TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

VÕ TH DI M

NH H
NG C A VI C CUNG C P CÁC PH PH M
TH C N
U CÁ, CÀ CHUA VÀ CÁM
N T NG
TR
NG C A GÀ TA T 5- 15 TU N TU I

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2012
1


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

NH H
NG C A VI C CUNG C P CÁC PH PH M
TH C N
U CÁ, CÀ CHUA VÀ CÁM
N T NG
TR
NG C A GÀ TA T 5- 15 TU N TU I

Giáo viên h ng d n:
ThS. Ph m T n Nhã

Sinh viên th c hi n:
Võ Th Di m
MSSV: 3082659
p: CNTY K34

n Th , 2012
2


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

VÕ TH DI M


NH H
NG C A VI C CUNG C P CÁC PH PH M
TH C N
U CÁ, CÀ CHUA VÀ CÁM
N T NG
TR
NG C A GÀ TA T 5-15 TU N TU I

C n Th , ngày tháng
n m 2012
CÁN B H
NG D N

C n Th , ngày tháng
DUY T B MÔN

n m 2012

ThS. Ph m T n Nhã

C n Th , ngày tháng
n m 2012
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

n Th , 2012
3

NG D NG



I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình bày
trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai công b trong b t k công trình lu n v n
nào tr c ây.
Tác gi lu n v n

VÕ TH DI M

4


IC MT
t c ai trong chúng ta u mong mu n sau khi ra tr ng có
c m t ngh nghi p và
ng lai v ng ch c, tôi c ng v y. Ch ng
ng b n n m i h c th t khó kh n, th thách,
nh ng k ni m vui bu n,… ó s là hành trang, nh ng kinh nghi m mà tôi s mang theo khi
va ch m vào cu c s ng xã h i y nh ng chông gai, c m b y. Có
c thành qu nh ngày
hôm nay tôi vô cùng bi t n n:
Cha m , anh Hai, ã

ng viên, lo l ng và dành t t c nh ng gì t t

p nh t cho tôi.

Cô c v n Nguy n Th Tuy t Nhung là ng i dành nh ng tình c m thân th ng, s lo l ng,
nh ng l i khuyên b o khi chúng tôi g p nh ng khó kh n trong h c t p và cu c s ng.
Th y Ph m T n Nhã, Th y dành h t ni m tâm huy t, s ân c n d y b o, Th y luôn

và giúp
tôi trong su t quá trình th c hi n tài.
Tôi xin g i l i c m n n cô Ngô Th Sáu ã t o m i
quá trình th c hi n tài t i nông h .

u ki n thu n l i cho tôi trong su t

Quý th y cô b môn ch n nuôi, quý th y cô gi ng d y c a Tr
truy n t nh ng kinh nghi m và ki n th c vô cùng quý báu.

ng

i H c C n Th

t l n n a tôi xin c m n n t t c nh ng ng i ã luôn quan tâm giúp
t c n i âu tôi v n kh c ghi nh ng tình c m và công n y.

ã

tôi. Sau này dù

VÕ TH DI M

5

ng viên


TÓM L


C

ánh giá s thích ghi, kh n ng sinh tr ng c a gà ta trong i u ki n th v n
b ng cách t n d ng các ph ph m ch bi n, chúng tôi ti n hành
tài “ nh h ng
c a vi c cung c p th c n ph ph m u cá, cà chua và cám n t ng tr ng c a
gà ta t 5 – 15 tu n tu i”
Chúng tôi ã s d ng các lo i th c n ph ph m nh : u cá, cà chua, cám,… thay
th th c n h n h p và so sánh các nghi m th c v s t ng tr ng và hi u qu kinh t .
Thí nghi m
c ti n hành trên 180 con gà ta, b t u t 5 tu n tu i
c b trí theo
th th c hoàn toàn ng u nhiên v i 2 nghi m th c (NT)
c l p l i 3 l n, m i n v
thí nghi m g m 30 con gà, nuôi theo t p th .
NT1: n th c n ph ph m (5 - 15 tu n tu i) : 63 ngày
NT2: Th c n h n h p Con Cò C235 (6- 13 tu n tu i): 49 ngày
Qua th i gian thí nghi m, chúng tôi ghi nh n k t qu sau:
nghi m th c 1 cho t ng tr ng bình quân trên ngày th p h n nghi m th c 2
(14,65g/con/ngày so v i 19g/con/ngày).
V h s chuy n hóa th c n nghi m th c 1 cao h n nghi m th c 2 (4,62 so v i 3,14)
Nh ng v hi u qu kinh t thì nghi m th c 1 cho l i nhu n cao h n nghi m th c 2
(57% so v i 36%).

6


DANH M C CH

Vi t t t


Vi t

NT

Nghi m th c

DM

V t ch t khô

BSCL

VI T T T

y

ng B ng Sông C u Long

CP

Protein

HSCHTA

H s chuy n hóa th c n

TT

T ng tr ng


TA

Th c n

NXB

Nhà xu t b n

Tp.HCM

Thành ph H Chí Minh

TAHH

Th c n h n h p

7


CL C
Ch

ng 1:

TV N

Ch

ng 2: C


S

Trang
......................................................................................................1

LÝ LU N ............................................................................................... 2

2.1 Các gi ng gà th v

n ch y u

Vi t Nam.................................................................... 2

2.1.1 Gà Ta Vàng ....................................................................................................................2
2.1.2 Gà Tàu vàng ...................................................................................................................2
2.1.3 Gà Nòi............................................................................................................................2
2.1 Gà Ri.................................................................................................................................3
2.1.5 Gà ông T o ..................................................................................................................3
2.1.6 Gà H .............................................................................................................................3
2.1.7 Gà Mía ...........................................................................................................................4
2.2.

c

m c u t o và sinh lý

gia c m ...........................................................................4

2.2.1 M và xoang mi ng ........................................................................................................5

2.2.2 Th c qu n và di u ..........................................................................................................5
2.2.3 D dày ............................................................................................................................5
2.2.4 Ru t................................................................................................................................5
2.3 Thu n l i và khó kh n trong ph

ng pháp nuôi gà th v

n .......................................6

2.3.1 Thu n l i ........................................................................................................................6
2.3.2 Khó kh n ........................................................................................................................7
2.4 K thu t nuôi ...................................................................................................................7
2.4.1 nh h

ng c a

2.4.1.1 Nhi t
2.4.1.2 m

u ki n khí h u....................................................................................7

.......................................................................................................................7
..........................................................................................................................8

2.4.1.3 Ánh sáng......................................................................................................................9
2.4.1.4 Chu ng tr i và
2.4.2 Nhu c u dinh d

u ki n ch n th ................................................................................9
ng


i v i gà ..................................................................................... 11

2.4.2.1 Glucid........................................................................................................................ 11
2.4.2.2 Protein ....................................................................................................................... 12
2.4.2.3 Vitamim..................................................................................................................... 12
2.4.2.4 Khoáng ..................................................................................................................... 12
2.4.2.5 N

c.......................................................................................................................... 12

2.5 K thu t ch m sóc và nuôi d

ng gà th v

n ............................................................ 13

2.5.1 Ch n gà con.................................................................................................................. 13
8


2.5.2 K thu t ch m sóc ........................................................................................................ 13
2.5.2.1 Giai

n úm ............................................................................................................. 13

2.5.2.2 Giai

n nuôi th t ..................................................................................................... 13


2.5.2.3 K thu t nuôi d

ng .................................................................................................. 14

2.6 Cám ........................................................................................................................ . ...... 14
2.7 Cà chua .......................................................................................................................... 15
2.8 Ph ph m cá bi n ......................................................................................................... 16
2.9 Qui trình v sinh phòng b nh .......................................................................................17
2.9.1 V sinh phòng b nh .............................................................................................. . ...... 17
2.9.2 Qui trình phòng b nh. ......................................................................................... . ...... 17
CH

NG 3: PH

3.1 Ph
3.1.1

NG TI N – PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ................................. 19

ng ti n thí nghi m ................................................................................................ .19
a

m thí nghi m .................................................................................................... .19

3.1.2 Th i gian thí nghi m..................................................................................................... 19
3.1.3

it


ng thí nghi m. ................................................................................................... 19

3.1.4

u ki n t nhiên và

u ki n ch n th t i nông h ..................................................... 19

3.1.4.1

u ki n t nhiên...................................................................................................... 21

3.1.4.2

u ki n ch n nuôi t i nông h ................................................................................. 21

3.1.5 Th c n, n

c u ng và thu c thú y ........................................................................... 21

3.1.5.1 Th c n...................................................................................................................... 21
3.1.5.2 N

c u ng ................................................................................................................. 22

3.1.5.3 Thu c thú y................................................................................................................ 23
3.2 Ph

ng pháp thí nghi m .............................................................................................. 23


3.2.1 B trí thí nghi m...........................................................................................................23
3.2.2 Quy trình ch m sóc và nuôi d

ng................................................................................ 23

3.2.2.1 Giai

n úm ............................................................................................................. 23

3.2.2.2 Giai

n nuôi thí nghi m .......................................................................................... 24

3.3 Quy trình phòng b nh ................................................................................................... 24
3.4 Các ch tiêu theo dõi ......................................................................................................25
3.4.1 T c
3.4.2 Tr ng l

m c lông........................................................................................................... 25
ng gà và t c

t ng tr ng àn gà qua các tu n tu i (g/con) ........................... 25

3.4.3 H s chuy n hóa và t l hao h t ................................................................................. 25
3.4.3.1 H s chuy n hóa....................................................................................................... 25
3.4.3.2 T l hao h t.............................................................................................................. 26
9



3.5 Hi u qu kinh t ............................................................................................................ 26
3.6 Ph
CH

ng pháp x lý s li u ............................................................................................. 26
NG 4: K T QU VÀ TH O LU N....................................................................... 27

4.1 T c

m c lông ............................................................................................................ 27

4.2 Tr ng l

ng và t c

t ng tr ng cùa gà qua các tu n tu i (g/ con) .......................... 27

4.3 Tình hình d ch b nh và t l hao h t ............................................................................33
4.4 Hi u qu kinh t ............................................................................................................33
CH

NG 5: K T LU N VÀ

NGH .......................................................................... 35

5.1 K T LU N ................................................................................................................... 35
5.2

NGH ...................................................................................................................... 35


TÀI LI U THAM KH O...................................................................................................36

10


DANH M C HÌNH
Trang
Hình 2.1 Gà Ta Vàng ..............................................................................................................2
Hình 2.2 Gà Tàu Vàng.............................................................................................................2
Hình 2.3 Gà Nòi ......................................................................................................................2
Hình 2.4 Gà Ri ........................................................................................................................3
Hình 2.5 Gà ông T o ............................................................................................................3
Hình 2.6 Gà H ......................................................................................................................3
Hình 2.7 Gà Mía......................................................................................................................4
Hình 2.8 H tiêu hóa c a gà.....................................................................................................5
Hình 3.1 T ng quan chuông nuôi gà t i nông h ....................................................................20
Hình 3.2 K t c u l ng úm gà con...........................................................................................20
Hình 3.3 Ph ng pháp b trí d ng c ch n nuôi trong chu ng nuôi ....................................... 21
Hình 3.4 Gà con
c úm trong chu ng ................................................................................ 24
Hình 3.5 Gà ngoài sân v n ............................................................................................... 24

11


DANH M C B NG
Trang
ng 3.1 Công th c kh u ph n và thành ph n d ng ch t c a kh u ph n thí nghi m....... .....
21
ng 3.2 Thành ph n hóa h c c a cac th c li u trong thí nghi m .....................................22

ng 3.3 Thành ph n dinh d ng c a th c n h n h p con cò C225 ................................22
ng 3.4 Thành ph n din h d ng c a th c n h n h p con cò C235 ...............................22
ng 4.1 Tr ng l ng gà t 0- 4 tu n tu i (g/con) ............................................................27
ng 4.2 H s chuy n hóa th c n, t ng tr ng trong giai
n úm t 0- 4 tu n tu i (g/con/
ngày)
..............................................................................................................28
ng 4.3 H s chuy n hóa và t ng tr ng c a hai nghi m th c t 6- 15 tu n tu i(g/con/ ngày)
30
ng 4.4 H ch toán kinh t c a gà trong giai
n thí nghi m .........................................33

12


DANH M C BI U

Trang
n úm ............................. 29

Bi u

4.1 H s chuy n hóa th c n qua các tu n tu i và giai

Bi u
Bi u

4.2 T ng tr ng c a gà qua các tu n tu i và giai
n úm .......................................... 29
4.3 Tr ng l ng u và tr ng l ng cu i trong thí nghi m ....................................... 31


Bi u
Bi u

4.4 T ng tr ng c a hai nghi m th c..........................................................................31
4.5 H s chuy n hóa c a hai nghi m th c .............................................................. 32

13


CH

NG 1:

TV N

Trong ch n nuôi gia súc gia c m hi n nay r t a d ng và phong phú v i nhi u hình
th c khác nhau song v i m c ích chung là mang l i hi u qu kinh t và n ng su t
cao. Trong ch n nuôi công nghi p ng i ta th ng s d ng th c n h n h p
c ch
bi n t các nhà máy ch bi n th c n, ngu n dinh d ng n nh nh ng i l i là giá
thành s n ph m cao. Trong ch n nuôi nông h ng i ta th ng dùng các ngu n ph
ph m nông nghi p nh : lúa, b p, khoai lang, khoai mì, t m, cám,... c ng mang l i hi u
qu kinh t áng k . Nh ng hi n nay các ngu n th c n này có giá thành t ng i
cao làm cho ng i ch n nuôi l i nhu n th p.
Xu h ng c a ng i ch n nuôi
ra là s d ng ngu n th c n nào ó có giá thành
th p và ít nh h ng n sinh tr ng và phát tri n c a gia súc gia c m. T xu h ng
ó chúng tôi nh n th y r ng: u cá, cà chua, cám,… là ngu n th c li u có giá thành
ng i r so v i ngu n th c n k trên.

c s ch p thu n c a B m n ch n nuôi
chúng tôi ti n hành th c hi n
tài: “ nh h ng c a vi c cung c p các ph ph m
th c n u cá, cà chua và cám n t ng tr ng c a gà ta t 5- 15 tu n tu i ” thí
nghi m
c th c hi n theo nguyên t c thay th d n th c n h n h p b ng các ph
ph m nh : u cá, cà chua, cám,.. gi m chi phí th c n h n h p, mang l i hi u qu
kinh t cho ng i ch n nuôi.
M c tiêu
tài: s d ng các th c n ph ph m thay th th c n h n h p và so sánh
kh n ng t ng tr ng c a các nghi m th c.

14


CH

NG 2: C

2.1 CÁC GI NG GÀ TH V

S

LÝ LU N

N NUÔI CH Y U

VI T NAM

2.1.1 Gà ta vàng

Gà có s c lông thay i tu theo a ph ng nh ng ph bi n nh t hi n nay là s c lông
màu vàng r m và vàng nâu có m en c , cánh
và uôi. t bi t con tr ng có màu s c s và vàng
.
Gi ng gà này nh cân,
tu i tr ng thành con
tr ng n ng 1,8- 2 kg con mái n ng 1,2- 1,5 kg kh
ng sinh s n th p. M i n m sinh s n 9- 10 l a m i
l a kho ng 10- 12 tr ng bi t p và nuôi con r t
khéo, kh n ng tìm m i t t. (Lê Thanh H i và ctv,
1995).
Hình 2.1: Gà ta vàng

2.1.2 Gà tàu vàng
Gà tàu vàng có nhi u màu s c lông do b lai t p
nhi u nh ng ph bi n là màu vàng và màu s m có
m en c , cánh, uôi, chân và da có màu vàng
và có t m vóc l n h n gà Ri, gà có lông m c t
c ng chân n ngón chân, a s gà có màu en.
Tiêu t n th c n cho m i kg tr ng l ng c th (kg
th c n/ kg tr ng l ng) cho giai
n 0- 8 tu n
tu i là 3- 3,1. T l nuôi s ng 1- 8 tu n tu i là
95%. N ng su t nuôi th t 6 tháng bình quân t t

1,5- 2 kg, giai
n tr ng thành con tr ng t 3kg,
Hình 2.2: Gà tàu vàng
con mái t t 2- 2,2 kg. S n l ng tr ng 100- 120
qu /con / n m, tr ng l ng tr ng 45- 50g. Tu i b t u

6 tháng tu i. (Lã Th Thu
Minh, 1998).
2.1.3 Gà nòi
Gi ng gà này th ng
c ng i dân nuôi v i m c
ích ch i tuy nhiên nó c ng
c s d ng lai
t o các gi ng gà khác nh : gà tàu vàng nh m m c
ích t o con lai
nuôi th t ngo i hình gà có t m
vóc cao to, ch c kho , lông có màu vàng chu i l a
xám en xen l n v i v t xanh bi c, da
th t ch c.
tu i tr ng thành con tr ng n ng 3- 4kg, con mái
Hình 2.3: Gà Nòi

15


2- 2,5 kg, n ng su t tr ng 50- 70 tr ng/
ctv. , 1995).

m tr ng n ng 50- 55g. (Lê Thanh H i và

2.1.4 Gà Ri
Là gi ng gà n i ph bi n nh t. Gà Ri có t m vóc
nh , tu i tr ng thành con tr ng n ng 1,8 – 2,3
kg, con mái n ng 1,2 – 1,8 kg. Gà Ri có dáng
thanh, u nh , m vàng, c và l ng dài, chân nh
màu vàng. Ph bi n nh t là gà tr ng có b lông

màu nâu s m, gà mái lông màu vàng nh t. Gà Ri
thành th c v gi i tính t ng i s m (4,5– 5 tháng
tu i). S n l ng tr ng 90 – 120 qu /mái/n m, kh i
ng tr ng nh (38 – 42g), gà mái có tính p bóng
cao, p tr ng và nuôi con khéo.

Hình 2.4: Gà Ri

Nuôi th t có t c
t ng tr ng ch m, th t th m ngon. Gà Ri thích h p v i nuôi ch n
th ho c bán ch n th ( ng V Bình, 2007).
2.1.5 Gà ông T o
Gà

ông T o có xu t x
vùng Khoái Châu,
ng Yên. Gà ông T o có thân hình to, gà tr ng
tr ng thành n ng 3,8-4,0 kg/con; gà mái n ng 3,03,5 kg/con. Lông màu vàng nh t ho c hung ,
chân to. S n l ng tr ng 60-80 qu /n m, tr ng
n ng 50-55 g/qu (Tr nh Quang Khuê và Nguy n
n Vinh, 2003).

Hình 2.5: Gà ông T o

2.1.6 Gà H
Gà H có ngu n g c t thôn Song H thu c huy n
Thu n Thành t nh B c Ninh. T m vóc, hình dáng
và màu s c c a gà H t ng t gà ông T o.
tu i tr ng thành con tr ng n ng 3,5 – 4 kg, con
mái n ng 3 – 3,5 kg. Gà mái

tr ng mu n, s n
ng tr ng 50 – 60 qu /mái/n m, tr ng to (50 –
60 g), t l p n th p, gà mái p tr ng và nuôi con
v ng (

ng V Bình, 2007).
Hình 2.6: Gà H

16


2.1.7 Gà Mía
Gà Mía có ngu n g c t thôn
ng Lâm
thu c huy n Ba Vì t nh Hà Tây. Gà Mía có
t m vóc t ng i to, mào n (mào c ),
con tr ng có lông màu en, con mái màu
nâu s m và có y m l n.
tu i tr ng
thành con tr ng n ng 3 – 3,5 kg, con mái
n ng 2 – 2,5 kg. Kh n ng sinh s n th p: gà
mái
tr ng mu n, s n l ng tr ng 55 – 60
qu /mái/n m, kh i l
(

2.2

ng tr ng 52 – 58g


Hình 2.7: Gà Mía

ng V Bình, 2007).

C

M C U T O VÀ SINH LÝ

GIA C M

quan tiêu hóa c a gia c m khác bi t r t nhi u so v i ng v t có vú. C u t o t ng
quát b máy tiêu hóa c a gia c m bao g m các b ph n ch sau: m , xoang mi ng,
h u, th c qu n, di u, d dày tuy n, d dày c , ru t non, ru t già và l huy t.

Hình 2.8: H tiêu hóa c a gà

2.2.1 M và xoang mi ng
Gia c m có m
c b c b i m t l p s ng có c u t o
nh n thích ghi cho vi c m r a l y th c n trên c n.

c bi t tùy theo loài.

gà m

Xoang mi ng: trong xoang mi ng có l i và m t h th ng tuy n n c b t r t phong
phú và ph c t p h n ng v t có vú. Tuy n n c b t ti t ra n c b t nh ng trong ó
không có enzyme tiêu hóa tinh b t. Tác d ng c a n c b t là làm tr n d nu t th c
n, th m t th c n.


17


2.2.2 Th c qu n và di u
Th c qu n: ng th c qu n dài, tr c khi
vào xoang ng c nó
c phình to thành
m t cái túi g i là di u, sau ó tr l i nh ng th c qu n bình th ng
vào d dày
tuy n. Trên niêm m c su t ng th c qu n và di u có r t phong phú tuy n n c nh n.
Nh d ch nh n ti t ra nhi u mà r t tr n
gia c m d nu t th c n v i th c qu n r t
dài c a chúng. Hình thái gi a th c qu n và di u gà r t d phân bi t lúc no c ng nh
lúc ói.
Di u: có nh ng ch c n ng sinh lý quan tr ng nh d tr và i u ti t l ng th c n i
trong ng tiêu hóa, ti t ra d ch di u th m t làm m m th c n, di u còn ti t ra s a
di u nuôi con nh b câu.
2.2.3 D dày
D dày tuy n: n m tr c d dày c , có dung tích r t nh . Th i gian th c n d ng l i
d dày tuy n c ng r t ng n. D dày tuy n ti t ra HCL và enzyme pepsin
b t u
tiêu hóa protein. Th c n i qua ây
c th m
t b i d ch v và ti p t c
c
chuy n xu ng d dày c
tiêu hóa ti p.
D dày c : d dày c th ng
c g i là m , có dung tích l n h n d dày tuy n.
Trong niêm m c d dày c có lót b i l p t bào s ng hóa r t c ng

ch ng l i s va
p, xay xát khi m nghi n th c n. Ph n d i c a l p t bào này là l p t bào t ng
sinh thay th cho l p t bào bên trên b bào mòn. Trên b m t c a l p t bào này có
nhi u gai nh nhô lên làm cho niêm m c tr nên nhám. Ng i ta g i gai nh này là
“r ng m ”. D i kính hi n vi m i “r ng m ” có m t tuy n nh n r t nh
c nh. Qua
kh i l p t bào t ng sinh thì có mô c r t phát tri n, màu
s m. Nh có h th ng c
này giúp cho m co bóp r t m nh, nghi n nát th c n chu n b chu k co bóp có thay
i.
giúp cho vi c nghi n th c n, loài chim th ng n nh ng h t s i granit. N u
thi u s i thì làm gi m kh n ng tiêu hóa th c n h t trên 10%. Khi gà n nhi u x
ho c n ni-lông thì s i giúp nghi n nát nhanh h n, gà tiêu th th c n nhi u h n.
2.2.4 Ru t
Ru t non: là m t ng dài có o n r ng h p khác nhau và chia làm 3 o n: tá tràng,
không tràng và h i tràng. D i tác d ng c a các lo i enzyme t d ch v , d ch ru t,
d ch t y và d ch m t do gan ti t ra, ph n l n các ch t dinh d ng nh : carbohydrate,
protein, lipid
c tiêu hóa và h p thu. Nh ng mãnh th c n còn c ng ch a
c
nghi n k
c a ng c l i d dày c nh nhu ng ng c c a ru t non
d dày
nghi n ti p. Vì l ó nên niêm m c c a d dày c có màu vàng c a m t. Th i gian
tiêu hóa c a ru t non kho ng 6- 8 gi .
Ru t già: chia làm 3 ph n manh tràng, k t tràng và tr c tràng. Manh tràng có c u t o
thành 2 nhánh i x ng r t phát tri n, ch ti p giáp gi a ru t non và ru t già có van

18



g i là van h i manh tràng
không cho th c n i ng c t ru t già lên ru t non.
manh tràng có quá trình lên mem vi sinh v t, m t ph n ch t x c ng
c tiêu hóa
ây. gà ch tiêu hóa
c 1% ch t x , Protein ch a
c tiêu hóa ru t non, xu ng
ây c ng
c vi sinh v t lên men th i và s n sinh nhi u ch t c. Ngoài ra manh
tràng còn có quá trình t ng h p vitamin nhóm B, c bi t là B12. K t tràng có tác d ng
nhu ng ng c a ch t ch a lên mang tràng và t manh tràng xu ng tr c tràng
i vào l huy t, quá trình h p thu ch t khoáng và n c
ây t ng i m nh.
L huy t: có c u t o g n nh m t cái túi, có các c a
vào nh ru t già, hai ng d n
ni u,
ng sinh d c. Phân và n c ti u n m l huy t m t th i gian,
ây có quá
trình h p thu mu i và n c. Vì v y làm cho phân gia c m
c khô i. N c ti u
c ng b cô ng l i thành mu i urate sinh ra nhi u làm cho phân có màu tr ng nhi u,
n u cho n thi u protein thì phân có màu en nhi u (
ng Thanh Liêm, 2003).

2.3 THU N L I VÀ KHÓ KH N TRONG PH
N

NG PHÁP NUÔI TH


2.3.1 Thu n l i
Vài n m tr l i ây, ch n nuôi gà gi ng a ph ng, c m t s gi ng gà th v n m i
lai t o hay nh p n i, phát tri n khá m nh vì có hi u qu kinh t cao. Trong nh ng n m
g n ây, gà th v n ti p t c kh ng nh ch
ng c a mình trong n n s n xu t nông
nghi p b n v ng v i nh ng u th sau:
V n u t vào s n xu t ít, quay vòng v n nhanh, chu ng tr i, d ng c ch n nuôi n
gi n, có th t n d ng tre n a,…phù h p v i
u ki n kinh t c a i b ph n nông
dân
Chi phí th c n ít, do t n d ng
c ph ph m nông nghi p (cà chua, m n, d a h u,
u cá,…) th c n th a và do gà t ki m n thêm
c th c n: sâu b , giun, d , rau
c xanh,…
Th tr ng tiêu th càng r ng l n do ch t l ng s n ph m h p v i kh u v và th hi u
ng i tiêu dùng trong n c và nhi u n c khác.
Gà ta bao gi c ng bán
c cao giá h n gà công nghi p 30- 40%, 5000- 7000
ng/kg ( ng Th H nh, 1999)
Chu kì s n xu t ng n, s n ph m a d ng, ch n nuôi gà h gia ình v i quy mô nh d
thích ng v i tình tr ng cung c u trên th tr ng bi n ng theo ki u làn sóng. H gia
ình có i u ki n t ng thu nh p nh m trang trãi các chi tiêu c n thi t th ng xuyên
ho c t xu t
ào V n Huy n, 1999).
Gà th v n có s c
kháng b nh t t và phù h p môi tr ng t t h n các gi ng gà
công nghi p cao s n, c n ít thu c kháng sinh h n. Nên gi ng
c ch n t g c và v


19


sinh môi tr ng
c t t, gà th v n s là ngu n “th t s ch” ph c v ng
ngoài công tác t i Vi t Nam và nông dân c n c.

in

c

Trong m i t ng tác gi a tr ng tr t và ch n nuôi. Gà th v n góp ph n to l n mà ta
ch a bi t y . Gà b t sâu b cho v n cây, cung c p ngu n phân h u
áng k
cho cây tr ng (m i con th i 60- 70 kg phân/ n m, ch a k ch t n chu ng), ( ng
Th H nh, 1999).
2.3.2 Khó kh n
Song song v i nh ng thu n l i có
c, vi c nuôi gà th v
kh n mà ng i ch n nuôi th ng g p ph i.

n c ng g p không ít khó

àn gia c m phân b không u,
c nuôi nhi u vùng núi và trung du phía B c,
vùng
ng B ng Sông H ng và
ng B ng Sông C u Long. Ch n nuôi gà th v n
còn n ng tính t n d ng, quy mô nh . Tuy nhiên, n u gi i quy t
c vi c tiêu th s n

ph m n nh, thì ti m n ng phát tri n ch n nuôi gà th v n, k c gà ch t l ng cao,
s có u ki n phát tri n nhanh m nh ( oàn Xuân Trúc, 1999).
“D ch toi gà” v i t l ch t r t cao ã gây thi t h i l n cho phát tri n toàn dân và thua
thi t v kinh t . Vì v y, s thành b i c a ch tr ng phát tri n ch n nuôi gà tùy thu c
vào vi c phòng ch ng “d ch toi gà”, ( ào V n Huy n, 1999). Gà th v n có s c
kháng khá, nh ng v n b lây nhi m b nh, do khó th c hi n cách ly. T i vùng xa, nuôi
gà quy mô nh th ng không th c hi n chích ng a d ch b nh, ã làm gi m hi u qu
ch n nuôi gà th v n ( ng Th H nh, 1999).
Nông dân c n
c chính quy n và các t ch c giúp
v v n và k thu t (h tr
gi ng, thu c thú y, h ng d n k thu t ch n nuôi, phòng b nh,…) nuôi gà th v n
t hi u qu cao. Trong th c t , nhi u gia ình gi l i gà th t th ng ph m s n xu t
gà con bán gi ng, th m chí không i gà tr ng, b i v y, d n d n gà tr ng này trong
dân b phân ly, do c n huy t n ng su t gi m. M c khác, trong lúc có c n s t gà con
vùng nào ó, m t s lái buôn gà l i d ng s thi u hi u bi t c a nông dân a gà t p
không ch n l a vào ( ng Th H nh, 1999).
Vi khu n gây b nh lây lan nh vào nh ng v t trung gian: Ph ng ti n ch gà, áo
qu n, giày ng, chó mèo, chu t chim,… các nông h th ng nuôi các gia c m khác
nhau trong cùng m t tr i là nguy c bùng n d ch b nh (theo tài li u c a USGC).
2.4 K thu t nuôi
2.4.1 nh h

ng c a

u ki n khí h u

2.4.1.1 Nhi t
Nhi t
là y u t quan tr ng nh t trong các y u t c a môi tr ng. Nó luôn g n li n

v i i s ng c a gà, thân nhi t c a gà r t cao so v i các gia súc khác: 41-42 0C, không

20


có tuy n m hôi nên gà r t nh y c m v i
c a th i ti t bên ngoài.

u ki n ti u khí h u, v i nh ng thay

i

N u nhi t
thay i ít, di n bi n t t không gây tác h i mà có khi có tác d ng nh
m t kích thích có l i, tr ng h p bi n i t ng t, biên
dao ng l n, v t xa gi i
h n bình th ng s gây tác h i tr c ti p hay gián ti p n gà (Võ Bá Th , 1996).
Tr ng h p nhi t b t th ng quá th p hay quá cao thì gia c m con y u t. S c t ng
tr ng kém, kh n ng tiêu th th c n cao. T l nuôi s ng th p. N u nhi t
thay
0
i ít so v i bình th ng (kho ng 2 C) thì nói chung không nh h ng n s n ph m
phát d c c a chúng ( ào
c Long và ctv., 1980).
2.4.1.2
m

m

không khí là h i n c có trong không khí. Ch s

ng i và m
tuy t i.

o m

không khí có m

m
t ng i: là t l (%) gi a s gram h i n c có trong 1m3 không khí m t
nhi t
xác nh (t c m tuy t i) và s gram h i n c t i a có trong 1m3 không
khí y khi trang thái bão hòa.
m
nh.

tuy t

i: là s gram h i n

c có trong 1m3 không khí

m t nhi t

xác

m

và nhi t
chu ng gà th ng có liên quan v i nhau, n u nhi t
cao và

m
cao làm gi m s thoát h i n c và to nhi t gây cho gà khó th , ng th i t o
i u ki n cho m m b nh phát tri n. N c ta th ng có m
không khí r t cao
(trên75%) do ó dùng bi n pháp gi m
m trên h th ng thông gió và gi khô l p
n chu ng là t t nh t.
ng th i gi m m t
nuôi, khai thông c ng rãnh và phát
quang b i r m. m
t ng i c a chu ng nuôi thích h p là 60- 65oC (Lã Th Thu
Minh, 2000).
m
ngoài tr i nh h ng tr c ti p n nhi t
trong chu ng, nh ng trên th c t
m
trong chu ng nuôi bao gi c ng cao h n so v i m
ngoài tr i vì các nguyên
nhân sau:
+

thông thoáng trong chu ng kém.

+ Do s th , s th i h i n
+ Nhi t

c c a gà.

trong chu ng cao t o


u ki n n

c b c h i nhanh.

Gia c m r t nh y c m v i s thay i c a m ,
m quá cao hay quá th p u nh
ng không t t n s c kh e c a chúng.
c bi t
m càng cao nguy hi m h n.
m cao không nh ng gây tác h i tr c ti p lên c th gia c m mà còn t o
u ki n
cho s t n t i và phát tri n c a các lo i m m b nh nh : ký sinh trùng, vi trùng, n m
m c,… Trong ó s nh t là các lo i c u trùng (Võ Bá Th , 1996).
21


2.4.1.3 Ánh sáng
Ch ng trình chi u sáng chi m m t v trí quan tr ng trong ch n nuôi gà con. N u kéo
dài th i gian chi u sáng s làm t ng òi h i v th c n và kích thích cho c th phát
tri n nh ng l i làm gi m hi u qu s d ng th c n. N u làm gi m th i gian chi u sáng
s gây m t hi u qu ng c l i t c là làm gi m nhu c u th c n, gi m t ng tr ng nh ng
l i t ng hi u qu s d ng th c n. S th i gian chi u sáng th ng áp d ng nh sau:
1- 2 ngày

u: 24/24 gi .

3- 7 ngày: 22/24 gi .
Tu n 2: 18- 20/24 gi .
Tu n 3: 16- 18/24 gi .
Tu n 4: 10 -12/24 gi .

Th i gian chi u sáng gi m t t theo ngày tu i v i c ng
chi u sáng 3w/m2 di n
tích n n chu ng.
i v i gà nuôi th t, ban êm chi u sáng 10 gi v i c ng
2
0,5w/m (Lã Th Thu Minh, 2000).
Th c ch t c a vi c nuôi gà th v n là nuôi theo t p tính c a gi ng gà. Gà th ng
c nuôi ch n gi
m t mi n a lý h n ch , nên d thích nghi v i phong th
a
ph ng, thích ng v i cách di ng d o dai. B i b i
ki m m i,… gà v n
c
nuôi theo ph ng th c ngày th v n êm nh t chu ng. Chu ng nuôi c n thi t
nh t gà ban êm, cho gà n thêm th c n hàng ngày (Tr n ình Miên, 1999).
2.4.1.4 Chu ng tr i – i u ki n ch n th
* Chu ng tr i
Chu ng nuôi ph i
c xây d ng n i khu t t t, cao ráo, n n chu ng ph i cao vì gà
không ch u
c m t, n n chu ng ph i cao h n m t t ít nh t là 50 cm (Châu Bá
L c, 1997).
tránh ng n c, tr c khi xây c t chu ng tr i c n ào m ng, rãnh
thoát n c trong khu v c ch n nuôi (H V n Giá 1992).
* Ch n h

ng chu ng

Th ng m a bão t h ng tây h ng nam bay n, gió l nh t ph ng b c th i vào.
Nên h ng chu ng theo h ng ông – Nam không nh ng tránh

c m a bão, mà
ngu n ánh n ng bu i sáng m mà d u, ch a nhi u tia c c tím th ng vào áy chu ng gà
làm khô n n chu ng, v a có tác d ng tiêu di t vi trùng, và giúp cho c th gà t o
c
sinh t D3, r t c n thi t cho s sinh tr ng và h p thu ch t khoáng (Lê Thanh H i và
ctv., 1995).

22


Tuy nhiên trong th c t không ph i b t c
a i m nào ta c ng có th ch n h ng
chu ng thích h p, tu thu c vào a th ta có th xây chu ng gà theo h ng khác và
kh c ph c b ng cách tr ng cây che ch n gió (Bùi Quang Toàn và ctv., 1989).
* Thi t k chu ng gà
Hi n nay ch a có công trình nghiên c u ki u chu ng nuôi gà con
ki u chu ng nào thích h p v i
u ki n c a n c ta, t c là v a r
v a d xây d ng, v a m b o v sinh, v a h n ch
c nh ng
khí h u trong b n mùa thì ki u chu ng ó ch c ch n s thích h p
2000).
Lê Thanh H i và ctv. 1997 khi gi i thi u v nuôi gà th v
chu ng nh sau:

thích h p. Tuy v y
ti n, v a lâu h ng,
u ki n b t l i c a
(Lã Th Minh Thu,


n có khuy n cáo m t ki u

Tuy theo v t li u r ti n s n có
a ph ng nh tre, n a, g , lá, g ch ngói, tôn, gi y
d u,… mà s d ng làm chu ng, tuy nhiên trong i u ki n khí h u nhi t i c a Vi t
Nam, nên s d ng lá d a, lá c , lá cói, tranh, r m r ,… l p mái chu ng gà. M c dù
các lo i này mau h , khó sát trùng, d cho chu t b n n p, nh ng cho gà m v mùa
ông và mát m v mùa hè. Chu ng làm có m t ti n r ng ánh n ng bu i sáng chi u
vào càng nhi u cáng t t. Mái tr c ng n mà cao, mái sau dài mà th p.
Kích th c chu ng nuôi 70 gà giò: b m t 5m, b sâu 2,5 m, phía tr c cao 2m (tính
t n n), phía sau cao 1,4 – 1,5m. N u chu ng gà quá th p, kín mít, không
không
khí l u thông, sinh ra m t, tích t khí c, gà d nhi m b nh. N u chu ng gà c t
cao quá c ng có h i, vào ban êm không khí m trong chu ng b c lên nhanh h n và
không khí l nh bên ngoài tràn vào làm cho gà d b l nh, s ng ph i và có nguy c
b nh t huy t trùng.
Xung quanh chu ng gà
c che ch n b ng các t m mành tre, phên cót ho c phên tre
an. C n l u ý tránh dùng các lo i bao, gi y b ng ni-lông vì các lo i này r t kín làm
cho không khí không l u thông
c. Các t m rèm che này
c g n m t u vào
xung quanh chu ng, ban ngày tr i n ng p, m r ng các t m rèm cho ánh n ng chi u
vào chu ng. Ban êm vào nh ng lúc m a gió, các rèm che
c óng l i gi m và
ch n gió lùa.
Khi c t chu ng gà làm sao ch n ng n
ng i t i c a chó, mèo, ch n, chu t, chim
chóc,… Tuy v y,
ng i ph i thu n ti n cho vi c ch m sóc, cho n, cho u ng, quét

d n v sinh h ng ngày. N n chu ng p t cao 30 – 50cm tu t ng vùng, n n c ng
ho c lát g ch xi- ng,…Tr ch t n chu ng dày 10 – 15cm nh : tr u, d m bào, m c
a,… có th tr n thêm phân trâu bò khô ã
c p nát. M i ngày gà cào b i, tr n
l n v i phân mà nó th i, hoai d n t o ra l p phân x p hút n c, làm khô ráo n n
chu ng. Ngoài ra phân và ch t n chu ng hoai sinh các lo i m c ch a nhi u ch t

23


kháng sinh có tác d ng di t trùng trong chu ng gà. Các lo i sâu b , d , gián a n n p
i l p phân m c này. Hàng ngày gà b i móc ki m th c n, cung c p ngu n m
ng v t và ngu n kháng sinh phòng b nh.
* Khu v

n ch n th

Hi n nay, ph ng th c truy n th ng c a nông thôn Vi t Nam là nuôi gà ch n th t
do ch có th áp d ng
c i v i nh ng vùng nông dân th a th t, t v n r ng.
i v i nh ng vùng t có di n tích gi i h n trong khi mu n có quy mô àn gà l n
n, ng th i có th h n ch
c s lây lan d ch b nh òi h i c n thi t ph i có
ph ng pháp thi t k khu v n ch n th có l i ch n xung quanh
gi i h n di n
tích di chuy n c a àn gà. L i kéo cao 15,2 m
tránh cho gà bay qua t bi t là gà
mái vì b lông c a chúng hoàn thi n s m h n, chúng nh cân h n và vì v y bay gi i
n gà tr ng (Lã Th Minh Thu, 1999).
n th gà có c t i, mát m s h p d n sâu b , trùng, d vào làm ngu n th c n

m ng v t b sung cho gà. C xanh ch a nhi u vitamin và ch t khoáng c ng s là
ngu n dinh d ng b sung cho gà. Trong các lo i c , gà thích h p nh t là c g u.
t o bóng mát trong v n th gà nên tr ng m t s cây n trái nh b i, cam, quýt,…
ánh n ng chi u
c vào chu ng ít nh t 5m.
thu
c hi u qu kinh t cao m i gia
ình c n c vào di n tích v n c a mình
quy t nh s l ng gà nuôi. Các khu
2
n màu m thì m i gà th t c n 4-5m là v a . N u v n quá h p mà nuôi v i m t
cao (0,5-1 m2/ con) thì gà d m p nhi u, ch t c , v n còi t, d b n, ô nhi m và
gà d b b nh (Lê Thanh H i và ctv, 1997).
2.4.2 Nhu c u dinh d

ng

i v i gà

Sau ph m ch t con gi ng, th c n là y u t quy t nh s thành công trong ch n nuôi.
Nó v a là nguyên li u
duy trì s s ng hàng ngày, v a là nguyên li u cho s sinh
tr ng và phát tri n c a c th t o ra s n ph m tiêu bi u cho m i loài m i gi ng, th c
n bao gi c ng chi m m t t l 70 – 80% trong giá thành s n ph m (Lê H ng M n và
Hoàng Hoa C ng, 1999).
th gà có nhu c u các ch t dinh d ng nh các gia súc khác òi h i toàn di n, cân
i, trong ó các ch t c b n glucid, lipid, protein, vitamin, mu i khoáng và n c ph i
y h p lý.
2.4.2.1 Glucid
Glucid cung c p n ng l ng ch y u cho các ho t ng s ng hàng ngày, i l i, n ng ,

hô h p, tiêu hoá, sinh ,…N u trong kh u ph n, l ng glucid cung c p v t quá nhu
c u c a c th thì nó
c d tr l i gan ho c chuy n hoá thành m .

24


2.4.2.2 Protein
Protein là ch t quan tr ng nh t trong c quá trình s ng, sinh tr ng, b o t n nòi gi ng.
Nó óng vai trò ch y u trong vi c c u t o c th gà (da, lông, máu, ph t ng), ch t
m (protein) r t c n thi t cho gia c m t o nên th t, tr ng, giúp cho gà mau l n,
nhi u. Ch t m còn t o nên kháng th
ch ng l i b nh t t. N u không cung c p
m, gà d m t b nh, còi c c, ch m l n,
ít. N u thi u nhi u gà s c n m , n th t
l n nhau ho c m võ tr ng n li n sau khi (
ng Thanh Liêm, 1996)
Ngoài vi c cung c p y
l ng protein thô, gà còn òi h i ph i
và cân ói các
acid amin thi t y u: Methionim, Phenylalanyl, Lysin, Tryptophan, Valin, Leusin,
Arginin, Histidin, Isoleusin, Threonin, Glysin và Glutamid acid (Võ Bá Th , 1996)
2.4.2.3 Viatmin
Vitamin là h p ch t không th thi u
c trong các quá trình ho t ng sinh lý, sinh
hoá c a c th . M i quá trình c n m t vitamin t hi u khác nhau, n u thi u s gây ra
m i quá trình b nh t t (Lê H ng M n và Hoàng Hoa C ng, 1996).
Nhu c u vitamin tuy v i s l ng nh nh ng không v t ch t nào có th thay th
c.
Vi c m b o nhu c u vitamin cho gà là v n

không d th c hi n, vì h u h t các
vitamin thông d ng u r t khó b o qu n. Chúng b phân h y b i tác ng r t nhi u
y u t , t bi t là các y u t khó phòng ch ng nh nhi t , ánh sáng,
m,….(Võ
Bá Th , 1996).
2.4.2.4 Khoáng
Ch t khoáng tham gia c u t o nên m t s b ph n và các h p ch t quan tr ng i v i
th gà: b x ng, v tr ng, trong máu và các d ch th khác, ó là khoáng a l ng
g m các ch t Canxi (Ca), Photpho (P), mu i (NaCl), s t (Fe),…(c n v i s
ng ít):
ng, k m, l u hu nh, coban, Mangan,…
Thông th ng gà thi u khoáng a l ng, t bi t là Canxi, Photpho. Trong kh u ph n
n hàng ngày ph i chú ý b sung b t x ng, b t v sò nh t là v i gà con. Nh ng gà
nuôi th ít b thi u khoáng do chúng t b sung b ng các th c n tìm
c trong thiên
nhiên (Lê H ng M n và Hoàng Hoa C ng, 1996).
2.4.2.5

c

c gi vai trò quy t nh trong i s ng c a gà và các ho t ng khác c a gà nói
chung. Thi u n hàng tu n gà v n có th s ng, nh ng thi u n c 1 – 2 ngày gà s
ch t. Toàn b các ho t ng sinh lý c n thi t cho quá trình s ng c a gà u xãy ra
trong môi tr ng n c. Thi u n c s gây ra nhi u r i lo n nguy hi m trong c th .
Bình th ng, gà c n m t l ng n c b ng 1,5- 2 l n l ng th c n, nh ng ôi khi
nhi t
chu ng lên n 36 – 380C thì n c cung c p ph i b ng 5 l n l ng th c n

25