Phan tich noi dung cap pham tru ban chat va hien tuong tu do rut ra y nghia phuong phap luan
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (50.51 KB, 3 trang )
Câu 18: Phân tích nội dung cặp phạm trù bản chất và hiện tượng, từ đo
rút ra ý nghĩa phương pháp luận.
1. Khái niệm bản chất và hiện tượng:
- Bản chất là phạm trù triết học chỉ sự tổng hợp tất cả những mặt, những mối
liên hệ tất nhiên tạo thành một thể thống nhất hữu cơ bên trong, quy định sự vận động
và phát triển của sự vật.
- Hiện tượng là phạm trù triết học dùng để chỉ sự biểu hiện ra bên ngoài những
mặt, những mối liên hệ đó.
- So sánh bản chất với cái chung và quy luật:
+ Bản chất là cái chung tất yếu quyết định sự tồn tại và phát triển của sự vật
chứ không phải bất kỳ là cái chung nào.
+ Bản chất và quy luật là những phạm trù cùng loại, cùng trình độ. Tuy vậy bản
chất và quy luật không bao giờ đồng nhất với nhau. Bản chất rộng hơn quy luật, bản
chất bao gồm nhiều quy luật, là tổng hợp của nhiều quy luật. Bản chất là cái toàn bộ,
quy luật là cái bộ phận. Một quy luật không nói hết được bản chất của sự vật mà chỉ
phản ánh một mặt nào đó của bản chất.
2. Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng:
- Sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng.
+ Bản chất bao giờ cũng bộc lộ thông qua hiện tượng, còn hiện tượng bao giờ
cũng là sự biểu hiện của bản chất. “Bản chất hiện ra, hiện tượng có tính bản chất”.
Điều này cho thấy không có bản chất thuần túy nằm ở bên ngoài sự vật, hoặc là bản
chất không phải là cái gì thần bí nằm ở bên trong sự vật mà bản chất nhất thiết phải
bộc lộ ra thông qua hiện tượng và bất cứ hiện tượng nào cũng là biểu hiện của bản
chất, biểu hiện một mức độ, một mặt nào đó, một vòng khâu nào đó của bản chất.
Hiện tượng không tồn tại nếu không có bản chất.
+ Bản chất như thế nào thì hiện tượng tương ứng như thế ấy. Bản chất bị tiêu
diệt thì hiện tượng do nó sinh ra sớm muộn cũng bị mất theo và nếu một bản chất mới
xuất hiện thì sẽ xuất hiện những hiện tượng mới.
- Tính chất mâu thuẫn của sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng:
+ Sự đối lập giữa cái bên trong và bên ngoài:
Bản chất là cái bên trong được biểu hiện thông qua các hiện tượng, hiện tượng
là cái thể hiện ra bên ngoài. Tất cả các hiện tượng đều biểu hiện bản chất nhưng biểu
hiện một cách khác nhau, có hiện tượng biểu hiện bản chất một cách trực tiếp đúng
đắn, thậm chí có hiện tượng biểu hiện sai lệch bản chất.
Vì vậy muốn nhận thức đúng đắn, khoa học về sự vật thì không thể dừng lại ở
một vài hiện tượng riêng lẻ mà cần phải phân tích tổng hợp các hiện tượng, đi sâu để
tìm ra bản chất thực sự của nó.
+ Sự đối lập giữa cái tương đối ổn định và cái thường xuyên biến đổi:
Bản chất là cái bên trong, cái tương đối ổn định. Hiện tượng là cái thể hiện ra
bên ngoài, cái thường xuyên biến đổi.
+ Sự đối lập giữa cái sâu sắc hơn và cái phong phú hơn:
Bản chất sâu sắc hơn hiện tượng vì bản chất là những mối liên hệ tất nhiên bên
trong, ổn định, là cái quyết định sự tồn tại và phát triển của sự vật, được lập đi lập lại
trong nhiều hiện tượng khác. Nó biểu hiện quy luật phát triển chung của các hiện
tượng đó.
Hiện tượng phong phú hơn bản chất vì ngoài bản chất chung mà các hiện
tượng đều có nó còn chứa đựng các nhân tố cá biệt mà chỉ riêng nó có.
4. Ý nghĩa phương pháp luận:
Nếu bản chất biểu hiện thông qua hiện tượng và hiện tượng biểu hiện bản chất
dưới hình thức cải biến, có khi dưới dạng xuyên tạc thì nhận thức không được dừng
lại ở hiện tượng của sự vật, mà phải xem xét những mối liên hệ bên trong của sự vật
để làm sáng tỏ bản chất ẩn dấu đằng sau hiện tượng. Trong hoạt động thực tiễn không
dựa vào biểu hiện bên ngoài mà phải dựa vào sự hiểu biết những quy luật của sự vật,
bản chất của sự vật. Vì lẽ đó cần phải hết sức thận trọng khi kết luận về bản chất của
sự vật.
