h r n, túi lòng
có màu xanh lá cây.

11


ng 2.3: nh h

ng c a nhi t

Nhi t

nt l

p n tr ng gà


l n

Th i gian kéo dài

(oC)

(%)

(ngày)

35,6

10

-

36,1

50

22,5

36,7

70

21,5

37,2


80

21,0

37,8

88

21,0

38,3

85

21,0

38,9

75

19,5

39,4

50

19,5

Ngu n: Petkova (1978).


2.4.2

nh h

Theo Bùi

ng c a m
c L ng và Nguy n Xuân S n (1999), có hai nh h

ng quan tr ng:

Th nh t: nh h ng b i s bay h i c a n c t tr ng. Ph n l n trong th i gian p
bay h i n c t tr ng ph thu c tr c ti p vào
m t ng i c a máy p. N u
m trong máy t ng, thì l ng n c bay h i t tr ng gi m và ng c l i. Khi bay
i làm cho kh i l ng tr ng gi m.
Trong nh ng ngày u p tr ng, c n làm gi m bay h i n c trong tr ng các ch t
dinh d ng c a lòng tr ng và lòng
d hòa tan, cung c p cho phôi phát tri n và
làm gi m t l ch t phôi. Vì v y
m t ng i trong máy ph i duy trì m c quy
nh, gi m
bay h i n c trong tr ng.
Gi a quá trình p (sau m i ngày p), l
m t ng i trong máy cao h n, ch
quá trình trao i ch t c a phôi).

ng n c trong tr ng b t d n, cho nên
bay h i n c n i sinh (n c t o ra trong


Vào cu i th i kì p (sang máy n ), phôi ã phát tri n hoàn toàn thành gà con, trong
tr ng c n
m
gà con d n . Cho nên
m t ng i trong máy cao h n
so v i các giai
n p khác, m c ích làm gi m
bay h i n c trong tr ng. N u
lúc này
m trong máy th p h n so v i quy nh s làm gà ch t trong tr ng.
12


m trong máy giai
n gà con chu n b n ph i m b o 86 - 95,50F hay 75 80%. N u cao h n m c yêu c u, gà n ch m, lông t.
Th hai:
u ch nh s t a nhi t c a tr ng ph thu c vào t ng giai
n p. Trong
n a u c a chu kì p nhi t
c a tr ng ch b ng ho c th p h n nhi t
c a không
khí trong máy p, vì tr ng m i vào ch thu nhi t. Lúc này tr ng b m t nhi t do s
bay h i n c (n c bay h i làm thu nhi t c a tr ng). Vì v y
m cao trong nh ng
ngày u s làm gi m bay h i n c, góp ph n gi nhi t, ng th i làm n c trong
tr ng b c h i t t .
Vào n a sau c a chu kì p tr ng, do quá trình trao i ch t c a phôi t ng, tr ng s n
sinh nhi t nhi u. M t ph n nhi t này dùng vào làm bay h i n c. Nhi t
c a
tr ng, nh t là nh ng ngày cu i c a chu kì p cao h n so v i nhi t

không khí
trong máy p. Vì v y trong nh ng ngày cu i cùng này ( máy n ) ph i t ng
m
trong máy
hút b t nhi t
c a tr ng, làm h nhi t
trong tr ng và trong máy
p.
Khi m
trong máy v t quá yêu c u (quá 80%) gà n b y u, ít ho t ng, lông
gà b dính b t r n và h u môn, màu lông vàng m, m và chân nh t nh t. Gà con
b b ng to và n ng. Sau này nuôi gà ch m l n, t l ch t cao.

Hình 2.3: Tr ng

2.4.3

nh h

ng c a

ng n n trong

p

thông thoáng

Khái ni m:
thông thoáng là t c
hút không khí s ch ngoài vào và t c

y
không khí b n (ch a nhi u CO2, H2S…), khí nóng trong máy ra ngoài.
mb o
thông thoáng khí là m b o cung c p l ng oxi c n thi t cho phôi hô h p và phát
tri n, ng th i lo i khí c CO2.
N u n ng
hàng lo t.

CO2 v

t cao, n ng

khí O2 gi m c ng có th làm cho phôi ch t

13