TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA SƯ PHẠM



Tên của đề tài:
TÌM HIỂU VỀ KHÍ CỤ ĐIỆN VÀ MỘT SỐ ỨNG DỤNG

Luận văn Tốt nghiệp
Ngành: SƯ PHẠM VẬT LÝ CÔNG NGHỆ

GV hướng dẫn: Ths. Lê Văn Nhạn

Sinh viên: Phạm Thị Nguyền
Lớp: Sư phạm Vật lý - công nghệ
Mã số SV: 1076681

Cần Thơ, 04/ 2011


Sau thời gian dài nghiên cứu thì đề tài: “Tìm hiểu về khí cụ điện
và một số ứng dụng” đã hoàn thành. Để nghiên cứu thành công đề tài
này, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của:
- Khoa Sư Phạm, Bộ môn Vật Lý đã tạo điều kiện cho tôi nghiên
cứu khoa học.
- Thầy Lê Văn Nhạn đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình
làm luận văn tốt nghiệp.
- Các thầy cô và các anh chị làm việc trong Trung Tâm Học Liệu
trường Đại học Cần Thơ đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình
nghiên cứu đề tài này.
- Cám ơn cha me tôi đã ủng hộ về vật chất lẫn tinh thần cho tôi.

- Các bạn lớp Sư Phạm Vật lý – công nghệ K33 đã giúp đỡ tôi
trong quá trình tìm kiếm tài liệu.
Cuối cùng tôi xin gửi lời tri ân chân thành nhất đến quý thầy cô Bộ
môn Sư phạm Vật Lý, Khoa Sư phạm, trường Đại học Cần Thơ. Kính
chúc quý thầy cô luôn dồi dào sức khỏe và hạnh phúc!

Cần Thơ, ngày 10 tháng 04 năm 2011
Sinh viên thực hiện
(Ký và ghi rõ họ tên)

Phạm Thị Nguyền


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm 2011
Giáo viên hướng dẫn
(Ký và ghi rõ họ tên)


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm 2011
Giáo viên phản biện
(Ký và ghi rõ họ tên)


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm 2011
Giáo viên phản biện
(Ký và ghi rõ họ tên)


MỤC LỤC
Trang

PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ...................................................................................... 1
1.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài .................................................................... 2
1.2. Giới hạn của đề tài ........................................................................................ 2


2. CÁC GIẢ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI .................................................................. 2
3. CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI ......... 2
3.1. Phương pháp thực hiện đề tài....................................................................... 2
3.2. Phương tiện thực hiện đề tài ......................................................................... 3

4. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI ................................................................. 3
5. CÁC THUẬT NGỮ QUAN TRỌNG TRONG ĐỀ TÀI ............................... 3

PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................ 4
PHẦN 1: LÝ THUYẾT CƠ BẢN CỦA KHÍ CỤ ĐIỆN ............................. 4
CHƯƠNG 1: PHÁT NÓNG KHÍ CỤ ĐIỆN ................................................. 4
1. KHÁI NIỆM VỀ KHÍ CỤ ĐIỆN ...................................................................... 4
2. PHẠM VI ỨNG DỤNG ...................................................................................... 4
3. PHÂN LOẠI KHÍ CỤ ĐIỆN VÀ CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA KHÍ CỤ
ĐIỆN

................................................................................................................... 4

3.1. Phân loại khí cụ điện ..................................................................................... 4
3.1.1. Phân loại theo công dụng...................................................................... 4
3.1.2. Phân loại theo tính chất dòng điện........................................................ 5
3.1.3. Phân loại theo nguyên lý làm việc ......................................................... 5
3.1.4. Phân loại theo điều kiện làm việc.......................................................... 5
3.1.5. Phân loại theo cấp điện áp .................................................................... 5
3.2. Các yêu cầu cơ bản của khí cụ điện.............................................................. 5

4. PHÁT NÓNG TRONG KHÍ CỤ ĐIỆN ........................................................... 5
4.1. Tính toán tổn thất điện năng trong khí cụ điện ........................................... 5
4.2. Các chế độ phát nóng của khí cụ điện .......................................................... 6
4.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 6

4.2.2. Các chế độ làm việc của khí cụ điện...................................................... 7



4.2.2.1. Chế độ làm việc lâu dài................................................................. 7
4.2.2.2. Chế độ làm việc ngắn hạn............................................................. 8
4.2.2.3. Chế độ ngắn hạn lặp lại................................................................ 8
4.3. Các trạng thái làm việc của khí cụ điện ....................................................... 9
4.3.1. Trạng thái làm việc bình thường........................................................... 9
4.3.2. Trạng thái làm việc không bình thường................................................ 9

CHƯƠNG 2: TIẾP XÚC ĐIỆN – HỒ QUANG ĐIỆN ............................. 10
1. TIẾP XÚC ĐIỆN ............................................................................................... 10
1.1. Khái niệm..................................................................................................... 10
1.2. Các yêu cầu về tiếp xúc điện ....................................................................... 10
1.3. Phân loại tiếp xúc điện ................................................................................ 10
1.4. Điện trở tiếp xúc ......................................................................................... 11

2. HỒ QUANG ĐIỆN ............................................................................................ 13
2.1. Khái niệm và tính chất của phóng điện hồ quang...................................... 13
2.1.1. Khái niệm ............................................................................................ 13
2.1.2. Tính chất cơ bản của phóng điện hồ quang ........................................ 14
2.1.3. Quá trình phát sinh và dập hồ quang điện .......................................... 15
2.1.3.1 Quá trình phát sinh hồ quang...................................................... 15
2.1.3.2 Quá trình dập tắt hồ quang.......................................................... 16

3. LỰC ĐIỆN ĐỘNG ............................................................................................ 16
3.1. Khái niệm..................................................................................................... 16
3.2. Phương pháp tính lực điện động ................................................................ 17
3.2.1. Phương pháp 1 .................................................................................... 17

3.2.2. Phương pháp 2 .................................................................................... 18
3.2.3. Lực điện động của một số dạng dây dẫn ............................................. 18

PHẦN II: TÌM HIỂU ĐẶC TÍNH, KẾT CẤU, TÍNH TOÁN LỰA
CHỌN SỬ DỤNG KHÍ CỤ ĐIỆN HẠ ÁP ................................................... 25
CHƯƠNG 3: KHÍ CỤ ĐIỆN ĐÓNG NGẮT-BẢO VỆ MẠCH ĐIỆN . 25
1. ÁPTÔMAT ......................................................................................................... 25
1.1. Khái niệm và yêu cầu .................................................................................. 25
1.1.1. Khái niệm ............................................................................................ 25



1.1.2. Yêu cầu ............................................................................................... 25
2.2. Kí hiệu, cấu tạo và nguyên lý hoạt động..................................................... 26
2.2.1. Kí hiệu ................................................................................................. 26
2.2.2. Cấu tạo................................................................................................. 26
2.2.1.1. Tiếp điểm..................................................................................... 26
2.2.1.2. Bộ dập hồ quang ......................................................................... 27
2.2.1.3. Cơ cấu truyền động cắt ............................................................... 27
2.2.1.4. Móc bảo vệ .................................................................................. 27
2.2.2. Nguyên lý hoạt động ............................................................................ 27
2.3. Phân loại, các thông số định mức và cách lựa chọn CB ............................ 28
2.3.1. Phân loại.............................................................................................. 28
2.3.2. Các thông số định mức ........................................................................ 28
2.3.3. Cách lựa chọn...................................................................................... 29

2. CẦU CHÌ ........................................................................................................... 30
2.1. Khái niệm và công dụng.............................................................................. 30
2.2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động.................................................................. 30
2.2.1. Cấu tạo................................................................................................. 30

2.2.2. Nguyên lý hoạt động ............................................................................ 31
2.2.3. Đặc tính Ampe - giây của cầu chì........................................................ 31
2.3. Kí hiệu và phân loại..................................................................................... 32
2.3.1. Kí hiệu ................................................................................................. 32
2.3.2. Phân loại.............................................................................................. 32

3. THIẾT BỊ CHỐNG DÒNG ĐIỆN RÒ........................................................... 32
3.1. Khái niệm..................................................................................................... 32
3.2. Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động................................................................ 32
3.2.1. Áptômat so lệch.................................................................................... 32
3.2.2. Cầu dao so lệch.................................................................................... 33
3.2.3. Thiết bị chống dòng điện rò RCCB ..................................................... 33
3.2.4. Công tắc bảo vệ FI............................................................................... 35

Chương 4:

KHÍ CỤ ĐIỆN ĐIỀU KHIỂN BẰNG TAY ...................... 37

1. CẦU DAO ........................................................................................................... 37
1.1. Khái quát và công dụng .............................................................................. 37



1.2. Kí hiệu, cấu tạo, nguyên lý hoạt động và phân loại ................................... 37
1.2.1. Kí hiệu ................................................................................................. 37
1.2.2. Cấu tạo................................................................................................. 38
1.2.3. Nguyên lý hoạt động ............................................................................ 38
1.2.4. Phân loại và lựa chọn cầu dao ............................................................ 39
1.2.4.1. Phân loại..................................................................................... 39
1.2.4.2. Lựa chọn cầu dao ....................................................................... 39


2. CÔNG TẮC ........................................................................................................ 39
2.1. Khái niệm và công dụng.............................................................................. 39
2.2. Phân loại và cấu tạo..................................................................................... 39
2.2.1. Cấu tạo................................................................................................. 40
2.2.2. Phân loại.............................................................................................. 40
2.3. Các yêu cầu thử của công tắc...................................................................... 40

3. NÚT NHẤN ........................................................................................................ 40
3.1. Khái quát, công dụng, kí hiệu ..................................................................... 41
3.2. Phân loại và cấu tạo..................................................................................... 41
3.2.1. Cấu tạo................................................................................................. 41
3.2.2. Phân loại.............................................................................................. 41

Chương V: KHÍ CỤ ĐIỀU KHIỂN MẠCH ĐIỆN .................................... 42
1. CONTACTOR ................................................................................................... 42
1.1. Khái niệm..................................................................................................... 42
1.2. Kí hiệu, cấu tạo và nguyên lý hoạt động..................................................... 42
1.2.1. Kí hiệu ................................................................................................. 43
1.2.2. Cấu tạo................................................................................................. 43
1.2.2.1. Nam châm điện ........................................................................... 44
1.2.2.2. Hệ thống dập hồ quang điện....................................................... 44
1.2.2.3. Hệ thống tiếp điểm của contactor ............................................... 44
1.2.3. Nguyên lý hoạt động của Contactor .................................................... 45
1.3. Các thông số cơ bản của contactor ............................................................. 46
1.3.1. Điện áp định mức ................................................................................ 46
1.3.2. Điện áp định mức của cuộn dây .......................................................... 46
1.3.3. Dòng điện định mức ............................................................................ 46




1.3.4. Khả năng cắt và khả năng đóng .......................................................... 46
1.3.5. Tuổi thọ của contactor......................................................................... 46
1.3.6. Tần số thao tác..................................................................................... 46
1.3.7. Tính ổn định lực điện động ................................................................. 47
1.3.8. Tính ổn định nhiệt ............................................................................... 47
1.4. Cách lựa chọn .............................................................................................. 47

2. RƠLE ĐIỀU KHIỂN VÀ BẢO VỆ ................................................................ 47
2.1. Khái quát và phân loại ................................................................................ 47
2.2. Một số loại rơle thông dụng ........................................................................ 48
2.2.1. Rơle trung gian.................................................................................... 48
2.2.1.1. Khái niệm và cấu tạo .................................................................. 48
2.2.1.2. Nguyên lý hoạt động ................................................................... 49
2.2.2. Rơle thời gian ...................................................................................... 50
2.2.2.1. Khái niệm.................................................................................... 50
2.2.2.2. Rơle thời gian ON DELAY ......................................................... 50
2.2.2.3. Rơle thời gian OFF DELAY ....................................................... 51
2.2.3. Rơle nhiệt............................................................................................. 52
2.2.3.1. Khái niệm.................................................................................... 52
2.2.3.2. Nguyên lý hoạt động ................................................................... 52
2.2.3.3. Kí hiệu và phân loại rơle nhiệt .................................................. 53
2.2.3.4. Chọn lựa rơle nhiệt..................................................................... 54
2.2.4. Rơle dòng điện ..................................................................................... 55
2.2.5. Rơle điện áp ......................................................................................... 55
2.2.6. Rơle vận tốc ......................................................................................... 55

3. KHỞI ĐỘNG TỪ .............................................................................................. 55
3.1. Khái quát và công dụng .............................................................................. 55
3.2. Các yêu cầu kỹ thuật ................................................................................... 55

3.3. Kết cấu và nguyên lý làm việc..................................................................... 56
3.3.1. Kết cấu ................................................................................................. 56
3.3.2. Nguyên lý làm việc của khởi động từ .................................................. 56
3.3.2.1. Khởi động từ và hai nút nhấn..................................................... 56
3.3.2.2. Khởi động từ đảo chiều và ba nút nhấn...................................... 57



3.3.3. Lựa chọn và lắp ráp khởi động từ ....................................................... 58

PHẦN 3 : GIỚI THIỆU ĐẶC TÍNH, KẾT CẤU
KHÍ CỤ ĐIỆN CAO ÁP .................................................................................... 59
Chương 6 :KHÍ CỤ ĐIỆN CAO ÁP .............................................................. 59
1. MÁY CẮT ĐIỆN CAO ÁP .............................................................................. 59
1.1. Khái niệm chung ......................................................................................... 59
1.2. Phân loại máy cắt ........................................................................................ 59
1.2.1. Máy cắt nhiều dầu ............................................................................... 60
1.2.2. Máy cắt ít dầu ...................................................................................... 61
1.3. Các thông số của máy cắt............................................................................ 62
1.4. Các yêu cầu của máy cắt ............................................................................. 63

2. DAO CÁCH LY ................................................................................................. 63
2.1. Khái niệm chung ......................................................................................... 63
2.2. cấu tạo.......................................................................................................... 63
2.3. Phân loại dao cách ly................................................................................... 64
2.4. Chọn dao cách ly ......................................................................................... 64
2.5. Các yêu cầu của dao cách ly........................................................................ 65

3. CẦU CHÌ CAO ÁP ( DAO NGẮN MẠCH) .................................................. 65


PHẦN 4: ỨNG DỤNG KHÍ CỤ ĐIỆN DÙNG TRONG
DÂN DỤNG VÀ CÔNG NGHIỆP .................................................................. 67
CHƯƠNG 7: MỘT SỐ SƠ ĐỒ CĂN BẢN VỀ NGUYÊN LÝ
ĐIỀU KHIỂN, VẬN HÀNH ............................................................................... 67
1. MẠCH ĐIỆN KHỞI ĐỘNG - DỪNG MỘT ĐỘNG CƠ KĐB 3 PHA ..... 67
1.1. Nguyên lý ..................................................................................................... 67
1.2. Sơ đồ mạch .................................................................................................. 67
1.3. Trang bị điện của mạch .............................................................................. 67
1.4. Thứ tự thực hiện.......................................................................................... 68
1.5. Ưu – nhược điểm của mạch trên so với đóng cắt động cơ 3 pha bằng cầu dao
hoặc áptomát ........................................................................................................... 68

2. MẠCH ĐIỆN KHỞI ĐỘNG THỨ TỰ HAI ĐỘNG CƠ 3 PHA ............... 68
2.1. Nguyên lý hoạt động.................................................................................... 68



2.2. Sơ đồ mạch .................................................................................................. 68
2.3. Trang bị điện của mạch .............................................................................. 68
2.4. Thứ tự thực hiện.......................................................................................... 69

3. MẠCH ĐIỆN ĐẢO CHIỀU ĐỘNG CƠ KĐB BA PHA ............................. 70
3.1. Nguyên lý ..................................................................................................... 70
3.2. Sơ đồ mạch .................................................................................................. 70
3.3. Trang bị điện của mạch .............................................................................. 70
3.4. Thứ tự thực hiện.......................................................................................... 70

4. MẠCH ĐIỆN KHỞI ĐỘNG MỘT CƠ BA PHA-TỰ ĐỘNG DỪNG ...... 71
4.1. Nguyên lý ..................................................................................................... 71
4.2. Sơ đồ mạch .................................................................................................. 71

4.3. Trang bị điện của mạch .............................................................................. 71
4.4. Thứ tự thực hiện.......................................................................................... 72

5. MẠCH ĐIỆN TỰ ĐỘNG KHỞI ĐỘNG THEO THỨ TỰ CỦA HAI ĐỘNG
CƠ KĐB 3 PHA ..................................................................................................... 72
5.1. Nguyên lý ..................................................................................................... 72
5.2. Sơ đồ mạch .................................................................................................. 72
5.3. Trang bị điện của mạch .............................................................................. 72
5.4. Thứ tự thực hiện.......................................................................................... 72

PHẦN KẾT LUẬN ............................................................................................. 74
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 75




TÓM TẮT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

Đề tài: “Tìm hiểu về khí cụ điện và một số ứng dụng”
GVHD: ThS. Lê Văn Nhạn

SVTH: Phạm Thị Nguyền
Lớp: Sư phạm Vật lý - công nghệ K33
MSSV: 1076681

Đề tài gồm bốn phần: phần Mở đầu, phần Nội dung, phần Kết luận và phần Phụ lục
 Phần mở đầu: Trình bày sơ lược về những lý do và các phương pháp để thực hiện đề
tài “Tìm hiểu về khí cụ điện và một số ứng dụng”.
 Phần nội dung: Được chia làm 4 phần lớn:
 Phần 1: Trình bày những cơ sở lý thuyết của các khí cụ điện. Đây là phần quan

trọng nhất. Toàn bộ các lý thuyết này là cơ sở để xây dựng, tính toán thiết kế và tìm hiểu
đặc tính kết cấu một số khí cụ điện điện sẽ được đề cập ở phần sau.
 Phần 2: Trình bày nguyên lý, cấu tạo, hoạt động của các loại khí cụ điện hạ áp – là
khí cụ thường sử dụng trong các nhà máy phát điện, các trạm biến áp, trong các xí nghiệp
công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi, giao thông vận tải, quốc phòng...
 Phần 3: Trình bày sơ lược kết cấu và nguyên lý hoạt động của một số khí cụ điện
cao áp. Đây là các khí cụ được sử dụng phổ biến trong các hệ thống điện năng như: nhà
máy phát điện, các trạm biến áp…vì vậy những lý thuyết về khí cụ này là rất cần thiết.
 Phần 4: Trình bày một số mạch điện ứng dụng khí cụ điện thường gặp để vận hành
động cơ.
 Phần kết luận: Tóm lược những kết quả đạt được khi thực hiện đề tài và những khó
khăn trong quá trình thực hiện.

.




Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

PHẦN MỞ ĐẦU


1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Vật lý là ngành khoa học tự nhiên nghiên cứu về qui luật vận động của giới tự nhiên.
Những thành tựu vật lý được ứng dụng rộng rãi trong đời sống kỹ thuật và sản xuất. Nhất
là trong thời đại ngày nay, thời đại của nền khoa học tiên tiến hiện đại và đang trên đà
phát triển thì những thành tựu của vật lý học càng khẳng định vai trò của mình hơn tạo

điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu tìm ra những tri thức vật lý mới. Việc nghiên cứu
khoa học nói chung ngành vật lý nói riêng luôn được thực hiện cả về lý thuyết lẫn thực
nghiệm. Lý thuyết không những tiên đoán được các hiện tượng khoa học mà còn cơ sở
giải thích các kết quả thực nghiệm rút ra được các thông số khoa học kĩ thuật. Chính vì
vậy, việc nghiên cứu vật lý lí thuyết luôn giữ vai trò quan trọng. Trong đó, môn kĩ thuật
điện 2 vật lý là trong những môn học làm nhiệm vụ chìa khóa mở cửa gắn vật lý vào
trong thực tiễn, đặc biệt trong khí cụ điện.
Hiện nay, ở nước ta hầu hết các hoạt động của xã hội đều gắn với việc sử dụng điện
năng. Điện năng không những được sử dụng ở thành phố mà còn được đưa về nông thôn,
miền núi nhờ các trạm phát điện địa phương. Cùng với sự phát triển của điện năng, các
khí cụ điện được sử dụng ngày càng tăng lên không ngừng. Chất lượng của các khí cụ
điện cũng không ngừng được cải tiến và nâng cao cùng với sự phát triển của công nghệ
mới. Vì vậy, khí cụ điện đòi hỏi người làm việc trong các ngành, nghề và đặc biệt trong
nghề điện phải hiểu rõ về cấu tạo, nguyên lý làm việc, đặc tính kỹ thuật và ứng dụng của
từng loại khí cụ điện nắm được các hiện tượng, nguyên nhân hư hỏng và cách sửa chữa
các khí cụ điện, để không ngừng nâng cao hiệu quả kinh tế, tiết kiệm điện năng trong sử
dụng và an toàn cho người sử dụng.
Trong quá trình sử dụng điện thì không tránh khỏi những sự cố, rủi ro xảy ra như hiện
tượng quá điện áp, quá dòng điện, hiện tượng ngắn mạch,… Để bảo đảm vấn đề an toàn
tính mạng cho con người, bảo vệ các thiết bị điện, tránh tổn thất kinh tế, tránh sự cố đáng
tiếc có thể xảy ra khi sử dụng và vận hành các thiết bị điện là nhiệm vụ hàng đầu. Việc
ứng dụng khí cụ điện ngày càng được đòi hỏi nhiều hơn, chất lượng tốt hơn và luôn đổi
mới trong công nghệ. Chính vì vậy, tôi đã quyết định chọn đề tài: ”Tìm hiểu về khí cụ
điện và một số ứng dụng” để có cơ hội tìm hiểu kĩ hơn những đặc điểm, tính chất vật lý
ứng dụng trong khí cụ điện, ở đây tôi chỉ nghiên cứu khí cụ điện dưới góc độ vật lý và

SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 1



Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

những ứng dụng khí cụ điện trong cuộc sống hằng ngày, cũng như việc phục vụ việc dạy
học sau này.
1.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài:
- Tìm hiểu những đặc điểm cấu trúc, nguyên tắc hoạt động, tính chất của khí cụ điện.
- Tìm hiểu về đặc tính vật lý và những ứng dụng của khí cụ điện thông qua đó khảo
sát tìm hiểu một số sơ đồ mạch điện đặc biệt để ứng dụng trong khí cụ điện.
1.2 Giới hạn của đề tài:
- Chỉ tìm hiểu kĩ những tính chất đặc điểm nguyên tắc hoạt động của khí cụ điện dưới
góc độ vật lý.

- Do không có điều kiện tiếp xúc trực tiếp các loại khí cụ điện nên tôi chỉ tìm hiểu các
loại khí cụ điện và ứng dụng thường gặp trong cuộc sống thông qua các tài liệu tham
khảo và trên Internet.

2. CÁC GIẢ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI:
Ngày nay với sự phát triển như vũ bão của khoa học và kỹ thuật, con người đã làm
được rất nhiều điều mà trước đây không thực hiện đươc, chỉ nằm trong trí tưởng tượng
như máy bay, tên lửa, điện thoại di động, năng lượng hạt nhân, thủy điện….những loại
máy móc thiết bị ngày càng phổ biến gắn liền với cuộc sống. Đặc biệt, khí cụ điện được
xem là dũng sĩ bảo vệ các thiết bị điện. Các loại khí cụ điện hiện đại được sản xuất ra
luôn đảm bảo khả năng tự động hóa cao. Để giải quyết vấn đề về mâu thuẩn giữa nhu cầu
sử dụng và an toàn khi sử dụng của các dụng cụ điện tránh khỏi những sự cố, rủi ro xảy
ra như hiện tượng quá điện áp, quá dòng điện, hiện tượng ngắn mạch,… Để bảo đảm vấn
đề an toàn tính mạng cho con người, bảo vệ các thiết bị điện và tránh tổn thất kinh tế có
thể xảy ra thì việc ứng dụng khí cụ điện ngày càng được đòi hỏi nhiều hơn, chất lượng tốt

hơn và luôn đổi mới trong công nghệ. Chúng có cấu tạo như thế nào và hoạt động theo
nguyên tắc nào? Còn nhiều điều liên quan chúng mà tại sao chúng có thể bảo vệ được các
thiết bị điện của chúng ta? Chúng hoạt động theo nguyên tắc vật lý nào? Tôi nghiên cứu
về khí cụ điện các nước tiên tiến trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Thông
qua đó, tôi tìm hiểu về tình hình phát triển điện và các thiết bị bảo vệ điện về những
thuận lợi và thử thách đặt ra phải bảo vệ điện đối với các nước trên thế giới kể cả Việt
Nam.

3. CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI:
3.1. Phương pháp thực hiện đề tài:
SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 2


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

- Để thực hiện đề tài này, tôi đã hoàn thành phần nghiên cứu của mình với phương
pháp sau: Nghiên cứu lý thuyết, phân tích và tổng hợp các tài liệu, các phương pháp
thử nghiệm.
- Áp dụng kiến thức vật lý trong việc khảo sát cấu tạo, tính năng kỹ thuật của khí cụ
điện.
3.2. Phương tiện thực hiện đề tài:
- Xây dựng cơ sở lý thuyết.
- Sử dụng kiến thức vật lý.
- Tài liệu tham khảo: Sách, báo, bài giảng, khai thác thông tin trên Internet.
- Ý kiến nhận được từ: Giáo viên hướng dẫn, các thầy cô và các bạn.


4. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI:
- Nhận đề tài, xác định nhiệm vụ cần đạt được của đề tài.
- Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài, tham khảo ý kiến của thầy cô, bạn bè.
- Tổng hợp tài liệu, tiến hành viết đề tài và trao đổi với giáo viên hướng dẫn.
- Nộp đề tài cho giáo viên hướng dẫn, giáo viên phản biện, tham khảo ý kiến và chỉnh
sửa.
- Viết luận văn hoàn chỉnh.
- Báo cáo luận văn.

5. CÁC THUẬT NGỮ QUAN TRỌNG TRONG ĐỀ TÀI:
KCĐ

Khí cụ điện

AB

Air Breaker( áptômat, cũng gọi là ngắt điện tự động).

CB

Circuit Breaker ( áptômat, cũng gọi là ngắt điện tự động)

DDR

Áptômat so lệch ( Disjoncteur courant Differentiel Residuel)

ID

Cầu dao bảo vệ so lệch ( Interrupteur Differentiel)


RCCB:

Thiết bị chống dòng điện rò ( Residual Current Circuit Breaker)

FI

Công tắc bảo vệ

MC

Máy cắt

DS

Dao cách ly ( Disconnecting Switch)

KĐB

Không đồng bộ

SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 3


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

PHẦN NỘI DUNG



PHẦN 1: LÝ THUYẾT CƠ BẢN CỦA KHÍ CỤ ĐIỆN
CHƯƠNG 1: PHÁT NÓNG KHÍ CỤ ĐIỆN
1. KHÁI NIỆM VỀ KHÍ CỤ ĐIỆN:
Khí cụ điện (KCĐ) là thiết bị điện dùng để: Đóng cắt, điều khiển, kiểm tra, tự động
điều khiển, khống chế các đối tượng điện (lưới điện, mạch điện, máy điện...) cũng như
không điện và bảo vệ chung trong trường hợp có sự cố.
Khí cụ điện có rất nhiều chủng loại với chức năng, nguyên lý làm việc và kích cỡ
khác nhau, được dùng rộng rải trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

2. PHẠM VI ỨNG DỤNG:
Khí cụ điện được sử dụng rộng rãi ở các nhà máy phát điện, các trạm biến áp, trong
các xí nghiệp công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi, giao thông vận tải, quốc
phòng...
Ở nước ta khí cụ điện hầu hết được nhập từ nhiều nước khác nhau nên quy cách
không thống nhất, việc bảo quản và sử dụng có nhiều thiếu sót dẫn đến hư hỏng, gây thiệt
hại khá nhiều về kinh tế. Do đó, việc nâng cao hiệu quả sử dụng, bổ túc kiến thức bảo
dưỡng, bảo quản và kỹ thuật sửa chữa khí cụ điện phù hợp điều kiện khí hậu nhiệt đới
của ta là nhiệm vụ quan trọng cần thiết đối với học sinh - sinh viên chuyên ngành điện
hiện nay.

3. PHÂN LOẠI KHÍ CỤ ĐIỆN VÀ CÁC YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA KHÍ CỤ
ĐIỆN:
3.1. Phân loại khí cụ điện:
3.1.1.Phân loại theo công dụng:
- Nhóm KCĐ khống chế: Dùng để đóng cắt, điều chỉnh tốc độ chiều quay của các
máy phát điện, động cơ điện (như cầu dao, áptômat, công tắc tơ).
- Nhóm KCĐ bảo vệ: Làm nhiệm vụ bảo vệ các động cơ, máy phát điện, lưới điện khi
có quá tải, ngắn mạch, sụt áp,…( như rơle, cầu chì, máy cắt,…).

- Nhóm KCĐ tự động điều khiển từ xa: Làm nhiệm vụ thu nhận phân tích và khống
chế sự hoạt động của các mạch điện như khởi động từ.
- Nhóm KCĐ hạn chế dòng điện ngắn mạch (như điện trở phụ, cuộn kháng,…)
SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 4


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

- Nhóm KCĐ làm nhiệm vụ duy trì ổn định các tham số điện (như ổn áp, bộ tự động
điều chỉnh điện áp máy phát…).
- Nhóm KCĐ làm nhiệm vụ đo lường (như máy biến dòng điện, biến áp đo lường,…).
3.1.2. Phân loại theo tính chất dòng điện:
- Nhóm KCĐ dùng trong mạch điện một chiều.
- Nhóm KCĐ dùng trong mạch điện xoay chiều.
3.1.3. Phân loại theo nguyên lý làm việc:
Khí cụ điện được chia các nhóm với nguyên lý điện cơ, điện từ, từ điện, điện động,
nhiệt, có tiếp xúc và không có tiếp xúc.
3.1.4. Phân loại theo điều kiện làm việc:
Loại làm việc vùng nhiệt đới khí hậu nóng ẩm, loại làm việc ở vùng ôn đới, có loại
chống được khí cháy nổ, loại chịu rung động…
3.1.5. Phân loại theo cấp điện áp:
- Khí cụ điện hạ áp có điện áp dưới 3 kV.
- Khí cụ điện trung áp có điện áp từ 3 kV đến 36 kV.
- Khí cụ điện cao áp có điện áp từ 36 kV đến nhỏ hơn 400 kV.
- Khí cụ điện siêu cao áp có điện áp từ 400 kV trở lên.
3.2 Các yêu cầu cơ bản của khí cụ điện:

Để đảm bảo an toàn cho các thiết bị và đảm bảo độ tin cậy của khí cụ điện thì khí cụ
điện phải đảm bảo một số yêu cầu sau:
- Thiết bị điện phải đảm bảo ổn định nhiệt, điện động và ổn định động khi làm việc
bình thường, đặc biệt khi có sự cố trong giới hạn cho phép của dòng điện và điện áp.
- Phải đảm bảo sử dụng được lâu dài đúng tuổi thọ thiết kế khi làm việc với các thông
số kỹ thuật ở định mức.
- Vật liệu cách điện phải tốt để khi xảy ra quá áp trong phạm vi cho phép cách điện
không bị chọc thủng.
- Thiết bị điện phải đảm bảo làm việc tin cậy, chính xác an toàn, gọn nhẹ, dễ lắp ráp,
dễ kiểm tra sửa chữa.
Ngoài ra còn yêu cầu phải làm việc ổn định ở điều kiện khí hậu môi trường mà khi
thiết kế cho phép.

4. PHÁT NÓNG TRONG KHÍ CỤ ĐIỆN:
4.1. Tính toán tổn thất điện năng trong khí cụ điện:
SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 5


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

- Tổn thất điện năng trong khí cụ điện được tính:
t

Q   i 2 .R.t

(1.1)


0

Trong đó:

Q: Điện năng tổn thất (J)
i: Dòng điện trong mạch (A)
R: Điên trở của khí cụ (  )
t: Thời gian có dòng điện chạy qua (s)

- Đối với dây dẫn đồng chất

R

 o (1  .dm ).l
s
o

Trong đó:  0 : Điện trở suất của vật liệu ở 0 C
l: Chiều dài dây dẫn
 : Hệ số nhiệt độ của điện trở
 đm : Nhiệt độ cho phép ở chế độ định mức

S: Tiết diện có dòng điện chạy qua
4.2. Các chế độ phát nóng của khí cụ điện:
4.2.1. Khái niệm:
Dòng điện chạy trong vật dẫn làm khí cụ điện nóng lên (theo 1.1). Nếu nhiệt độ vượt
quá giá trị cho phép, khí cụ điện sẽ mau hỏng, vật liệu cách điện sẽ chóng lão hóa và độ
bền cơ khí sẽ giảm đi nhanh chóng.
Bảng 1.1: Nhiệt độ cho phép của các bộ phận trong khí cụ điện

Cấp cách

Nhiệt độ

nhiệt

cho phép (oC)

Y

Các vật liệu làm khí cụ điện chủ yếu

110

Vật liệu không bọc cách điện hay để xa vật cách điện.

75

Dây nối tiếp xúc cố định.

75

Tiếp xúc dạng hình ngón của đồng và hợp kim đồng.

110

Tiếp xúc trượt của đồng và hợp kim đồng.

120


Tiếp xúc má bạc.

110

Vật không dẫn điện và không bọc cách điện.

90

Giấy, vải sợi, lụa, phíp, cao su, gỗ và các vật liệu tương tự các loại
nhựa như: nhựa polietilen, nhựa polistirol, vinyl clorua, anilin...

A

105

Giấy, vải sợi, lụa tẩm dầu, cao su nhân tạo, nhựa polieste, các loại
sơn cách điện có dầu làm khô.

SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 6


Luận Văn Tốt Nghiệp
E

120

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn
Nhựa tráng polivinylphocman, poliamit, eboxi. giấy ép hoặc vải có

tẩm nhựa phenolfocmandehit (gọi chung là bakelit giấy). Nhựa
melaminfocmandehit có chất độn xenlulo. Vải có tẩm poliamit.
nhựa poliamit, nhựa phênol - phurol có độn xenlulo.

B

130

Nhựa polieste, amiăng, mica, thủy tinh có chất độn. Sơn cách điện
có dầu làm khô, dùng ở các bộ phận không tiếp xúc với không khí.
Sơn cách điện alkit, sơn cách điện từ nhựa phenol. Các loại sản
phẩm mica (micanit, mica màng mỏng). nhựa phênol-phurol có
chất độn khoáng. Nhựa eboxi, sợi thủy tinh, nhựa melamin
focmandehit.

F

155

Sợi amiăng, sợi thủy tinh không có chất kết dính.

H

180

Xilicon, sợi thủy tinh, mica có chất kết dính.

C

trên 180


Mica không có chất kết dính, thủy tinh, sứ, politetraflotilen,
polimonoclortrifloetilen.

Tuỳ theo chế độ làm việc mà khí cụ điện phát nóng khác nhau. Có ba chế độ làm
việc: làm việc dài hạn, làm việc ngắn hạn và làm việc ngắn hạn lặp lại.
4.2.2. Các chế độ làm việc của khí cụ điện:
4.2.2.1. Chế độ làm việc lâu dài:
Khí cụ điện làm việc lâu dài, nhiệt độ trong khí cụ điện bắt đầu tăng và đến nhiệt độ
ổn định thì không tăng nữa, lúc này sẽ tỏa nhiệt ra môi trường xung quanh bằng nhiệt khí
cụ nhận trong quá trình làm việc.

Hình 1.1: Đồ thị thể hiện chế độ làm việc lâu dài của khí cụ điện

SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 7


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

4.2.2.2. Chế độ làm việc ngắn hạn:
Là chế độ khi đóng điện nhiệt độ của nó không đạt đến nhiệt độ ổn định, sau khi phát
nóng ngắn hạn, khí cụ được ngắt nhiệt độ của nó sụt xuống tới mức không so sánh được
với môi trường xung quanh.

Hình 1.2: Đồ thị thể hiện chế độ làm việc ngắn hạn của khí cụ điện
4.2.2.3. Chế độ ngắn hạn lặp lại:

Nhiệt độ KCĐ tăng lên trong khoảng thời gian KCĐ làm việc, nhiệt độ KCĐ giảm
xuống trong khoảng thời gian KCĐ nghỉ, nhiệt độ giảm chưa đạt đến giá trị ban đầu thì
khí cụ điện làm việc lặp lại. Sau một khoảng thời gian, nhiệt độ tăng lên lớn nhất gần
bằng nhiệt độ giảm nhỏ nhất thì KCĐ đạt được chế độ dừng.

Hình 1.3: Đồ thị thể hiện chế độ làm việc ngắn hạn lặp lại của khí cụ điện
SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 8


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

4.3. Các trạng thái làm việc của khí cụ điện:
4.3.1. Trạng thái làm việc bình thường:
Các KCĐ cũng như các thiết bị điện làm việc với các đại lượng thông số không vượt
quá trị số định mức như các đại lượng về dòng điện, điện áp, công suất... đại lượng định
mức là những trị số của các thông số mà thiết bị điện được sử dụng hết khả năng của
chúng, đồng thời đảm bảo làm việc lâu dài.
4.3.2. Trạng thái làm việc không bình thường:
Khi một trong các đại lượng vượt quá trị số cho phép gọi là làm việc trong trạng thái
không bình thường.
Ví dụ:
- Quá dòng điện (dòng điện vượt quá trị số định mức) như: quá tải, ngắn mạch, khi đó
các tổn hao trong dây quấn và lõi thép vượt quá mức bình thường làm nhiệt độ tăng cao
gây hư hỏng KCĐ.
- Quá điện áp (điện áp vượt quá trị số định mức) như trong trường hợp quá điện áp do
sét đánh. Khi đó, điện trường trong vật liệu cách điện tăng cao có thể xả0y ra phóng điện,

gây hư hỏng cách điện.
- Các loại ngắn mạch: ngắn mạch 3 pha, ngắn mạch 2 pha, ngắn mạch 1 pha, ngắn
mạch do chạm đất. Khi ngắn mạch dòng điện rất lớn, đây là trường hợp sự cố của mạch
điện nên cần thiết phải có thiết bị bảo vệ.
TÓM LẠI:
Khí cụ điện bảo vệ các thiết bị điện cũng như không điện trong trường hợp có các sự
cố. Khí cụ điện phải đảm bảo được các yêu cầu cơ bản khi sử dụng. Do đó, khí cụ điện
được phân loại theo yêu cầu sử dụng.
Với sự phát triển của ngành công nghiệp điện năng các thiết bị điện dân dụng, điện
công nghiệp cũng như các khí cụ điện được sử dụng ngày càng tăng lên không ngừng.
Chất lượng của các khí cụ điện cũng không ngừng được cải tiến và nâng cao cùng với sự
phát triển của công nghệ mới. Vì vậy đòi hỏi người làm việc trong các ngành, nghề và
đặc biệt trong các nhà lý thuyết nghiên cứu về điện phải hiểu rõ về các yêu cầu, nắm
vững cơ sở lý thuyết khí cụ điện để nắm vững cấu tạo, nguyên lý làm việc và ứng dụng
của từng loại khí cụ điện để không ngừng nâng cao hiệu quả kinh tế và tiết kiệm điện
năng trong sử dụng.

SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 9


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

Nội dung chương này nhằm trang bị những kiến thức cơ bản và cần thiết về cơ sở lý
thuyết vật lý để nghiên cứu nhiệt phát ra làm nóng khí cụ điện các điện trở, chất liệu làm
dây dẫn, hiệu điện thế sử dụng và tiết diện dây dẫn...Trong khí cụ điện nhằm ứng dụng có
hiệu quả trong ngành điện và thực tiễn.



CHƯƠNG 2: TIẾP XÚC ĐIỆN – HỒ QUANG ĐIỆN
1. TIẾP XÚC ĐIỆN:
1.1. Khái niệm:
Chỗ tiếp giáp giữa hai vật dẫn điện để cho dòng điện chạy từ vật dẫn này sang vật
dẫn khác gọi là tiếp xúc điện.
Bề mặt chỗ tiếp giáp của các vật dẫn điện gọi là bề mặt tiếp xúc điện.
1.2. Các yêu cầu về tiếp xúc điện:
Các yêu cầu cơ bản của tiếp xúc điện:
- Nơi tiếp xúc điện phải chắc chắn, đảm bảo.
- Mối nối tiếp xúc phải có độ bền cơ khí cao.
- Mối nối không được phát nóng quá giá trị cho phép.
- Ổn định nhiệt và ổn định động khi có dòng điện cực đại đi qua.
- Chịu được tác động của mội trường (nhiệt độ, chất hóa học…)
Để đảm bảo các yêu cầu trên, vật liệu dùng làm tiếp điểm có các yêu cầu:
- Điện dẫn và nhiệt dẫn cao.
- Độ bền chống rỉ trong không khí và trong các khí khác.
- Độ bền chống tạo lớp màng có điện trở suất cao.
- Độ cứng bé để giảm lực nén.
- Độ cứng cao để giảm hao mòn ở các bộ phận đóng ngắt.
- Độ bền chịu hồ quang cao (nhiệt độ nóng chảy).
- Đơn giản gia công, giá thành hạ.
Một số vật liệu dùng làm tiếp điểm: đồng, bạc, nhôm, vôn-fram…
Một yếu tố chủ yếu ảnh hưởng tới độ tin cậy làm việc và nhiệt độ phát nóng của tiếp
xúc điện là điện trở tiếp xúc Rtx.
1.3. Phân loại tiếp xúc điện:
Dựa vào mối liên kết tiếp xúc, ta chia tiếp xúc điện ra các dạng sau:

SVTH: Phạm Thị Nguyền


 Trang 10


Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

 Tiếp xúc cố định: Là loại tiếp xúc không tháo lắp giữa 2 vật dẫn, được liên kết
bằng bulông, đinh vít, đinh rivê,..

Hình 2.1: Tiếp xúc cố định bằng bulông
 Tiếp xúc đóng mở: Là tiếp xúc mà có thể làm cho dòng điện chạy hoặc ngừng chạy
từ vật dẫn này sang vật dẫn khác (như các tiếp điểm trong thiết bị đóng cắt).

Hình 2.2: Tiếp xúc mở bằng tiếp điểm
 Tiếp xúc trượt: Là vật dẫn điện này có thể trượt trên bề mặt của vật dẫn điện kia (ví
dụ như chổi than trượt trên cổ góp, vành trượt).

Hình 2.3: Tiếp xúc trượt của chổi than trên cổ góp máy điện
1.4. Điện trở tiếp xúc:
Xét khi đặt hai vật dẫn tiếp xúc nhau, ta sẽ có diện tích bề mặt tiếp xúc:
S tx  a.l

(2.1)

Trong đó: S tx : Diện tích bề mặt tiếp xúc đơn vị mét (m2).
SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 11



Luận Văn Tốt Nghiệp

GVHD: Ths.Lê Văn Nhạn

a: Bề rộng vật dẫn đơn vị mét (m).
l: Chiều dài đơn vị mét (m).

1

a

2

2

l

1

Hình 2.4: Tiếp xúc của 2 vật dẫn điện.
Diện tích tiếp xúc còn phụ thuộc vào lực ép lên trên tiếp điểm và vật liệu làm tiếp
điểm, lực ép càng lớn thì diện tích tiếp xúc càng lớn.
Diện tích tiếp xúc thực ở một điểm (như mặt cầu tiếp xúc với mặt phẳng) xác định
bởi:

S

F


(2.2)

d

Trong đó: F là lực ép vào tiếp điểm [kgf].
d là ứng suất chống dập nát của vật liệu làm tiếp điểm [kg/cm2].
Rõ ràng điện trở tiếp xúc của tiếp điểm ảnh hưởng đến chất lượng của thiết bị điện,
điện trở tiếp xúc lớn làm cho tiếp điểm phát nóng. Nếu phát nóng quá mức cho phép thì
tiếp điểm sẽ bị nóng chảy, thậm chí bị hàn dính, hoặc tăng nhanh quá trình axít hóa.
Trong các tiếp điểm thiết bị điện mong muốn điện trở tiếp xúc có giá trị càng nhỏ
càng tốt, nhưng do thực tế có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến Rtx nên không thể giảm Rtx
cực nhỏ được như mong muốn.
Nếu tiếp xúc ở n điểm thì diện tích sẽ lớn lên n lần so với biểu thức (2.2).
Dòng điện chạy từ vật này sang vật khác chỉ qua những điểm tiếp xúc, như vậy dòng
điện ở các chỗ tiếp xúc đó sẽ bị thắt hẹp lại, dẫn tới điện trở ở những chỗ này tăng lên.
Điện trở tiếp xúc của tiếp điểm kiểu bất kì tính theo công thức:
Rtx 

K
Fm

(2.3)

Trong đó: K: hệ số phụ thuộc vật liệu và tình trạng bề mặt tiếp điểm.
F: lực nén [kgf].
m: hệ số phụ thuộc số điểm tiếp xúc và kiểu tiếp xúc với :
SVTH: Phạm Thị Nguyền

 Trang 12