TR

NG
I H C C N TH
KHOA S PH M
MÔN S PH M A LÝ

VÀ TÊN SV: VÕ QU C V N

TÀI:

N

PHÁT TRI N B N V NG CÂY QUÝT H NG
HUY N LAI VUNG T NH
NG THÁP

LU N V N T T NGHI P
IH C
NGÀNH S PH M A LÝ
MÃ S : 16

GIÁO VIÊN H

NG D N: ThS.H

n Th , tháng 05/2011

TH THU H

n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

IC M N
˜&™
i v i sinh viên n m cu i thì ho t ng nghiên c u v m t
tài khoa h c
thu c chuyên ngành
c ào t o là m t u r t c n thi t và h t s c quen thu c. M c
dù v y, do còn là sinh viên nên ki n th c và t m hi u bi t còn h n ch , thêm vào ó là
gi i h n v th i gian cho phép hoàn thành tài ngoài nh ng c g ng c a b n thân
thành công và hoàn thi n bài vi t còn nh s óng góp, giúp
to l n t nhi u
phía.
Tr c tiên, tôi xin chân thành c m n B môn S Ph m a lí thu c khoa S
Ph m, tr ng i H c C n Th ã t o m t môi tr ng h c t p và rèn luy n t t cho
tôi, nh t là trong vi c hoàn thành
tài này. Trong su t quá trình h c t p t i tr ng
i H c C n Th tôi luôn nh n
c s quan tâm t n tình ch d y c a các Th y cô,
nh t là quý Th y cô ph trách chuyên môn. c bi t, tôi chân thành c m n cô H Th
Thu H - giáo viên h ng d n luôn theo sát, trao i, cung c p chia s nh ng thông
tin, nh ng kinh nghi m quý báu giúp tôi hoàn thành bài vi t úng th i gian.
Nhân ây, tôi c ng xin g i l i c m n n các Nhà nghiên c u, các tác gi , nhà
biên so n, nhà xu t b n ã cung c p cho tôi m t ngu n tài li u khá phong phú và a

ng.
u này r t c n thi t và là c s , ch t xúc tác quan tr ng
tôi có th có
c
t qu nh mong mu n.
Tôi chân thành c m n các cán b phòng Th ng kê, Tài nguyên môi tr ng,
Nông nghi p và phát tri n nông thôn, y ban Nhân Dân xã Long H u và các nhà v n
tr ng QH huy n Lai Vung, t nh
ng Tháp ã nhi t tình giúp , cung c p các
thông tin, s li u c n thi t tôi hoàn thi n tài.
Cu i cùng, tôi c ng không quên g i l i c m n n các b n sinh viên l p S
Ph m a lí khóa 33 ã nhi t tình giúp
tôi trong quá trình th c hi n tài này. Các
n ã giúp tôi t tin, có ki n th c v ng vàng, d n lu n logic, tr giúp các thi t b c n
thi t ph c v cho bài vi t này.
có
c m t k t qu hoàn thi n cho bài nghiên c u c a mình, rút kinh
nghi m cho nh ng bài bi t sau, tôi xin chân thành ón nh n nh ng ý ki n óng góp,
ph n h i t phía quý Th y cô, b n bè và nh ng ai quan tâm c v n i dung l n hình
th c, bài vi t ngày càng hoàn thi n h n
c nh ng v n
ã a ra t t h n.
Xin chân thành c m n!

GVHD: H

TH THU H

1


SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

CL C
--------&-------Trang

PH N M

U .................................................................................... 10

1. LÝ DO CH N

TÀI…………………………………………………...10

2.

C TIÊU NGHIÊN C U……………………………………………….10

3.

IT


NG NGHIÊN C U……………………………………………..10

4. GI I H N C A

TÀI………………………………………………….10

5. TH C TR NG NGHIÊN C U…………………………………………..11
6. PH

NG PHÁP NGHIÊN C U…………………………………………….11

6.1.. Ph

ng pháp lu n ........................................................................................... 11

6.1.1. Quan

m lãnh th ....................................................................................... 11

6.1.2. Quan

m t ng h p...................................................................................... 11

6.1.3. Quan

m l ch s ......................................................................................... 11

6.1.4. Quan

m vi n c nh..................................................................................... 12


6.1.5. Quan

m sinh thái ...................................................................................... 12

6.2. Ph

ng Pháp c th ......................................................................................... 12

6.2.1. Ph

ng pháp th ng kê-x lý-phân tích t ng h p tài li u .............................. 12

6.2.2. Ph

ng pháp th c

a................................................................................... 12

6.2.3. Ph

ng pháp bi u

,b n

....................................................................... 12

PH N N I DUNG................................................................................. 14
CH


NG 1: C S LÝ LU N .................................................................... 14

1.1. Khái ni m ngành tr ng tr t ............................................................................. 14
1.2. Vai trò c a ngành tr ng tr t ............................................................................ 14
1.2.1. Cung c p l

ng th c- th c ph m ph c v nhu c u thi t y u

m b o cu c s ng cho con ng

i ......................................................................... 14

1.2.2. Cung c p ngu n nguyên li u cho phát tri n công nghi p,
ti u th công nghi p, t o thêm vi c làm cho ng
GVHD: H

TH THU H

2

i lao

ng .................................. 14
SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng


huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

1.2.3. Cung c p hàng hóa cho xu t kh u thu ngo i t ............................................. 15
1.2.4. Cung c p lao

ng cho ngành công nghi p và d ch v xã h i khác ............... 15

1.2.5. Tham gia gìn gi cân b ng sinh thái, b o v TNTN và MT............................ 15
1.3.

c

m kinh t k thu t c a ngành tr ng tr t ................................................. 16

1.3.1.

t ai là t li u s n xu t ch y u và

1.3.2.

it

c ..................................................... 16

ng c a ngành tr ng tr t là các lo i cây ............................................. 16

1.3.3. Ngành tr ng tr t có tính th i v ..................................................................... 17
1.3.4. Ngành tr ng tr t ph thu c nhi u vào

1.4. Các nhân t
1.4.1. V trí
quy

nh h

ng

n phân b ngành tr ng tr t........................................ 18

a lí k t h p v i khí h u, th nh

nh s có m t c a các ho t

1.4.2.

u ki n t nhiên ............................... 17

ng

ng c a ngành tr ng tr t .................................... 18

u ki n t nhiên và TNTN là ti n

c b n cho s phát tri n

và phân b ngành tr ng tr t. ................................................................................... 18
1.4.2.1.

t ai........................................................................................................ 18


1.4.2.2. Khí h u ....................................................................................................... 19
1.4.2.3. Ngu n n

c ................................................................................................ 19

1.4.2.4. Sinh v t....................................................................................................... 20
1.4.3. Các nhân t KT-XH có nh h

ng quy t

nh

n

s phát tri n và phân b ngành tr ng tr t.............................................................. 20
1.5. Phát tri n b n v ng .......................................................................................... 22
1.5.1. Khái ni m...................................................................................................... 22
1.5.2. C s c a phát tri n b n v ng....................................................................... 22
1.5.2.1. S d ng nguyên li u h p lí ......................................................................... 22
1.5.2.2. B o t n tính a d ng sinh h c c a trái
c a các lo i

t, b o t n tính di truy n

ng th c v t nuôi tr ng c ng nh hoang dã ..................................... 23

1.5.2.3. Duy trì các h sinh thái thi t y u,
và nh r ng s c ch u


m b o cu c s ng c ng

ng c a các h sinh thái trên Trái

ng

t là có h n................ 23

1.5.3. Các ch tiêu phát tri n b n v ng.................................................................... 23
1.5.3.1. Ch tiêu kinh t , o l
phát tri n con ng
GVHD: H

ng ch t l

ng cu c s ng: Là ch tiêu

i (Human Development Indexes

TH THU H

3

HDI)................................... 23
SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng


huy n Lai Vung, t nh

1.5.3.2. Ch tiêu v s t do trong các ho t
1.5.3.3. Ch tiêu v ch t l

ng môi tr

ng Tháp

ng chính tr , v n hóa, xã h i ............ 24

ng, m c

ô nhi m n ng,

v a và không ô nhi m ............................................................................................ 24
1.5.3.4. Ch tiêu v tính b n v ng sinh thái ............................................................. 24
a. Phát tri n b n v ng b o t n h sinh thái ph tr cu c s ng
và a d ng sinh h c ............................................................................................... 24
b. S phát tri n b n v ng

m b o r ng vi c s d ng tài nguyên tái t o

là b n v ng và gi m thi u vi c làm suy thoái tài nguyên không tái t o

c
c........... 24

c. Phát tri n là b n v ng khi s phát tri n ó n m trong kh n ng ch u t i

c a các h sinh thái ph tr . .................................................................................. 25

TÓM T T CH
CH

NG I.................................................................................. 25

NG 2: CÂY QUÝT H NG

HUY N LAI VUNG VÀ CÁC

U KI N PHÁT TRI N CÂY QUÝT H NG
2.1. Khái quát huy n Lai Vung, t nh
2.2. Vai trò c a cây QH

LAI VUNG............... 26

ng Tháp..................................................... 26

i v i KT-XH ................................................................. 29

2.3. Ngu n g c cây QH........................................................................................... 30
2.4.

c

m hình d ng cây QH ............................................................................ 31

2.4.1. Thân, cành .................................................................................................... 31
2.4.2. Lá ................................................................................................................. 31

2.4.3. R ................................................................................................................. 31
2.4.4. Hoa, trái ....................................................................................................... 31
2.5.

c

2.5.1.

m sinh thái cây QH .............................................................................. 32
t tr ng ...................................................................................................... 32

2.5.2. Khí h u ......................................................................................................... 33
2.5.3. N

ct

i...................................................................................................... 33

2.5.4. Mùa v .......................................................................................................... 33
2.5.5. Th i gian sinh tr
2.6. Các

u ki n phát tri n cây QH. ..................................................................... 33
u ki n t nhiên ............................................................................. 33

2.6.1. Các
2.6.1.1 V trí
GVHD: H

ng.................................................................................... 33


a lí................................................................................................... 33

TH THU H

4

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

2.6.1.2.

a ch t,

a hình....................................................................................... 34

2.6.1.3.

t............................................................................................................. 35

a. Nhóm


t phù sa: Di n tích 11.046 ha chi m 46,42% di n tích t nhiên............. 35

b . Nhóm

t phèn................................................................................................... 36

2.6.1.4. N

c .......................................................................................................... 37

2.6.1.5. Khí h u ...................................................................................................... 39
2.6.1.6. Sinh v t ...................................................................................................... 39
2.6.2. Các

u ki n KT-XH ................................................................................... 40

2.6.2.1. Dân c và ngu n lao
2.6.2.2.

ng ......................................................................... 40

ng l i, chính sách c a

2.6.2.3. V n

ng, nhà n

c................................................ 41

u t .................................................................................................. 42


2.6.2.4. C s h t ng, v t ch t k thu t.................................................................. 42
2.6.2.5. Th tr

ng tiêu th ..................................................................................... 44

TÓM T T CH
CH

NG 2..................................................................................... 45

NG 3: V N

QUÝT H NG

PHÁT TRI N B N V NG CÂY

HUY N LAI VUNG,

NG THÁP.................................. 46

3.1. Hi n tr ng s n xu t .......................................................................................... 46
3.1.1. Di n tích gieo tr ng ...................................................................................... 46
3.1.2. Mùa v .......................................................................................................... 46
3.1.3. N ng su t, s n l
3.1.4. Ch t l

ng .................................................................................... 46

ng .................................................................................................... 47


3.1.5. Thu ho ch, b o qu n, v n chuy n ................................................................ 48
3.1.6. Phân b ........................................................................................................ 49
3.1.7. Th tr

ng tiêu th ........................................................................................ 50

3.2. Nh ng v n
3.2.1.

c n quan tâm

phát tri n b n v ng ......................................... 51

t tr ng ...................................................................................................... 51

3.2.2. Phát tri n di n tích v
3.2.3. N ng su t, s n l
3.2.4. Ch t l

n cây ........................................................................ 51

ng .................................................................................... 52

ng qu ............................................................................................. 53

3.2.5. K thu t ch m sóc.......................................................................................... 55
GVHD: H

TH THU H


5

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

3.2.5.1. K thu t tr ng............................................................................................. 55
3.2.5.2. K thu t ch m sóc....................................................................................... 57
3.2.6. Thu ho ch và b o qu n ................................................................................. 60
3.2.7. Mô hình và t ch c s n xu t.......................................................................... 61
3.2.8. Th tr

ng tiêu th và giá thành

3.2.9. nh h

ng c a bi n

3.2.10. nh h
3.3. M t s

i khí h u .............................................................................. 64


ng c a vi c s n xu t
nh h

ng h

n môi tr

ng sinh thái ............................... 64

ng phát tri n........................................................................... 65

3.3.1. M c tiêu phát tri n giai
3.3.2. Ph

u ra s n ph m......................................... 62

n 2010-2015 ....................................................... 65

ng............................................................................................... 67

3.3.3. Gi i pháp phát tri n b n v ng ....................................................................... 68

TÓM T T CH

NG 3 ................................................................................. 70

PH N K T LU N ................................................................................ 71
1.


T LU N....................................................................................................... 71

2. Ý KI N
3.

XU T ..................................................................................... 71

NG NGHIÊN C U TI P THEO .......................................................... 73

TÀI LI U THAM KH O .................................................................................... 74
PH L C .............................................................................................................. 75

GVHD: H

TH THU H

6

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

DANH M C HÌNH

˜&™
Hình 2.1- B n

v trí huy n Lai Vung trong t nh

ng Tháp

26

Hình 2.2- Bi u

dân s phân theo gi i tính huy n Lai Vung n m 2009

..28

Hình 2.3- Quýt H ng vào d p t t Nguyên án

.30

Hình 2.4- Lá, r , cành non, trái non, hoa, cây con

.32

Hình 2.5-

t sét m gà dùng tr ng QH

..32

Hình 2.6- B n


th y v n huy n Lai Vung, t nh

Hình 2.7- B n

giao thông huy n Lai Vung

ng Tháp

.43

Hình 3.1- Quýt tr u cành ph i dùng cây ch ng
Hình 3.2- V n chuy n QH t v
Hình 3.3- B n

.47

n vào nhà. ……………………………………48

phân b s n xu t QH t i huy n Lai Vung,

ng Tháp

..50

Hình 3.4- Bi u

th hi n t l gia t ng chi phí

nhu n t QH giai


u t và l i

n 2006-2011

Hình 3.5 - Trái Quýt H ng ch t l
khô

53
ng t t và b

óm, da cám,

u múi, ph

54

Hình 3.6- Quýt H ng
chu n b

..38

c b o qu n trong thùng mút x p

a i tiêu th

Hình 3.7- Bi u

..61


th hi n s không n

giá thành

u ra c a QH giai

GVHD: H

TH THU H

nh và b p bênh v

n 2008-2011

7

..63

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

DANH M C B NG

˜&™

ng 2.1 Dân s trung bình phân theo gi i tính huy n Lai Vung
m 2009................................................................................................................28
ng 2.2- Các nhóm

t chính

ng 3.1-

c tính qua các n m...........................................................47

nl

ng

ng 3.2- S gia t ng chi phí
pv

huy n Lai Vung.................................................35

u t cho 1000m2 v

n cây khi thành

n..................................................................................................................52

ng 3.3-

gia t ng chi phí s n xu t và l i nhu n giai


ng 3.4- S không n
ng 3.5-

nh c a giá thành

n 2006-2010..........52

u ra s n ph m Quýt H ng.............63

ng th ng kê di n tích, n ng su t, s n l

ng, m t s lo i

cây n trái n m 2010 và k ho ch n m 2011 c a huy n Lai Vung....................... 66
ng 3.6-

GVHD: H

ho ch phát tri n v

TH THU H

n Quýt 2011…………………………………67

8

SVTH: VÕ QU C V N



n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

CÁC T

STT
1
2
3
4
5

QH
BSCL
TPHCM
GAP
IPM

6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

17

T851
T852
QL 54
QL80
KT-XH
TNMT
GDP
ÂL
NN&PTNN
VTNN
HCT
HDI

huy n Lai Vung, t nh

VI T T T

T vi t t t

GVHD: H

TH THU H

ng Tháp

Ngh a c a t vi t t t
-Quýt H ng
ng b ng sông C u Long

-Thành ph H Chí Minh
-Th c hành nông nghi p s ch
-Qu n lý d ch h i t ng h p (Intergrated Pest
Managerment)
-T nh l 851
-T nh l 852
-Qu c l 54
-Qu c l 80
-Kinh t - xã h i
-Tài nguyên môi tr ng
-T ng thu nh p qu c dân
-Âm l ch
-Nông nghi p và phát tri n nông thôn
-V t t nông nghi p
i h c C n Th
- Ch s phát tri n con ng i

9

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

PH N M


ng Tháp

U

1. LÝ DO CH N
TÀI.
i m t ng i dân ang sinh s ng và làm vi c t i vùng BSCL u c m th y t
hào v m nh t mà mình ang sinh s ng, g n bó lâu nay. M t vùng t
c m nh
danh là v a lúa và trái cây c a c n c v i nh ng ng i nông dân ch t phát, th t thà,
hi u khách. Hàng n m vùng cung c p h n 50% s n l ng lúa và cây n trái c a c
c nh ng ây l i là vùng có thu nh p và l i nhu n t nh ng s n ph m h làm ra vào
lo i th p b c nh t n c, luôn ph i nh n
p khúc “
c mùa m t giá, th t mùa
c
giá” làm cho cu c s ng g p không ít nh ng khó kh n. Trong r t nhi u s n ph m c a
vùng có s n ph m QH c a huy n Lai Vung, t nh
ng Tháp m t c s n không n i
nào trong c n c có
c. Tuy nhiên, QH v n không th n m ngoài
p khúc trên.
Tôi, m t ng i con vùng BSCL và Lai Vung thân yêu ngày ngày, r i tháng tháng,
m n m luôn ch ng ki n
u này trong nhi u n m qua t khi tôi b t u nh n bi t
i vi c xung quanh mình. Nó là m t u làm tôi buâng khuâng, th p th m, suy ngh
t nhi u su t nh ng th i gian qua. Và c h i ã n khi tôi chu n b làm lu n v n t t
nghi p cu i khóa, tôi mong mu n
c góp m t chút s c nào ó giúp cho c s n quê
mình

c m i ng i bi t n, nhà v n quê tôi không còn nh ng êm tr ng thao
th c vì lo l ng m t mùa, không tiêu th
c, cu c s ng khó kh n nh th nào khi
không tiêu th
c s n ph m.
Chính vì v y, tôi quy t nh ch n
tài “V n
phát tri n b n v ng cây Quýt
ng huy n Lai Vung, t nh ng Tháp”
tìm hi u nh ng c
m sinh thái c a
lo i cây tr ng c s n này nh th nào, t i sao l i phát tri n cây tr ng này
ây và
trong quá trình phát tri n có nh ng v n
gì làm cho QH l i b p bênh nh v y. Có l
nó ch a th nhìn nh n y
và gi i quy t tri t
các v n
này nh ng tôi hy v ng
i bài vi t này s góp m t ph n nh nào ó cho s phát tri n quê h ng Lai Vung nói
chung và c s n QH nói riêng.
2. M C TIÊU NGHIÊN C U
Vi c th c hi n tài này nh m m c ích xoáy sâu vào các v n c n quan tâm cây
QH phát tri n b n v ng: t tr ng, chi phí u t t ng, thu ho ch b o qu n… các
u
ki n t nhiên c ng nh kinh t xã h i. Nh m làm rõ cho chúng ta th y và có s
u
ch nh k p th i mang l i hi u qu kinh t cao cho nhân dân.
3.
IT

NG NGHIÊN C U
iv i
tài “V n
phát tri n b n v ng cây Quýt H ng huy n Lai Vung, t nh
ng Tháp” tôi t p trung vào nghiên c u các
u ki n t nhiên và các
u ki n v
kinh t xã h i, nh ng v n
c n quan tâm
cây QH
c phát tri n m t cách b n
ng lâu dài trong t ng lai.
4. GI I H N C A
TÀI
tài
c th c hi n trong ph m vi a bàn huy n Lai Vung và t p trung ch
u t i các xã Long H u, Tân Thành, Tân Ph c và V nh Th i. Bài vi t tìm hi u v
GVHD: H

TH THU H

10

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng


huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

các
u ki n sinh thái c a cây QH, các
u ki n t nhiên và KT-XH có nh h ng
n s sinh tr ng phát tri n c ng nh
n các quá trình s n xu t tiêu th c a QH
trong th i gian qua. Bên c nh ó, trong bài vi t còn
c p n các v n
phát tri n
n v ng cây QH trong t ng lai, m t s gi i pháp th c hi n.
5. TH C TR NG NGHIÊN C U
i tài “V n phát tri n b n v ng cây Quýt H ng huy n Lai Vung, t nh
ng Tháp” là m t tài hoàn toàn m i mà tôi ã u t tìm hi u v t nh mình nh m
a ra nh ng v n
quan tr ng c n quan tâm, nh ng nh h ng giúp ngành tr ng
cây QH
c phát tri n v ng m nh h n.
6. PH
NG PHÁP NGHIÊN C U
6.1. Ph ng pháp lu n
6.1.1. Quan m lãnh th
Còn g i là quan
m vùng, là m t quan
m mang tính ch t c thù c a a lí.
Trong th c t , các s v t hi n t ng luôn có s phân hóa theo không gian t o nên s
khác bi t gi a n i này v i n i khác. Trong nghiên c u v
a lí theo quan

m lãnh
th thì ng i nghiên c u ph i ch ra
c nét riêng bi t c a các y u t
a lí, s phân
c a chúng, s
c áo c a vùng này so v i vùng khác. Trong
tài “V n
phát
tri n b n v ng cây QH huy n Lai Vung, t nh
ng Tháp” thì lãnh th
c th c
hi n làm rõ s khác bi t ó là huy n Lai Vung, t nh ng Tháp.
6.1.2. Quan m t ng h p
phát tri n kinh t c a m t qu c gia, m t t nh, m t huy n hay b t k m t ngành
nào ó thì nh ng c
m v các
u ki n t nhiên và KT-XH luôn có m i quan h
ch t ch , tác ng và h tr cho nhau. Chính m i quan h này ã tao ra hi n tr ng s n
xu t nh ngày nay. M t khác nó c ng t o ra nh ng tr ng i l n cho s phát tri n qua
ng th i k , t ng giai
n khác nhau. Vì v y,
tài d a trên quan
m này
có
th tìm hi u nguyên nhân d n n s phát tri n gi a nhi u y u t khác nhau c t
nhiên l n KT-XH, c ch quan và khách quan.
6.1.3. Quan m l ch s
Các s v t và hi n t ng nghiên c u là nh ng s v t hi n t ng có tính l ch s , t c
là chúng có s v n ng phát tri n theo th i gian khi nghiên c u c n t chúng trong
t c u trúc logic, tìm hi u ngu n g c l ch s c a các s v t, hi n t ng ang t n t i,

lý gi i nguyên nhân hình thành và phát tri n c a chúng. Quan
m l ch s giúp cho
ng i nghiên c u có cái nhìn ng v s v t hi n t ng, ngh a là luôn nhìn s v t hi n
ng nào c ng có c m t quá trình phát tri n, chính quá trình phát tri n hay cái ng
này g i cho chúng ta th y
c nh ng s chuy n bi n tích c c và tiêu c c c a ngành
nông nghi p nói chung, ngành tr ng tr t nói riêng, chuy n i gi ng cây, s d ng các
ph ng pháp s n xu t, k thu t canh tác…V i quan
m l ch s giúp tôi hi u
c
ngu n g c, ch ng lo i, tình hình phát tri n trong quá kh , hi n t i và ra h ng phát
tri n… cho cây QH mà a ph ng tôi ang tr ng.

GVHD: H

TH THU H

11

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp


6.1.4. Quan m vi n c nh
a vào quan
m vi n c nh
bi t
c s phát tri n trong t ng lai, trong
nghiên c u a lí, quan
m này k th a quan
m l ch s ngh a là áp d ng quan
m vi n c nh ng i nghiên c u ph i c n c vào xu h ng v n ng c a s v t hi n
ng
l p d báo có c n c khoa h c trong t ng lai, quan
m này m b o tính
tích c c c a a lí kinh t , m b o tính k th a trong nghiên c u khoa h c. T c là d a
vào nh ng u ki n th c t c a huy n Lai Vung trên c s ó ánh giá
c kh n ng
phát tri n ngành tr ng cây n trái c a huy n, di n tích, chính sánh, v n, th tr ng…,
nh ng y u t quy t nh kh n ng phát tri n c a ngành trong th i gian t i.
6.1.5. Quan m sinh thái
Quan m sinh thái có ý ngh a c thù trong nghiên c u a lí a ph ng và ngày
càng
c ng d ng nhi u trong nghiên c u nh h ng c a t nhiên và quan h tác
ng qua l i gi a t nhiên và con ng i, c bi t gi a con ng i n vi c s d ng,
khai thác, khai phá, phá h y và khôi ph c các h
a lí t nhiên. Các h sinh thái a
ph ng r t khác nhau trong m i mi n và ngay c trong m i mi n ó: Mi n núi, ng
ng và vùng bi n. S khác bi t ó không ch x y ra trong t nhiên, mà c
con
ng i, t ó t o nên các chu trình khác bi t trong s n xu t t ng b ph n lãnh th c a
a ph ng. Nh ng trong tài này tôi d a vào quan m sinh thái làm rõ m t v n
là m i lo i cây tr ng u có nh ng c

m sinh thái khác nhau. Cây QH c ng v y
nó không n m ngoài quy lu t này. V y thì ó là nh ng c
m sinh thái gì? Nó nh
th nào mà cây QH có th sinh tr ng, phát tri n, cho n ng su t cao, hi u qu cao
huy n Lai Vung, ng Tháp mà không ph i là m t n i nào khác.
6.2. Ph ng pháp c th
6.2.1. Ph ng pháp th ng kê-x lý- phân tích t ng h p tài li u
ó là quá trình nghiên c u thu th p nh ng t li u và tài li u có liên quan t i s
t và hi n t ng thu c l nh v c mà
tài nghiên c u: di n tích, n ng su t, hi u qu ,
giá c , chi phí... sau khi thu th p xong b t u s p x p phân lo i theo tính ch t, thu c
tính, m c ... sau ó phân tích, t ng h p nh ng tài li u ó và trình bày m t cách phù
p v i m c ích nghiên c u. Ph ng pháp này giúp cho s n ph m nghiên c u mang
tính khoa h c, logic và sáng t o h n.
6.2.2. Ph ng pháp th c a
ây là ph ng pháp c n thi t, quan tr ng trong nghiên c u, ph ng pháp này giúp tôi
ánh giá chính xác th c t c a s v t hi n t ng, m b o tính th c t trong nghiên c u,
ng i nghiên c u ph i n t ng v n cây c th
ph ng v n, quan sát tr c ti p, ánh
giá nh ng u ki n s n xu t…Trên c s ó có cách nhìn t c th
n t ng quát các
n phát tri n s n xu t và tiêu th QH huy n Lai Vung, t nh ng tháp.
6.2.3. Ph ng pháp bi u , b n
Ph ng pháp bi u , b n
r t quan tr ng và c n thi t i v i m t bài nghiên c u v
a lí, nó giúp vi c trình bày các s v t hi n t ng mang tính tr c quan h n, rõ ràng,
GVHD: H

TH THU H


12

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

th h n. Trong nghiên c u a lí, ph ng pháp bi u , b n
dùng
minh h a
cho ph n n i dung thêm tr c quan, th c t , c th h n, nh t là b n
là ph n không
th thi u
c trong a lí nh b n
sông ngòi, hành chính, b n
giao thông, phân
ngành… th y
c s phân b , các
u ki n t nhiên và KT-XH c th giúp
phát tri n cây QH m t cách b n v ng: Quy ho ch vùng s n xu t, th tr ng tiêu th ,
c l ng lao ng hay c s h t ng giao thông. Vì v y, tác gi khai thác tri t hi u
qu c a ph ng pháp này trong vi c nghiên c u tài.

GVHD: H


TH THU H

13

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

PH N N I DUNG
CH

NG 1: C

S

LÝ LU N

*Khái ni m nông nghi p
Nông nghi p theo ngh a h p là s h p thành c a tr ng tr t và ch n nuôi. Ngoài
tr ng tr t và ch n nuôi còn có thêm c lâm nghi p và ng nghi p. (1)
1.1. Khái ni m ngành tr ng tr t
Tr ng tr t là ngành l y cây tr ng làm i t ng s n xu t. Cây tr ng là k t qu c a

ho t ng canh tác c a con ng i. Khi loài ng i m i xu t hi n trên trái t, h s ng
ng ngh hái l m t c là thu hái nh ng s n ph m có s n c a các lo i cây hoang d i
trong thiên nhiên. D n d n, ng i ta bi t cách tr ng cây, t c là bi n cây hoang d i
thành cây tr ng. ( ào Ng c C nh, 2004)
1.2. Vai trò c a ngành tr ng tr t(2)
1.2.1. Cung c p l ng th c-th c ph m ph c v nhu c u thi t y u m b o cu c
ng cho con ng i
Tr ng tr t là ngành s n xu t v t ch t xu t hi n s m nh t c a xã h i loài ngu i.
n ph m hàng u mà con ngu i làm ra
nuôi s ng mình là lu ng th c, cách ây
kho ng m t v n n m con ngu i ã bi t tr ng các lo i cây r ng và bi n chúng thành
cây tr ng. S n nh bu c u c a dân s th gi i là t khi loài ng i bi t tr ng tr t
và t o oc c s lu ng th c, th c ph m.
i s phát tri n c a khoa h c–k thu t, tr ng tr t ngày càng
c m r ng, các
gi ng cây tr ng ngày càng a d ng và phong phú. Cac Mac ã kh ng nh: “con ngu i
tru c h t ph i có n r i sau ó m i nói n các ho t ng khác”, ông ã ch rõ: Nông
nghi p là ngành cung c p t li u sinh ho t cho con ngu i và vi c s n xu t ra t li u
sinh ho t là
u ki n u tiên cho s s ng c a h và c a m i l nh v c s n xu t nói
chung.
u này kh ng nh vai trò c bi t quan tr ng c a nông nghi p nói chung và
tr ng tr t nói riêng trong vi c nâng cao m c s ng dân c , m b o an ninh lu ng th c
qu c gia c ng nh s n nh chính tr -xã h i c a t nu c, t ó chúng ta có th
kh ng nh ý ngh a to l n c a v n
lu ng th c trong chi n lu c phát tri n ngành
tr ng tr t và phân công l i lao ng xã h i, cho n nay ch a có ngành nào dù hi n i
n âu có th thay th
c s n xu t ngành tr ng tr t.
1.2.2. Cung c p ngu n nguyên li u cho phát tri n công nghi p, ti u th công

nghi p, t o thêm vi c làm cho ng i lao ng.
Ngành tr ng tr t là ngu n cung c p nguyên li u quan tr ng cho các ngành công nghi p
ch bi n, các ngành công nghi p ch bi n th c ph m,
u ng, công nghi p d t… u
d ng ngu n nguyên li u t ngành tr ng tr t.
i v i các nu c ang phát tri n nguyên li u t nông s n là b ph n u vàp ch
u phát tri n công nghi p ch bi n và nhi u ngành công nghi p s n xu t hàng tiêu
(1), (2), Nguy n Minh Tu -Nguy n Vi t Th nh-Lê Thông, 2007

GVHD: H

TH THU H

14

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

dùng. M t s lo i nông s n n u tính trên n v di n tích có th t o ra s vi c làm sau
nông nghi p nhi u h n ho c tu ng
ng v i s vi c làm c a chính khâu s n xu t ra
nông s n y, h n n a thông qua công nghi p ch bi n giá tr nông s n

c t ng lên và
a d ng h n áp ng ngày càng cao nhu c u c a th tru ng trong nu c và qu c t . Vì
th trong ch ng m c nh t nh ngành tr ng tr t có nh hu ng n s phát tri n c a các
ngành công nghi p ch bi n.
1.2.3. Cung c p hàng hóa cho xu t kh u thu ngo i t
Các s n ph m ngành tr ng tr t d i d ng thô ho c qua ch bi n là b ph n hàng
hóa xu t kh u ch y u c a các n c ang phát tri n. Trong c c u kim ng ch xu t
kh u, t l nông s n xu t kh u nh t là du i d ng thô có xu h ng gi m i nh ng v giá
tr tuy t i thì v n t ng lên. Vì v y, trong th i k
u c a quá trình công nghi p hóa
hi n i hóa nhi u n c tr ng tr t tr thành ngành xu t kh u ch y u t o ra tích l y
tái s n xu t và phát tri n n n kinh t qu c dân.
Vi t Nam n m 2002, t tr ng kim ng ch xu t kh u hàng nông–lâm–th y s n
chi m 30% t ng kim ng ch xu t kh u c a c n c (trên 5 t ô la) v i các m t hàng
ch y u là th y s n, g o, cà phê, cao su, h t
u, rau qu …trong ó ngành tr ng tr t
óng góp m t t l r t l n.
1.2.4. Cung c p lao ng cho ngành công nghi p và d ch v xã h i khác.
ây là xu h ng có tính quy lu t trong phân công l i lao ng xã h i, tuy v y kh
ng di chuy n lao ng t tr ng tr t sang các ngành kinh t khác còn ph thu c vào
vi c nâng cao n ng xu t lao ng trong ngành, vào vi c phát tri n công nghi p và d ch
thành th và c vi c nâng cao ch t l ng ngu n lao ng nông thôn.
1.2.5. Tham gia gìn gi cân b ng sinh thái, b o v TNTN và MT
Quá trình phát tri n nông nghi p g n li n v i vi c s d ng th ng xuyên t ai,
ngu n n c, các lo i hóa ch t…, v i vi c tr ng và b o v r ng, luân canh cây tr ng,
ph xanh t tr ng, i tr c…T t c
u ó u nh hu ng l n n môi tr ng, chính
vi c b o v ngu n tài nguyên thiên nhiên, môi tr ng sinh thái còn là
u ki n
s n

xu t ngành tr ng tr t có th phát tri n và t hi u qu cao.
Rõ ràng hi n t i c ng nh sau này, ngành tr ng tr t luôn luôn có v trí quan tr ng
trong n n kinh t . Trên 40% lao ông th gi i ang tham gia s n xu t nông nghi p
(trong ó các n c phát tri n là d i 10%, các n c ang phát tri n t 30-70%) và
o ra 4% GDP toàn c u ( các n c phát tri n là 2%, các n c ang phát tri n là
27%, có nh ng n c trên 50%).
i các n c ang phát tri n nh
n c ta, tr ng tr t là ngành có liên quan tr c ti p
n vi c làm, thu nh p và i s ng c a i a s dân c . Vì v y, tr ng tr t có s quan
tr ng hàng u i v i s n nh kinh t và chính tr xã h i.

GVHD: H

TH THU H

15

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

1.3.
c

m kinh t k thu t c a ngành tr ng tr t(3)
1.3.1. t ai là t li u s n xu t ch y u và c bi t
Trong công nghi p, giao thông, t ai ch là n i xây d ng nhà x ng, h th ng
ng giao thông. Còn trong ngành tr ng tr t, t ai tr c ti p tham gia vào quá trình
n xu t nh là t li u s n xu t ch y u, c bi t và không th thay th . Th ng thì
không th có s n xu t n u nh không có t ai, quy mô s n xu t, trình
phát tri n,
c
thâm canh, ph ng h ng s n xu t và c vi c t ch c lãnh th tr ng tr t l
thu c nhi u vào s l ng, ch t l ng c a t ai (th nh ng). Trong quá trình s
ng t ai ít b hao mòn, b h ng i nh các t li u s n xu t khác. N u con ng i
bi t s d ng h p lí, bi t duy trì và nâng cao
phì trong t ph thu c vào nhi u y u
nh
u t v n và s c lao ng, ph ng ti n s n xu t hi n i, áp d ng r ng rãi các
thành t u khoa h c-k thu t và kinh nghi m s n xu t tiên ti n.
Trong l ch s phát tri n ngành tr ng tr t có hai hình th c s d ng t là qu ng
canh và thâm canh. Qu ng canh là bi n pháp t ng s n l ng ch y u là do m r ng
di n tích t tr ng tr t ( t tr ng c a n n nông nghi p trình
th p), còn m c
s
ng máy móc, phân bón, thu c tr sâu…trên m t n v di n tích r t th p. Hình th c
qu ng canh ph bi n nh ng n c có n n kinh t ch m phát tri n. Thâm canh là bi n
pháp t ng s n l ng nông nghi p do t ng n ng xu t cây tr ng và s c s n xu t c a v t
nuôi, c tr ng c a n n nông nghi p tiên ti n, hi n i. N i thâm canh th ng áp d ng
ng rãi ti n b khoa h c k thu t trong tr ng tr t nh máy móc, t i tiêu khoa h c, lai
o gi ng, phân bón, thu c tr sâu…Nhìn chung hình th c thâm canh ph bi n
nh ng n i b h n ch v di n tích t canh tác, ít có kh n ng khai hoang, m r ng
di n tích, bình quân t nông nghi p trên u ng i th p.
1.3.2. i t ng c a ngành tr ng tr t là các lo i cây

Trong khi i t ng s n xu t c a công nghi p là các v t vô tri, vô giác, thì nông
nghi p có i t ng s n xu t là các cây tr ng ngh a là các c th s ng. Cây tr ng sinh
tr ng và phát tri n theo các quy lu t sinh h c và ng th i c ng ch u tác ng r t
nhi u c a quy lu t t nhiên ( u ki n ngo i c nh nh th i ti t, khí h u, môi tr ng).
Quá trình s n xu t ra s n ph m là quá trình chuy n hóa v v t ch t và n ng l ng
thông qua s sinh tr ng c a cây tr ng. Quá trình phát tri n c a sinh v t tuân theo các
quy lu t sinh h c không th
o ng c. Ví d nh h t gi ng
cn ym mr im i
sinh tr ng, phát tri n và ra hoa, k t trái.
Các quy lu t sinh h c và
u ki n ngo i c nh t n t i c l p v i ý mu n ch
quan c a con ng i. Vì v y nh n th c và tác ng phù h p v i quy lu t sinh h c và
quy lu t t nhiên là m t yêu c u quan tr ng nh t c a b t c m t quá trình s n xu t
nông nghi p nào.
1.3.3. Ngành tr ng tr t có tính th i v

(3) Nguy n Minh Tu -Nguy n Vi t Th nh-Lê Thông, 2007

GVHD: H

TH THU H

16

SVTH: VÕ QU C V N


n


phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

Tính th i v là nét c thù
n hình nh t c a s n xu t nông nghi p, c bi t là
ngành tr ng tr t b i vì m t m t th i gian lao ng không trùng v i th i gian s n xu t
a các lo i cây tr ng và m t khác do s bi n i c a th i ti t, khí h u m i lo i cây
tr ng có s thích ng khác nhau.
Th i gian lao ng là kho ng th i gian mà lao ng có tác ng tr c ti p t i vi c
hình thành s n ph m, còn th i gian s n xu t
c coi là th i gian s n ph m ang trong
quá trình s n xu t.
Quá trình sinh h c c a cây tr ng, di n ra thông qua hàng lo t các giai
nn i
ti p nhau: giai
n này là s ti p t c c a giai
n tr c và t o ti n
c n thi t cho
giai
n sau. Vì v y, s tác ng c a con ng i vào các giai
n sinh tr ng c a
chúng hoàn toàn không ph i nh nhau. T ây n y sinh tình tr ng có lúc òi h i lao
ng c ng th ng và liên t c nh ng có lúc l i th nhàn, th m chí không c n lao ng.
Vi c s d ng lao ng và các t li u s n xu t không gi ng nhau trong su t chu kì s n
xu t là m t trong các hình th c tiêu bi u c a tính th i v .
Tính th i v không nh ng th hi n nhu c u v
u vào nh lao ng, v t t , phân

bón mà còn c khâu thu ho ch, ch bi n, d tr và tiêu th s n ph m trên th tr ng.
Chu k s n xu t các lo i s n ph m tr ng tr t t ng i dài và không gi ng nhau.
Trong tr ng tr t th i gian s n xu t bao gi c ng dài h n th i gian lao ng c n thi t
o ra s n ph m ó.
không phù h p gi a th i gian lao ng và th i gian s n xu t là nguyên nhân
y sinh tính mùa v , th i gian nông nhàn và th i gian b n r n th ng xen k nhau.
t nhiên trong giai
n hi n nay b ng nhi u bi n pháp kinh t -t ch c ng i ta ã
n ch tính th i v t i m c th p nh t, ch ng h n
kh c ph c tính th i v chúng ta
có th xây d ng m t c c u cây tr ng h p lí, th c hi n a d ng hóa s n xu t (t ng v ,
rãi v …) phát tri n các ngành ngh d ch v
nông thôn.
1.3.4. Ngành tr ng tr t ph thu c nhi u vào u ki n t nhiên
n xu t nông nghi p ph thu c vào u ki n t nhiên, nh t là vào t ai và khí
u, c
m này b t ngu n t ch
i t ng lao ng c a nông nghi p là cây tr ng
và v t nuôi, chúng ch có th t n t i và phát tri n
c khi có
n my ut c b n
a t nhiên là nhi t , n c, ánh sáng, không khí và ch t dinh d ng, trong ó y u
này không th thay th y u t kia, các y u t trên k t h p và cùng tác ng v i nhau
trong m t th th ng nh t ch c n thay i m t y u t là hàng lo t các k t h p khác
nhau và t t nhiên u ó s nh h ng tr c ti p t i nông nghi p.
i y u t và s k t h p các y u t thay i t n i này sang n i khác nh ng
thay i y ph thu c vào tính quy lu t theo lãnh th và theo th i gian (mùa), t, khí
u, n c v i t cách nh tài nguyên nông nghi p quy t nh kh n ng nuôi tr ng c a
các lo i cây, con c th trong t ng lãnh th và kh n ng áp d ng các quy trình k thu t
s n xu t ra nông ph m.

Do nh ng c
m trên, s n xu t nông nghi p
c ti n hành trên không gian
ng l n, liên quan t i khí h u, th i ti t, t ai c a t ng vùng c th , trong c ch th
GVHD: H

TH THU H

17

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

tr

ng vi c b trí s n xu t nông nghi p sao cho phù h p v i t ng vùng sinh thái s
ng thêm kh n ng c nh tranh c a s n ph m,
nâng cao hi u qu kinh t c n xem
xét, v n d ng các c m trên c a s n xu t nông nghi p m t cách linh ho t.
1.4. Các nhân t nh h ng n phân b ngành tr ng tr t(4)
1.4.1. V trí a lí k t h p v i khí h u, th nh ng quy nh s có m t c a các ho t
ng c a ngành tr ng tr t.

trí a lí c a lãnh th v i t li n, v i bi n, v i các qu c gia trong khu v c và
m trong m t i t nhiên nh t nh s có nh h ng t i ph ng h ng s n xu t, t i
vi c trao i và phân công lao ng trong ngành tr ng tr t.
Ví d v trí a lí c a Vi t Nam n m trong khu v c nhi t i m gió mùa ã quy
nh n n nông nghi p n c ta là m t n n nông nghi p nhi t i v i các s n ph m c
tr ng là lúa g o, cà phê, cao su, u…các nông s n trao i trên th tr ng th gi i t t
nhiên ch y u là s n ph m c a n n nông nghi p nhi t i.
1.4.2.
u ki n t nhiên và TNTN là ti n
c b n cho s phát tri n và phân b
ngành tr ng tr t.
nh ng c
m c thù ngành tr ng tr t, có th th y r ng s phát tri n và
phân b c a ngành này tùy thu c nhi u vào
u ki n t nhiên và tài nguyên thiên
nhiên. S phân i nông nghi p trên th gi i ph thu c vào s phân i t nhiên, s
n t i c a các ngành tr ng tr t g n li n v i các c tr ng c a t ng i t nhiên, tính
mùa v trong s n xu t nông nghi p, trong vi c s d ng lao ng và các ngu n l c
khác, trong vi c trao i s n ph m c ng ch u s tác ng c a
u ki n t nhiên và tài
nguyên thiên nhiên, tính b p bênh không n nh c a nông nghi p ph n nhi u là do tai
bi n thiên nhiên và th i ti t kh c nghi t. M i lo i cây tr ng ch có th n sinh tr ng và
phát tri n trong nh ng u ki n t nhên nh t nh. Rõ ràng các nhân t t nhiên có vai
trò c bi t quan tr ng trong ó n i lên hàng u là t, n c và khí h u.
1.4.2.1. t ai
t tr ng là t li u s n xu t ch y u, là c s
ti n hành tr ng tr t, không th
có s n xu t n u không có t ai, qu
t, c c u s d ng t, các lo i t,
phì c a

t có nh h ng r t l n n quy mô và ph ng h ng s n xu t, c c u và s phân b
cây tr ng, m c
thâm canh và n ng xu t cây tr ng, t ai không ch là môi tr ng
ng còn là n i cung c p ch t dinh d ng cho cây tr ng (các ch t khoáng trong t
nh N, P, K, Ca, Mg… và các nguyên t vi l ng).
Nh ng vùng t màu m , phì nhiêu trên th gi i u là nh ng vùng t trù phú,
ch ng h n nh ng vùng t en có t ng mùn dày,
phì cao, nh ng vùng ôn i c a
châu Âu, B c M ã tr thành v a lúa mì l n trên th gi i, nh ng kho lúa g o c a nhân
lo i thu c v các vùng phù sa châu th sông Mê Công, sông Tr ng Giang, sông
ng, sông H ng c a châu Á gió mùa.
Kinh nghi m nhân gian ã ch rõ vai trò c a t i v i vi c phát tri n và phân
ngành tr ng tr t nh “ t nào cây y”, “t c t, t c vàng”.
(4) Nguy n Minh Tu -Nguy n Vi t Th nh-Lê Thông, 2007

GVHD: H

TH THU H

18

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh


ng Tháp

Tài nguyên t nông nghi p r t h n ch , ch chi m 12% di n tích t nhiên c a
toàn th gi i. n c ta t ng ng là 28.5% v i 9.3 tri u ha, xu h ng bình quân t
nông nghi p trên u ng i ngày m t gi m do gia t ng dân s , do xói mòn, r a trôi, do
hoang m c hóa và chuy n i m c ích s d ng sang t công nghi p, t ô th và
t cho c s h t ng. Vì v y con ng i c n ph i s d ng h p lí di n tích t nông
nghi p hi n có, duy trì và nâng cao
phì cho t.
1.4.2.2. Khí h u
Khí h u v i các y u t nhi t , l ng m a, ánh sáng,
m, ch
gió và c nh ng
t th ng c a th i ti t nh bão, l l t, h n hán, gió nóng… có nh h ng r t l n t i
vi c xác nh c c u cây tr ng, c c u mùa v , kh n ng xen canh, t ng v và hi u qu
n xu t, tính mùa c a khí h u quy nh tính mùa trong s n xu t và c trong tiêu th
n ph m.
i lo i cây tr ng ch thích h p v i nh ng u ki n khí h u nh t nh (ngh a là trong
u ki n ó cây tr ng m i có th phát tri n bình th ng), v t quá gi i h n cho phép
chúng s ch m phát tri n th m chí b ch t.
Ví d cây lúa a khí h u nóng m, nhi t
trung bình tháng t 20-300C, nhi t
th p
0
nh t vào u th i kì sinh tr ng không xu ng d i 12 C, trong quá trình sinh tr ng
cây lúa c n có n c ng p chân.
Nh ng vùng d i dào v nhi t, m và l ng m a, v th i gian chi u sáng và c ng
c x có th cho phép tr ng nhi u v trong n m v i c c u cây tr ng phong phú, a
ng, có kh n ng xen canh, g i v , ch ng h n nh vùng nhi t i, còn vùng ôn i
i m t mùa ông tuy t ph nên có ít v trong n m, trên th gi i s hình thành n m

i tr ng tr t chính ( i nhi t i, i c n nhi t, i ôn hòa có mùa hè dài và nóng,
i ôn hòa có mùa hè mát và m và i c n c c) ph thu c rõ nét vào s phân i khí
u.
1.4.2.3. Ngu n n c
Mu n duy trì ho t ng ngành tr ng tr t c n ph i có y
ngu n n c ng t cho cây
tr ng, n c i v i ngành tr ng tr t là r t c n thi t nh ông cha ta ã kh ng nh
“nh t n c, nhì phân”.
c có nh h ng r t l n n n ng xu t, ch t l ng cây tr ng, hi u qu c a s n xu t
nông nghi p, nh ng n i có ngu n cung c p n c d i dào, th ng xuyên u là nh ng
vùng tr ng tr t trù phú, ch ng h n nh
vùng h l u các con sông l n nh Mê Công,
Hoàng Hà… ng c l i ngành tr ng tr t không th phát tri n nh ng n i khan hi m
c nh các vùng hoang m c, bán hoang m c…
Do nh h ng c a khí h u và a hình nên ngu n n c trên th gi i phân b không
u và thay i theo mùa. n c ta mùa m a l ng n c t p trung quá l n làm d
th a n c, còn mùa khô ng c l i r t khan hi m n c
u ó gây ra nhi u khó kh n
cho s n xu t nông nghi p, kh c ph c tình tr ng thi u n c trong mùa khô và quá d
th a n c trong mùa m a, ng i ta ã xây d ng các công trình th y l i, h ch a
c…
ph c v t i tiêu m t cách ch
ng, s suy gi m ngu n n c ng t là m t
GVHD: H

TH THU H

19

SVTH: VÕ QU C V N



n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

nguy c e d a s t n t i và phát tri n c a ngành tr ng tr t nói riêng và n n kinh t
nói chung. Vì v y chúng ta c n ph i s d ng h p lí, ti t ki m và b o v ngu n n c.
1.4.2.4. Sinh v t
Sinh v t trong t nhiên x a kia là c s
thu n d ng, t o nên các gi ng cây tr ng,
a d ng v th m th c v t hay nói cách khác v loài cây là ti n hình thành và phát
tri n các gi ng cây tr ng và t o kh n ng chuy n i c c u ngành tr ng tr t phù h p
i u ki n t nhiên và sinh thái.
1.4.3. Các nhân t KT-XH có nh h ng quy t nh n s phát tri n và phân b
ngành tr ng tr t
Dân c và lao ng nh h ng t i ho t ng ngành tr ng tr t d i hai góc
là
c l ng s n xu t tr c ti p và ngu n tiêu th các nông s n.
i góc
là l c l ng s n xu t tr c ti p
t o ra s n ph m ngành tr ng tr t,
ngu n lao ng
c coi là nhân t quan tr ng
phát tri n theo chi u r ng (m r ng
di n tích, khai hoang…) và theo chi u sâu (thâm canh, t ng v …). Các cây tr ng òi

i nhi u công ch m sóc th ng
c phân b
các vùng ông dân, nhi u lao ng,
không ph i ng u nhiên vùng lúa g o
c thâm canh cao nh t c a n c ta l i xu t hi n
ng b ng sông H ng, các cây tr ng t n ít công ch m sóc h n có th phân b
các
vùng th a dân.
Ngu n lao ng không ch
c xem xét v m t s l ng mà còn c v m t ch t
ng nh trình
h c v n, t l lao ng
c ào t o ngh nghi p, tình tr ng th l c
a ng i lao ng… n u ngu n lao ng ông và t ng nhanh, trình
h c v n và tay
ngh th p, thi u vi c làm s tr thành gánh n ng cho ngành tr ng tr t nói riêng và c
n kinh t nói chung.
i góc
là ngu n tiêu th , c n quan tâm n truy n th ng, t p quán n u ng,
quy mô dân s v i kh n ng s n xu t l ng th c, th c ph m.
các n c ang phát tri n thu c khu v c Á-Phi, dân s ông và t ng nhanh,
trong c c u nông nghi p luôn có s m t cân i, t tr ng ch n nuôi r t nh bé so v i
tr ng tr t vì l ng th c s n xu t ch y u ra dành cho ng i.
Khoa h c công ngh ã th c s tr thành òn b y thúc y s t ng tr ng và
phát tri n ngành tr ng tr t, nh nghiên c u, ng d ng các ti n b k thu t con ng i ã
n ch
c nh ng nh h ng c a t nhiên, ch
ng h n trong ho t ng s n xu t,
o ra nhi u gi ng cây cho n ng xu t và hi u qu kinh t cao t o
u ki n hình thành

các vùng chuyên canh, thúc y quá trình chuy n d ch c c u kinh t nông nghi p,
nông thôn theo h ng công nghi p hóa.
Các bi n pháp k thu t nh
n khí hóa (s d ng
n trong nông nghi p và
nông thôn), c gi i hóa (s d ng máy móc trong các khâu làm t, ch m sóc và thu
ho ch), th y l i hóa (xây d ng h th ng kênh t i tiêu ho c áp d ng t i tiêu theo
khoa h c), hóa h c hóa (áp d ng công ngh sinh h c nh lai gi ng, bi n i gen, c y
mô…) n u
c áp d ng r ng rãi thì n ng xu t trên m t n v di n tích và c a m t
ng i lao ng s th c s
c nâng cao.
GVHD: H

TH THU H

20

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

Trên th gi i có s chênh l ch r t l n v n ng xu t lao ng. các n c phát

tri n bình quân m t lao ng có th s n xu t t 8 n 14 t n l ng th c, t 1,5 n 2,0
n th t các lo i,
nuôi s ng cho 30 d n 80 ng i, trong khi ó các n c ang phát
tri n t ng ng ch là m t t n l ng th c, 50-100kg th t
cho nhu c u 2-4 ng i.
Quan h s h u và chính sách nông nghi p có nh h ng r t l n t i con
ng
phát tri n và các hình th c t ch c s n xu t nông nghi p nói chung và tr ng tr t nói
riêng, chính sách khoán 10 Vi t Nam t n m 1988 là m t ví d sinh ng, h nông
dân
c coi là m t n v kinh t t ch ,
c giao quy n s d ng ru ng t lâu dài
phát tri n s n xu t,
c t do trao i hàng hóa, mua bán v t t , kinh t h nông
dân ã t o à cho vi c khai thác có hi u qu m i ti m n ng s n có, s n xu t n c ta
ng lên rõ r t, có th nói chính sách khoáng ã t o ng l c cho t ng tr ng nông
nghi p trong nh ng n m 90 c a th k XX.
Ngoài ra các ch ng trình giao t, giao r ng cho các h nông dân ã thúc y
ngành tr ng tr t phát tri n m nh m .
Ngu n v n và th tr ng tiêu th có tác ng m nh n ngành tr ng tr t và giá
nông s n.
Ngu n v n có vai trò to l n i v i quá trình phát tri n và phân b tr ng tr t nh t là
i v i các n c ang phát tri n nh
Vi t Nam, ngu n v n t ng nhanh,
c phân b
và s d ng m t cách có hi u qu s tác ng n t ng tr ng và m r ng s n xu t, áp
ng các ch ng trình phát tri n a ti n b khoa h c công ngh vào s n xu t th c ti n.
phát tri n c a th tr ng trong và ngoài n c không ch thúc y s phát tri n
ngành và giá c nông s n mà còn có tác d ng
u ti t i v i s hình thành và phát

tri n các vùng chuyên môn hóa.
Ngoài các nhân t k trên còn nhi u nhân t khác n a nh c s h t ng và c s
t ch t k thu t ph c v ngành… T t c ã t o thành m t h th ng cùng thúc y s
phát tri n c a ngành kinh t quan tr ng này.
Trong xu th phát tri n hi n nay thì vi c tr ng cây QH
c xem nh m t ngành
trong ngành nông nghi p. Chính vì v y không th không nhìn nh n m t cách y
các nhân t có tác ng n ngành nông nghi p nói chung nh th vào và t ó úc
t, ch n l c nh ng y u t chính có tác ng n tr ng cây QH
có nh ng nh
ng, bi n pháp, m c tiêu cho s phát tri n c a cây QH vì nó là m t b ph n c u
thành c a nông nghi p. D a vào nh ng c s trên cho chúng ta bi t
c s n xu t
nông nghi p nói chung và tr ng QH nói riêng c n có nh ng y u t nào
phát tri n,
vai trò c a t ng y u t , nh h ng c a chúng n s n xu t QH nh th nào, nh ng y u
nào c n quan tâm nh t n u mu n phát tri n lâu dài nh
t, khí h u, th tr ng…
Nh v y, cây QH có nh ng c
m nh th nào? T i sao l i phát tri n t t và duy
nh t Lai Vung mà không ph i m t n i nào khác? Các nhân t nh h ng n sinh
tr ng và phát tri n QH là gì? Nh ng
u này s
c bàn lu n trong nh ng ch ng
ti p theo.
1.5. Phát tri n b n v ng
GVHD: H

TH THU H


21

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

1.5.1. Khái ni m
phát tri n c a m i qu c gia ch có th b n v ng khi môi tr ng s ng và thiên
nhiên
c b o v t t, duy trì
c m i cân b ng sinh thái, tránh b ô nhi m và bi t
cách khai thác, s d ng, ph c h i m t cách h p lí ngu n tài nguyên thiên nhiên, nh ng
chúng ta ã không làm t t u ó. Trong vài th p k g n ây, ã bùng n các nhu c u
khai thác tài nguyên thiên nhiên nh v bão, nhu c u s d ng n ng l ng r t l n và
nhi u ngành s n xu t m i ra i. Chúng ã tác ng m nh m
n
u ki n s ng và
làm vi c c a con ng i và các h sinh thái trên m t ph m vi r ng l n. ã n lúc con
ng i ph i xem xét và ánh giá các m i quan h gi a con ng i và Trái t, phát tri n
kinh t xã h i và b o v môi tr ng, s c n thi t ph i tính toán n l i ích c a c ng
ng hi n t i, c a th h t ng lai. T t c n ng yêu c u trên d n n s ra i m t
quan ni m s ng m i c a con ng i là “Phát tri n b n v ng”. (Lê Thuy t Minh, 2008).
Khái ni m v Phát tri n b n v ng

c y ban Môi tr ng và phát tri n c a
ngân hàng Th gi i thông qua n m 1987: “Nh ng th h hi n t i c n áp ng nhu c u
a mình, sao cho không làm h i n kh n ng các th h t ng lai áp ng các nhu
u c a h ”. (Lê Huy Bá, V Chí Hi u, Võ ình Long, 2002)
Theo h i ng Th gi i v Môi tr ng và phát tri n (World Commission of
Environment and Development, WCED) thì “phát tri n b n v ng là s phát tri n áp
ng nhu c u hi n t i mà không làm t n h i n kh n ng c a các th h t ng lai trong
kh n ng áp ng c a h ”.
Trong phát tri n b n v ng,
u c n chú ý nh t là th a mãn nhu c u hi n t i và
không làm t n h i n s th a mãn nhu c u trong t ng lai, m b o s d ng úng
c và n nh tài nguyên thiên nhiên, môi tr ng s ng. Phát tri n b n v ng không
ch là phát tri n kinh t , v n hóa, xã h i m t cách b n v ng nh khoa h c công ngh
tiên ti n mà còn m b o các
u ki n môi tr ng cho con ng i ang t n t i và cho
th h mai sau.
1.5.2 C s c a phát tri n b n v ng(5)
1.5.2.1. S d ng nguyên li u h p lí
Theo d báo, m t s khoáng s n ch y u trên trái t v i t c
khai thác s
ng hi n nay s b c n ki t trong t ng lai g n. Ví d nh khí t kho ng 30 n m,
u m kho ng 50 n m, than á kho ng 150–200 n m. Trong khi loài ng i ch a phát
minh ra nh ng nguyên li u thay th . Do v y, chúng ta c n ph i s d ng tài nguyên
không tái t o m t cách h p lí và ti t ki m b ng cách quay vòng tái ch ch t th i, s
ng t i a nh ng thành ph n có ích ch a trong t ng lo i tài nguyên, dùng nh ng tài
nguyên tái t o thay th chúng,… Các bi n pháp trên là c n thi t Trái t có th áp
ng cho loài ng i ngu n tài nguyên không tái t o không ch cho chúng ta mà cho c
th h mai sau.
(5) Lê Huy Bá, V Chí Hi u, Võ ình Long, “Tài nguyên môi tr
c K thu t, 2002.


GVHD: H

TH THU H

22

ng và phát tri n b n v ng”, NXB Khoa

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp

1.5.2.2. B o t n tính a d ng sinh h c c a trái t, b o t n tính di truy n c a các lo i
ng th c v t nuôi tr ng c ng nh hoang dã
it c
phát tri n kinh t v t tr i nh hi n nay thì nhu c u s d ng các lo i tài
nguyên ngày m t t ng lên c bi t là ngu n tài nguyên t nhiên. S phát tri n ó c n ph i
c th c hi n d a trên c s b o t n tính a d ng c a các h sinh thái, m b o vi c s
ng lâu b n b ng cách qu n lý ph ng th c và m c
s d ng, làm cho các ngu n tài
nguyên ó v n còn kh n ng ph c h i. Chính các h th ng này có vai trò c c kì quan
tr ng trong vi c u ch nh khí h u, cân b ng n c, làm không khí trong lành.

1.5.2.3. Duy trì các h sinh thái thi t y u, m b o cu c s ng c ng ng và nh r ng
c ch u ng c a các h sinh thái trên Trái t là có h n
c
ch u ng c a Trái t nói chung và h sinh thái nào ó nói riêng u có
gi i h n. Con ng i m r ng gi i h n ó b ng k thu t truy n th ng hay công ngh m i
th a mãn nhu c u c a mình. Tuy nhiên chúng ta ph i d a trên qui lu t phát tri n n i
i c a t nhiên nh m h n ch s suy thoái, ki t qu ngu n tài nguyên và s a d ng
sinh h c, tránh tr ng h p suy gi m ch c n ng cung c p c a tài nguyên thiên nhiên.
1.5. 3. Các ch tiêu phát tri n b n v ng
so sánh, nh n xét, ánh giá m c
phát tri n b n v ng có th s d ng m t s
ch tiêu mang tính nh l ng sau:
1.5.3.1. Ch tiêu kinh t , o l ng ch t l ng cu c s ng: Là ch tiêu phát tri n con
ng i (Human Development Indexes HDI)
ây là m t ch s so sánh, nh l ng v m c thu nh p tính theo u ng i; tu i
th bình quân và trình
h c v n.
tính
t ng tr ng kinh t ng i ta tính giá tr t ng s n ph m hàng hóa và
ch v c a n n kinh t theo các ch tiêu kinh t t ng h p, nh t là ch tiêu giá tr t ng
n ph m qu c n i (GDP) và giá tr t ng s n ph m qu c dân (GNP). Bao g m:
- M c t ng tr ng tuy t i trên ph m vi n n kinh t qu c dân hay theo m c bình
quân u ng i v giá tr t ng s n ph m hàng hóa và d ch v trong m t n m.
- M c t ng tr ng t ng i (t c
t ng tr ng) c ng
c tính trên ph m vi n n
kinh t qu c dân hay theo bình quân u ng i v i
t ng i %.
Khi ánh giá t ng tr ng kinh t theo ch tiêu kinh t c n xem xét toàn di n c
c t ng tr ng GDP và GNP, vì m c t ng tr ng GNP m i ph n ánh ích th c s c

nh c a n n kinh t và kh n ng c i thi n i s ng.
ng th i c ng ph i xem xét c
c t ng tr ng tuy t i và m c t ng tr ng t ng i trên ph m vi n n kinh t qu c
dân và m c t ng tr ng tính theo bình quân u ng i, vì trên th c t có qu c gia do
c t ng dân s quá cao nên không t
c m c t ng giá tr t ng s n ph m tính theo
bình quân u ng i nh ng v n có m c t ng tuy t i giá tr t ng s n ph m hàng hóa
và d ch v trên ph m vi n n kinh t khá cao.
Ch t l ng cu c s ng c a dân c còn
c bi u hi n các ch tiêu v tu i th
bình quân i v i nam gi i và n gi i, t l t vong c a tr s sinh, t l tr em suy
dinh d ng d i 5 tu i, t l bác s trên 1.000 dân và trình
h c v n bi u th b ng t
GVHD: H

TH THU H

23

SVTH: VÕ QU C V N


n

phát tri n b n v ng cây Quýt H ng

huy n Lai Vung, t nh

ng Tháp


ng i mù ch , t l ng i có trình
trung h c, i h c và trên i h c, t l tr em
trong tu i
c i h c.
1.5.3.2. Ch tiêu v s t do trong các ho t ng chính tr , v n hóa, xã h i
Phát tri n b n v ng òi h i s t do th c s c a công dân v các thông tin, v k
ho ch phát tri n c a chính ph và ch t l ng môi tr ng n i h ang s ng.
Con ng i thay i l i s ng có h i cho môi tr ng chung c a Trái t, thay i
thói quen tiêu dùng lãng phí c a công dân, thi t l p các t p t c phát tri n m i thay th
các t p t c l c h u c
phù h p v i quá trình phát tri n. Con ng i thân thi n v i
thiên nhiên, ti t ki m tiêu th tài nguyên t o ra phong cách s ng hài hòa v i thiên
nhiên, ph i ch u trách nhi m v nh ng hành ng c a mình gây h i n thiên nhiên t
ó bi t s d ng m i ngu n tài nguyên m t cách h t s c ti t ki m và có hi u qu .
Phát tri n b n v ng v xã h i là quá trình phát tri n t
c k t qu ngày càng
cao trong vi c th c hi n ti n b và công b ng xã h i qua vi c xóa d n s cách bi t
gi a thu nh p gi a ng i giàu và ng i nghèo. B o m ch
dinh d ng và ch t
ng ch m sóc s c s ng c a nhân dân, m i ng i u có c h i
c h c hành và có
vi c làm, gi m tình tr ng ói nghèo, nâng cao trình
v n hóa i s ng v t ch t và
tinh th n cho m i thành viên trong xã h i.
t
c
u này ph i ki m soát ch c
ch dân s , khuy n khích tiêu dùng h p lí, phát tri n v n hóa và giáo d c, c bi t c n
nâng cao kh n ng ngu n nhân l c, t
i ng qu n lý n c ng ng dân c nh m

thúc y phát tri n b n v ng.
1.5.3.3. Ch tiêu v ch t l ng môi tr ng, m c ô nhi m n ng, v a và không ô nhi m.
o c a môi tr ng cho s phát tri n b n v ng có th ánh giá qua ch t l ng
các thành ph n không khí, t, n c, sinh thái, m c
duy trì các ngu n tài nguyên
không tái t o, vi c khai thác s d ng h p lí tài nguyên không tái t o, ngu n v n c a xã
i cho phát tri n b n v ng. Chính vì v y, trong quá trình phát tri n m r ng s n xu t
áp ng nhu c u c a nhân dân ph i khai thác, s d ng h p lí và b o v môi tr ng,
i m i công ngh , áp d ng công ngh s ch trong s n xu t công nghi p và trong nông
nghi p, nâng cao s n l ng gi m thi u ô nhi m môi tr ng, gi i h n m c gia t ng c a
ch t khí, c bi t khí gây ô nhi m nhà kính, phòng ng a suy thoái t ng ôzôn và ph i
o t n a d ng sinh h c ng n ch n s phá h y h sinh thái.
1.5.3.4. Ch tiêu v tính b n v ng sinh thái
a. Phát tri n b n v ng b o t n h sinh thái ph tr cu c s ng và a d ng sinh h c.
B o v tính a d ng sinh h c là b o v t t c các loài ng th c v t trên hành
tinh chúng ta, b o v a d ng sinh h c t c là b o v th h t ng lai c a chúng ta. H n
ch m c th p nh t vi c làm suy gi m các ngu n tài nguyên a d ng sinh h c.
b. S phát tri n b n v ng m b o r ng vi c s d ng tài nguyên tái t o
c là
n v ng và gi m thi u vi c làm suy thoái tài nguyên không tái t o
c.
H n ch
n m c th p nh t vi c làm suy gi m ngu n tài nguyên thiên nhiên nh tài
nguyên t, tài nguyên n c, khoáng s n,... m b o s d ng lâu dài các d ng tài nguyên
không tái t o
c b ng cách tái ch , tránh lãng phí, s d ng ít ho c thay th chúng.
GVHD: H

TH THU H


24

SVTH: VÕ QU C V N