TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

Bộ Môn Luật Kinh Doanh & Thương Mại



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHÓA 2007-2011
ĐỀ TÀI:

QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ
ĐƠN VỊ PHỤ THUỘC DOANH NGHIỆP
TRONG LUẬT VIỆT NAM

Giảng viên hướng dẫn:
Đoàn Nguyễn Minh Thuận

Sinh viên thực hiện:
Lê Thanh Thúy
MSSV: 5075069
Lớp:Luật thương mại 1-K33
Mã số lớp: LK0764A1

CẦN THƠ
Tháng 4 năm 2011


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
...........................................................................................................................
...............................................................................................................................

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
...........................................................................................................................

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................


MỤC LỤC


LỜI NÓI ĐẦU ..................................................................................................1
Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG
VỀ ĐƠN VỊ PHỤ THUỘC DOANH NGHIỆP .........................................3
1.1 Khái quát về doanh nghiệp .........................................................................3
1.1.1 Khái niệm, ñặc ñiểm doanh nghiệp.......................................................3
1.1.2 Vai trò của doanh nghiệp ......................................................................3
1.1.3 Các loại hình doanh nghiệp ..................................................................4
1.2 Lý luận chung về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ....................................6
1.2.1 Khái niệm ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp............................................6
1.2.2 Đặc ñiểm của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ......................................8
1.2.2.1 Do doanh nghiệp thành lập và quản lý chặt chẽ ...............................8
1.2.2.2 Quản lý theo cơ chế phân quyền quản lý ...........................................8
1.2.2.3 Mọi hoạt ñộng ñiều phụ thuộc doanh nghiệp chủ quản.....................9
1.2.3 Vai trò của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ..........................................10
1.2.3.1 Xúc tiến hoạt ñộng kinh doanh của doanh nghiệp tại nơi ñơn vị phụ
thuộc hiện diện .....................................................................................................10
1.2.3.2 Thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của doanh nghiệp ......11
1.2.3.3 Hoạt ñộng vì lợi ích của doanh nghiệp và bảo vệ lợi ích ñó .............11
1.2.4 Phân loại ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp.............................................12
1.2.4.1 Văn phòng ñại diện ............................................................................12
1.2.4.2 Địa ñiểm kinh doanh ..........................................................................14
1.2.4.3 Chi nhánh ...........................................................................................15
1.3 Pháp luật ñiều chỉnh về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp .........................16

Chương 2. QUY CHẾ PHÁP LÝ
CỦA ĐƠN VỊ PHỤ THUỘC DOANH NGHIỆP .....................................20
2.1 Tư cách pháp lý của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp...............................20
2.1.1 Đại diện theo ủy quyền ...........................................................................20
2.1.2 Phạm vi ñại diện theo ủy quyền..............................................................22

2.1.3 Trường hợp không có thẩm quyền ñại diện, vượt quá phạm vi
ñại diện..............................................................................................................22
2.2 Hoạt ñộng của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ........................................27
2.2.1 Văn phòng ñại diện .................................................................................27
2.2.1.1 Điều kiện hoạt ñộng ...........................................................................27
2.2.1.2 Hoạt ñộng của văn phòng ñại diện ....................................................29
2.2.2 Địa ñiểm kinh doanh ..............................................................................31
2.2.2.1 Các yêu cầu về nhân sự......................................................................31
2.2.2.2 Các yêu cầu về cơ sở vật chất, trang thiết bị và các yêu cầu khác....32
2.2.3 Chi nhánh................................................................................................33
2.2.3.1 Thành lập chi nhánh ..........................................................................33
2.2.3.2 Quyền và nghĩa vụ của chi nhánh......................................................37
2.2.3.3 Cơ cấu tổ chức ...................................................................................38
2.2.3.4 Hoạt ñộng của chi nhánh ....................................................................40


2.3 Mối quan hệ giữa các ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp.............................42

Chương 3. THỰC TRẠNG VỀ CÁC ĐƠN VỊ PHỤ THUỘC DOANH
NGHIỆP VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT ...............................................................44
3.1 Thực trạng pháp luật ñiều chỉnh về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp.....44
3.1.1 Tư cách ñại diện theo ủy quyền của người ñứng ñầu ñơn vị
phụ thuộc doanh nghiệp ..................................................................................44
3.1.2 Thiếu cơ sở pháp lý cho ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp .....................46
3.2 Một số ñề xuất nhằm hoàn thiện pháp luật ñiều chỉnh về ñơn vị phụ
thuộc doanh nghiệp ............................................................................................53
3.2.1 Kiểm tra, xử lý các hoạt ñộng vi phạm pháp luật của ñơn vị
phụ thuộc cần phải kiên quyết............................................................................53
3.2.2 Ban hành văn bản pháp luật hoặc ñặt ra các quy chế cho các ñơn vị
phụ thuộc doanh nghiệp .....................................................................................53

KẾT LUẬN .......................................................................................................56
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................58


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam

LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn ñề tài
Nền kinh tế Việt Nam ñang trong quá trình hội nhập sâu sắc ñã tạo ñiều
kiện cho nhiều doanh nghiệp trong nước phát triển và các doanh nghiệp nước
ngoài kinh doanh bình ñẳng với doanh nghiệp trong nước. Nhiều doanh nghiệp
ñã nắm bắt ñược cơ hội này ñã không ngừng mở rộng quy mô kinh doanh của
mình ra khắp nơi trong cả nước.
Mở rộng quy mô là một giai ñoạn trong các quá trình phát triển của một
doanh nghiệp và luật pháp Việt Nam ñã ghi nhận và tạo ñiều kiện cho doanh
nghiệp phát triển, cho phép doanh nghiệp thành lập các ñơn vị phụ thuộc ñể thực
hiện các chức năng của doanh nghiệp trong quá trình mở rộng quy mô kinh
doanh. Tuy nhiên, pháp luật ñiều chỉnh về ñơn vị phụ thuộc còn rời rạc, thiếu
thống nhất, nhiều vấn ñề còn chưa rõ ràng như ñịnh nghĩa thống nhất về ñơn vị
phụ thuộc, quyền và nghĩa vụ của ñơn vị phụ thuộc, vấn ñề quản lý chung ñơn vị
phụ thuộc của doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, ñơn vị phụ thuộc của
doanh nghiệp trong nước và của doanh nghiệp nước ngoài còn nhiều khác biệt
không phù hợp với chủ trương bình ñẳng kinh doanh giữa các doanh nghiệp.
Xuất phát từ những vấn ñề trên tác giả chọn ñề tài “Quy chế pháp lý về ñơn
vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam” nhằm làm sáng tỏ về ñơn vị
phụ thuộc doanh nghiệp và giải quyết các vấn ñề của ñơn vị phụ thuộc.
2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của ñề tài này là các quy ñịnh pháp luật về ñơn vị
phụ thuộc doanh nghiệp. Trong một doanh nghiệp có nhiều ñơn vị phụ thuộc, tác
giả chỉ nghiên cứu các quy ñịnh của pháp luật về các ñơn vị phụ thuộc chủ yếu

của doanh nghiệp là văn phòng ñại diện, ñịa ñiểm kinh doanh và chi nhánh của
doanh nghiệp.
3. Phạm vi nghiên cứu
Trong một doanh nghiệp có nhiều ñơn vị phụ thuộc và mỗi quốc gia ñiều có
những quy ñịnh khác nhau về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp, trong giới hạn của
ñề tài tác giả chỉ nghiên cứu các quy ñịnh của pháp luật về văn phòng ñại diện,
ñịa ñiểm kinh doanh, chi nhánh theo pháp luật Việt Nam và các hoạt ñộng cũng
như ñiều kiện của các ñơn vị này trên lãnh thổ Việt Nam, trường hợp hoạt ñộng
của ñơn vị phụ thuộc Việt Nam thành lập và hoạt ñộng ở nước ngoài không thuộc
phạm vi của ñề tài.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

1

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
4. Phương pháp nghiên cứu
Nhằm ñảm bảo cho việc nghiên cứu có hiệu quả, tác giả sử dụng phương
pháp duy vật biện chứng chủ nghĩa Mác-Lênin làm kim chỉ nam xuyên suốt trong
quá trình nghiên cứu. Ngoài ra, tác giả còn vận dụng phương pháp phân tích ñể
phân tích các vấn ñề ñề cập trong ñề tài, trong ñó có phương pháp phân tích luật
viết nhằm phân tích các quy ñịnh của pháp luật ñược ñề cập trong ñề tài. Bên
cạnh ñó, tác giả tổng hợp các quy ñịnh của pháp luật, các bài nghiên cứu, các
thông tin trên sách, báo, tạp chí, wedsite ñể hỗ trợ cho quá trình nghiên cứu.
5. Kết cấu của ñề tài
Ngoài lời mở ñầu và kết luận, nội dung của ñề tài bao gồm ba chương:
Chương 1: Lí luận chung về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
Chương 2: Quy chế pháp lý của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp

Chương 3: Thực trạng về các ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp và một số ñề xuất
Trong quá trình nghiên cứu do hạn chế về nguồn tài liệu, trình ñộ còn hạn
chế, mặc dù có nhiều cố gắng nhưng vẫn có nhiều sai sót rất mong ñược sự ñóng
góp của thầy, cô và các bạn ñể ñề tài hoàn thiện hơn. Tác giả xin chân thành cảm
ơn thầy, cô khoa Luật trường Đại Học Cần Thơ ñã nhiệt tình giảng dạy và chỉ
bảo trong suốt thời gian tác giả theo học, ñặc biệt là trân trọng cảm ơn cô Đoàn
Nguyễn Minh Thuận ñã giúp ñỡ tác giả hoàn thành ñề tài này.

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

2

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam

Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG
VỀ ĐƠN VỊ PHỤ THUỘC DOANH NGHIỆP
1.1 Khát quát về doanh nghiệp
1.1.1 Khái niệm, ñặc ñiểm doanh nghiệp
Doanh nghiệp theo Luật doanh nghiệp 2005 ñịnh nghĩa là tổ chức kinh tế có
tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn ñịnh, ñược ñăng ký kinh doanh theo
quy ñịnh của pháp luật nhằm mục ñích thực hiện các hoạt ñộng kinh doanh1.
Theo ñó, doanh nghiệp có một số ñặc trưng cơ bản:
Một là, doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế, ñược thành lập một cách hợp
pháp, có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, có tài sản ñộc với cá nhân, nhân danh mình
tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách ñộc lập.
Hai là, phải ñăng ký kinh doanh và hội ñủ các ñiều kiện khác do pháp luật
quy ñịnh. Đăng ký kinh doanh phải theo một trình tự thủ tục do pháp luật quy

ñịnh, các ñiều kiện ñể doanh nghiệp ñể có thể hoạt ñộng kinh doanh như, tên
doanh nghiệp, vốn pháp ñịnh, ngành nghề kinh doanh.
Ba là, mục ñích của doanh nghiệp là thực hiện các hoạt ñộng kinh doanh.
Các hoạt ñộng kinh doanh, thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công
ñoạn của quá trình ñầu tư, từ sản xuất ñến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch
vụ trên thị trường nhằm mục ñích sinh lợi. Tổ chức ñược thành lập tự bản thân
không thực hiện các hoạt ñộng kinh doanh, không ñược xem là doanh nghiệp.
1.1.2 Vai trò của doanh nghiệp
Doanh nghiệp là yếu cấu thành nền kinh tế quốc dân, là tế bào của bất kỳ
nền kinh tế nào. Trong nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, các doanh nghiệp
có vị trí, vai trò rất lớn ñối với sự tác ñộng và phát triển kinh tế xã hội, biểu hiện
các khía cạnh sau:
Các doanh nghiệp có vai trò quan trọng vào sự gia tăng thu nhập quốc dân.
Tác ñộng kinh tế xã hội lớn nhất của doanh nghiệp là giải quyết một số lượng lớn
chỗ làm việc cho dân cư, góp phần xóa ñói giảm nghèo. Xét theo luận ñiểm tạo
công ăn việc làm và thu nhập cho người lao ñộng. Thì khu vực này vượt trội hơn
các lao ñộng khác, nhờ vào các chính sách riêng của mỗi doanh nghiệp ñối với
người lao ñộng ñối vói ñời sống người lao ñộng góp phần giải quyết các vấn ñề
xã hội bức xúc.

1

Khoản 1 ñiều 4 luật doanh nghiệp

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

3

SVTH: Lê Thanh Thúy



Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
Các doanh nghiệp góp phần làm năng ñộng nền kinh tế trong cơ chế thị
trường. Các hình thức tổ chức kinh doanh có sự kết hợp chuyên môn hóa và ña
dạng mềm dẻo, hòa nhịp với ñòi hỏi uyển chuyển của nền kinh tế thị trường, cho
nên các doanh nghiệp có vai trò to lớn góp phần làm năng ñộng nền kinh tế trong
cơ chế thị trường.
Các doanh nghiệp có vai trò to lớn ñối với quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế làm cho công nghiệp phát triển mạnh, ñồng thời thúc ñẩy các ngành
thương mại dịch vụ phát triển. Các doanh nghiệp còn có vai trò quan trọng trong
việc làm thay ñổi và ña dạng hóa cơ cấu công nghiệp và góp phần ñáng kể vào
việc thực hiên ñô thị hóa.
Các doanh nghiệp ñóng vai trò ñăc biệt quan trọng như tự bỏ vốn và huy
ñộng vốn trong xã hội ñể ñầu tư kinh doanh, luôn suy nghĩ ñể tạo ra ngày càng
nhiều sản phẩm mới, dịch vụ ñáp ứng nhu cầu ngày càng cao, ña dạng của xã hội,
nhất là nơi có sức ép lớn về dân số như nước ta hiện nay, tạo nguồn tích lũy cho
bản thân doanh nghiệp và ngân sách nhà nước.
Doanh nghiệp vừa thực hiện nhiệm vụ xã hội vừa phải tổ chức các hoạt
ñộng kinh tế với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận làm ăn có lãi và trách nhiệm thực
hiện các chính sách xã hội nhà nước giao. Doanh nghiệp không chỉ hoạt ñộng vì
mục tiêu lợi nhuận là chủ yếu mà còn hoạt ñộng vì lợi ích công cộng như sản
xuất, cung ứng dịch vụ công cộng theo các chính sánh của nhà nước hoặc trực
tiếp thực hiện nhiệm vụ an ninh quốc phòng.
1.1.3 Các loại hình doanh nghiệp
Doanh nghiệp tư nhân
Doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do cá nhân làm chủ và tự chịu trách
nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt ñộng của doanh nghiệp. Như
vậy, doanh nghiệp tư nhân do một cá nhân ñầu tư vốn thành lập và làm chủ, có
toàn quyền quyết ñịnh những vấn ñề liên quan ñến quản lý doanh nghiệp như tự
mình quản lý hoặc thuê người khác quản lý, có quyền cho thuê, bán, tạm ngừng

kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân
vì tài sản của doanh nghiệp không tách bạch với tài sản của doanh nghiệp. Doanh
nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản
của doanh nghiệp.
Công ty trách nhiệm hữu hạn.
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên
Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên là doanh nghiệp do một tổ
chức hoặc một cá nhân làm chủ sở hữu; công ty không ñược quyền phát hành cổ
4
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
phần, công ty có tư cách pháp nhân và chịu trách nhiệm hữu hạn ñối với kết quả
kinh doanh của công ty trong phạm vi số vốn ñiều lệ của công ty. Chủ sở hữu
công ty chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty
trong phạm vi số vốn ñiều lệ của công ty; chủ sở hữu công ty phải là một cá nhân
hoặc một tổ chức và có thể là cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị, tổ chức xã
hội, các doanh nghiệp khác; chủ sở hữu công ty có quyền nhượng toàn bộ hoặc
một phần vốn ñiều lệ cho tổ chức cá nhân khác.
Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên
Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên là doanh nghiệp có hình
thức sở hữu của công ty là hình thức sở hữu chung của các thành viên công ty;
không ñược quyền phát hành cổ phần. Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành
viên là doanh nghiệp có tư cách pháp nhân và chịu trách nhiệm hữu hạn. Thành
viên của công ty có thể là tổ chức, cá nhân số lượng thành viên mỗi công ty
không ít hơn hai và không vượt quá năm mươi; thành viên chịu trách nhiệm về
các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn
cam kết góp vào doanh nghiệp, có sự tách bạch giữa tài sản của công ty với tài

sản của thành viên; phần góp vốn của thành viên chỉ ñược chuyển nhượng theo
quy ñịnh của pháp luật.
Các công ty trách nhiệm hữu hạn dễ kiểm soát những thay ñổi về vốn và số
lượng thành viên vì có những hạn chế về số lượng thành viên trong công ty trách
nhiệm hữu hạn, nguồn vốn ñược pháp luật quy ñịnh quy ñịnh rất chặt chẽ.
Công ty cổ phần
Công ty cổ phần là doanh nghiệp có vốn ñiều lệ ñược chia thành nhiều phần
bằng nhau gọi là cổ phần. Công ty cổ phần có tư cách pháp nhân; có quyền phát
hành chứng khoán các loại ñể huy ñộng vốn. Người sở hữu cổ phần của công ty
gọi là cổ ñông; cổ ñông có thể là tổ chức, cá nhân; số cổ ñông tối thiểu là ba, tối
ña không hạn chế số lượng, cổ ñông chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa
vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn ñã góp vào doanh nghiệp.
Công ty cổ phần có lợi thế dễ dàng huy ñộng vốn do không hạn chế số lượng cổ
ñông thích hợp cho các doanh nghiệp có quy mô lớn.
Công ty hợp danh
Công ty hợp danh là doanh nghiệp có ít nhất hai thành viên hợp danh, ngoài
thành viên hợp danh có thể có thành viên góp vốn; công ty hợp danh có tư cách
pháp nhân; công ty hợp danh không ñược phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào.
Thành viên hợp danh phải là cá nhân có trình ñộ chuyên môn và uy tín nghề
nghiệp và phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

5

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
của công ty; thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công
ty trong phạm vi số vốn ñã góp vào công ty. Công ty hợp danh không cần nhiều

vốn thích hợp cho người có tay nghề hoặc có trình ñộ chuyên môn mà không có
nhiều vốn có thể lựa chọn công ty hợp danh ñể kinh doanh theo khả năng của
mình.
1.2 Lý luận chung về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
1.2.1 Khái niệm ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
Kinh tế thế giới hiện nay phát triển là không biên giới nhờ sự phát triển
mạnh mẽ của các doanh nghiệp, ñiều ñó thể hiện trong một quốc gia có thể có
mặt nhiều công ty của quốc gia khác, còn về phần các công ty thì muốn công ty
mình không chỉ vững mạnh trong nước mà còn hướng ra các quốc gia khác ñem
sản phẩm của mình chinh phục nước khác và khắp thế giới. Nhưng ñể làm ñược
ñiều ñó các công ty cần có một chiến lược thích hợp và có công cụ ñể thực hiện.
Công cụ có thể của chính công ty hoặc của người khác; của người khác là thông
qua một công ty khác ñể ñưa sản phẩm ñến nơi tiêu thụ; của chính công ty là
chính bản thân công ty bỏ ra mọi nguồn lực ñể thiết lập cho mình một thị trường
như mong muốn. Từ ñó các mô hình mở rộng thị trường ñược ñưa ra như liên
doanh, hợp ñồng ñại lý, nhượng quyền, thành lập một công ty con hoặc thành lập
các ñơn vị phụ thuộc của mình ñể ñại diện cho quyền lợi của công ty hay thực
hiện chức năng của mình tại nơi muốn thiết lập thị trường.
Bên cạnh ñó doanh nghiệp cần một ñơn vị cấp nhỏ hơn có ñầy ñủ hay một
phần chức năng của doanh nghiệp ở nơi khác nơi ñặt trụ sở của của doanh nghiệp
ñể phục vụ nhu cầu của khách hàng của doanh nghiệp tại nơi ñó ñồng thời giúp
doanh nghiệp phát triển kinh doanh hay bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp tại nơi
ñó. Tùy theo nhu cầu từng nơi, từng thời kì mà doanh nghiệp ñặt cho mình các
ñơn vị có chức năng khác nhau ñể phục vụ cho hoạt ñộng kinh doanh của mình.
Chức năng của các ñơn vị có thể là chức năng kinh doanh, sản xuất, thăm dò,
khai thác thị trường, ñại diện doanh nghiệp thực hiện các công việc ñược giao
hay mang chức năng hỗn hợp bao gồm tất cả các chức năng trên.
Trong môi trường luôn có sự cạnh tranh doanh nghiệp luôn tìm kiếm cho
mình những phương pháp kinh doanh tối ưu ñể giúp doanh nghiệp ñứng vững
trên thi trường, như tăng cường hợp tác, thiết lập mạng lưới phân phối của chính

doanh nghiệp và lúc ñó ñặt ra nhu cầu mở rộng quy mô. Khi doanh nghiệp ngày
càng mở rộng qui mô của mình thì cần các ñơn vị phụ thuộc và các hoạt ñộng
kinh doanh của doanh nghiệp chủ yếu thông qua các ñơn vị phụ thuộc này cho
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

6

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
nên không một doanh nghiệp nào mở rộng kinh doanh mà không thành lập các
ñơn vị phụ thuộc với các chức năng khác nhau ñể trợ giúp doanh nghiệp phát
triển: ñiển hình là các doanh nghiệp qui mô lớn kinh doanh ña lĩnh vực thì ñơn vị
phụ thuộc càng có ý nghĩa quan trọng ví dụ: Công ty Trách Nhiệm Hữu Hạn
(TNHH) Phân Phối Tiên Tiến (Công ty AD) có trong tay mạng lưới phân phối
rộng khắp có thể phân phối hàng hóa tới ñược trên 18,000 siêu thị, cửa hàng bán
buôn và bán sỉ, cửa hàng thực phẩm và tạp hóa và tới ñược trên 8,000 nhà thuốc,
hiệu thuốc và phòng mạch phủ rộng tất cả 64/64 tỉnh thành trên toàn quốc2.
Đơn vị phụ thuộc doanh nghiệp, theo nghĩa rộng chỉ chung cho tất cả các
ñơn vị thành lập dựa trên nguồn vốn, nhân lực của doanh nghiệp mang chức năng
chính hoặc chức năng phụ của doanh nghiệp và mọi hoạt ñộng ñều sử dụng vốn
và tài sản của doanh nghiệp không dựa trên một nguồn nào khác như xí nghiệp,
kho, trạm, cửa hàng, chi nhánh, văn phòng ñại diện, ñịa ñiểm kinh doanh, trung
tâm chăm sóc khách hàng, không giống với doanh nghiệp có thể huy ñộng vốn
với mọi nguồn khác nhau như kêu gọi góp vốn, liên doanh, phát hành cổ phần,
trái phiếu. Đơn vị phụ thuộc theo nghĩa hẹp là chi nhánh, văn phòng ñại diện của
doanh nghiệp3.
Đơn vị phụ thuộc là một ñơn vị tồn tại dựa trên sự tồn tại của doanh nghiệp
cho nên doanh nghiệp hiện diện thì tất yếu có nhu cầu thành lập các ñơn vị phụ

phụ thuộc tùy theo nhu cầu của mình hay chấm dứt nó khi không còn phù hợp
với khả năng của doanh nghiệp. Vì vậy mà doanh nghiệp có mọi quyền hành ñối
với ñơn vị phụ thuộc như cử người làm việc, quản lí ñơn vị phụ thuộc, ñiều hành,
giám sát mọi hoạt ñộng của ñơn vị phụ thuộc hay chuyển ñổi ñơn vị phụ thuộc,
bán, cho thuê ñơn vị phụ thuộc cho người khác. Cũng vì lẽ ñó mà doanh nghiệp
chịu mọi trách nhiệm với mọi hoạt ñộng của ñơn vị phụ thuộc với cơ quan nhà
nước, với khách hàng.
Nói tóm lại, ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp là một ñơn vị ñược doanh
nghiệp thành lập nên ñể hỗ trợ cho hoạt ñộng kinh doanh, hay kinh doanh tại nơi
doanh nghiệp ñặt trụ sở hoặc ngoài trụ sở của doanh nghiệp; trong ñơn vị bao
gồm một nhóm người- có người lãnh ñạo- do doanh nghiệp phân công thay mặt
doanh nghiệp làm những công việc cần thiết phục vụ cho nhu cầu của doanh
nghiệp. Tức là ñơn vị phụ thuộc thành lập theo ý chí của doanh nghiệp, ñặt dưới
sự quản lí và ñịnh ñoạt của doanh nghiệp.

2

/>Điều 3 khoản 4 thông tư 14/2010/TT-BKH hướng dẫn nghị ñịnh 43/2010/NĐ-CP về ñăng kí doanh
nghiệp

3

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

7

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam

1.2.2 Đặc ñiểm của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
1.2.2.1 Do doanh nghiệp thành lập và quản lý chặt chẽ
Đơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ñược thành lập theo ý chí của doanh nghiệp
nằm trong chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Đơn vị phụ thuộc thường là
tập hợp một nhóm người có ñảm ñương những nhiệm vụ khác nhau vì vậy mà
các trách nhiệm hay các ñường lối của doanh nghiệp không thể tập trung vào một
mối, không thống nhất nếu không tổ chức hợp lí sẽ gây ra những sáo trộn, ñể
quản lý tốt doanh nghiệp thường tạo cho ñơn vị một cơ cấu quản lý ñể ñáp ứng
tốt cho mục ñích hoạt ñộng của mình.
Thông thường ñể dể quản lý doanh nghiệp thường hay phân công một
người chịu tất cả trách nhiệm và quản lý ở ñơn vị phụ thuộc, tuyển dụng lao ñộng
theo chức năng ñể giúp việc và chịu sự chỉ ñạo, phân công và quản lý của người
này, kế tiếp là những người có chức năng chuyên môn làm những công việc hỗ
trợ cho người ñứng ñầu của mình thực hiện công việc tại ñơn vị ñược phân công,
còn các doanh nghiệp nhỏ trụ sở cũng là nơi ñặt ñơn vị phụ thuộc thường thì
người chủ ñứng ra quản lý chung. Sau ñó, nếu ñơn vị phụ thuộc phát triển lớn
hơn thì những công việc chuyên môn cần nhiều người hơn thì phát triển thành
các phòng chức năng như một doanh nghiệp. Hơn nữa mỗi ñơn vị phụ thuộc ñiều
có những quy chế, quy tắc hoạt ñộng rõ ràng. Ví dụ: Công ty cổ phần ứng dụng
khoa học công nghệ Mitec trụ sở chính tại quận Ba Đình thành phố Hà Nội có 3
trung tâm, 1 chi nhánh, 1 văn phòng ñại diện và mỗi ñơn vị ñiều có người ñứng
ñầu chịu trách nhiệm chính và các bộ phận giúp việc cho người ñứng ñầu4.
1.2.2.2 Quản lý theo cơ chế phân quyền quản lý
Sau khi công việc kinh doanh và các mối quan hệ (khách hàng, ñối tác) ñã
ổn ñịnh tại nơi doanh nghiệp phát triển ban ñầu, nhưng thị trường là nơi theo quy
luật của nó luôn biến ñổi, tính cạnh tranh lại khốc liệt buộc doanh nghiệp phải
phát triển mạnh hơn, lớn hơn ñể luôn giữ ñược thị trường của mình. Cho nên,
doanh nghiệp muốn mở rộng kinh doanh tại một nơi khác thì các cấp ñơn vị phụ
thuộc ban ñầu ñược nâng cấp qui mô, trang bị thêm nhiều cơ sở vật chất, ñào tào
thêm nhân viên, nghiên cứu các sản phẩm mới và ñược doanh nghiệp phân quyền

ñặt thêm các ñơn vị phụ thuộc nhỏ hơn tại ra khu vực của nơi ñó ñặt dưới sự ñiều
hành của ñơn vị phụ thuộc ban ñầu và cứ như thế phát triển lớn ñần lên, tạo nên
một mạng lưới của doanh nghiệp tại khu vực nhất ñịnh, mạng lưới này có thể dày
hay mỏng thể hiện rõ nhất qui mô và tiềm lực của doanh nghiệp trong một khu
4

/>
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

8

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
vực kinh doanh. Ví dụ: Prudential ñược thành lập dưới tên Prudential Mutual
Assurance Invesment and Loan Association tại Hatton Garden, London, Vương
quốc Anh, cung cấp các khoản vay và bảo hiểm nhân thọ. Tập ñoàn Prudential
toàn cầu ñã chính thức khai trương văn phòng ñại diện thứ nhất tại Việt Nam từ
năm 1995 tại Hà Nội, năm 1997 khai trương văn phòng ñại diện thứ hai tại TP.
HCM và ñược Chính phủ Việt Nam cấp giấy phép ñầu tư vào tháng 10 năm 1999
thành lập Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Prudential Vietnam (gọi tắt là
Prudential Việt Nam)5.
Khi hình thành nên một mạng lưới kinh doanh, bộ phận quản lý theo pháp
luật của doanh nghiệp không thể tự mình trực tiếp quản lý, ñiều hành mạng lưới
kinh doanh rộng lớn do cách trở ñịa lý, không có thời gian, trình ñộ chuyên môn
có hạn mà lĩnh vực kinh doanh mở rộng thêm của doanh nghiệp và doanh nghiệp
cần người quản lý, có thể là thành viên của công ty hay thuê người có ñủ năng
lực ñể làm nhiệm vụ quản lý; ñể người quản lý này có thể thực hiện việc quản lý,
ñiều hành ñơn vị phụ thuộc. Bộ phận quản lý, ñiều hành của doanh nghiệp phải

trao quyền ñiều hành của mình cho người quản lý ñơn vị phụ thuộc từ ñây tạo
nên một cấp quản lý trung gian trong doanh nghiệp. Bộ phận quản lý chính của
doanh nghiệp không thực hiện ñiều hành công việc hằng ngày trong ñơn vị phụ
thuộc mà ñiều hành người quản lý ñơn vị thực hiện các công việc của doanh
nghiệp và người này triển khai, sắp xếp nhóm người trong ñơn vị phụ thuộc làm
các công việc của doanh nghiệp.
1.2.2.3 Mọi hoạt ñộng ñiều phụ thuộc doanh nghiệp chủ quản
Đơn vị phụ thuộc không thể tự mình tồn tại nếu không có sự tồn tại của
doanh nghiệp, vì doanh nghiệp mới là người thành lập ñơn vị phụ thuộc doanh
nghiệp ngay cả khi các ñơn vị phụ thuộc mà nhà nước buộc doanh nghiệp buộc
doanh nghiệp phải thành lập thì không có sự tồn tại của doanh nghiệp tức không
có các ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp. Các ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp phụ
thuộc về quản lý, ñiều hành và vốn của doanh nghiệp và hoạt ñộng phải phù hợp
với hoạt ñộng mà doanh nghiệp chủ quản ñược phép hoạt ñộng. Tức là, các hoạt
ñộng như kinh doanh, tuyển nhân viên, xúc tiến, quảng bá, tìm kiếm cơ hội kinh
doanh, tài trợ ñiều lấy vốn của doanh nghiệp mà không huy ñộng từ một nguồn
nào khác. Mặc dù các ñơn vị này có thể huy ñộng ñược vốn từ các nguồn khác
nhưng ñiều thông qua doanh nghiệp chủ quản mới có thể có nguồn vốn ñể duy trì
hoạt ñộng của mình. Trước khi thành lập một ñơn vị phụ thuộc thì doanh nghiệp
5

/>
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

9

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam

phải dự trù cho mình một khoản tài chính, nếu doanh nghiệp thành lập các ñơn vị
phụ thuộc mà không duy trì hoạt ñộng của nó thì tất yếu dẫn ñến phải ñóng cửa
các ñơn vị phụ thuộc của mình. Tuy doanh nghiệp ñã phân quyền cho các ñơn vị
phụ thuộc thực hiện chức năng của mình nhưng doanh nghiệp có thể can thiệp
vào công việc của các ñơn vị phụ thuộc bất kỳ lúc nào, lúc nào cũng có thể ñóng
cửa, nhập các ñơn vị phụ thuộc lại với nhau hoặc ñình chỉ hoạt ñộng của ñơn vị
phụ thuộc của mình.
1.2.3 Vai trò của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
1.2.3.1 Xúc tiến hoạt ñộng kinh doanh tại nơi ñơn vị phụ thuộc hiện diện
Khi doanh nghiệp muốn mở rộng phạm vi hoạt ñộng của mình tại nơi khác
hoặc lĩnh vực kinh doanh khác, ñiều ñó làm cho doanh nghiệp lớn mạnh hơn
nhưng cần có nhiều việc cần chuẩn bị thị như: môi trường kinh doanh tại ñó,
khách hàng có thể có, phong tục tập quán, sản phẩm ưa thích, thị hiếu, quy ñịnh
của luật pháp, những ñiều này cần một thời gian phân tích chuyên môn kĩ thuật
và tiếp xúc mới có câu trả lời, thời gian có thể là ngắn hoặc dài tùy theo trình ñộ
và sự kĩ lưỡng doanh nghiệp vì thế doanh nghiệp không thể quyết ñịnh ngay việc
ñầu tư kinh doanh tại nơi cần phát triển, cho nên doanh nghiệp cần phải làm việc
thận trọng hơn.
Bước ñầu tiên luôn là sự thăm dò, cho nên doanh nghiệp có thể phân công
người thăm dò trước hay tiện lợi nhất là ñặt cho mình các văn phòng nhỏ rồi
phân công người của mình ñến hay thuê lao ñộng tại chỗ ñể làm những công việc
trên. Đồng thời các văn phòng ñó cũng quản bá thương hiệu của doanh nghiệp tại
nơi ñó, tiếp cận các khách hàng và tiến ñến giao dịch với nhau tạo nền tảng vững
chắc cho việc tiếp theo là bỏ vốn ra ñể ñầu tư kinh doanh tại ñó. Không một
doanh nghiệp nào thành công trên một sự cẩu thả, không tính toán, không biết rõ
tình hình nơi doanh nghiệp muốn kinh doanh và các công ty lớn luôn làm ñiều ñó
rất tốt, cho nên qui mô của công ty họ luôn ñược mở rộng, phát triển. Ví dụ:
Yahoo ñã chính thức thành lập công ty TNHH Yahoo Việt Nam vào năm 2009,
sau hơn 2 năm mở văn phòng ñại diện thăm dò thị trường Việt Nam6.
Ngoài việc chuẩn bị các bước cần thiết khi xâm nhập vào một thị trường

mới, còn tiến hành các hoạt ñộng xúc tiến khi doanh nghiệp ñã ñứng vững tại thị
trường ñó ñể tìm kiếm thêm khách hàng mới và thường xuyên thu thập, cung cấp
thông tin, là cầu nối doanh nghiệp với ñịa phương. Vì hoạt ñộng kinh doanh luôn
6

/>
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

10

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
biến ñổi theo thời gian vì sự phát triển của công nghệ và sự biến ñổi của thị
trường là không lường trước ñược muốn ñứng vững tại một môi trường nào ñó
doanh nghiệp phải biến ñổi kịp thời ñể thích nghi với hoàn cảnh thực tế. Dậm
chân tại chỗ, không tìm kiếm thêm cơ hội kinh doanh là một ñiều tối kỵ của bất
cứ một doanh nghiệp nào ñã tham gia vào thương trường, doanh nghiệp sẽ phát
triển chậm hơn ñối thủ và làm giảm sức cạnh tranh của mình với ñối thủ, làm
tăng nguy cơ mất thị trường. Vì vậy, hoạt ñộng xúc tiến rất quan trọng ñối với
doanh nghiệp, doanh nghiệp cần có một chiến lược phát triển phù hợp với tình
hình.
1.2.3.2 Thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của doanh nghiệp
Không phải doanh nghiệp nào cũng có thể hoạt ñộng cùng một lúc các chức
năng của mình tại một nơi ñược, vì những lí do khác nhau như: qui mô doanh
nghiệp, nhân lực, nguyên liệu, ñịa ñiểm, nhu cầu, cho nên ñể các chức năng của
mình ñược hoạt ñộng tốt doanh nghiệp tự ñặt cho mình những ñơn vị có khả
năng thay mình thực hiện các chức năng không thể thực hiện tại các nơi doanh
nghiệp ñăng kí thành lập. Tức là, chức năng chính của doanh nghiệp là sản xuất,

phân phối sản phẩm, cung ứng dịch vụ thăm dò thị trường, ñầu tư vốn, cho nên
các ñơn vị ñó cũng thực hiện chức năng tương tự như vậy. Nhờ vậy mà doanh
nghiệp có thể không chỉ thực hiện chức năng của mình tại một nơi mà là bất cứ
nơi nào, bất cứ hoàn cảnh nào thông qua các ñơn vị phụ thuộc của mình. Có thể
một ñơn vị phụ thuộc thực hiện toàn bộ chức năng của doanh nghiệp cũng có thể
nhiều ñơn vị phụ thuộc phối hợp ñể thực hiện cho chức năng ñó hoặc thực hiện
các hoạt ñộng phụ ñể trợ giúp cho các chức năng chính của doanh nghiệp ñược
thực hiện dể dàng hơn. Ví dụ: Sản xuất, phân phối, tiêu thụ sản phẩm là một chu
trình của hàng hóa tùy theo khả năng mà doanh nghiệp có thể tham gia vào các
giai ñoạn này, một doanh nghiệp muốn kinh doanh sản xuất phải có cho mình
một hệ thống nhà xưởng, kho chứa nguyên liệu, cũng như chứa sản phẩm và một
nơi có thể tiêu thụ sản phẩm, ñó là một số ñơn vị có thể kết hợp thực hiện một
chức năng của doanh nghiệp.
Cách trở ñịa lý không còn là vấn ñề lo ngại của doanh nghiệp vì nhờ vào
các ñơn vị phụ thuộc có thể thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của
doanh nghiệp tại nơi mà doanh nghiệp mong muốn tìm kiếm lợi nhuận.
1.2.3.3 Hoạt ñộng vì lợi ích của doanh nghiệp và bảo vệ cho các lợi ích ñó
Lợi ích của doanh nghiệp là những quyền lợi của doanh nghiệp có thể có
ñược khi hiện tại một nơi nào ñó mà doanh nghiệp không có những biện pháp
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

11

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
bảo vệ thì quyền lợi ñó sẽ bị xâm phạm, cho nên doanh nghiệp cần cho ñại diện
của mình bảo vệ lợi ích ñó và hoạt ñộng vì lợi ích ñó tại nơi mà doanh nghiệp có
quyền lợi. Ví dụ: Việt Nam gia nhập WTO thì buộc phải mở cửa thi trường chấp

nhận ñối xử với hàng hóa của các quốc gia ngang bằng nhau nếu có những biện
pháp nào mà Việt Nam phân biệt ñối xử ñối với một mặt hàng của một công ty
có quốc tịch của quốc gia là thành viên của WTO, như mức thuế cao hơn, thủ tục
nhiều hơn so với mặt hàng cùng loại thì các ñơn vị phụ thuộc sẽ phản ánh lại với
công ty ñể công ty ñưa ra các chính sách thích hợp có thể khiếu nại lên Bộ công
thương Việt Nam ñiều chỉnh lại chẳng hạn.
Lợi ích của doanh nghiệp cũng hiện diện trong các hợp ñồng kí kết với
khách hàng, với ñối tác lúc ñó doanh nghiệp cần theo dõi tiến ñộ của hợp ñồng
nếu là hợp ñồng dài hạn, trị giá lớn hay các hoạt ñộng của các công ty mà doanh
nghiệp ñầu tư vốn. Đồng thời các ñơn vị phụ thuộc sẽ ñáp ứng, hỗ trợ kịp thời
nhu cầu của khách hàng tại nơi mà ñơn vị hiện diện cứ hình dung một khách
hàng mua một chiếc ôtô từ Mỹ nếu cần bảo hành, bảo trì thì sẽ như thế nào tất
nhiên sẽ không thể nào ñem xe sang Mỹ ñể làm những việc ấy. Ví dụ: ngày 02
tháng 8 năm 2010 - Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) chính thức
khai trương Văn phòng ñại diện (VPĐD) Petrolimex tại Campuchia, VPĐD
Petrolimex tại Campuchia có nhiệm vụ ñại diện quyền lợi của Petrolimex, là ñầu
mối giao dịch, thúc ñẩy quảng bá hình ảnh, nghiên cứu thị trường và tìm kiếm cơ
hội hợp tác kinh doanh thương mại hàng hoá, thương mại dịch vụ mặt hàng xăng
dầu và các hàng hoá, dịch vụ khác xoay quanh xăng dầu với các tổ chức, công ty
tại Campuchia7.
Đơn vị phụ thuộc không chỉ bảo vệ các lợi ích nhất thời mà còn các lợi ích
lâu dài có thể khai thác từ nơi hiện diện, cho nên ñể làm ñược việc ñó ñơn vị phụ
thuộc thường chuẩn bị hệ thống công nghệ thông tin, tuyển dụng ñào tạo, mở
thêm các ñơn vị phụ thuộc khác, ña dạng hóa các sản phẩm, tìm kiếm khách hàng
mới. Đầu tư vào chiều sâu làm cho các ñơn vị phụ thuộc ổn ñịnh giúp cho doanh
nghiệp vững vàng trước những biến ñổi không lường trước ñược của thị trường
mọi lợi ích cũng vì thế mà khó bị ảnh hưởng.
1.2.4 Phân loại ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
1.2.4.1 Văn phòng ñại diện


7

/>
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

12

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
Văn phòng ñại diện thông thường ñược hiểu là cơ quan ñại diện cho các tổ
chức kinh tế, văn hóa, xã hội, pháp lý của nước ngoài tại Việt Nam hoặc của các
tổ chức kinh tế, văn hóa, xã hội của Việt Nam ñặt tại nước ngoài nhằm mục ñích
xúc tiến xây dựng các dự án, chương trình hợp tác kinh tế và khoa học kỹ thuật
ñược phía Việt Nam quan tâm và ñôn ñốc, giám sát việc thực hiện các hợp ñồng
kinh tế, thương mại, khoa học kỹ thuật ñã ký kết giữa Việt Nam với nước ngoài8.
Theo ñịnh nghĩa của Luật doanh nghiệp 2005 văn phòng ñại diện là ñơn vị
phụ thuộc doanh nghiệp, có nhiệm vụ ñại diện theo ủy quyền cho lợi ích của
doanh nghiệp và bảo vệ cho các lợi ích ñó. Tổ chức và hoạt ñộng của văn phòng
ñại diện theo qui ñịnh của pháp luật9.
Vai trò của văn phòng ñại diện là thăm dò thị trường, thiết lập quan hệ với
ñối tác, khách hàng, tìm kiếm khách hàng mới, theo dõi, tham mưu cho doanh
nghiệp về khả năng mở rộng kinh doanh tại nơi hiện diện. Làm ñầu mối hỗ trợ
cho doanh nghiệp tại nơi ñó như hỗ trợ khách hàng muốn thiết lập quan hệ với
doanh nghiệp.
Thông thường trước khi tiến hành kinh doanh hay ñầu tư tại một nơi nào
ñó, doanh nghiệp thường lập văn phòng ñại diện ñể tiến hành nghiên cứu thị
trường và chuẩn bị các bước cần thiết khác.Vì vậy, ngoài chức năng chính của
văn phòng ñại diện là ñại diện cho doanh nghiệp mà còn có chức năng xúc tiến,

tìm kiếm cơ hội kinh doanh tại nơi văn phòng ñại diện hiện diện. Đại diện, có thể
thay mặt doanh nghiệp làm thủ tục với cơ quan nhà nước, tiếp xúc hỗ trợ khách
hàng, kí kết hợp ñồng. Với chức năng xúc tiến thăm dò, khai thác, cung cấp
thông tin, xắp xếp, tổ chức các cuộc tiếp xúc giữa doanh nghiệp và ñối tác kinh
doanh, kí kết, thực hiện giám sát hợp ñồng và giám sát hoạt ñộng khác của doanh
nghiệp khi ở một nơi khác. Ngoài ra văn phòng ñại diện còn giúp doanh nghiệp
thực hiện các dự án khi doanh nghiệp ñã cam kết thực hiện với khách hàng, ñồng
thời báo cáo, nêu lên kế hoạch phát triển thi trường sau khi nghiên cứu, thu thập
thông tin tại nơi hiện diện giúp doanh nghiệp vạch ra các kế hoạch cho các mục
tiêu mở rộng thị trường.
Cơ cấu tổ chức thông thường của một văn phòng ñại diện thường ñơn giản,
có một người ñứng ñầu chịu trách nhiệm chính gọi là trưởng văn phòng ñại diện
làm công việc quản lí chung và các bộ phận giúp việc. Vì vậy, có thể khẳng ñịnh
là không một doanh nghiệp nào muốn mở rộng kinh doanh mà không cần mở văn

8

/>%91i%e1%bb%83m*
9
Điều 37 luật doanh nghiệp 2005

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

13

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
phòng ñại diện, giúp cho doanh nghiệp tránh các sai lầm, rủi ro và các bước tiến

mới của doanh nghiệp sẽ vững chắc hơn trong một lĩnh vực mới, môi trường
mới. Văn phòng ñại diện thật cần thiết cho doanh nghiệp ñưa ra các chiến lược
tiếp theo lâu dài hơn nữa.
1.2.4.2 Địa ñiểm kinh doanh
Địa ñiểm kinh doanh theo ñịnh nghĩa của Luật doanh nghiệp 2005 là nơi
hoạt ñộng kinh doanh cụ thể của doanh nghiệp ñược doanh nghiệp tổ chức thực
hiện. Địa ñiểm kinh doanh có thể ở ngoài ñịa chỉ ñăng kí trụ sở chính10.
Một ñịnh nghĩa khác trong nghị ñịnh 57/2006/NĐ-CP về thương mại ñiện
tử ñịa ñiểm kinh doanh của mỗi bên là ñịa ñiểm do bên ñó chỉ ra, trừ khi bên
khác nêu rõ bên ñó không có ñịa ñiểm kinh doanh tại ñịa ñiểm này11.
Như vậy, ñịa ñiểm kinh doanh có thể hình dung ra là nơi hành nghề, mua,
bán thuần túy của doanh nghiệp là một ñịa ñiểm có thật trên thực tế nơi khách
hàng có thể tìm ñến ñược, có thể thấy ñược và nơi ñó có thể ñáp ứng ñược nhu
cầu của của mình ñồng thời thường xuyên ñáp ứng nhu cầu của khách hàng. Hay
nói cách khác ñịa ñiểm kinh doanh là nơi thấy rõ mục ñích, cũng như hoạt ñộng
của chính doanh nghiệp, là nơi doanh nghiệp chỉ ñơn thuần là kinh doanh không
có them một hoạt ñộng phụ nào khác, khách hàng ñến ñây ñể giao dịch các giao
dịch mua, bán hàng hóa và thụ hưởng dịch vụ. Vì ñịa ñiểm kinh doanh hoạt ñộng
chủ yếu là kinh doanh nên nó mang tính chất lâu dài, ổn ñịnh và thường xuyên
nên những nơi diễn ra các hoạt ñộng kinh doanh trong một thời gian ngắn mang
tính chất quảng cáo, tiếp thị tạm thời tồn tại ở nơi này một thời gian một nơi khác
một thời gian, di chuyển hàng hóa từ nơi này ñến nơi khác không phải ñịa ñiểm
kinh doanh.
Doanh nghiệp lập ñịa ñiểm kinh doanh không chỉ ñơn giản là chọn ñịa ñiểm
mà trước ñó cần chuẩn bị ñủ mọi ñiều kiện về chi phí, ñịa ñiểm thích hợp, ñào
tạo nhân viên ñảm trách nghiệp vụ phục vụ khách hàng, nếu chọn một ñịa ñiểm
kinh doanh không phù hợp do chi phí thuê ñịa ñiểm kinh doanh hoặc ngành nghề
kinh doanh mà pháp luật không cho phép ñặt ñịa ñiểm kinh doanh nơi doanh
nghiệp muốn ñặt thì doanh nghiệp cần phải chuẩn bị các phương án ñẻ hút khách
hàng ñến với ñịa ñiểm kinh doanh của mình.

Cơ cấu tổ chức của ñịa ñiểm kinh doanh chặt chẽ và ñơn giản, một người
ñứng ñầu gọi là trưởng ñịa ñiểm kinh doanh có thể là một người có trình ñộ
nghiệp vụ, hay có kinh nghiệm trong việc kinh doanh ñể quản lí những người
10
11

Điều 37 luật doanh nghiệp 2005
Điều 4 khoản 1 nghị ñịnh 57/2006/NĐ-CP

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

14

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
cùng thực hiện chức năng kinh doanh cho doanh nghiệp tuy nhiên nhiều ñịa ñiểm
kinh doanh chỉ có nhân viên không trưởng ñịa ñiểm vì do chủ doanh nghiệp trực
tiếp ñiều hành. Địa ñiểm kinh doanh là một ñơn vị quan trọng của doanh nghiệp,
vì nó là một ñơn vị mà doanh nghiệp bắt buộc phải thành lập ñể thể hiện nội
dung của hoạt ñộng kinh doanh của mình, ñể hoạt ñộng kinh doanh của doanh
nghiệp diễn ra thực chất ñúng với mục ñích hoạt ñộng của doanh nghiệp, có một
ñịa ñiểm kinh doanh tốt cũng là một lợi thế kinh doanh, cho nên doanh nghiệp
nào kinh doanh một cách ñàng hoàng thường ñầu tư, chăm chút cho ñịa ñiểm
kinh doanh một cách kĩ càng như chọn một ñịa ñiểm thuận tiện, mặt bằng tốt,
trang bị cho ñịa ñiểm kinh doanh những trang thiết bị phục vụ tốt.
1.2.4.3 Chi nhánh
Chi nhánh thông thường ñược hiểu là một bộ phận phụ thuộc và gắn với một
tổ chức kinh doanh (hay sự nghiệp) lớn ở trung tâm, ñược uỷ quyền tiến hành các

hoạt ñộng ở một ñịa bàn nhất ñịnh (một vùng, một tỉnh, một huyện), có cùng một
danh hiệu, một loại hoạt ñộng và những quy tắc chung thống nhất, nhưng có những
quyền hạn, trách nhiệm kinh tế và quản lí riêng, có giới hạn12.
Theo ñịnh nghĩa của Luật doanh nghiệp 2005 Chi nhánh là ñơn vị phụ thuộc
của doanh nghiệp, có nhiệm vụ thực hiện toàn bộ hoặc một phần chức năng của
doanh nghiệp kể cả chức năng ñại diện theo ủy quyền. Ngành, nghề kinh doanh
của chi nhánh phải phù hợp với ngành, nghề kinh doanh của doanh nghiệp13.
Trong các ñơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp, chi nhánh là một ñơn vị phụ
thuộc hoàn thiện nhất của doanh nghiệp, mang ñầy ñủ chức năng của doanh
nghiệp như sản xuất, phân phối, tiêu thụ các sản phẩm ngay cả việc ñại diện cho
lợi ích của doanh nghiệp.
Chi nhánh là một bản sao của doanh nghiệp, doanh nghiệp có thể thực hiện
hoạt ñộng nào thì chi nhánh cũng có thể có những hoạt ñộng ñó, những hoạt
ñộng ñó phải phù hợp với hoạt ñộng của doanh nghiệp chủ quản của chi nhánh
ñó, tức là chi nhánh chỉ có thể thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của
doanh nghiệp nhưng không thể hoạt ñộng vượt quá chức năng ñó ñược. Lập chi
nhánh là một việc tất yếu của doanh nghiệp khi mà doanh nghiệp phát triển ñến
một mức ñộ bền vững và ổn ñịnh tại một ñịa phương thì doanh nghiệp sẽ hình
thành nên một ñơn vị với ñầy ñủ chức năng của mình ñể phục vụ khách hàng hay
hợp tác với các doanh nghiệp khác tại ñịa phương ñó.
12

/>4JmtpbmQ9JmtleXdvcmQ9&page=2
13
Điều 37 luật doanh nghiệp 2005

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

15


SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
Ngoài thực hiện các hoạt ñộng của doanh nghiệp, chi nhánh còn thực hiện
các hoạt ñộng thăm dò, phân tích thị trường tại nơi hiện diện theo ñó lập kế
hoạch phát triển tham mưu cho doanh nghiệp ñể doanh nghiệp xem xét và quyết
ñịnh các bước phát triển lâu dài của chi nhánh tại khu vực ñó, một chi nhánh ñủ
lớn thì có thể quản lý các ñơn vị phụ thuộc dưới quyền khác tại khu vực chi
nhánh ñó phụ trách và chịu trách nhiệm với doanh nghiệp về các nhiệm vụ ñược
giao.
Cho nên, doanh nghiệp thường tổ chức chi nhánh rất giống tổ chức của
doanh nghiệp như các chi nhánh thường có giám ñốc, các phòng chức năng như
phòng tài chính, kế toán, tài chính, maketting, kinh tế, phát triển sản phẩm, có thể
tổ chức phức tạp hơn mỗi phòng lại có những bộ phận khác nhau, tùy theo các
chức năng mà chi nhánh có ñược doanh nghiệp tổ chức cho phù hợp ñồng thời
giao nhiều quyền hơn như quyền tự chủ một số vấn ñề như trong quyền hạn của
mình chi nhánh có thể ñịnh ra kế hoạch phát triển, chủ ñộng trong các kế hoạch
làm như vậy doanh nghiệp muốn khuyến khích các nhân viên của mình chủ ñộng
sáng tạo trong công việc ñể giúp việc doanh nghiệp một cách hiệu quả qua ñó có
thể phát hiện kịp thời một số yếu kém cần phải khắc phục.
Thành lập chi nhánh là sự biểu hiện các bước ñi trước ñó của doanh nghiệp
ñã vững vàng, ñã thiết lập ñược các mối quan hệ, thị trường như mong muốn của
doanh nghiệp, ñến lúc ổn ñịnh và phát triển lâu dài và vững chắc, trên hết là sự
bảo vệ lợi ích toàn diện cho doanh nghiệp tại môi trường mới trước ñó doanh
nghiệp ñã xây dựng nền tản cho mình. Trong giai ñoạn này thông thường doanh
nghiệp có hai lựa chọn thành lập một công ty con hoặc là lập chi nhánh tùy theo
sự cân nhắc của mình mà doanh nghiệp thành lập chi nhánh hoặc một công ty
con vì mỗi loại hình ñiều có những ưu ñiểm và nhược ñiểm cần phải lựa chọn
cho phù hợp.

1.3 Pháp luật ñiều chỉnh về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
Đơn vị phụ thuộc doanh nghiệp xuất hiện từ khi có doanh nghiệp. Vì nó là
một phần của doanh nghiệp cho nên cần phải có doanh nghiệp mới có ñơn vị phụ
thuộc. Đại hội Đảng khóa VI năm 1986 ñã công nhận sự tồn tại của các thành
phần kinh tế cá thể và tư doanh nghiệp trong cơ cấu nền kinh tế quốc dân. Ngay
trong giai ñoạn ñầu của công cuộc ñổi mới, năm 1990 quốc hội khóa VIII thông
qua hai ñạo luật ñó là Luật công ty và doanh nghiệp tư nhân, hai ñạo luật này tạo
cơ sở pháp lý cho sự phát triển khu vực kinh tế tư nhân của nước ta, là một mốc
quan trọng và có ý nghĩa quyết ñịnh trong quá trình ñổi mới kinh tế, chuyển sang
nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý nhà
16
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
nước theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa. Những năm sau ñó Luật doanh nghiệp
nhà nước (1995), Luật thương mại (1997) ra ñời góp phần củng cố hơn nữa quyết
tâm của Đảng và nhà nước trong công cuộc ñổi mới. Song hành cùng các ñạo
luật này là các qui ñịnh về ñơn vị phụ thuộc doanh như là một sự ghi nhận của
Đảng và nhà nước trong thời kì này là thành phần kinh tế tư doanh không chỉ
ñược kinh doanh mà còn có thể mở rộng quy mô sản xuất.
Đối với doanh nghiệp trong nước: Theo Luật doanh nghiệp tư nhân 1990,
Luật công ty 1990, Luật doanh nghiệp nhà nước 1995 ñiều ghi nhận cho phép
doanh nghiệp thành lập chi nhánh, và văn phòng ñại diện ñể phát triển kinh
doanh của doanh nghiệp và theo ñó muốn thành lập chi nhánh, văn phòng ñại
diện phải xin phép Ủy ban nhân dân tỉnh nơi ñặt chi nhánh, văn phòng ñại diện
và ñăng kí kinh doanh với trọng tài kinh tế, thông báo bằng văn bản cho nơi
doanh nghiệp chủ quản ñăng ký kinh doanh. Như vậy chỉ với qui ñịnh thủ tục
thành lập chi nhánh, văn phòng ñại diện, không ñịnh nghĩa cho nên có thể hiểu

nó là ñơn vị phụ thuộc cũng ñược mà trực thuộc cũng ñược và ñặc biệt là ngành,
nghề kinh doanh cũng không ñề cập cho nên gây nhiều lúng túng, nhiêu khê, bất
cập khi cấp phép kinh doanh cho các doanh nghiệp và không ghi nhận ñịa ñiểm
kinh doanh cũng là một thiếu sót của pháp luật trong thời kì này. Ngược lại khi
không còn hoạt ñộng các ñơn vị này chỉ cần thông báo ngừng hoạt ñộng với ủy
ban nhân dân tỉnh nơi ñặt ñơn vị
Đối với doanh nghiệp nước ngoài: ñể khuyến khích các doanh nghiệp nước
ngoài ñến Việt Nam, nghị ñịnh 382-HĐBT của Hội ñồng bộ trưởng ñược ban
hành kèm theo quy chế ñặt và hoạt ñộng của văn phòng ñại diện thường trú các
tổ chức kinh tế nước ngoài tại cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ñể quản lý về
hoạt ñộng của ñơn vị phụ thuộc của tổ chức kinh tế nước ngoài theo ñó muốn ñặt
văn phòng ñại diện thì phải xin phép Bộ thương nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh
nơi ñặt văn phòng ñại diện, sau ñó ñi ñăng ký tại Ủy ban tỉnh nơi ñặt ñơn vị.
Được thay thế bởi nghị ñịnh 82/CP năm 1994 ban hành quy chế ñặt và hoạt ñộng
văn phòng ñại diện của tổ chức kinh tế nước ngoài tại Việt Nam quy ñịnh về
trình tự thủ tục ñăng kí hoạt ñộng, phạm vi hoạt ñộng và chấm dứt nhưng cơ
quan chịu trách nhiệm chưa ñược quy ñịnh rõ chức năng của cơ quan quản lý.
Qua những ñiều phân tích trên ñây cho thấy luật trong thời kì này có sự
phân biệt giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài vì quy ñịnh
pháp luật rất khác nhau.
Sau hơn 10 năm khung khổ pháp lý nói chung và khung khổ về pháp lý về
doanh nghiệp nói riêng không ngừng hoàn thiện và phát triển. Thu hẹp khác biệt
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

17

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam

tiến ñến hình thành một khuôn khổ pháp lý bình ñẳng ñối với doanh nghiệp trong
nước và doanh nghiệp. Điều này phù hợp với chủ trương hội nhập với nền kinh tế
thế giới.
Với tính thời sự và tầm quan trọng của công cuộc ñổi mới kinh tế mà Đảng
ta và nhà nước ñề ra và quyết tâm thực hiện, những qui ñịnh trong luật công ty,
luật doanh nghiệp tư nhân không còn phù hợp nữa. Điều ñó ñòi hỏi một sự sửa
ñổi về hai ñạo luật này và ñi tới một ñạo luật chung thống nhất ñiều chỉnh các
loại hình công ty và doanh nghiệp tư nhân theo hướng mở rông thêm các loại
hình doanh nghiệp khác, ñơn giản hóa thủ tục ñăng ký kinh doanh. Năm 1999
Quốc Hội khóa X kì họp thứ 5 thông qua Luật doanh nghiệp qui ñịnh về thành
lập, tổ chức quản lí hoạt ñộng của các loại hình doanh nghiệp, tiếp sau ñó là Luật
doanh nghiệp nhà nước 2003, Luật hợp tác xã 2003. Khẳng ñịnh công dân có
quyền tự do kinh doanh, làm những ñiều mà pháp luật không cấm-góp phần giải
phóng sức sản xuất phát triển nền kinh tế- thúc ñẩy hoàn thiện thể chế kinh tế thị
trường-góp phần ñổi mới một bước cơ bản phương thức và công cụ quản lí nhà
nước ñối với doanh nghiệp. Cùng với sự tiến bộ ñó thì chế ñịnh về ñơn vị phụ
thuộc cũng ñược phát triển theo. Luật doanh nghiệp 1999 ñã ñưa ra ñịnh nghĩa
cho các ñơn vị phụ thuộc, nhưng lại không bổ sung thêm vào ñịa ñiểm kinh
doanh cho nên vẫn còn một thiếu sót chưa ñược bù ñắp và Luật doanh nghiệp
nhà nước 2003 và các văn bản hương dẫn thi hành tương ứng cũng ghi nhận chế
ñịnh ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp như là một sự ñồng bộ trong ban hành pháp
luật của doanh nghiệp và giúp doanh nghiệp phát triển qui mô ra khỏi biên giới
quốc gia. Việc ñăng kí thành lập và trình tự, hồ sơ rõ ràng và quan trọng hơn là
xuất hiện cơ quan ñăng kí kinh doanh chuyên nghiệp bắt ñầu từ ñây chế ñịnh về
ñăng kí kinh doanh ngày càng hoàn thiện và nhà nước ñã nổ lực xóa bỏ những
bất cập trong ñăng kí kinh doanh tạo ñiều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát
triển, cho nên việc thành lập, giải thể trở nên dễ dàng hơn ñối với doanh nghiệp
và sự ghi nhận doanh nghiệp ñược quyền thành lập ñơn vi phụ thuộc ở nước
ngoài giúp cho việc quản lí của nhà nước dễ dàng, ñồng bộ, ñơn giản hơn vì có
các quy ñịnh về ngành nghề kinh doanh của ñơn vị phụ thuộc. Ngoài ra doanh

nghiệp không chỉ hoạt ñộng trong nước mà còn vươn ra nước ngoài ñể hoạt ñộng
cho nên nghị ñịnh 40/CP năm 1994 ban hành quy chế hoạt ñộng của văn phòng
ñại diện của doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài, nghị ñịnh 48/1999/NĐ-CP
qui ñịnh về văn phòng ñại diện, chi nhánh của thương nhân, doanh nghiệp du lịch
Việt Nam ở trong nước ở nước ngoài quy ñịnh các thủ tục thành lập, hoạt ñộng,
giải thể và quy ñịnh các nhiệm vụ và chức năng của cơ quan có thẩm quyền.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

18

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam
Đối với ñơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp nước ngoài thì hàng loạt các
văn bản ra ñời thay thế cho nghị ñịnh 382-HĐBT ñể nhằm hoàn thiện hiện pháp
luật ñiều chỉnh hoạt ñộng của doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam như luật
thương mại 1997 cho phép thương nhân nước ngoài ñặt văn phòng ñại diện, chi
nhánh tại Việt Nam và phạm vi hoạt ñộng, nghị ñịnh 45/200/NĐ-CP qui ñịnh về
văn phòng ñại diện, chi nhánh của thương nhân nước ngoài và doanh nghiệp du
lịch nước ngoài tại Việt Nam quy ñịnh các quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp,
nhiệm vụ và chức năng của cơ quan có thẩm quyền, trình tự thủ tục ñăng kí hoạt
ñộng và giải thể.
Từ khi luật doanh nghiệp 1999 ra ñời ñã kích thích phát triển kinh tế trong
nước, cũng như ñầu tư từ nước ngoài ngày càng tăng, cùng với xu thế hội nhập
doanh nghiệp ngày càng mong muốn vươn xa hơn không chỉ ở trong nước mà
còn ra nước ngoài, còn Việt Nam là ñiểm ñến ngày càng hấp dẫn các doanh
nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp không còn kinh doanh một số ngành nghề
thuần túy mà có thể kinh doanh ña lĩnh vực. Luật doanh nghiệp 1999 tỏ ra không
phù hợp với xu thế hội nhập vì còn nhiều bất cập và nhiều quy ñịnh về doanh

nghiệp còn hạn chế. Do ñó, luật doanh nghiệp 2005 ñược quốc hội khóa XI kì
họp thứ 8 thông qua mang ñến một nền kinh tế nhiều thành phần bình ñẳng với
nhau, không phân biệt nhà nước hay tư nhân, trong nước hay ngoài nước. Luật
doanh nghiệp 2005 ñã ghi nhận tương ñối ñầy ñủ về các ñơn vị phụ thuộc và khái
quát hơn với ñầy ñủ tính chất và phạm vi hoạt ñộng của nó các văn bản dưới luật
nghị ñịnh 88/2006/NĐ-CP quy ñịnh về ñăng ký kinh doanh, nghị ñịnh
139/2007/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết một số ñiều của luật doanh nghiệp và hiện
nay là 43/2010/NĐ-CP về ñăng kí doanh nghiệp và 102/2010/NĐ-CP hướng dẫn
chi tiết thi hành một số ñiều của Luật Doanh nghiệp, cũng theo xu hướng ñã qui
ñịnh rõ hơn về trình tự thủ tục thành lập ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ñiều
quan trong nhất là ñã phân rõ trách nhiệm của các cơ quan ñăng kí kinh doanh là
một nổ lực ñáng ghi nhận của nhà nước. Cùng song hành với Luật doanh nghiệp
2005, là Luật thương mại 2005, Luật hợp tác xã 2003, Luật ñầu tư 2005, Luật
cạnh tranh 2005….ñể hoàn thiện hơn nữa hành lang pháp lý tạo thuận lợi cho các
doanh nghiệp phát triển và hội nhập sâu rộng với thế giới. Càng về sau luật trong
nước về kinh doanh thương mại càng phù hợp với các thông lệ, thỏa thuận, xu
hướng, trình ñộ phát triển của thế giới. Cho nên hành lang pháp lý càng hoàn
thiện thì càng giúp cho nền kinh tế tránh ñược nhiều rủi ro, thuận lợi phát triển.

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

19

SVTH: Lê Thanh Thúy


Quy chế pháp lý về ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp trong luật Việt Nam

Chương 2. QUY CHẾ PHÁP LÝ
CỦA ĐƠN VỊ PHỤ THUỘC DOANH NGHIỆP

2.1 Tư cách pháp lý của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp
Đơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp ñại diện doanh nghiệp ñể thực hiện các
hoạt ñộng vì lợi ích của doanh nghiệp như thực hiện các chức năng của doanh
nghiệp, các hoạt ñộng khác ñể phụ giúp cho chức năng ñó. Quan hệ ñại diện này
là quan hệ ñại diện theo ủy quyền vì quan hệ ñược hình thành do ý chí của doanh
nghiệp không thuộc trường hợp ñại diện theo quy ñịnh của pháp luật (ñại diện
theo pháp luật). Đại diện theo ủy quyền của ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp ñối
với doanh nghiệp là một quan hệ ñại diện mang bản chất dân sự bởi vì ñơn vị phụ
thuộc ñại diện cho doanh nghiệp không vì mục ñích lợi nhuận mà mục ñích của
việc ñại diện luôn vì lợi ích của doanh nghiệp mà hoạt ñộng, không phải là quan
hệ của các thương nhân vì ñơn vị phụ thuộc không phải là thương nhân. Cho nên,
việc xác lập, thực hiện, chấm dứt ñại diện theo ủy quyền ñược thực hiện theo
pháp luật dân sự.
2.1.1 Đại diện theo ủy quyền14
Đại diện theo ủy quyền là ñại diện ñược xác lập theo sự ủy quyền giữa
người ñại diện và người ñược ñại diện. Đây là quan hệ ñại diện ñược xác lập theo
ý chí giữa hai bên: bên ñại diện và bên ñược ñại diện. Theo ñó, giữa doanh
nghiệp và ñơn vị phụ thuộc thì doanh nghiệp là bên ñược ñại diện còn ñơn vị phụ
thuộc doanh nghiệp là bên ñại diện cho doanh nghiệp. Hành vi của ñơn vị phụ
thuộc doanh nghiệp ñược xem là hành vi của doanh nghiệp, ñơn vị phụ thuộc
doanh nghiệp sẽ nhân danh doanh nghiệp hoat ñộng, giao dịch với bên thứ ba
trực tiếp làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp ñối với bên thứ ba và
người ñứng ñầu ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp là người ñược những người có
thẩm quyền trong doanh nghiệp ủy quyền ñể ñại diện doanh nghiệp thực hiện
chức năng quản lý, ñiều hành ñơn vị phụ thuộc doanh nghiệp. Đối với từng loại
hình doanh nghiệp khác nhau người có quyền ủy quyền cho ñơn vị phụ thuộc
doanh nghiệp hoặc người ñứng ñầu cũng khác nhau.
Thứ nhất, ñối với công ty trách nhiệm hữu hạn, chủ tịch công ty hoặc hội
ñồng thành viên là cơ quan quyết ñịnh thành lập chi nhánh, văn phòng ñại diện,
bổ nhiệm các chức danh quản lý thuộc thẩm quyền hội ñồng thành viên ñược qui

ñịnh trong ñiều lệ công ty. Giám ñốc hoặc tổng giám ñốc cũng có quyền bổ
14

Điều 142 bộ luật dân sự 2005

GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận

20

SVTH: Lê Thanh Thúy