TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

TR N MINH THÀNH

NH H
NG C A S B SUNG PH PH M
KHOAI LANG K T H P V I BÁNH D U D A
TRONG KH U PH N NUÔI TH TH T

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI THÚ Y

n Th , 2011


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI THÚ Y

Tên

tài:

NH H
NG C A S B SUNG PH PH M
KHOAI LANG K T H P V I BÁNH D U D A

TRONG KH U PH N NUÔI TH TH T

Giáo viên h ng d n:
PGS.TS Nguy n Th Kim ông

Sinh viên th c hi n:

Tr n Minh Thành
MSSV: 3077109
p: CN-TY K33

n Th , 2011


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

NH H
NG C A S B SUNG PH PH M
KHOAI LANG K T H P V I BÁNH D U D A
TRONG KH U PH N NUÔI TH TH T

n th , ngày…...tháng……n m 2011
GIÁO VIÊN H

n th , ngày......tháng......n m 2011


NG D N

PGS.TS NGUY N TH KIM

DUY T B MÔN

ÔNG

NGUY N V N THU

C n Th , ngày…tháng…n m 2011

DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG


I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u k t qu trình bày
trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c công b trong b t c ch ng trình lu n v n
nào tr c ây.
Ng

i th c hi n

TR N MINH THÀNH



IC MT
u tiên tôi xin g i l i cám n
i u ki n cho tôi h c t p.

n gia ình tôi. Cha, m

ã sinh thành, d

Tôi c ng xin chân thành cám n cô Nguy n Th Kim ông ã t n tình h
viên, giúp
và t o m i u ki n tôi hoàn thành lu n v n này.

ng d c và t o
ng d n,

ng

Tôi c ng xin g i l i cám n n các quý th y cô trong B môn Ch n Nuôi, c bi t
cô
Nguy n Th H ng Nhân ã t n tình d y d và giúp
tôi trong th i gian h c t p t i
tr ng.
Tôi xin chân thành cám n th c s Tr ng Thanh Trung và k s
nhi t tình giúp
tôi trong su t th i gian làm thí nghi m.

ng Hùng C

ng


Cu i cùng tôi xin g i l i cám n t t c các b n h c cùng l p, các anh ch em trong tr i th
và phòng thí nghi m ã nhi t tình giúp
tôi hoàn thành lu n v n này.
t l n n a tôi xin chân thành cám n t t c

ã


CL C
Ch

ng 1

Ch

ng 2 C

2.1 S

L

TV N
S

...............................................................................1

LÝ LU N ........................................................................2

C V CON TH ............................................................................... 2


2.2 TÌNH HÌNH S N XU T VÀ Ý NGH A KINH T C A CH N NUÔI
TH ....................................................................................................................... 2
2.2.1 S n xu t và tiêu th th trên th gi i............................................................... 3
2.2.2 Tình hình s n xu t th trong n

c................................................................... 3

2.2.3 Ý ngh a kinh t c a ch n nuôi th ................................................................... 3
2.3 GI NG............................................................................................................. 4
2.3.1 Th California ................................................................................................ 4
2.3.2 Th Newzealand White................................................................................... 4
2.3.3 Th Chinchilla................................................................................................ 4
2.3.4 Các gi ng th
2.4

C

2.4.1 B x

c nuôi

Vi t Nam.............................................................. 4

M SINH H C C A TH ............................................................... 6
ng........................................................................................................ 6

2.4.2 C quan hô h p............................................................................................... 6
2.2.3 C quan tiêu hóa............................................................................................. 7
2.5 VÀI NÉT V TIÊU HÓA TH ...................................................................... 8
2.5.1 S tiêu hóa protein.......................................................................................... 8

2.5.2 X và s bi n d

ng

manh tràng ............................................................... 9

2.5.3 S tiêu hoá tinh b t........................................................................................10
2.6 NHU C U DINH D
2.6.1 Nhu c u n ng l

NG ............................................................................11

ng.......................................................................................11

2.6.2 X và nhu c u x ..........................................................................................12
2.6.3 Nhu c u Protein .............................................................................................14
2.6.4 Nhu c u n

c u ng c a th ............................................................................14

2.7 TH C N C A TH ....................................................................................15
2.7.1 Ph ph m khoai lang (Sweet potato peels) .....................................................15

i


2.7.2 Bánh d u d a (Copra meal) ...........................................................................16
2.7.3 C lông tây (Branchiaria mutica) ...................................................................16
2.7.4 Bìm bìm (Operculia turpethum) .....................................................................17
2.7.5 Bã


u nành (Soya waste)..............................................................................17

Ch

ng 3 PH

3.1

A

3.1.1

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ GHI M .............19

M VÀ TH I GIAN NGHIÊN C U................................................19

a

m....................................................................................................... 19

3.1.2 Th i gian .......................................................................................................19
3.2 PH
3.2.1

NG PHÁP NGHIÊN C U ................................................................. 19
ng v t thí nghi m ......................................................................................19


3.2.2 Th c n thí nghi m........................................................................................19
3.2.3 Máy móc, thi t b ...........................................................................................19
3.3 PH

NG PHÁP TI N HÀNH THÍ NGHI M............................................19

3.3.1 B trí thí nghi m............................................................................................19
3.3.2 Ph

ng pháp ti n hành ..................................................................................21

3.4 CÁC CH TIÊU THEO DÕI..........................................................................21
3.5 PH

Ch

NG PHÁP X

LÝ S

LI U...............................................................22

ng 4 K T QU TH O LU N .........................................................23

4.1 K T QU PHÂN TÍCH THÀNH PH N HÓA H C C A TH C LI U
D NG TRONG THÍ NGHI M.....................................................................23
4.2 K T QU L
NG TH C N VÀ D
NG CH T N VÀO C A TH
NUÔI D

NG .....................................................................................................24
4.3 K T QU T NG TR NG, H S CHUY N HÓA TH C N VÀ HI U
QU KINH T .................................................................................................... 26
4.4 K T QU PHÂN TÍCH THÀNH PH N HÓA H C C A TH C LI U
TH C N S D NG TRONG THÍ NGHI M TIÊU HÓA D
NG CH T ...
...............................................................................................................................28
4.5 K T QU L
NG TH C N VÀ D
NG CH T TIÊU TH TRONG
THÍ NGHI M TIÊU HÓA ..................................................................................28
4.6 K T QU T L TIÊU HÓA D
NG CH T VÀ NIT TÍCH L Y C A
TH TRONG THÍ NGHI M..............................................................................29
ii


Ch

ng 5 K T LU N VÀ

NGH .......................................................31

5.1 K T LU N .....................................................................................................31
5.2

NGH .........................................................................................................31

iii



CÁC CH

VI T T T

Ash: tro
BDD:bánh d u d a
CF: x thô
CP: m thô
CPD: t l tiêu hóa m thô
DCAV: d ng ch t n vào
DCTR: d ng ch t th i ra
DM: v t ch t khô
DMD: t l tiêu hóa v t ch t khô
ME: t ng n ng l ng trao i
FCR: h s chuy n hóa th c n
N: nit
NDF: x trung tính
NDFD: t l tiêu hóa x trung tính
OM: v t ch t h u c
OMD: t l tiêu hóa v t ch t h u c
PPKL: ph ph m khoai lang
TL: tr ng l ng
TLTH: t l tiêu hóa
TLTHDC: t l tiêu hóa d ng ch t
TN: thí nghi m
EDTA: ethylenediaminetetraacetic

iv



DANH SÁCH B NG
ng 1 S

nh h

ng c a môi tr

ng lên thân nhi t c a th ................................... 7

ng 2 Thành ph n hóa h c c a hai lo i phân th .................................................. 8
ng 3 Nhu c u c b n c a th ..............................................................................12
ng 4 Nhu c u duy trì c a th ...............................................................................12
ng 5 Nhu c u dinh d

ng c a th theo th tr ng ...............................................14

ng 6 Thành ph n dinh d

ng ph ph m khoai lang (%) .....................................16

ng 7 Thành ph n dinh d

ng bánh d u d a (%) .................................................16

ng 8 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a c lông tây (%)...................17

ng 9 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d


ng c a bìm bìm (%) .......................17

ng 10 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a bã

u nành ......................17

ng 11 Thành ph n th c li u th c n trong thí nghi m.........................................20
ng 12 Thành ph n hóa h c c a th c n s d ng trong thí nghi m nuôi d ng
(%DM) ...................................................................................................................23
ng 13 L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a th trong thí nghi m nuôi d ng
(g/con/ngày) ...........................................................................................................24
ng 14 T ng tr ng, h s chuy n hóa th c n và hi u qu kinh t th thí nghi m....
...............................................................................................................................26
ng 15 Thành ph n hóa h c c a th c n s d ng trong thí nghi m tiêu hóa d ng
ch t (%DM)............................................................................................................28
ng 16 L ng th c n và d ng ch t n vào c a th trong thí nghi m tiêu hóa
(g/con/ngày) ...........................................................................................................28
ng 17 T l tiêu hóa d

ng ch t và nit tích l y c a th trong thí nghi m..........29

v


DANH SÁCH HÌNH
Hình 1 Th Angora.................................................................................................. 6
Hình 2 Th California ............................................................................................. 6

Hình 3 Th Chinchilla ............................................................................................. 6
Hình 4 Th Newzealand White................................................................................ 6
Hình 5 Bìm bìm......................................................................................................18
Hình 6 C lông tây .................................................................................................18
Hình 7 Ph ph m khoai lang...................................................................................18
Hình 8 Bánh d u d a..............................................................................................18
Hình 9 Bã

u nành ................................................................................................18

Hình 10 B trí thí nghi m nuôi d

ng ....................................................................20

Hình 11 B trí thí nghi m tiêu hóa..........................................................................20

vi


DANH SÁCH BI U
Bi u

1L

ng d

ng ch t n vào c a th trong thí nghi m (g/con/ngày) ...........24

Bi u


2L

Bi u

3 M i liên h gi a t ng tr ng (g/con/ngày) và l

ng ME (MJ/kgDM) n vào ...... 27

Bi u

4 Nit

ng ch t (g/kg W0.75).................. 30

ng CP n vào và t ng tr ng c a th thí nghi m (g/con/ngày) ...................... 26

n vào và Nit tích l y trong tiêu hóa d

vii


TÓM L

C

Ngh ch n nuôi th
n c ta hi n nay ã và ang phát tri n, tuy nhiên các nghiên
u v nh h ng c a s b sung ph ph m khoai lang c ng nh bánh d u d a ch
c th c hi n trên trâu bò, heo và gia c m, ch a có nghiên c u trên th . Xu t
phát t th c t ó nên chúng tôi th c hi n

tài nh h ng c a s b sung ph
ph m khoai lang k t h p bánh d u d a trên kh u ph n nuôi th th . Thí nghi m
m hai giai
n nuôi d ng và tiêu hóa d ng ch t
c b trí theo th th c
hoàn toàn ng u nhiên v i 5 nghi m th c và 3 l n l p l i.
Thí nghi m
c b trí hoàn toàn ng u nhiên v i 5 nghi m th c và 3 l n l p l i.
i n v thí nghi m g m 3 th .
Thí nghi m g m 2 giai
n:
Giai
n thí nghi m nuôi d ng ti n hành trong 4 tháng.
Giai
n thí nghi m tiêu hóa ti n hành trong 6 ngày.
t qu thu
c nh sau:
Thí nghi m nuôi d ng: l ng CP n vào thay i t 8,13g/con n 12,1g/con qua
các kh u ph n. L ng CP n vào th p nh t kh u ph n KL50-BDD10 (8.13%),
cao nh t kh u ph n KL10-BDD30 (14,1%) (P<0,01). N ng l ng trao i ME
ng khi t ng m c
khoai lang và gi m bánh d u d a (P<0,01). T ng t , l ng
DM n vào có xu h ng t ng d n (P<0,01). T ng tr ng (g/con/ngày) cao nh t
kh u ph n KL10-BDD30 (21,7g/con/ngày), th p nh t kh u ph n KL50-BDD10
(18,3g/con/ngày) (P<0,05). HSCHTA thay i t 3,34 n 4,27, th p nh t kh u
ph n LRM60 và cao nh t kh u ph n LRM0.
Thí nghi m tiêu hóa: TLTH DM, OM có xu h ng t ng d n khi t ng l ng bánh
u d a và gi m l ng khoai lang, cao nh t kh u ph n KL10-BDD50 (P<0,01).
Giá tr TLTH CP c ng có khuynh h ng t ng t ng t nh TLTH DM, OM và cao
nh t kh u ph n KL10-BDD50 (84,0%) (P<0,01). TLTH NDF, ADF t giá tr

cao nh t là 67,5% và 63,5% nghi m th c có l ng bánh d u d a cao nh t.
ng nit n vào và nit tích l y t ng d n khi t ng l ng bánh d u d a và gi m
ng khoai lang (P<0,01).
Qua k t qu thí nghi m, chúng tôi nh n th y kh u ph n KL10-BDD50 cho t ng
tr ng, TLTH d ng ch t và hi u qu kinh t cao nh t. Vì v y, trong th c t ,
t
hi u qu cao khi nuôi th t ng tr ng nên s d ng kh u ph n bánh d u d a và ph
ph m khoai lang vào kh u ph n nuôi th th t.

viii


Ch

ng 1

TV N

Theo B Nông nghi p và phát tri n Nông thôn, ch n nuôi n c ta ang ph i i u
i nh ng khó kh n v : d ch b nh, môi tr ng ch n nuôi ngày càng ô nhi m, giá
nguyên li u th c n ch n nuôi ngày càng t ng, h th ng t ch c và n ng l c qu n lý
ch n nuôi còn nhi u b t c p. Ng i ch n nuôi d n chuy n sang xu h ng nuôi
nh ng gia súc ít nhi m b nh, ngu n th c n cung c p cho chúng phong phú, có th
n d ng
c các ph ph m nông nghi p, công nghi p. Trong ó, ch n nuôi th là
mô hình ch n nuôi ti m n ng
phát tri n. Vì th cho th t có ch t l ng t t (giàu
m, ít cholesterol), v n u t nuôi l i th p ( inh V n Bình và Nguy n Quang
c, 1999).
ng B ng Sông C u Long v i

u ki n t nhiên thu n l i nên ngu n th c n
cung c p cho th r t d i dào nh : c lông tây, c m m, c s ,… các lo i dây lá t
nhiên nh : u hoang, bìm bìm… cho n các lo i rau lang, rau mu ng…Trong
nh ng n m tr l i ây, vi c ch bi n và xu t kh u các m t hàng nông s n hoa, c ,
qu sang th tr ng Nh t B n và các n c Châu Âu ang
c y m nh vùng
ng B ng Sông C u Long nh : khóm, chu i,…và c bi t là khoai lang.
ng
hành v i vi c xu t kh u thì vi c th i ra các ph ph m khoai lang các nhà máy ch
bi n v i s l ng l n m i ngày, ph i khô là m t bi n pháp t n tr lâu dài
làm
th c n cho gia súc. Bên c nh ó, vi c ly trích d u d a ã t o ra ngu n ph ph m
bánh d u d i dào. Bánh d u d a là lo i th c li u ch a nhi u m và d u cao r t
thích h p cho vi c b sung vào kh u ph n n c a gia súc.
t n d ng
c hai ngu n ph ph m trên t hi u qu kinh t và nâng cao n ng
su t trong ch n nuôi. ng th i, tìm ra kh u ph n b sung n ng l ng cho th b ng
cách ph i h p t l thích h p gi a ph ph m khoai lang và bánh d u d a. Chúng tôi
ti n hành th c hi n
tài “ nh h ng c a s b sung ph ph m khoai lang k t
p bánh d u d a trong kh u ph n nuôi th th t ”.
i m c tiêu:
- Xác nh m c
t i u c a ph ph m khoai lang k t h p v i bánh d u d a trong
kh u ph n nuôi th .
- Xác nh t l tiêu hóa d
nghi m.

ng ch t (DM, OM, CP, NDF) c a các kh u ph n thí


- Khuy n cáo áp d ng k t qu
tri n ngh nuôi th trong vùng.

t

c

n các h ch n nuôi th

1

góp ph n phát


Ch
2.1 S

L

ng 2 C

S

LÝ LU N

C V CON TH

Theo phân lo i

ng v t th thu c l p ng v t có vú (Mammalia),

g m nh m
(Rodentia),
Leporidae. Th r ng có nhi u lo i khác nhau, hi n nay ch có loài
Oryctolagus Cuniculus
c thu n hoá thành th nhà. Có nhi u gi ng th khác nhau
ã
c phát tri n t th k XVIII, th
c s d ng cho s n xu t th t, lông, ng
t thí nghi m và
c coi nh là m t lo i thú c ng.
Th

c phân lo i d a theo kích th c, tr ng l ng và b lông. Theo tr ng l ng
th , gi ng th nh con có tr ng l ng lúc tr ng thành t 2-3kg, gi ng th t m
trung có tr ng l ng t 4-6kg và gi ng th l n con có tr ng l ng t 6-9 kg. Hai
gi ng th ph bi n
s n xu t th t là th New Zealand and th California vì chúng
c k t h p b i 2 y u t là lông tr ng và t ng tr ng t t, hai gi ng ph bi n s n
xu t lông là th Rex và th Chinchilla c a M .
Nhóm th
Vi t Nam
c du nh p t Pháp vào kho ng t 70-80 n m tr c ây
(Nguy n V n Thu, 2004). Chúng ã
c lai t o gi a nhi u gi ng khác nhau, nên
ã có nhi u hình d ng v ngo i hình th vóc, ph n l n có màu lông tr ng, màu vàng
tr ng m c, ánh b c, khoang tr ng en, tr ng vàng, tr ng xám. Tính a d ng v
gi ng c ng
c th hi n qua màu m t c a chúng. Khi cho ph i hai con th cùng
màu lông, màu m t chúng s cho ra àn con v i nhi u màu lông và màu m t khác
i b m c a chúng.

u này bi u hi n s phân ly và tính pha t p v gi ng c a
th (Nguy n Ng c Nam, 2002). Nhìn chung nh ng gi ng th ang nuôi Vi t Nam
u to v a ph i, tai th ng h i ch V, thân hình ch c ch n nh ng c không v m v ,
ng h i cong hay tròn, b ng to, nuôi con khéo, trong l ng 2,5 – 3,5 kg. Kh n ng
sinh s n t t, m t n m
5 – 6 l a, m t l a 6 con, có kh n ng ch ng ch u t t v i
u ki n khí h u và nuôi d ng n c ta. Tuy có nhi u u
m nh ng do b pha
p nhi u, th nuôi ng i dân không
c ch n l c, nên gi ng ang b thoái hóa
n.
2.2 TÌNH HÌNH S N XU T VÀ Ý NGH A KINH T
TH

C A CH N NUÔI

2.2.1 S n xu t và tiêu th th trên th gi i
Trên th gi i hi n nay có nh ng n c ngh ch n nuôi th r t phát tri n, b ng công
ngh hi n i h nuôi th h ng th t ho c kiêm d ng th t. Th
c nuôi theo m t
th ng khép kín. Công tác gi ng c ng
c làm r t t t. Hi n nay có g n 90 gi ng
th
c nuôi trên th gi i.
Châu Âu ng u th gi i v s n xu t th t th , trong ó Italia là n c có ngành
ch n nuôi th th t phát tri n nh t, n i mà s n xu t th t th tr thành truy n th ng t

2



u nh ng n m 1970. N m 1975, vi c ch n nuôi th ã
c công nghi p hóa và
n n m 1990 ngành ch n nuôi th công nghi p ã phát tri n b n v ng kh p t
c Italia. Do ó, s n l ng th t th
n c này ã t ng v t t 120.000 t n (1975)
lên 300.000 (1990).
Ch n nuôi th
Châu Á phát tri n không m nh, t p trung ch y u các n c nh
Indonesia, Trung Qu c, Thái Lan, Vi t Nam,...Trong ó, ngh ch n nuôi th
Trung Qu c khá ph bi n, ch y u ph c v cho nhu c u tiêu th t i a ph ng.
Hai n c xu t kh u th t th l n nh t trên th gi i là Trung Qu c và Hungary. Th t
th t Trung Qu c
c xu t kh u sang Pháp và m t s n c Châu Âu khác ch
u d i d ng th t ông l nh, m t ph n khác
c xu t kh u tr c ti p sang các
c ang phát tri n. Ph n l n th t th s n xu t ra Hungary
c xu t kh u ra
c ngoài, th tr ng trong n c ch tiêu th kho ng d i 5% t ng s n l ng th t
th s n xu t hàng n m t i n c này.
(Nguy n Chu Ch ng, 2003).
2.2.2 Tình hình s n xu t th trong n
Vi t Nam, ch n nuôi th
u là ch n nuôi nh l .

c

ã có t lâu

i nh ng ch a


c quan tâm nhi u, ch

n m 1995 n nay, ch n nuôi th
Vi t Nam ang phát tri n m nh theo c ch
th tr ng do nhu c u tiêu th th t th trong n c liên t c t ng. Hi n nay, c tính
n c có trên 350.000 con th , mi n B c có g n 200.000 con. Giá bán th th t
ng t 12.000 /kg th h i lên 23.000 /kg n m 2003. ng th i vi c nh p 3 gi ng
th m i có n ng su t cao t Hungary v nuôi nhân thu n t i Trung tâm nghiên c u
dê th S n Tây em l i hi u qu t t, áp ng nhu c u con gi ng th ngo i cao s n
cho s n xu t, nên ã thúc y ngành ch n nuôi th phát tri n m nh trong nh ng
m qua trong ph m vi c n c.
2.2.3 Ý ngh a kinh t c a ch n nuôi th
Th là m t lo i gia súc không n tranh l ng th c v i ng i và gia súc khác, th có
kh n ng s d ng
c nhi u th c n thô xanh trong kh u ph n, t n d ng
c các
ngu n th c n t thiên nhiên c ng nh ph ph m nông nghi p.
Ch n nuôi th có v n u t ban u th p, có th t n d ng các v t li u s n có
làm chu ng tr i cho th . Chi phí mua con gi ng ban u ít so v i các gia súc khác.
Th m n , vòng i s n xu t c a th ng n (nuôi 3-3,5 tháng là gi t th t, 5-6 tháng
t u sinh s n) nên thu h i v n nhanh, phù h p v i kh n ng c a nhi u gia ình.

3


Th t th cân i và giàu ch t dinh d ng h n các lo i th t các gia súc khác, hàm
ng cholesterol r t th p nên th t th là lo i th c ph m u d ng
c b nh tim
ch, c bi t không có b nh truy n nhi m nào c a th lây sang ng i.
Th là m t gia súc r t m n c m v i

u ki n ngo i c nh nên nó
c dùng làm
ng v t thí nghi m, ng v t ki m nghi m thu c và ch vaccin trong y h c và thú
y ( inh V n Bình và Ngô Ti n D ng, 2004).
2.3 GI NG
t s gi ng th

c nuôi ph bi n trên th gi i và Vi t Nam

2.3.1 Th California
ây là gi ng th mang l i hi u qu kinh t cao cho ng i nuôi th ng ph m theo
ng công nghi p. Ngu n g c t California (M ),
c t o thành do lai gi a th
Chinchilla, th Nga và th Newzealand, nh p vào Vi t Nam t Hungari n m 1978
và n m 2000. Chúng có b lông tr ng tuy t nh ng hai tai, m i, uôi và b n bàn
chân có màu tro ho c en, vào mùa ông l p lông en s m h n và nh t d n vào
màu hè. Tr ng l ng tr ng thành 4-4,5kg; con c 3,6-4,5kg, con cái 3,8-4,7kg,
i n m kho ng 5 l a, m i l a kho ng 5-6 con (Nguy n Ng c Nam, 2002).
2.3.2 Th Newzealand White
Có ngu n g c t Newzealand,
c nuôi ph bi n Châu Âu, Châu M ,
c nh p
vào Vi t Nam t Hungari n m 1978 và n m 2000, thu c gi ng th t m trung m n
, sinh tr ng nhanh, thành th c s m, nhi u th t, lông dày, tr ng tuy n, m t h ng,
tr ng l ng tr ng thành t 5-5,5 kg/con. Tu i ng d c l n u 4-4,5 tháng, tu i
ph i gi ng l n u 5-6 tháng, tr ng l ng ph i gi ng l n u 3-3,2 kg/con,
5-6
a/n m, 6-7 con/l a, tr ng l ng con s sinh 50-60 gam/con, t l th t x t 5255% (Chu Th Th m et al., 2006). Gi ng th này thích ng t t v i
u ki n ch n
nuôi gia ình Vi t Nam. Ngoài vi c nuôi thu n ch ng ng i ta còn s d ng chúng

lai kinh t v i th n i t o ra gi ng m i có tính thích nghi và n ng su t cao h n.
2.3.3 Th Chinchilla
n u
c công b
Pháp n m 1913 b i Dybowki.
c t o ra t th r ng và
hai gi ng th Blue Beverens và Hymalyans. Chinchilla
c xem là gi ng th cho
len, nuôi nhi u m t s n c Châu Âu. Gi ng th này có hai dòng, m t có tr ng
ng 4,5-5 kg (Chinchilla giganta) và dòng kia t 2-2,5 kg lúc tr ng thành
(Nguy n Ng c Nam, 2002). Trung bình m i l a
t 6-8 con, kh n ng thích nghi
i
u ki n ch n nuôi khác nhau. Th có lông màu xanh, lông uôi tr ng pha l n
xanh en, b ng màu tr ng xám.

4


2.3.4 Các gi ng th

c nuôi

Vi t Nam

- Gi ng th tr ng Tây Lan Vi t Nam ( Newzealand white
th

Vi t Nam)


c nh p t Hungari n m 1978, n nay sau 10 n m nuôi d ng và ch n l c àn
ã thích nghi t t v i u ki n nuôi d ng và khí h u Vi t Nam. Th màu

lông tr ng tuy n, m t , tr ng l ng tr ng thành 4 – 4,5kg; m t n m 5 – 6 l a,
i l a 5 – 6 con, tr ng l ng s sinh 55 -60g, th con cai s a 550 – 600g, tr ng
ng th lúc 3 tháng n ng 1,8 – 2kg, t l th t x 54 -56%. ây là gi ng th kiêm
ng cho th t và lông da. Hi n nay gi ng th này ngoài vi c nuôi thu n ch ng còn
dùng
lai kinh t v i th n i và t o gi ng m i có hi u qu t t trong s n xu t
(Nguy n Chu Ch ng, 2003).
- Gi ng th

en Vi t Nam

Gi ng th này có xu t x t Trung tâm gi ng th S n Tây – Hà N i. c
mc a
chúng là có màu lông en tuy n, m t en, u nh , mõm nh , c không v m v
nh ng thân hình ch c ch n, th t ngon. Tr ng l ng tr ng thành 3 – 3,5kg, th m n
, m t n m 7 l a, m t l a 6 – 7 con. c
m n i b t c a th này là s c ch ng
v i b nh t t t t h n th xám, thích nghi t t v i u ki n nuôi d ng th p và khí
u n c ta.
- Gi ng th xám Vi t Nam
Gi ng th này có xu t x t Trung tâm gi ng th th t S n Tây – Hà N i,
ct o
ra b ng ph ng pháp lai phân tích và ch n l c qua nhi u th h .
c
mc a
chúng là có màu lông xám tro ho c xám ghi, riêng ph n d i ng c, b ng và uôi
màu tr ng nh , m t en, u to v a ph i, l ng h i cong, tr ng l ng tr ng thành 3

– 3,5kg. Th
kh e, m t n m
6 – 7 l a, m t l a 6 – 7 con. Th có kh n ng
ch u ng v i
u ki n nuôi d ng th p và thích nghi t t v i
u ki n khí h u
c ta.
Hai gi ng th này phù h p v i vi c ch n nuôi gia ình và dùng
lai kinh t v i
th ngo i
nâng cao
c n ng su t l y th t và lông da (Chu Th Th m et al.,
2006).

5


Hình 1 Th Angora

Hình 2 Th California

Hình 3 Th Chinchilla

2.4

C

2.4.1 B x

Hình 4 Th Newzealand White


M SINH H C C A TH
ng

Thông th ng ng i ta phân bi t x ng chính (mình) và x ng ph (t chi) c a
th . Khác h n v i các thú n th t (chó, mèo) th có m t x ng l n. C u trúc t chi
thích h p cho vi c ch y nh y.
u chi tr c c a th ng n, thì chi sau dài vì chi sau óng vai trò ch ch t trong
quá trình y c th v phía tr c và nh y lên. Chi u dài áng k c a các khúc chi
sau (x ng ùi, x ng ùi và x ng c chân) góp ph n vào vi c t ng c ng s co
giãn c a chân. T ng t , h th ng c m nh m c a chi sau (mông, c b p ùi) giúp
th ch y tr n m t cách d dàng b ng cách nh y h n là ch y.
2.4.2 C quan hô h p
Ph i th
c c u t o t nhi u thu , cùng v i tim, chi m h u h t khoang ng c. Ph i
c g n vào c hoành, c này chèn lên s n cu i, phân cách l ng ng c và b ng,
khi ho t ng cho phép hít vào, th ra. Không có c hoành, s không có quá trình
hô h p.
Th r t nh y c m v i ngo i c nh, thân nhi t c a th thay i theo nhi t
môi
tr ng, do th ít tuy n m hôi, c th th i nhi t ch y u qua
ng hô h p. Khi
6


nhi t
không khí t ng cao (350C) kéo dài thì th th nhanh và nông
th i nhi t,
do ó d b c m nóng.
n c ta nhi t

thích h p nh t v i th
kho ng 200
28,5 C (Hoàng Th Xuân Mai, 2005).
ng 1 S

Nhi t

nh h

môi tr

ng c a môi tr

ng ( 0C )

5
10
15
20
25
30
35

ng lên thân nhi t c a th

Thân nhi t ( 0C )

Nhi t

39,3

39,2
39,1
39,0
39,1
39,1
40,5

9,60
14,1
18,7
23,2
30,2
37,2
39,4

tai ( 0C )

(Ngu n: Hoàng Th Xuân Mai (2005))

Th th r t nh , không ti ng ng, ch th y thành b ng dao
bình th ng t n s hô h p kho ng 60-90 l n/phút.

ng theo nh p th ,

2.4.3 C quan tiêu hóa
Th g m th c n nh r ng c a (r ng này t ng tr ng liên t c), r i y sâu vào
khoang mi ng và nghi n b ng r ng hàm v i s h tr c a các c hàm d i r t kh e.
mi ng th c n luôn ng p trong n c b t. ó là giai
n u c a s tiêu hóa.
Tr c khi n khoang b ng n i ch a các c quan tiêu hóa, th c qu n i qua l ng

ng c d c theo l ng v phía khí qu n. Nh t t c các lo i thú n c , manh tràng c a
th
c bi t phát tri n.
Quá trình tiêu hóa kéo dài 4-5 gi . Th c n
c nu t vào th c qu n, v t qua tâm
n d dày, n i có môi tr ng r t axit: pH = 2,2. T i ây th c n
c nhào tr n
và phân hu thành các phân t nh h n. Sau ó nh s co th t c a các c d dày,
th c n ã ng hóa
c chuy n n ru t non.
Tá tràng là n i n i v i tuy n t y và túi m t, n i có nhi u men tiêu hóa
phân hu
các phân t .
ng tràng (ru t chay) và h i tràng: t i ây các phân t dinh d ng
c c th h p
thu. Ph n còn l i c a th c n i qua manh tràng, n i ây có các c ch phân h y
khác nhau tùy thu c th i
m trong ngày: ban ngày t o phân “bình th ng”, khô,
ban êm t o phân dinh du ng manh tràng, m.

7


ng 2 Thành ph n hóa h c c a hai lo i phân th

Thành ph n hóa h c

Phân c ng

Phân m m


t ch t khô (%)
Protein thô (%)
Ch t béo thô (%)
Ch t x thô (%)
Khoáng t ng s (%)
n xu t không m (%)

58,3
13,1
2,60
37,8
8,90
37,7

27,1
29,5
2,40
22,0
10,8
35,1

(Ngu n: Nguy n V n Thu ( 2009))

Th c n ã tiêu hóa i qua h i tràng và manh tràng, vào bu i t i và m t ph n bu i
sáng,
c m t c ch
c bi t ch bi n thành phân dinh d ng, g m th c n m n
và n c, bao quanh b ng m t l p màng nh y. Phân dinh du ng di chuy n v phía
tr c tràng. N i ây, nh

nh t và hình th i c a nó, khi n th có c m giác c bi t
báo hi u là chúng n n i: th có th thu h i phân dinh d ng tr c ti p t i h u môn,
không r i xu ng n n.
Tóm l i, tiêu hóa th c n c a th di n ra vào lúc hoàng hôn và bình minh, nó có th
o phân dinh d ng và h p thu tr c ti p vào bu i sáng t i h u môn, ó là m t th c
n th c th . Hành vi này giúp th ti t ki m n c và s d ng t i a th c n tiêu th
(Hoàng Th Xuân Mai, 2005).
2.5 VÀI NÉT V TIÊU HÓA TH
2.5.1 S tiêu hóa protein
Theo Henschell (1973) nh ng enzym phân gi i protein c a th
c hoàn thi n vào
kho ng 4 tu n tu i và s phát tri n c a nó l thu c ch y u vào s phát tri n c a
tuy n n i ti t và ít nhi u c ng b nh h ng b i kh u ph n.
l tiêu hóa c a th tr ng thành có m i liên h v i ngu n protein (Maertens and
De Groote, 1984). Theo cách này protein n t th c n h n h p và h t ng c c thì
tiêu hóa t t (cao h n 70%) trong khi ó protein ít nhi u có liên k t v i x thì có giá
tr th p h n (55-70%) nh ng cao h n nh ng loài d dày n khác (t l tiêu hóa
protein c a c linh l ng và b t c
heo và gia c m l n l t là 30 và 50%; Just,
Jorgensen, 1985; Green, 1987).
* S bi n d

ng Nit trong manh tràng

+ NH3 là s n ph m chính cu i cùng c a s bi n i Nit trong manh tràng, nh là
t ngu n Nit chính cho s t ng h p protein c a vi sinh v t. Gi ng nh nh ng
ng v t nhai l i, NH3 trong manh tràng n t s bi n d ng c a urê máu (kho ng
25% NH3 trong manh tràng, Forsythe and Parker, 1985) và n t s phân h y th c
n c a kh u ph n. Ngoài ra Nit còn có ngu n g c t s n i sinh c a nh ng vi sinh


8


t manh tràng, làm gia t ng s ho t
1987).

ng phân gi i protein (Makkar and Singh,

+ N ng
NH3 trong manh tràng t 6–8,5 mg/100 ml ch t ch a manh tràng trong
kh u ph n th c t (Carabano et al., 1988), l ng này d ng nh
cho s t ng h p
protein c a vi sinh v t khi so sánh v i ng v t nhai l i (Satter and Slyter, 1974) và
có ý ki n ch ng minh r ng n ng l ng thì gi i h n h n cho s t ng tr ng t i u
a vi sinh v t trong manh tràng (Just, 1983). Trong các tr ng h p này m c dù
NH3 trong manh tràng có th là y u t gi i h n cho s t ng tr ng c a vi sinh v t
thì ngu n urê cung c p không áp ng
c nhu c u (King, 1971, và sau ó
c
xác nh b i nh ng tác gi khác) b i vì urê
c th y phân và h p thu nh NH3
tr c khi n manh tràng d n n gia t ng Nit trong n c ti u. H n th n a s gia
ng NH3 trong manh tràng làm pH cao h n m c t i u và vì th làm t ng nhanh s
xáo tr n tiêu hóa.
* Phân m m và s tiêu hoá protein
+ S óng góp ch y u c a hi n t ng n phân m m nh là m t ngu n d ng ch t
cung c p quan tr ng nh protein. Th n phân m m 1 l n m t ngày, phân m m
c gi l i trong bao t t 6-8 gi ph thu c vào màng bao b o v chúng thoát
kh i s phá v c a quá trình tiêu hoá. Trong khi ó vi sinh v t thì ti p t c quá trình
lên men c a chúng s n xu t ra m t l ng áng k acid lactic. Cu i cùng màng bao

hu i và phân m m i vào s tiêu hoá bình th ng (Griffiths and Davies, 1963).
+ M c dù có m t vài s li u v thành ph n c a acid amin và s óng góp c a phân
m, nó rõ ràng là m t ngu n t t v lysine và methionin là nh ng acid amin
th ng gi i h n trong kh u ph n th . Phân m m c ng là m t ngu n quan tr ng
cung c p vitamin B, K... và có th t n d ng m t s khoáng ch t nh s t. M c dù
vitamin B cung c p có th
cho s s n xu t c a th theo cách nuôi truy n th ng
nh ng c n thi t cung c p thêm vitamin t ng h p và khoáng cho th nuôi t p trung
(Harris et al., 1983).
2.5.2 X và s bi n d

ng

manh tràng

Ngu n n ng l ng cung c p t x th ng th p trong kh u ph n (ít h n 5% t ng
ng l ng tiêu hoá c a kh u ph n). N i ây trung bình x tiêu hoá kho ng 17%
(De Blas et al., 1986).
Tuy nhiên, lo i x
c bi t và hoà tan trong manh tràng
c lên men ch y u b ng
vi sinh v t t o ra acid béo bay h i (VFA). Theo Carabano et al., (1988) thì n ng
ng là m t y u t gi i h n cho s t ng tr ng c a vi sinh v t manh tràng. Acid
propionic
c s n xu t thì r t th p (8% trong t ng s ). V i acid acetic chi m s
ng l n (73%) và cao h n m c
c a acid butyric (17%). Thành ph n c a VFA

9



trong manh tràng thay i r t l n t 34,5 µmol/g DM n 351 µmol/g DM. Tuy
nhiên c ng có th k t lu n r ng các y u t
c c p trên thích h p làm gia t ng
th i gian l u gi th c n trong ru t c ng làm gia t ng thành ph n c a VFA trong
manh tràng, c bi t là acid acetic khi tiêu hoá nhi u x , và acid butyric khi tiêu hoá
ngu n x ít trong kh u ph n (nh h n 14% CF/DM) làm pH trong manh tràng
gi m.
t vài tác gi khác (Borriello and Carman, 1983; Rolfe, 1984; Toofanian and
Hammen, 1986) c ng ch ra s bi n i trong manh tràng và s t ng tr ng c a
nh ng vi sinh v t gây b nh khác t o c h i cho s xáo tr n tiêu hóa. Tuy nhiên
nh ng nghiên c u khác r t c n thi t
hi u
c nh h ng c a kh u ph n v s
bi n d ng c a n ng l ng trong manh tràng. Thành ph n hóa h c c a nh ng th c
n tiêu hóa nhi u h n x có th óng vai trò quan tr ng trong vi c s n xu t VFA.
nh ng t
c u tiên ch ra r ng có m t vài s khác nhau gi a ngu n n ng
ng
c cung c p t x (kho ng 5% n ng l ng tiêu hóa c a kh u ph n) và
ng l ng cung c p t VFA thì kho ng 12-40% c a nhu c u n ng l ng cho duy
trì th tr ng thành (Marty and Vernay, 1984).
2.5.3 S tiêu hoá tinh b t
Do nguyên nhân c a vi c nuôi t p trung, th
c cho n v i dinh d ng cao và vì
th nó bao g m m c
cao c a h t ng c c và tinh b t h n cách nuôi truy n th ng.
Nh ng u này
c ch ng minh b i Cheek and Patton (1980) là vi c t ng s thu
phân ngu n tinh b t trong kh u ph n cùng v i th i gian di chuy n nhanh c a s tiêu

hoá th c n có th là ngu n cung c p tinh b t quan tr ng cho vi sinh v t manh
tràng, gây nên hi n t ng lên men làm t ng nhanh s xáo tr n tiêu hoá.
Wolter, Nouwakpo and Durix (1980) ch ra r ng kho ng 70% tinh b t kh u ph n
n ru t non không qua s phân rã.
u này ch ra r ng pH c a d dày th p làm
cho enzym không n nh. Ngoài ra có kho ng 85% tinh b t
c tiêu hoá tr c
manh tràng v i kh u ph n g m 35% h t ng c c. Th cai s a d ng nh nh y c m
i tinh b t thoát qua ru t sau b i vì h th ng enzym tuy n tu v n còn non n t và
ch phát tri n nhanh t 3-4 tu n tu i. Theo cách này Blas (1986) ã ch ra r ng th
28 ngày tu i thì tinh b t h i tràng kho ng 4% v i kh u ph n g m 30% tinh b t.
Trong khi ó th tr ng thành, giá tr này th p h n 0,5%. S quan sát này là m t
th c t quan tr ng hi u v nh ng xáo tr n tiêu hoá trong su t tu n l
u sau cai
a (28-40 ngày tu i).
Lee et al. (1985) ã ch ra r ng t l tiêu hoá c a tinh b t l thu c vào ngu n c a nó
ng nh cách nuôi d ng. Tuy nhiên Santomas et al. (1987) không th y s khác
nhau v t l ch t, t ng tr ng, t l chuy n hoá th c n, t l tiêu hoá v t ch t khô,

10


t ch t h u c và tiêu hoá protein khi s d ng kh u ph n l n h n 33% c a nh ng
t ng c c khác nhau (lúa mì, ngô, lúa m ch).
2.6 NHU C U DINH D

NG

Th là loài n th c v t có kh n ng tiêu hoá nhi u ch t x , nên có th nuôi th b ng
các lo i rau, c , c và các ph ph ph m nông nghi p. Ngoài ra c n b sung thêm

th c n tinh b t, m, khoáng vitamin…và ph i b sung vào th i
m thích h p
áp ng
nhu c u dinh d ng khác nhau trong t ng th i kì khác nhau c a chúng.
(Nguy n V n Thu, 2004).
2.6.1 Nhu c u n ng l

ng

Qua nhi u k t qu nghiên c u cho th y nhu c u n ng l ng c n thi t cho 1kg t ng
tr ng thay i t 16-40MJ. Lúc 3 tu n tu i là 16MJ, 20 tu n tu i c n 40MJ. Nhu
u n ng l ng c a 1kg th h u b là 600-700KJ (140-170 Kcal) t ng
ng v i
25-35g tinh b t (Nguy n Quang S c và inh V n Bình, 2000).
Nhu c u n ng l ng cho t ng tr ng còn ph thu c vào nhi u y u t khác nhau: khí
u, t l dinh d ng (n ng l ng, protein, axit min), x , tr ng thái s c kh e…Ch t
t
ng có nhi u trong th c n h t ng c c, khoai, s n…Nh ng ch t này trong
quá trình tiêu hóa s
c phân gi i thành
ng cung c p n ng l ng cho c th .
i v i th con sau cai s a trong th i kì v béo thì c n t ng d n l ng tinh b t. i
i th h u b (4-6 tháng tu i) và con cái gi ng không sinh
thì ph i kh ng ch
ng tinh b t
tránh s vô sinh do quá béo.
n khi th
và nuôi con trong
vòng 20 ngày u thì ph i t ng l ng tinh b t g p 2-3 l n so khi có ch a b i vì con
v a ph i ph c h i s c kh e, v a ph i s n xu t s a nuôi con. n khi s c ti t s a

gi m (sau khi 20 ngày) thì nhu c u tinh b t c ng c n ít h n (Nguy n Quang S c
và inh V n Bình, 2000).
Theo Robert (2001) thì th có kh n ng u ch nh m c n vào cho phù h p v i nhu
u n ng l ng nh ng c ng áp ng
nhu c u protein c a chúng. N u protein d
th a quá m c thì th gi m ho t ng n vào trong giai
n này.
Nhu c u n ng l

ng g m có 3 ph n:

* Nhu c u c b n
Nhu c u này có th xác nh trong tình tr ng th không s n xu t và ho t ng trong
24 gi theo nghiên c u c a (Nguy n V n Thu, 2009) các lo i th có tr ng l ng
khác nhau.

11


ng 3 Nhu c u c b n c a th

Th tr ng (kg)
1,5
2,0
2,5

Nhu c u c b n (Kcal) Th tr ng (kg)
80
3,0
100

3,5
120
4,5

Nhu c u c b n (Kcal)
140
180
200

(Ngu n: Nguy n V n Thu ( 2009))

* Nhu c u duy trì
c xác nh là nhu c u c b n và c ng thêm v i m t s n ng l ng c n thi t nh
n u ng, tiêu hóa và nh ng ho t ng sinh lý khác nh ng không s n xu t. Nhu c u
này có th tính b ng cách nhân ôi nhu c u c b n, nên k t qu nh sau:
ng 4 Nhu c u duy trì c a th

Th tr ng (kg)
1,5
2,0
2,5

Nhu c u c b n (Kcal)
160
200
240

Th tr ng kg)
3,0
3,5

4,5

Nhu c u c b n (Kcal)
280
360
480

(Ngu n: (Nguy n V n Thu (2009))

* Nhu c u s n xu t
Nhu c u s n xu t c a th th
và nhu c u t ng tr ng.

ng bao g m: nhu c u sinh s n, nhu c u s n xu t s a

+ Nhu c u sinh s n: nhu c u này
c tính c th
c có th ph i và th cái có
mang. M t s nghiên c u
ngh là nhu c u c a th
c gi ng và th cái có mang
chi m t 5-10% nhu c u duy trì. Tr ng l ng s sinh c a th con tùy thu c r t
nhi u vào d ng ch t cung c p c a th m trong giai
n mang thai.
+ Nhu c u s n xu t s a: nhu c u này tùy thu c r t nhi u vào kh u ph n c a th c n.
ng s a trong 5 ngày u kho ng 25g/ngày/con cái. S n l ng s a s n xu t cao
kho ng 35g/ngày/con cái th ng t ngày 12 n ngày 25. L ng s a s gi m nhanh
sau khi th m sinh 30 ngày và chu k cho s a trung bình c a th cái là 45 ngày.
+ Nhu c u t ng tr ng: vào m t giai
n tr ng thành nh t nh, các gi ng th

khác nhau s có s chênh l ch v tr ng l ng. Khi t n th tr ng tr ng thành
thì t c
t ng tr ng s ch m l i (Nguy n V n Thu, 2004)
2.6.2 X và nhu c u x
là m t thu t ng r ng, xung quanh thành ph n c u trúc mô th c v t. Thành ph n
hóa h c c a nó thay i theo c u trúc chuyên bi t c a cây tr ng. X c a c bao g m
ph n l n là cellulose, hemicellulose và lignin, chúng t o nên thành vách t bào c a
mô th c v t. Lignin là m t h p ch t phenol không tiêu hóa
c tìm th y trong s
liên k t v i cellulose. Hai h p ch t này th ng liên k t v i nhau t o thành
12