ĐÁP ÁN MÔN PHƯƠNG PHÁP TÍNH
NĂM HỌC: 2015-2016
HỌC KỲ: II
Câu 1. Giải hệ phương trình sau bằng phương pháp Seidel qua 2 bước lặp.
Đánh giá sai số ở lần lặp thứ 2.
�y 3z 10t 20
�
10 x 2 y z 30
�
�
�x 10 z 2t 20
�
�x 10 y 2t 10
Giải
Hệ đã cho tương tương với
�x 0, 2 y 0,1z 3
�y 0,1x 0, 2t 1
�
�
�z 0,1x 0, 2t 2
�
t 0,1y 0,3z 2
�
I
Ta đặt
0, 2 0,1
0 �
�0
�3 �
�x �
�0,1
�
�
�
�y �
0
0
0, 2 �
1 �
�
�
H
;G
;X ��
�
�2 �
�z �
0,1
0
0 0, 2 �
�
�
� �
��
0,1 0,3
0 �
�0
�2 �
�t �
Hệ I có thể viết lại dạng ma trận X HX G với H 0, 4 1 . (1,0đ)
Xét dãy X n xn
bởi hệ thức:
yn
zn
T
tn , n �0 , trong đó x0 y0 z0 t0 0 , được xây dựng
�xn1 0, 2 yn 0,1zn 3
�y 0,1x 0, 2t 1
� n1
n 1
n
�
�zn1 0,1xn1 0, 2tn 2
�
tn1 0,1 yn1 0,3 zn1 2
�
Từ II ta tính được
�3 �
� 3,31 �
�0,7 �
�0,981 �
�
�
� (0,5đ)
X1
;X �
�1,7 � 2 �1,981 �
�
�
�
�
1,56 �
1,5038 �
�
�
Ước lượng sai số
II
(0,5đ)
U
X 2 X* �
X 2 X 1 0,155 (0,5đ)
1 A
0 0, 2 0,1
0 �
�
�
0
0
0
0, 2 �
�
�
với U
.
�
0
0
0 0, 2 �
�
�
0
0
0
0 �
�
Chú ý. Có thể đánh giá sai số bằng nhiều cách khác nhau, nếu đúng vẫn cho
trọn điểm.
Câu 2. Cho bảng số liệu
x
y
0
1
2
2
7,5
18
Từ bảng số liệu trên, bằng phương pháp bình phương bé nhất tìm hàm có dạng
y a e x 1 b ln x 1 2
Giải
Ta lập hàm hai biến
3
2
F a, b ��
a e xi 1 b ln 1 xi 2 yi �
�
� (0,5đ)
i 1
Hàm F a, b đạt cực tiểu khi
0
�Fa�
�
0
�Fb�
3
3
2
� 3 xi
xi
a
e
1
b
e
1
ln
x
1
i � yi 2 e xi 1
�
��
� i 1
i 1
i 1
�� 3
3
3
�
a �e xi 1 ln xi 1 b �ln 2 xi 1 � yi 2 ln xi 1
�
i 1
i 1
� i 1
43,772530 a 8, 210118b 111,675448
�
��
1,0đ
8, 210118a 1,687402b 21,390106
�
0, 5đ
a 1,986747
�
��
0, 5đ
b
3
,
009759
�
Câu 3. Cho phương trình x x 3 1 0 . Dùng phương pháp Newton tìm
nghiệm gần đúng sau 4 lần lặp trên đoạn 1;2 . Đánh giá sai số khi nhận giá trị
xấp xỉ nghiệm ở lần lặp thứ 4.
Giải
Đặt f x x x 3 1,; x � 1;2 , ta có
f�
x
1
3x 2 0; x � 1;2
2 x
1
�
f�
x 3 6 x 0; x � 1;2
4 x
Ta xây dựng dãy xn n 0,� như sau:
�
1 0 nên ta chọn x0 2 . (1,0đ)
+ Vì f 1 �f �
+ Với n �0 thì
f xn
xn xn3 1
xn1 xn
x
1
f�
xn n
3xn2
2 xn
Từ đây ta tính được
x1 1,520387
x2 1,324123
x3 1, 288710
(1,0đ)
x4 1, 287600
Ước lượng sai số
M
2
x4 x* � x4 x3
2m
với
�
M max f �
x max
x� 1;2
x� 1;2
m min f �
x min
x� 1;2
x� 1;2
1
4 x3
1
2 x
6 x 12,089
3x 2 2,5
Khi đó,
M
2
x4 x* � x4 x3 3 �10 6 (0,5đ)
2m
Câu 4. Cho hàm số y y x thỏa mãn hệ
�
y x 2 1 x
�y�
�
�
�y 0,5 1
x � 0,5;1
Dùng phương pháp Runge-Kutta tính giá trị y 0,6 với h 0,1 .
Giải
2
Dựa vào giả thiết ta được h 0,1; f x, y y x 1 x; x0 0,5; x1 0,6.
Tính y1 y 0,6
�k1 1
�
� 1
�k2
�
�
�k 1
�3
�
�k 1
�4
hf x0 , y0
0,175000
1
1
� h
k �
hf �
x
,
y
� 0,196647
0
0
� 2
2 �
�
�
1
� h
k2 �
hf �
�x0 2 , y0 2 �
� 0,198057
�
�
hf x0 h, y0 k3 1
0,222936
Khi đó,
y1 y 0,6 y0
1 1
k1 2k2 1 2k3 1 k4 1 1,197891 .
6