Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

HỌC VIỆN TƯ PHÁP
KHOA ĐÀO TẠO LUẬT SƯ
********************

BÀI THU HOẠCH
Môn: Kỹ Năng Tư vấn Pháp Luật và Hợp Đồng

Họ và tên: ..........................................
Sinh ngày: .........................................
SBD: .....................................................

Page 1


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Hà Nội, ngày .... tháng .... năm 201..

Mục lục

Phần mở đầu
Quá trình soạn thảo và thực hiện hợp đồng luôn tiềm ẩn những rủi ro
pháp lý, những rủi ro này sẽ gây ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng,
quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia hợp đồng. Có nhiều nguyên
nhân dẫn đến rủi ro như do sơ xuất, thiểu hiểu biết, do các quy định của pháp

luật…Vv. Các rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện hợp thường do hợp
đồng chưa quy định rõ ràng dẫn đến tranh chấp gây hậu quả nặng nề, khó
khắc phục và việc khắc phục rất tốn kém và mất nhiều thời gian, tiền bạc.
Bởi vậy, việc nhận diện các rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng và kiểm
Page 2


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

soát các rủi ro này ngay từ khi soạn thảo hợp đồng là rất quan trọng. Trong
phạm vi bài viết này đề cập đề tài “nhận diện các dạng rủi ro thường phát
sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng – phương thức kiểm soát các rủi ro
này khi soạn thảo hợp đồng” qua đó cho thấy cách nhìn toàn diện về các rủi
ro trong khi thực hiện hợp đồng, bên cạnh đó cũng đưa ra các phương thức để
kiểm soát rủi ro ngay trong khi soạn thảo hợp đồng.

Nội Dung
1.

Khái niệm về rủi ro.
Chưa có định nghĩa nào thống nhất về rủi ro. Theo một học giả người
Mỹ trong lĩnh vực bảo hiểm và quản lý rủi ro, cho rằng: “rủi ro là sự bất trắc
có thể đo lường được”. Theo ông các loại bất trắc không thể đo lường được
thì gọi là bất trắc có thể đo lường được gọi là rủi ro. Cách tiếp cận này dựa
trên cơ sở bất trắc có thể đo lường được gọi là rủi ro.
Theo ông Nguyễn Hữu Thân, tác giả cuốn “Phương pháp mạo hiểm và
phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh” thì “rủi ro là sự bất trắc gây ra mất mát
thiệt hại”. Theo cách tiếp cận này rủi ro phải là bất trắc gây hậu quả cho con

người, còn những bất trắc không gây tổn thất thì không phải là rủi ro.
Có thể hiểu rủi ro là sự bất trắc, khách quan, xảy ra đa dạng, phức tạp,
tồn tại dưới nhiều hình thái khác nhau và gắn liền với đời sống, hoạt động sản
xuất và kinh doanh của con người.
Rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng chính là một dạng rủi ro pháp
lý thường gặp. Rủi ro pháp lý trong quá trình thực hiện hợp đồng có thể hiểu
là những sự kiện khách quan, xảy ra bất ngờ, ẩn chứa nhiều mối nguy hại
khách quan và chủ quan, gây thiệt hại cho các bên tham gia hợp đồng , các
bên trong hợp đồng, soạn thảo hợp đồng có thể lường trước hoặc không

lường trước được những sự kiện đó.
2. Các dạng rủi ro thường phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng
Page 3


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Trong quá trình thực hiện hợp đồng, các rủi ro thường bắt nguồn từ việc
các bên hiểu không đúng, không thực hiện triệt để theo các điều khoản của
hợp đồng, các điều khoản của hợp đồng soạn thảo sơ sài, không nắm bắt được
hết quy định pháp luật. Nếu các điều khoản trong hợp đồng chặt chẽ, xúc tích,
nắm bắt được những giao dịch mà pháp luật chưa quy định để thỏa thuận rõ
trong hợp đồng và các bên nghiêm túc tuân thủ hợp đồng sẽ hạn chế được các
rủi ro pháp lý không đáng có. Các rủi ro có thể phát sinh trong quá trình thực
hiện hợp đồng bao gồm:
Một là: Rủi ro về chủ thế ký Hợp đồng
Những rủi ro có thể gặp phải trong trường hợp này có thể là:
- Hợp đồng đã được ký bởi người không có thẩm quyền ký (Ví dụ như

người kí kết hợp đồng không phải là người đại diện theo pháp luật hoặc người
ký không được ủy quyền).
- Trong quá trình thực hiện hợp đồng cũng có thể gặp rủi ro nếu người
ký hợp đồng vượt quá phạm vi được ủy quyền.
Hai là: Rủi ro về đối tượng của Hợp đồng
Các rủi ro trong khi thực hiện hợp đồng có thể gặp phải đối với trường hợp
này là:
- Các bên không giao hàng đúng như đã thỏa thuận, do không có sự chi
tiết về số lượng, chất lượng, kích thước, màu sắc,…dẫn đến khi giao hàng
không đảm bảo đúng đối tượng. Điều này dẫn đến việc hàng hóa phải trả lại,
phát sinh các tranh chấp về bồi thường thiệt hại, phạt vi phạm hợp đồng….
- Các rủi ro khi giao hàng không đúng chất lượng.
- Tranh chấp đơn vị tính.
Page 4


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

- Khi soạn thảo hợp đồng hai bên không quy định cụ thể và chi tiết về
đối tượng của hợp đồng dẫn đến hiểu lầm hoặc do một bên lợi dụng sơ hở để
không thực hiện nghĩa vụ.
Ba là: Rủi ro về giá cả, phương thức thanh toán.
Đối với trường hợp này rủi ro có thể gặp phải trong khi thực hiện hợp
đồng là:
- Rủi ro về giá khi thị trường biến động: Biến động giá cả hàng hóa trên
thị trường thế giới, trong đó quan hệ cung cầu có tác động rất lớn đến hoạt
động của các bên khi thực hiện hợp đồng. Thực tiễn cho thấy chỉ cần có biến
đổi nhỏ về cung cầu có thể gây ra những biến đổi to lớn về giá cả. Nếu ngay

từ đầu các điều khoản trong hợp đồng không chặt chẽ hoặc không lường
trước được sự biến động giá cả sẽ dẫn đến rủi ro cho các bên. Ví dụ như: Bên
A và bên B kí hợp đồng mua bán vật liệu xây dựng, giá cả mỗi đợt giao hàng
sẽ theo giá thị trường Với điều khoản này, khi thực hiện hợp đồng sẽ dẫn đến
các rủi ro như sau: nếu giá có biến động các bên cũng không biết được đâu là
giá chuẩn để thực hiện thanh toán, điều này sẽ dẫn đến các tranh chấp về giá.
- Rủi ro về đồng tiền làm phương thức thanh toán: Theo pháp lệnh
ngoại hối thì các bên sẽ chỉ được sử dụng tiền Việt Nam để thanh toán trong
giao dịch. Nếu các bên sử dụng tiền USD sẽ dễ dẫn đến hợp đồng bị vô hiệu
và phát sinh các tranh chấp và rủi ro cho các bên.
- Rủi ro trong quá trình chuyên chở, giao nhận hàng hóa. Sau khi hợp
đồng mua bán được kí kết, người bán thực hiện giao hàng, việc vận chuyển
có thể được thực hiện bằng nhiều phương thức như vận tải hàng hải, đường
hàng không, đường sông, đường sắt, vận tải bằng ô tô, container và vận tải đa
phương thức…Mỗi loại vận chuyển sẽ gắn liền với các loại rủi ro khác nhau.

Page 5


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Dù vậy điều quan trọng là các tranh chấp có thể phát sinh đối với chi phí vận
chuyển, bốc dỡ hàng…
Trong khi soạn thảo, đàm phán, kí kết hợp đồng, các bên cần dự liệu
trước các tình huống và chi phí này. Nếu không khi thực hiện hợp đồng sẽ
dẫn đến các rủi ro. Ví dụ như bên A giao hàng cho bên B tại cảng ở
Singapore, trong hợp đồng phải ghi cụ thể chi phí bốc dỡ, vận chuyển do bên
B chịu. Nếu không khi thực hiện hợp đồng sẽ dễ dẫn đến những tranh chấp.

- Rủi ro về cách thức giao nhận tiền. Ví dụ như khi đàm phán kí kết hợp
đồng các bên thống nhất thanh toán bằng tiền mặt tại trụ sở chính của công ty
bên A. Đến thời gian thanh toán do trụ sở chính ở Singapore nên bên B khó
thực hiện hợp đồng và muốn thực hiện theo phương thức chuyển khoản. Nếu
bên A không đồng ý thì rõ ràng điều khoản này có thể dẫn đến rủi ro cho bên
B khi thực hiện hợp đồng.
- Rủi ro trong phương thức bảo đảm hợp đồng bằng phương thức bảo
lãnh.
- Rủi ro khi trong các điều khoản của hợp đồng không quy định cụ thể
quyền và nghĩa vụ của từng bên.
Bốn là: Rủi ro về thư bảo lãnh của Hợp đồng.
Trong khi thực hiện hợp đồng, các rủi ro về thư bảo lãnh có thể gặp
phải là:
-Làm giả chứng thư bảo lãnh.
- Rủi ro người ký phát chứng thư bảo lãnh không đúng thẩm quyền
vượt quá thẩm quyền.

Page 6


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

- Điều kiện của bảo lãnh: Ngân hàng phát hành thư bảo lãnh trong đó
yêu cầu bên thụ hưởng phải chứng minh được vi phạm của bên được bảo
lãnh, khi đó ngân hàng mới thanh toán.
- Rủi ro để từ chối bảo lãnh còn ở cách ghi thời hạn bảo lãnh, ví dụ thời hạn
bảo lãnh là 360 ngày, dẫn tới cách hiểu khác nhau là ngày thường hay ngày làm
việc.

- Bên bảo lãnh có thể viện lý do để từ chối thanh toán hoặc chậm thanh
toán cho bên nhận bảo lãnh. (Viện lý do hợp đồng gốc/ phụ lục hợp đồng bị sửa
đổi tùy tiện).
Năm là: Rủi ro về điều khoản quy định về phạt vi phạm.
-Theo Luật thương mại (Điều 301) thì quyền thoả thuận về mức phạt vi
phạm của các bên bị hạn chế, cụ thể: “Mức phạt đối với vi phạm nghĩa vụ
hợp đồng hoặc tổng mức phạt đối với nhiều vi phạm do các bên thoả thuận
trong hợp đồng nhưng không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi
phạm”. Do vậy, các bên khi thoả thuận về mức phạt phải căn cứ vào quy định
của Luật thương mại để lựa chọn mức phạt trong phạm vi từ 8% trở xuống,
nếu các bên thoả thuận mức phạt lớn hơn (ví dụ 12%) thì phần vượt quá (4%)
được coi là vi phạm điều cấm của pháp luật và bị vô hiệu.
- Theo quy định tại Bộ luật Dân sự nếu chậm thanh toán các bên có thể thỏa
thuận mức phạt nhưng không được vượt quá 150% mức lãi suất cơ bản (Điều 476).
- Mức lãi chậm trả theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường
tại thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian chậm trả
Sáu là: Rủi ro về điều khoản bất khả kháng.

Page 7


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Khái niệm: Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách
quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp
dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép (Điều 161 Bộ luật dân sự
năm 2005).
- Trong trường hợp bên có nghĩa vụ không thể thực hiện được nghĩa vụ

dân sự do sự kiện bất khả kháng thì không phải chịu trách nhiệm dân sự, trừ
trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác (Điều 302 Bộ
luật dân sự năm 2005).
- Điều 294 Luật Thương mại thì bên vi phạm hợp đồng được miễn trách
nhiệm trong trường hợp xảy ra sự kiện bất khả kháng.
- Như vậy giá trị quan trọng nhất của việc soạn thảo điều khoản về bất
khả kháng chính là giúp cho các bên lường trước được các trường hợp miễn
trách nhiệm nếu vi phạm nghĩa vụ hợp đồng khi điều kiện bất khả kháng xảy
ra trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Bảy là: Rủi ro trong bồi thường thiệt hại
Căn cứ Điều 302 Luật thương mại 2005 thì: “Bồi thường thiệt hại là
việc bên vi phạm bồi thường những tổn thất do hành vi vi phạm hợp đồng gây
ra cho bên bị vi phạm”. Có ba điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường
hợp đồng thương mại (Điều 303 Luật Thương mại) như sau:
+ Có hành vi vi phạm hợp đồng
+ Có thiệt hại thực tế xảy ra
+ Hành vi vi phạm hợp đồng là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại.

Page 8


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Trên đây là những rủi ro có thể phát sinh trong quá trình thực hiện hợp
đồng. Để tránh những rủi ro này, các bên cần phải dự liệu chi tiết cụ thể ngay
trong quá trình soạn thảo hợp đồng.
Tám là: Do pháp luật còn chưa hoàn thiện
Trên thực tế pháp luật nước ta còn nhiều thiếu sót, có nhiều quy định

chồng chéo, không rõ ràng, gây ra nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc áp
dụng luật khác nhau tùy theo quan điểm của từng cá nhân, tổ chức hoặc có
những giao dịch được thực hiện trên thực tế những chưa có quy định pháp
luật điều chỉnh
điều này ảnh hưởng lớn đến việc soạn thảo hợp đồng và thực hiện hợp
đồng, đây cũng là nguyên nhân gây ra những rủi ro trong hợp đồng và thực
hiện hợp đồng.
3.Phương thức kiểm soát các rủi ro nói trên khi soạn thảo hợp
đồng.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các rủi ro nói trên như: chính sách
quản lý cơ chế điều hành xuất nhập khẩu, do môi trường cạnh tranh, do yếu
kém trong năng lực quản lý và trình độ chuyên môn, do quy định pháp luật
còn chưa hoàn thiện…tuy nhiên chúng ta hoàn có thể kiểm soát các rủi ro này
trong khi soạn thảo thảo hợp đồng, cụ thể là:
Thứ nhất: Đối với rủi ro về chủ thể kí kết hợp đồng
Để tránh những rủi ro này trong quá trình thực hiện hợp đồng thì:
Khi kí kết hợp đồng, các bên cần phải kiểm tra trong giấy đăng kí kinh
doanh xem ai là người đại diện theo pháp luật.
Page 9


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

- Yêu cầu cung cấp Văn bản ủy quyền cho nhân viên khi giao dịch hoặc
người ký không phải người đại diện theo pháp luật.
- Kiểm tra trong giấy ủy quyền xem người ký có thuộc phạm vi được
ủy quyền không (điều kiện ủy quyền, quyền của người được ủy quyền).
Thứ hai: Đối với rủi ro về đối tượng của hợp đồng

Khi soạn thảo cần quy định một cách cụ thể, chi tiết về đối tượng của
hợp đồng, Chất lượng hàng hóa, số lượng, trọng lương. Chỉ tiêu kỹ thuật, tiêu
chuẩn áp dụng, Đơn vị tính (m, kg) để tránh xảy ra tranh chấp. Đồng thời với
các tiêu chuẩn kĩ thuật có thể bị thay đổi theo thời gian cần phải quy định cụ
thể cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đưa ra các tiêu chuẩn này để các bên thực
hiện.
Thứ ba: Đối với rủi ro về giá cả, phương thức thanh toán.
Cần đưa ra các điều khoản chi tiết, cụ thể, linh hoạt phù hợp với từng
giao dịch. Bên cạnh đó, khi soạn thảo cũng cần quy định cụ thể đồng tiền làm
phương thức thanh toán phù hợp với quy định của mỗi quốc gia, chi phí bỗ dỡ
vạn chuyển lưu kho bãi do bên nào thanh toán, và phương thức thanh toán sẽ
như thế nào, địa điểm thanh toán…
Thứ tư: Rủi ro về thư bảo lãnh
Cần áp dụng chung biểu mẫu về thư bảo lãnh đính kèm hướng dẫn. Tốt
nhất không áp dụng bảo lãnh có điều kiện.
- Thực hiện đúng các điều khoản đã ký trong hợp đồng (Đặc biệt các
chứng từ liên quan phải chuẩn xác, đúng và phù hợp thời gian).

Page 10


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

- Không nên sửa lại hợp đồng, bổ sung phụ lục giữa hai bên khi đã có
chứng thư bảo lãnh khi chưa có sự đồng ý của bên bảo lãnh. (Trường hợp hai bên
sửa đổi HD, lập PLHD phải báo/đề nghị bên bảo lãnh lập lại Bảo lãnh theo nội
dung sửa đổi).
Thứ Năm: Rủi ro về điều khoản phạt vi phạm:

Đây là điều khoản thông thường. Khi thương thảo hợp đồng với khách
hàng có thể đưa vào hợp đồng hoặc không cần đưa vào vì đã được pháp luật
quy định. Các bên khi tham gia đàm phán, kí kết cần phải quan tâm đến điều
này.
- Theo Điều 41 NĐ 48/2010/NĐ-CP ngày 07 tháng 05 năm 2010 riêng
đối với hợp đồng xây dựng mức phạt tối đa là 12% giá trị hợp đồng bị vi
phạm.
Thứ Sáu: Rủi ro liên quan đến điều khoản quy định về sự kiện bất khả
kháng:
Khi soạn thảo hợp đồng cần có thỏa thuận rõ ràng về các trường hợp
bất khả kháng:
- Bất khả kháng có thể do hiện tượng thiên nhiên: Lũ, lụt, hỏa hoạn,
động đất, sóng thần …
- Bất khả kháng có thể do hiện tượng xã hội: Chiến tranh, bạo loạn, đảo
chính, đình công, cấm vận, thay đổi của chính phủ …
- Có thể đưa ra các sự kiện chính bản thân mình: mất điện, hỏng máy…
bên cung cấp vật tư chậm trễ giao hàng là sự kiện bất khả kháng để miễn
trách nhiệm.
Page 11


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Thứ bẩy: quy định pháp luật:
Cần hoàn thiện, nắm bắt các quy định của pháp luật, giao dịch nào luật
đã có quy định, chưa có quy định từ đó có những phương hướng cách thức để
soạn thảo hợp đồng phù hợp, tránh được những rủi khi đưa hợp đồng vòa
thực hiện trên thực tế.


Page 12


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

Kết luận
Qua việc nhận diện các dạng rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng sẽ
giúp cho người soạn thảo hợp đồng cũng như các bên khi thực hiện hợp đồng
tránh được những rủi ro ngoài ý muốn. Nhận diện các rủi ro trong thực hiện hợp
đồng giúp ta hiểu rõ về những rủi ro thường gặp và đưa ra phương thức kiểm
soát rủi ro ngay từ khi soạn thảo sẽ làm giảm đi những thiệt thại khi thực hiện
hợp đồng, bên cạnh đó giúp các bên có thể yên tâm hợp tác, tăng cường uy tín
của mình trong các giao dịch hợp đồng.

Page 13


Nguyễn Thị Lương

Lớp 16.1 D

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.


Bộ luật dân sự 2005
Luật thương mại 2005.
Nghị Định 48/2010/NĐ-CP ngày 07 tháng 05 năm 2010.
Nguyễn Nam Hải, Các rủi ro phát sinh khi thực hiện hợp đồng ngoại
thương của các doanh nghiệp Việt Nam.

Page 14