I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------

----------

tài:
C TR NG S

D NG NÔNG NGHI

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S

XU T

D

NG

KIM, HUY N THAN UYÊN, T NH LAI CHÂU

KHĨA LU N T T NGHI

H

o

: Chính quy

Chun ngành : Qu
Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khoá h c

: 2011 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
----------

----------

G
tài:
C TR NG S

D NG NÔNG NGHI

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S

XU T

D

NG


KIM, HUY N THAN UYÊN, T NH LAI CHÂU

KHĨA LU N T T NGHI
H

o

IH C

: Chính quy

Chun ngành : Qu
L p

: K43 - QL

- N02

Khoa

: Qu n lý tài nguyên

Khoá h c

: 2011 2015
ng d n : Th.S Tr n Th Mai Anh

Khoa Qu n lý tài nguyên -

i h c Nông Lâm Thái Nguyên



i

c b n khóa lu n này, em xin chân thành c

u

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa qu n lý tài nguyên, các
th

t l i cho em nh ng ki n th c quý báu trong su t

khóa h c v a qua.
Em xin chân thành c
trong su t th i gian th c t

Tr n Th

và d n d t em

ng d n em hồn thành khóa lu n này.

M t l n n a em xin chân thành c

c a các cán b phòng Tài

ng huy

u ki n t t nh


giú

em trong

quá trình th c t p t
Trong th i gian th c t

g ng h t s

m và

ki n th c có h n nên b n khóa lu n c a em không tránh kh i nh ng thi u sót và khi m
khuy t. Em r
b

c các th y giáo, cơ giáo và các b

khóa lu n c

n

c hồn thi

Em xin chân thành c

Sinh viên


ii


B ng 2.1: Hi n tr ng s d

t nông nghi p c a huy

B ng 4.1: Các ch tiêu khí h

...................19
ng Kim ........................................28

B ng 4.2. Tình hình kinh t - xã h i c a xã qua m t s
B ng 4.3: Thành ph

u dân s c

.......................................33

ng Kim .............................................34
....................35

B ng 4.5 : H th

ng Kim ........................................................36

B ng 4.6: Hi n tr ng s d

tc a

B ng 4.7: B ng hi n tr ng s d
B ng 4.8. Các lo i hình s d

B ng 4.9: Phân c p các ch

...................................43
t nơng nghi p c

t chính cu xã

................46

hi u qu kinh t .......................................49

B ng 4.10 : Hi u qu kinh t c a các lo i cây tr ng chính c
B ng 4.11: S

ng Kim ...........50

ng c a các lo i cây tr ng.............................................51

B ng 4.12: Hi u qu kinh t c a các ki u s d
B ng 4.13: Hi u qu kinh t c

t tr

B ng 4.15: Hi u qu

ng c a các lo i hình s d
xu

................52


...........................................................54

B ng 4.14: Hi u qu xã h i c a các lo i hình s d

B ng 4.16: M t s

....44

i v di n tích cây tr

ng Kim.........................56
ng Kim .....................58
ng Kim ...........60


iii
DANH M C CÁC HÌNH

Hình 2.1: Bi

us d

t nơng nghi p Vi

3 .....................18

ng Kim ................................................................29
Hình 4.2: Bi
Hình 4.3: Bi


t nơng nghi
so sánh hi u qu kinh t c

ng Kim ...........................................43
..........................................54


iv

Ch vi t t t
BVTV:

B o v th c v t

VL:

Very Low (r t th p)

L:

Low (th p)

M:

Medium (trung bình)

H:

High (cao)


VH:

Very high (r t cao)

LUT

Land Use Type (lo i hình s d

LE:

Land Evaluation

STT:

S th t

FAO:
UBND
PCCCR

t)

Food and Agricuture Organnization - T
ch
p qu c
y ban nhân dân
Phòng cháy ch a cháy r ng


v

M CL C

Ph n 1.

......................................................................................... 1

TV

1.1. Tính c p thi t c

tài ..................................................................................1

1.2. M c tiêu c

tài ..........................................................................................2

1.3. Yêu c u c

tài ...........................................................................................2
tài ........................................................................................2
c t p và nghiên c u khoa h c ...........................................2
c ti n ................................................................................ 2

Ph n 2. T NG QUAN TÀI LI U ......................................................................3

2.1.1. C

khoa h c c

tài ...............................................................................3


lý lu n c

tài ................................................................................ 3

th c ti n c

tài...........................................................................11

2.2. Tình hình nghiên c u nâng cao hi u qu s d

t nông nghi p trên th

gi i và Vi t Nam ..................................................................................................16
2.2.1. Tình hình s d

t nơng nghi p trên th gi i.......................................16

2.2.2. Tình hình s d

t nơng nghi p

Vi t Nam........................................17

2.2.3. Tình hình s d

t nơng nghi p

huy n Than Uyên ..........................18


ng s d

t nông nghi p...........................................................19

khoa h c và th c ti

ng s d

t ......................19
...........................20

........................................................21
...........21
2.4.1. Nguyên t c l a ch n..................................................................................21
2.4.2. Tiêu chu n l a ch n ..................................................................................22


vi

Ph n 3.

NG, N I D

U.23

ng và ph m vi nghiên c u.................................................................23
.................................................................................23
....................................................................................23
m và th i gian ti n hành ....................................................................23
3.3. N i dung nghiên c u.....................................................................................23


...............................................................................................23

..............................................................................................................................23
u qu s d

t s n xu t nông nghi p c a

ng Kim,

huy n Than Uyên, t nh Lai Châu............................................................................24
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d
a bàn
3.4.

t nông nghi p

ng Kim, huy n Than Uyên, t nh Lai Châu..............................24
u...............................................................................24
........................................................24
u qu các lo i hình s d ng

t ...............................25

n v ng ........................................................26
....................................................26
th a..................................................................................26
............................................................................26
Ph n 4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................27
u ki n t nghiên, kinh t xã h i c


ng Kim huy n Than Uyên

t nh Lai Châu........................................................................................................27
nghiên....................................................................................27


vii

4.1.1.1. V

a lý ..............................................................................................27

u ki n kinh t - xã h i...........................................................................32

............................................................................40
4.2. Th c tr ng s d

tc

ng Kim, huy n Than Uyên, t nh Lai Châu...43
...........................................................................43
.............................................43

4.2.3. Tình hình các lo i hình s d
c tr ng s d

t nơng nghi p......................................45
t nông nghi p c


ng Kim..............48

u qu c a các lo i hình s d

t nơng nghi p c a xã

ng Kim ..........................................................................................................48
hi u qu c a các lo i hình s d

t nơng nghi p t i

ng Kim .....................................................................................................58
xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d

t nông nghi p trên

ng Kim, huy n Than Uyên, t nh Lai Châu .................................60
4.4.1. Gi i pháp chung .........................................................................................60
4.4.2. Gi i pháp c th .........................................................................................63
Ph n 5. K T LU

NGH ..................................................................65

5.1. K t lu n .........................................................................................................65
ngh ..........................................................................................................66
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................67


1


Ph n 1
TV
1.1. Tính c p thi t c

tài
u s n xu

V i s n xu t nông nghi
kh

u s n xu t khơng th thay th

t thì khơng có s n xu t nơng nghi p. Chính vì v y, s d

m t ph n h p thành c a chi
Nông nghi p là ho
h

c trên th gi

ng s n xu t c nh

i. H u

u ph i xây d ng m t n n kinh t

phát tri n nông

t, l


m sinh thái b n v
t là làm th

p phát tri n các
p lý, có hi u qu

thành v

ngu

khác, m c tiêu hi n nay c

toàn c u. M

a vi c

u có h n này mang l i hi u qu kinh t , hi u

qu sinh thái, hi u qu xã h i cao nh

mb ol
i là ph

di n v kinh t xã h

t là

n nh t c

ngành khác. Vì v y vi c t ch c s d ng ngu

s d

c,

c nông nghi p sinh thái và phát tri n b n v ng.

nghi p d a vào khai thác các ti

b

c bi t.

u xây d ng m t n n nơng nghi p tồn

ng m t cách b n v

u t nâng cao hi u qu s d

c m t và lâu dài. Nói cách
th c hi n m c tiêu này c n

t trong nông nghi p m t cách toàn di n.

ng Kim là m t xã mi n núi thu c huy n Than Uyên, t nh Lai Châu, có
t ng di n tích t nhiên là 68,19 km2, dân s kho ng 10.064
n n kinh t nơng nghi p gi vai trị ch

o trong quá trình s n xu t c

s ng cịn g p nhi


t nơng nghi p là m t trong nh ng v

h ts cc n

m b o ph c v nhu c u v

c th c

nâng cao hi u qu s d

ph m c
nông nghi p nh

i

i dân trong xã khai thác và

s d ng h p lý, có hi u qu
thi

i [16]. Là m t xã có

gi i quy t v

này thì vi

xu t gi i pháp s d

u qu s d


t và các lo i hình s d

t

t thích h p

là r t quan tr ng.
T th c ti
hành nghiên c

is
tài:

ng d n c a ThS. Tr n Th Mai Anh, em ti n
c tr ng s d

t nông nghi


2

xu t gi i pháp nâng cao hi u qu s d

ng Kim - huy n Than

Uyên - t nh Lai Châu
1.2. M c tiêu c

tài


-

c tr ng và hi u qu c a các lo i hình s d
nh các y u t

nh h

n hi u qu s d

- L a ch n ra nh ng lo i hình s
-

t nông nghi p

t nông nghi p

i hi u qu cao

xu t m t s gi i pháp có hi u qu

nâng cao hi u qu s d

t

nông nghi
1.3. Yêu c u c

tài


-

c

c a nó

ánh giá

u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a xã và s

ng

n s n xu t nông nghi p
-

u tra, thu th p và phân tích s li u v hi u qu s d

nghi p t

n xét

h pv

t nông

c các gi i pháp nâng cao hi u qu s d

t nông nghi p phù

u ki n t nhiên kinh t , xã h i c a xã.

tài

1.4.1.
- C ng c ki n th

c ti

th c t cho sinh viên trong quá trình th c t p t
- Nâng cao kh

ng và nh ng ki n th c
.

p c n, thu th p s li u và x lý thông tin c a sinh
tài.

1.4.2.
- Giúp cho sinh viên ti p c n, h c h

ng cách x

iv i

nh ng tình hu ng trong th c t .
-

c tr ng s d

nh ng gi i pháp s d
c


.

t nông nghi p t

t hi u qu cao và b n v ng, phù h p v

xu

c
u ki n


3
Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

khoa h c c
2.1.1. C

tài

lý lu n c

tài

2.1.1.1.
t là ngu n tài nguyên vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban t ng cho con
i sinh ra trên m


t, s ng và l n lên nh vào các s n ph m t

t.

t sinh ra t
nào? và t i sao ph i gi gìn ngu n tài nguyên này?
t nhi u khái ni

m

u tiên c a h c gi
nhiên c u t

t là v t th t

cl

i do k t qu quá trình ho
, sinh v t, khí h u

khái ni

c

ns

ng t ng h p c a 5 y u t

a hình và th


[4]. Tuy v y,

ng c a các y u t khác t n t i trong
t s h c gi

t

cc

khái ni m v

c ng

sung các y u

c bi t là vai trị c

hồn ch nh

t nêu trên.
u s n xu

s n xu t nông nghi
c a hàng lo t th h

u ki n không th thi
i k ti

t mà


c c a s t n t i và tái sinh

Các Mác (1949) [3].

Các nhà kinh t , quy ho ch và th
ph n trên m t c a v

n và ph bi n, quý báu nh t c a

ng Vi t Nam cho r
i có th m

c hi u

t di n tích c th c a b m
g m các c u thành c
bao g m: khí h u, th i ti t, th
d ng tr m tích sát b m t cùng v
c v t, tr
n n, h ch

t, bao
ib m

a hình, m

c (h , sơng, su

c ng m và khoáng s


t, t p

i trong quá kh và hi n t
c, h th

ng xá, nhà c

10].

l i (san


4
t nhi u khái ni

t, có khái

ni m ph

t, có khái ni m th hi n m i quan

h gi

t v i cây tr ng và các ngành s n xu

hi

m chung nh t có th

ng khơng gian có gi i h n, theo chi u th


h u và b u khí quy n, l p ph th

ng, th m th c v

c ng m và khoáng s
m

t là s k t h p gi a th

thành ph
ho

ng, g m: khí

ng v t, di n tích m t
t; theo chi u ngang, trên

a hình, th

m th c v t v i các

ng gi vai trò quan tr

ng s n xu

iv i

c s ng c a xã h


t nông nghi

t s

i.

d ng vào m

n xu t, nghiên c u, thí

nghi p v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n, làm mu
vào m

o v , phát tri n r ng: Bao g

nghi

t nuôi tr ng th y s
t s n xu t nông nghi

nghi p bao g m:

t tr

2.1.1.2. S d

t là gì?

S d


t s d ng

t s n xu t nông nghi

t làm mu

t lâm

t nông nghi p khác.

t nông nghi p s d ng vào m
t tr

n xu t nông

.

t là h th ng các bi n pháp nh

u hòa m i quan h

t trong t h p các ngu

vào

quy lu t phát tri n kinh t xã h i cùng v i yêu c u không ng ng
v ng v m t sinh thái, quy

nh và b n


ng chung và m c tiêu s d

h p lý nh

ng c

hi u ích sinh thái, kinh t , xã h i cao nh t. Vì v y, s d
ng kinh t c a nhân lo i. Trong m
t theo yêu c u c a s n xu

i s ng c

t nh

-S d
s d

t.

t
tt i

t thu c ph m trù ho t

c s n xu t nh

nh, vi c s d ng

vào thu c tính t nhiên c


i vai trò là nhân t c a s c s n xu t, các nhi m v và n i dung s d
c th hi n

i-

t
t

các khía c nh sau:
t h p lý v khơng gian, hình thành hi u qu kinh t không gian


5
- Phân ph i h

c s d ng, hình

u kinh t s d
- Quy mô s d
t s d

t.
t c n có s t p trung thích h p, hình thành quy mơ kinh

t.
- Gi m

s d

p, hình thành vi c s d


t

cách kinh t , t p trung, thâm canh [2].
2.1.1.3. Nh ng nhân t

n vi c s d

Ph

t

cs d

t v a b chi ph i b

ki n và quy lu t sinh thái t nhiên, v a b ki m ch b
t - xã h i và các y u t k thu t. Vì v y, nh
ch y

n vi c s d

u

u ki n, quy lu t kinh
u ki n và nhân t

ng

t là:


- Các y u t v

u ki n t nhiên:

u ki n t nhiên có r t nhi u y u t
th

ut

s d

u là nhân t

u ki

y

u c a vi c

a hình, th

ng và

các nhân t khác [11].
u ki n khí h

ut

s n xu t nơng nghi

hay ít, nhi

u ki n sinh ho t c

v th i gian và không gian,
c ti p

n s phân

ng và phát tri n c a cây tr

m nh y

u hay ít, b

ng trong vi c gi nhi
m b o cung c p
u ki

c bi

d

và

c

c [11].

khác nhau gi

ng d c

am

ng d

cao so v i m c

u khác nhau, t

n s n xu t và phân b các ngành nông nghi p,..
n
c u cây tr ng, xây d

cs d

n

i. T ng tích ơn nhi u

cao hay th p, s sai khác v nhi

t i cao hay t i th p gi
b

ng r t l n, tr c ti

t nông nghi

ng ru ng, th y l


nh
d c nh

cho vi c l a ch
i hóa [11].


6
M

a lý khác nhau có s khác bi t v

ngu

u ki n ánh sáng, nhi

u ki n t nhiên khác. Các y u t này

kh

ng và hi u qu s d

,

ng r t l

n

t. Vì v y c n tuân theo các quy lu t c a


t nhiên, t n d ng các l i th

c hi u qu cao nh t v kinh t , xã h i

ng [11].
- Y ut v

u ki n kinh t - xã h i :

Bao g m các y u t
qu

xã h i, dân s

phát tri n c a kinh t

ng, thông tin và

u kinh t và phân b s n xu t,

u ki n v nông nghi p, công nghi p, giao thông, v n t i, s phát tri n c a
khoa h c k thu t công ngh

qu n lý, s d

xã h

nh, ch
y, các nhân t


nhi u t h p

n

u t kinh t -

i v i vi c s d

u ki n t

u ki n kinh t - xã h i t o ra

n vi c s d

i y u t gi v trí và

ng khác nhau. Vì v y, c n d a vào y u t t nhiên và kinh t - xã h i trong
cs d
d

t

ng nhân t thu n l

s

t hi u qu cao.
- Y u t v k thu t canh tác :
Bi n pháp k thu


ng c

tr ng,

v t nuôi, nh m t o nên s hài hoà gi a các y u t c a quá trình s n xu
thành, phân b và tích lu
bi t v

t kinh t

ng s n xu t, v th i ti t, v

d báo thông minh c

ng v
u ki

u vào nh

ng d ng công ngh s n xu t ti n b là m
nông nghi

ng nhanh d a trên vi c chuy

th k 21, trong nông nghi
c

su t kinh t


quan tr
d

th hi n s hi u
ng và th hi n nh ng

i s n xu t. L a ch

ch ng lo i và cách s d

hình

ng k thu t, l a ch n
c các m c kinh t

ra [11].

m b o v t ch t cho kinh t
is d

n gi a

c ta, quy trình k thu t có th góp ph
y, nhóm các bi n pháp k thu

n 30%

c bi

t theo chi u sâu và nâng cao hi u qu s

t nông nghi p [10].


7
- Nhóm các y u t kinh t t ch c
+ Cơng tác quy ho ch và b trí s n xu t:
Th c hi n phân vùng sinh thái nơng nghi p d
h

cao tuy
iv

ic

t, ngu

a hình, tính ch

n t nhiên (khí

t, kh

c và th c v

p c a cây tr ng

phát tri n h th ng cây tr ng v t

nuôi h p lý, nh m


, h p lý, t
n hành t p trung hóa, chun mơn hóa, hi

nâng cao hi u qu s d

u ki n thu n l i
i hóa nh m

t nơng nghi p [6].

+ Hình th c t ch c s n xu t:
C n phát huy th m nh c a các lo i hình t ch c s d
s s n xu t, th c hi

t trong t

ng hóa các hình th c h p tác trong nông nghi p, xác

l p m t h th ng t ch c s n xu t phù h p và gi i quy t t t m i quan h gi a các
hình th

5].

+ Các y u t v xã h i:
H th ng th

ng và s hình thành th

nơng s n. Ba y u t ch y u
cây tr ng, h s

ph

t nông nghi p, th

ng

n hi u qu s d
t, và th

ng cung c

t

u vào và tiêu th s n

u ra [7].
+ H th ng chính sách:
S

nh chính tr - xã h i và các chính sách khuy

s n xu t nơng nghi p c

n

c.

Nh ng kinh nghi m, t p quán s n xu t nông nghi

c c a các


ch th
2.1.1.4.

u cây tr ng trong s d

Trong l ch s
th

phát tri

t
i c a s n xu t nơng nghi p thì các h

c hình thành, phát tri n thay th l n nhau. Hi n nay, các

h th ng này t n t i xen k nhau và m i m t h th ng phù h p v i t
ki n c a m i vùng.

u


8

u cây tr ng là thành ph n c

u s n xu t nông - lâm nghi p và là

gi i pháp kinh t quan tr ng c a phân vùng s n xu t nông - lâm nghi p. Nó là thành
ph n các gi ng là lo


c b trí trong khơng gian và th i gian c a các lo i cây

tr ng trong m i h sinh thái nông nghi p, nh m t n d ng h p lý nh t các ngu n l i
t nhiên - kinh t - xã h i.
u cây tr ng ph

c yêu c u phát tri

h p ch t ch v i lâm nghi p, nuôi tr ng th y s

ik t

ng th i t

cho ngành

ngh khác phát tri n.
u cây tr ng v di n tích là t l các lo i cây trên m t di n tích canh tác.
T l này m t ph n nào

thâm canh s n xu t c a t ng vùng.

Tóm l i, h th ng cây tr ng b n v ng là h th ng có kh
xu t c

u cây tr

u cây tr ng h
m ts


u ki n b t l
t hi u qu t

d

ms d

vào

nh.

t b n v ng

T khi bi t s d

nc

c n thi t cho s s
S d

c

t thì ta ph

u ki n c th trong khơng gian và th i gian nh

2.1.1.4. Q

ìs cs n


thành

nc

i.

t m t cách hi u qu và b n v ng luôn là mong mu n cho s t n t i và
i, chính b i v y vi c tìm ki m các gi i pháp s d ng

t thích h p, b n v

c nhi u nhà nghiên c

t và các t ch c qu c t r t

quan tâm và khơng ng ng hồn thi n theo s phát tri n c a khoa h c.
N i dung s d
c

a hình, th

v t ..

nh

ng, ch

ng th c ti n s d


c nh ng v
t

t b n v ng bao hàm m t vùng trên b m

liên

n kh

nv

tránh kh i nh ng sai l m trong s d
ng có h

tv it t

th

ng v t - th c

t chúng ta ph

nh

m vi c th c a
ng th i h n ch

ng sinh thái.
tiêu c th cho nông nghi p b n v ng là:


c


9

- Th o mãn nhu c
v s

ng, ch

n c a các th h hi n t

ng và các s n ph m nông nghi p khác.

- Cung c p lâu dài vi
cho m

thu nh

u ki n s ng, làm vi c t t

i tr c ti p s n xu t nơng nghi p.
- Duy trì và có th

ng kh

thiên nhiên và kh

n xu t c


tài nguyên

n xu t c a các ngu n tài nguyên tái t

không phá v ch

c mà

và cân b ng t nhiên,

không phá v b n s

- xã h i c a các c

không gây ô nhi

ng s ng

nông thôn ho c

ng [18].

- Gi m thi u kh

t

p, c ng c lịng tin

trong nơng dân [13].
ch c h i th o v

n lý b n v
chính sách và ho

c qu lý
m các cơng ngh ,

ng nh m liên h p các nguyên lý kinh t - xã h i v i các quan
ng th i:

- Duy trì, nâng cao s

ng (hi u qu s n xu t)

- Gi m t i thi u m c r i do trong s n xu t (an toàn)
-B ov

ns

c (b o v )

- Có hi u qu lâu dài (tính lâu b n)
-

c xã h i ch p nh n (tính ch p nh n).

Rõ ràng qu n lý b n v
du

cs


b ov

i bao g m m t t h
ng (hi u qu s n xu t), gi

c ti

ng th i

c r i ro (an toàn)

nl ct
c (b o v ). Hi u qu là l i ích lâu dài (lâu b

t và ô nhi m
c xã h i ch p

nh n phù h p v i l i ích c a các bên tham gia qu n lý, l i ích qu c gia, l i ích
c

ng (tính ch p nh n).
c coi là tr c t c a s d

tiêu c n ph

n v ng và là m c

c. Chúng có m i quan h v i nhau n u th c t di

ng b



10

v i nh ng m c tiêu trên thì kh

n v ng s

hay vài m c tiêu mà không ph i t t c thì kh
V n d ng các nguyên t c trên,
xem là b n v ng ph

t

c, n u ch

cm t

n v ng ch mang tính b ph n [17].

Vi t Nam m t lo i hình s d

c

c 3 yêu c u sau:

- B n v ng v kinh t : Cây tr ng cho hi u qu kinh t

c th


ng

ch p nh n.
H th ng s d ng ph i có m
u ki
th

t sinh h c cao trên m c bình qn

u khơng s khơng c

t sinh h c bao g m các s n ph m chính và ph ph

cây tr ng là g , h t, c , qu
V ch

iv i

l i).

ng, s n ph m ph

t tiêu chu n tiêu th t

c và xu t kh u, tùy vào m c tiêu c a t ng vùng [2].
T ng giá tr s n ph
hi u qu kinh t

di


ng nh t c a

i v i m t h th ng s d

t [2].
mb

- B n v ng v m t xã h i:

i s ng xã h i

phát tri n.
ng các nhu c u thi t y u c a nông h là vi
n u h mu

n l i ích lâu dài (b o v

c c n th a mãn nhu c

c,

c

c t ch

và r

n ph m thu

i nông dân [2].


N i l c và ngu n l
ph

u,

i phát huy. V

s d

t mà nơng dân có th

t
c giao

c khốn v i l i ích các bên c th [2].
S d

t s b n v ng n u phù h p v i n
cl is

ng ng h [2].

ng: Các lo i hình s d

- B n v ng v
m c

cc


ns

c th thi n b ng gi m thi u li

c và t p quán

t và b o v
tm

t ph i b o v

màu
t. Gi

i m c cho phép [2].

t


11

+

n là yêu c u b t bu

i v i qu n lý s

d ng b n v ng.
+


che ph t i thi u ph

+

ng an toàn sinh thái (>35%).

ng sinh h c bi u hi n qua thành ph
ov

nv

c

tt

Ba u c

i hình s d

Thơng qua vi

t hi n t i.

giúp cho vi

ng phát tri n nông nghi p

t ng vùng sinh thái [2].

B n v ng là m t khái ni

v ng

n v ng

ng, b n v ng

th

không b n

m này, có th khơng b n v ng

khác. Ngun t

th

t ki u s d

mơ hình s n xu t nh

nh, cho m

hành, cho m t th i h

nh.

+ D a trên quy trình và d

t nh


nh, m t

c th , cho m t ho

u

li u khoa h c, nh ng ch s và tiêu chu n

ph n ánh nguyên nhân và k t qu , các tiêu chí và ch tiêu ph n ánh h
các m t b n v ng và không b n v ng c a m t h th
Tóm l i: Khái ni m s d
hi n trong nhi u ho

c

tm ct

nv

c th

ng s d ng và qu

a ch n cho t

t xác

2.1.2.1 Khái ni m và phân lo

nh.


t nông nghi p

t nông nghi p

t nông nghi p là t t c nh ng di
xu t nông nghi

ng tr t,

c s d ng vào m

và các cơng trình xây d

n

ng th y s n, di n tích nghiên

c u thí nghi m ph c v cho s n xu t nông nghi p. K c di

b. Phân lo i

m

v ng là:

+ Tính b n v

a. Khái ni


nh

t lâm nghi p

n ph c v cho s n xu t nông lâm nghi p.


12

Theo Lu

c phân thành các lo i sau [8].

t nông nghi

t tr

t canh tác) là lo
ng không quá m

t3v

t dùng tr ng các lo i cây ng n

t tr

t gieo tr ng và thu ho

m:
c3v


i các công th c 3

v lúa, 2 v lúa + 1 v
t 2 v có công th

úa - lúa, lúa - màu, màu

t1v

tr
t tr

t tr

.

t chuyên tr
tr ng các lo i cây có chu k sinh

ng kéo dài trong nhi

i tr i qua th i k ki n thi

kinh doanh, tr ng m t l
*

c 1 v lúa hay 1 v

c phân theo các tiêu th c khác và

t chuyên tr

*

màu.

ch trong nhi

t r ng s n xu t là di

r ng v i m

nm

chuyên tr ng các lo i cây

n xu t.

*

t r ng phòng h là di

*

tr

tr ng r ng v i m

c d ng là di n t


c quy ho

d ng v i m
*

t nuôi tr ng th y s n là di

*

t làm mu i là di

2.1.2.2.

t

nuôi tr ng th y s

ph c v cho quá trình s n xu t mu i.
n xu t nông nghi p
n s t n t i và phát tri n c a xã h i lồi

t nhiên, là ti
ng v

al

i

ng trong q trình s n xu t nông nghi
ng b i l


ng vào cây tr ng, v
là

cho m i quá trình s n xu

ng thông qua vi

i th c hi n các ho

ng c a

t o ra s n ph m. Bên c
t l i d ng m t cách ý th c các


13

c tính t nhiên c

c, hóa h c, sinh v t h c và các tính ch t khác

ng vào giúp cây tr ng t o nên s n ph m [12].
n ph m c a thiên nhiên, có tính ch
khơng gi ng b t k m

n nó

u s n xu


phì, gi i h n v

di n tích, có v trí c

u v i th i gian n u bi t s

d ng h p lý [12].
-

t là kho ng không gian lãnh th c n thi

trong các ngành kinh t qu c dân và ho

i v i m i q trình s n xu t

ng c

i [13].

- Trong nơng lâm nghi

u s n xu t ch y

không th thay th

c bi t

t cịn có hai ch

c bi t


quan trong:
ng ch u s
xu

ng tr c ti p c

i th c hi n các ho

i trong quá trình s n

ng c

ng vào cây tr ng v t

t o ra s n ph m.
+ Tham gia tích c c vào q trình s n xu t, cung c p cho cây tr
mu i khống, khơng khí và các ch

c,

ng c n thi t cho cây tr

ng

và phát tri n.
2.1.2.3. V
a. V

hi u qu s d

hi u qu s d

u qu s d

t

t

S d ng các ngu n tài nguyên có hi u qu cao trong s n xu
phát tri n nông nghi p b n v ng là xu th t t y
làm rõ b n ch t c a hi u qu c

iv

c trên th gi i.

nh rõ s khác nhau và m i quan

h gi a k t qu và h qu . K t qu , mà là k t qu h u ích, là m
t o ra do m

ng v t ch t

c bi u hi n b ng nh ng m c tiêu do tính ch t

mâu thu n gi a ngu n tài nguyên h u h n v i nhu c
ph i xem xét k t qu

mb o


ct o

l i k t qu h u ích hay khơng? Chính vì th

i mà ta

nào? Chi phí b
t qu ho

ng s n


14

xu t không ch d ng l i
công tác ho

vi

t qu mà còn ph

ng s n xu t kinh doanh t o ra s n ph
ng ho

ng
4].

ng s n xu t kinh doanh là n

hi u qu . Tiêu chu n c a hi u qu là s t


a

t qu và t i thi u hóa chi phí

u ki n thiên nhiên h u h n.
S d

t nông nghi p có hi u qu cao thơng qua vi c b

tr ng, v t nuôi là m t trong nh ng v

u cây

b c xúc hi n nay và h u h

c trên

th gi i. Nó khơng ch thu hút s quan tâm c a các nhà khoa h c, các nhà ho ch
nh chính sách, các nhà kinh doanh nơng nghi p mà còn là s mong mu n c a
nông dân, nh

i tr c ti p tham gia vào q trình s n xu t nơng nghi p [14].

S d
quan h

u qu là h th ng các bi n pháp nh
i-


u hòa m i

t trong t h p các ngu

vào nhu c u c a th
s n ph

ng, th c hi

ng hóa cây tr

t

l a ch n các
u áo d ng công ngh m i

nh m làm cho s n ph m có tính c nh tranh cao.
b.

u qu s d

t

u qu s d

3 khía c nh:

hi u qu v m t kinh t t, hi u qu v m t xã h i và hi u qu v m

ng.


* Hi u qu kinh t
Hi u qu là m t ph m trù kinh t ph n ánh ch
kinh t . m

ng c a các ho

c a s n xu t và phát tri n kinh t , xã h

ng

ng nhu c u ngày

v t ch t và tinh th n c a xã h i [10].
Tóm l i có nhi
nh t nhau

m khác nhau v hi u qu kinh t

b n ch t c a nó.. Tiêu chu n c a hi u qu là s t i
c ho c t i thi

c k t qu nh

u th ng
t qu v m t
nh [11].

Hi u qu kinh t là ph m trù chung nh t, nó liên quan tr c ti p t i s n xu t
nông nghi p và t i t t c các ph m trù và các quy lu t kinh t khác. Vì v y, hi u

qu kinh t ph

c ba v

:


15

M t là, m i ho

ng c

u tuân theo quy lu

ng l c phát tri n c a l
tri

ng s n xu
is n

u ki n quy

i m i th

nh phát

i.

Hai là, hi u qu kinh t ph

th

t ki m th i

m c a lý thuy t h

m c a lý thuy t h th ng cho r ng n n s n xu t xã h i là m t h

th ng các y u t s n xu t và các quan h v t ch t hình thành gi

i v i con

i trong quá trình s n xu t.
Ba là, hi u qu kinh t là m t ph m trù ph n ánh m t ch
ng kinh t b
c

ng các ngu n l c s n có ph c v cho l i ích

i. Do nh ng nhu c u v t ch t c

nâng cao hi u qu kinh t là m
Hi u qu kinh t

là ph n giá tr

i ngày

i khách quan c a m i n n s n xu t xã h i.


c hi u là m

ng chi phí b ra trong ho

các ngu n l

ng c a các ho t

ng k t qu
ng s n xu t kinh doanh. K t qu

c c a s n ph

t
c

ng chi phí b ra là ph n giá tr c a

u vào.

* Hi u qu xã h i
Hi u qu xã h i là m

a k t qu xét v m t xã h i và

t ng chi phí b ra. Hi u qu kinh t và hi u qu xã h i có m i quan h m t thi t v i
nhau và là m t ph m trù th ng nh t [14]. Hi u qu v m t xã h i c a s d
nông nghi p ch y
di


nh b ng kh

t nông nghi p. Hi u qu xã h

o vi c làm trên m
c th hi n thông qua m c thu hút lao

ng, thu nh p c a nhân dân. Hi u qu xã h i cao góp ph
tri
S d

t

c ngu n l c c

y xã h i phát
c s ng c a nhân dân.

t ph i phù h p v i t p quán, n

d

t

b nv
* Hi u qu

ng
u qu


nay. Hi u qu

ng h c r
c th hi n

ch ; lo i hình s d

u ki n hi n
t ph i b o v

c


16

màu m c

c s thoái hoá b o v

che ph r ng t i thi u ph

ng sinh h c bi u

hi n qua thành ph n loài [6].
Hi u qu

c phân ra theo nguyên nhân gây nên g m: hi u qu

hoá h c, hi u qu v t lý và hi u qu sinh h


ng [6].

Trong s n xu t nơng nghi p, hi u qu hố h
thơng qua m

s d ng c a ch t hoá h c trong nông nghi p.hi u qu sinh h c

c

c th hi n qua m

ng qua l i gi a cây tr

t,

gi a cây tr ng v i các loài d ch h i nh m gi m thi u vi c s d ng hố ch t trong
nơng nghi p mà v

cm

ra. Hi u qu v

c

th hi n thông qua vi c l i d ng t t nh t tài nguyên khí h

t

a các ki u s d


cs

ng cao và ti t ki m

u vào [6].
Hi u qu

ng v

trình khai thác, s d

tv

mb ol

c m t vì ph i g n ch t v i quá

m b o l i ích lâu dài t c là b o v

ng sinh thái [6].
2.2. Tình hình nghiên c u nâng cao hi u qu s d

t

t nông nghi p trên th

gi i và Vi t Nam
2.2.1.
T ng di n tích b m t c a toàn th gi i là 510 tri u Km2
chi m 361 tri u Km2 (71%), cịn l i là di n tích l

B c bán c u có di n tích l

a ch chi m 149 tri u Km2 (29%).

u so v i Nam bán c u. Tồn b qu

t có kh

n xu t nơng nghi p trên th gi i là 3,256 tri u ha, chi m kho ng 22% t ng di n
t li n. Di

t nông nghi p trên th gi

c phân b

u: Châu

M chi m 35%, Châu Á chi m 26%, Châu Âu chi m 13%, Châu Phi chi m 6%. Bình
t nơng nghi p trên th gi i là 12.000 m2.
t 1,5 t chi m 10,8% t ng di
nghi

t có kh

t tr ng tr t trên toàn th gi i m i
t có kh

n xu

n xu t nơng

c khai thác). Di n