I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM
---------------------

HOÀNG TH LÂM QU NH

HOÀN THI N QUY TRÌNH

LÀM TH

KHÓA LU N T T NGHI

H

o

IH C

: Chính Quy

Chuyên ngành : Công Ngh Th c Ph m
Khoa
: CNSH & CNTP
Khóa h c
: 2011 - 2015

Thái Nguyê


I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

---------------------

HOÀNG TH LÂM QU NH

HOÀN THI N QUY TRÌNH

LÀM TH

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi

IH C

: Chính Quy
: Công Ngh Th c Ph m
: 43 - CNTP
: CNSH & CNTP
: 2011 - 2015
ng d n : Th.S Ph m Th Tuy t Mai


i


Sau th i gian th c t p t i phòng thí nghi m Khoa Công Ngh Sinh H c và
Công Ngh Th c Ph

i H c Nông Lâm Thái Nguyên cùng v i nh ng

n l c và c g ng c a b

n t t nghi p c a mình.

c h t, tôi xin g i l i c

i Ban giám Hi

i

H c Nông Lâm Thái Nguyên, cùng t t c các th y, cô giáo trong Khoa Công Ngh
Sinh H c và Công Ngh Th c Ph m, các anh, ch cán b phòng thí nghi m công
ngh

,t om

i u ki n t t nh

tôi ti n hành nghiên

c u và hoàn thi n khóa lu n t t nghi p.
il ic

c và chân thành t i TS. Tr


và Th.S Ph m Th Tuy t Mai - gi ng viên khoa CNSH & CNTP Nông Lâm Thái Nguyên, ng

ng d

iH c
tôi r t nhi u

trong su t th i gian th c hi n khóa lu n c a mình.
Cu i cùng, tôi xin bày t lòng bi

n bè nh ng

ng viên tôi trong su t th
thành công vi

c k t qu

i th c hi n

Hoàng Th Lâm Qu nh

tôi hoàn


ii

.............9
......................................................................................16
sung.....................................................19
.........................................................20

...................28

.....................................................................29

................................................................................29
9

TB/g) ...........................................................................................................31
...31
(x109 TB/g)....32

.........................................................................................33

.......................................................................................................33
.............35

.........................................................................................35

.......................................................................................................35

...........................................................................................................37

...........................................................................................................37


iii

......................................................................................................38

...........................................................................................................38


..........................................................................................................40


iv

Hình 3.1.

úa khô..........................................................18
.....................................41


v

H
KT
TB
VSV
VCK


vi

L

.....................................................Error! Bookmark not defined.

L I C M N ............................................................................................................. i
DANH M C CÁC B NG TRONG KHÓA LU N ................................................. ii
DANH M C HÌNH .................................................................................................. iv

DANH M C VI T T T ............................................................................................v
M C L C................................................................................................................. vi
PH N 1: M
tv

U....................................................................................................1
............................................................................................................1

1.2. M

u............................................................................................1

1.3. Yêu c u c

tài ................................................................................................1
th c t ....................................................................2
c ..............................................................................................2
c ti n ...............................................................................................2

PH N 2: T NG QUAN NGHIÊN C U ................................................................3
2.1. C s khoa h c c

tài ....................................................................................3

2.1.1. Khái ni m chua ..............................................................................................3
2.1.2. C s khoa h c c a ph

ng pháp

2.1.3. H vi sinh v t trong th

2.1.4. S sinh tr
2.2. K thu t
2.2.1. H

chua .........................................................3

chua...................................................................5

ng và phát tri n c a VSV trong quá trình chua..........................7

chua ....................................................................................................8
m ............................................................................................8

2.2.2. Nguyên li u .......................................................................................................8
m v h tiêu hóa

gia súc nhai l i.........................................................11

2.3.1. H vi sinh v t d c .........................................................................................11
2.4. Các nghiên c u trong và ngoài n

c .................................................................14

2.4.1. Tình hình nghiên c u trong n

c....................................................................14

2.4.2. Tình hình nghiên c u ngoài n

c ...................................................................14



vii

PH N 3:
it

NG, N

ÁP NGHIÊN C U ...16

ng và ph m vi nghiên c u......................................................................16

it

ng nghiên c u......................................................................................16

3.1.2. Ph m vi nghiên c u.........................................................................................16
3.1.3. D ng c và hóa ch t........................................................................................16
m và th i gian ti n hành nghiên c u ......................................................16
3.3. N i dung nghiên c u..........................................................................................16
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi..............................................17

3.4.1. N i dung 1:......................................................................................................17
3.4.2. N i dung 2.......................................................................................................19
3.4.3. N i dung 2.......................................................................................................22
3.4.4. Ph


ng pháp phân tích các ch tiêu ................................................................23

3.4.4.1. Ph

ng pháp v t lý ......................................................................................23

3.4.4.2. Ph

ng pháp hóa sinh ..................................................................................23

3.5. Các ph

ng pháp x lý s li u...........................................................................27

PH N 4: K T QU VÀ TH O LU N................................................................28
4.1. K t qu nghiên c u tr ng thái nguyên li u thích h p cho quá trình chua
th

.......................................................................................................................28

4.1.1. K t qu nghiên c u s
c a vi khu n và ch t l

nh h

ng c a

m nguyên li

nt


lên men

ng s n ph m chua............................................................28

4.1.2. K t qu nghiên c u s

nh h

ng c a kích th

c nguyên li

n th i gian

lên men ......................................................................................................................30
4.2. K t qu nghiên c u t l thành ph n ph b sung .............................................32
4.2.1. K t qu nghiên c

nh t l r m t b sung vào kh i .........................32

4.2.2. K t qu nghiên c u t l urê b sung..............................................................34
4.2.3. K t qu k t h p b

ng th i urê và r m t trong quá trình ................36

4.2.4. K t qu nghiên c u thành ph n th
4.3. K t qu
4.3.1. K t qu


sung .....................................38

i các ch tiêu hóa sinh c a r m r sau chua........39
i các ch tiêu hóa sinh c a th

............39


viii

4.3.2. Hoàn thi n quy trình chua r m r làm th

úc ................................41

PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................43
5.1. K t lu n ..............................................................................................................43
5.2. Ki n ngh ............................................................................................................43
TÀI LI U THAM KH O
I. Tài li u ti ng Vi t
II. Tài li u ti ng Anh


1

Nông nghi p là n n kinh t ch

o c a Vi t Nam v i 3/4 dân s

nông thôn l y kinh t


ng tr t làm ngu n s ng [15]. Cùng v i s

s ng

phát tri n công nghi p hóa các ng d ng khoa h
vào nông nghi

c ta

c áp d ng nhi u

u qu s n xu t.
n nay không ph i b t c

th trâu bò - ngu n s c kéo quan tr ng trong nông nghi
c n thi t. Song khí h u và th i ti t th
th

c th c t

ng và mang tính mùa v
t ra là làm th nào

n th ng ph c v
chua

tham gia

vi


[12]. Vì
,

nghèo dinh

làm

làm

v

sung vi
protein

i nh ng k t

mong

Hoàn

quy trình

chua

góp

chua.
1.2. M
- Hoàn thi n quy trình


làm th

tài
- Nghiên c u tr ng thái nguyên li u thích h p cho quá trình chua.
- Nghiên c u t l b sung thành ph n ph .
-

s

là

gia súc mà còn giúp

n

c, tôi th c hi
gia súc

nguyên

vào.

T nh ng th c t v ngu n th
qu nghiên c

hàm
vào

khi gia súc


nhiên

: Dinh

quan. Do

không
dinh

làm

không

và

lactic vào môi

phát tri n ngu n th c

gia súc

lactic trong

chua
gian

c n tr ngu n

c bi t là trâu bò [15].


nay, p
công,

nr t

i các ch tiêu hóa sinh c a s n ph m sau khi .


2

1.4.1. Ý
- V n d ng ki n th c vào th c ti n nghiên c u khoa h c.
- Làm quen v i vi c nghiên c u khoa h
nghi

m tài li

P

trí thí
p và s lý s li u, cách

vi t m t bài báo cáo khoa h c.
-

xu

n xu t th

khu


chua thông qua vi c ng d ng vi
ng và nâng cao hi u

qu
1.4.2. Ý ngh
- T o ra s n ph m th
dài. Nh

d tiêu hóa và th i gian b o qu n kéo
i

c chi phí, nâng cao hi u qu kinh t .


3

2

chua (silo) là k thu t

y m khí th

c cao

(70 - 80%), nh h VSV lên men t o ra axit lactic và m
h

ng nh


pH c a th

h xu ng 4 - 4,5;

pH này h u h t các lo i VSV và các men ch a trong th c v
v y th

nh các axit

ub

c ch . Nh

chua có th b o qu

x y ra nh chính nhóm vi khu n lactic và nhóm vi khu n khác v n có s n trên b
m t cây c [4].
V i kh
pháp
s

o qu n th

chua th

t m t th

m t vai trò r t l n trong vi c d tr th

i


ng l n.

2.1.2.
o qu n th
Châu Âu và

M ,

chua th

c ti
chua liên t

i chi n th gi i l n th nh
h

n

c c i ti n v m t k thu t.
c áp d ng r ng rãi

c trên th gi

nhi

lâu.

i ta th a nh n r ng: Ngay c


d tr th

d tr th

chua r t c n thi t
u hòa

trong các mùa v , th i ti t b t l i cho tr ng tr
ng v

c

ngoài cung c p

ng còn cung c p cho gia súc vitamin và khoáng ch t.

ngu n g

h u

ng th

ch bi n th

ph m c a h i s n hay các lò m gia súc [19].

M t s quá trình di n ra trong
- Hô h p hi u khí
u tiên c a s bi


i khi

chua, là hi

ng nhi


4

lên do các t bào th c v t còn s ng s d ng oxy không khí trong h
hô h p t

cho quá trình

ng s hô h p hi u khí ch b d ng l i khi h

h

b s d ng

ng b s d ng làm gi m giá tr c a th
C6H12O6 + 6O2

6CO2 + 6H2O + 674 Kcal
p sinh nhi

c và CO2 phân gi i t các ch t h

c bi


n th t v giá tr

hi

n này là nhi

th

h

n này c n h n ch t

t quan tr ng
th

gi m t n

hô h p c a t bào th c v t. Có 3 nhân

n k t qu

l

lo i tr không khí và t

c trong th

h

th


ng. D u

[13].

t hi u qu t t chúng ta c

m b o các yêu

c u sau:
- Hô h p y m khí:
S d ng h t oxy trong h

, t bào th c v t không b ch t ngay mà chúng

v n ti p t c s ng thêm m t th i gian n a. trong quá trình này
ti p t c b phân gi

u và axit h

C6H12O6

3C2H5OH + 3CO2 + 25 Kcal

2C2H5OH + 5O2

2C2H4O6 + 2H2O

Trong quá trình này th


càng nhi u thì hô h p y m khí x y ra

ng các axit h
l

ng trong th

b o qu n th

n sinh trong quá trình này còn ít không

[4].

- Phân gi i protein
Trong th

70 -

thu ho ch, protein b phân gi

ng s t n t i

d ng protein. Sau khi

ng protein có th b gi m b t 50% sau

vài ngày ph

, quá trình phân gi i protein v n ti p t c x y ra,


s n ph m c

dài ng n khác nhau.

Quá trình bi

i liên t

các enzyme th c v t. NH3
chua.

i v i axit amin t o ra NH3 vì s có m t c a VSV và
, làm gi m ch

ng th c


5

- Lên men vi sinh v t
Quá trình hô h p t bào là quá trình bi
trong h

i do s ho

ng c a vi sinh v t

ch y u là vi khu n lactic, axetic, butylic và các loài vi khu n khác.

Vi khu


c chia làm 2 nhóm: nhóm th nh t là homolactic (ho t

ng m nh, có th bi
sinh ra khí). Nhóm th

i t m t phân t hexo thành 2 phân t lactic mà không
hai là heterolactic (ho

phóng khí CO2 và NH3 trong quá trình bi

ng y

i

i t o axit lactic).

Vi khu n axetic không gi vai trò l n trong quá trình

chua, các vi khu n

butylic s n xu t ra butyric và gi i phóng CO2, NH3, m t s các axit amin. Nguyên
li u ch y u cho vi khu n lactic ho

ng là hydratcacbon, vi khu n axetic là

u, còn vi khu n lên men th i là hydratcacbon, axit lactic và
protein [4].
y, mu n s n ph m
khu n lactic ho


t k t qu t t c n t

u ki n thu n l i cho vi

ng, vì vi khu n lactic làm gi m nhanh pH và gi m t n th t dinh

ng cho ph ph

.

2.1.3.
Vi sinh v t xu t hi n trong th
Trên b m t c a nh ng cây th
các VSV này ph thu c vào

chua ngay t khi cho th
ng có nh ng lo i VSV khác nhau, s

u ki n khí h u

ng t i quá trình

[6]. Trong các lo i
chua thì có nh ng lo i có

có nh ng lo i gây b t l i cho
th c v t m i thu ho ch, s
th i, s


chua. Trong thành ph n h VSV c a

ng vi khu

n so v i vi khu n gây

ng c a th

u ki n y m khí và s phát tri n c a chúng quy

nh

chua [5].

T

c quan tâm nh t là:

- Nhóm vi khu n lên men t o axit lactic: Vi khu
cây c

ng t t và c n thi t

ng vi khu n lactic ch chi m 1% t ng s vi khu n bám trên b m t cây

c , chúng phát tri
ch

ng


m, nhi

ng, kho ng cách t chu
VSV

.

ng v i s

ng có trong

ng nhanh sau khi thu ho ch,


6

c bi t là cây c b ch t nh hay làm nát. Khi

chua, vi khu n lactic ti p t

chúng lên men phân gi i hydratcacbon d hòa tan trong cây c
h

y u là axit lactic, d

quá trình

n làm gi

t o thành các axit


pH c

chua, quá trình th

ng. Trong

y ra, gi

ng

t o axit lactic, axit axetic.
Steptococcus lactic, Lactobacterium lactic

i hình c u có kh

thích h p 52 - 540C. Lo i hình g y ch lên

n hi u khí và y m khí, nhi

27 - 350C. Trong quá trình

u ki n y m khí v i pH > 4,5, nhi
chua có 3 y u t giúp cho vi khu n lactic phát tri
c ah

ng trong nguyên li u

nguyên li u


ng y m khí

và s

ng vi khu n lactic trên b m t

[13].

- Nhóm vi khu n lên men t o axit axetic: Trong th
vi khu n Coli phát tri

u tiên, chuy

axetic, alcohol, CO2, axit lactic và m

i

chua, nhóm

ng c a th c v t thành axit formic,
ng nh

n này

thu c h Enterobacteria.
Nhóm vi khu

c coi là các vi khu n lên men axetic v i s n ph m

lên men chính c


ng cho s phát tri n c a

nhóm vi khu

ng g n trung tính (pH > 5). S phát tri n c a chúng

ng b i nhi
nhi

(chúng phát tri n t t nh t

t 500C tr

20 - 400C, không phát tri n

ng b

phát tri n). Vì v

ng ho

ng y u d n và b

c ch

ng (pH < 4,5 không

ng


u c a quá trình

chua,

t 4,5 - 3,8. Nh ng vi khu n d ng

y protein b ng các ph n ng kh amin và kh
cacbonxyl c a các axit amin [13].
ng có s

ng r t ít trong cây c . Chúng là nh ng vi

khu n y m khí tùy ti n và có kh

ng d

t o ra axit axetic,

ethanol và hydro:
Glucoza
Ho

ng trong

a.axetic + ethanol + 2CO2 + 2H2
u c a lên men,

ng hi u khí pH > 4,5,



7

27 - 350C. Lên men glucose t o thành s n ph m cu i cùng ch y u là axit

nhi

lactic và axit axetic.
- Nhóm vi khu n lên men sinh axit butyric: Chúng phân gi i axit lactic, ch t
b

ng, protein, các axit amin t

pH, trong quá

trình

chua protein b phân h y thành a

ng ki

làm pH c

b th i h ng làm gi m giá tr dinh

ng. Vi khu n butyric và vi khu n gây th i phát tri n chuy
axit butyric, axetic, CO2, H2. Chúng

d ng c

butyric. Vi khu n butyric phát tri n t t

thích h p nh t, v

ng thành
hình thành axit

20 - 500C, nhi

nhi

350C là nhi t

u pH < 4,2 vi khu n này s ch t [5].

- Nhóm vi khu n gây th i: G m tr c khu n có nha bào và không nha bào,
ch y u s

thích h p trên 500C. Nhóm này

u ki n hi u khí, nhi

tham gia phân gi i protein, amin thành các ch

c ngoài ra trong th

còn có m t s lo i n m m c và các VSV khác.
2.1.4.
S

ng và phát tri n c a VSV ph thu c vào t l các ch t dinh


ng trong th

,

có m t các ch t c ch
phân chia v i t

, pH, áp su t th m th u và s

ng phù h p, t bào vi khu

nhanh theo c p s nhân. N u s l n phân chia là n(s th h )

thì s t bào sau n th h là 2n. th c t s t
x 2n (N1 s

ng và

c coi là N0 nên N1= N0

ng vi sinh v t có sau n th h ) [4]. Vi sinh v t c

ng

thích h p có th i gian th h
ng, vì sau m t th i gian nh t
nh t

sinh s n c a chúng s b


, áp su t th m th
bào VSV theo th i gian là m

i do nhi u ngu
ov

m

th di n bi n s

ng cong. Quá trình sinh s n c a VSV theo 4 pha
u hay pha ti

logarit), pha

ng t

a hay pha

nh (Phase stationair), pha t vong (Phase desdeclin). Pha m

ph c thu c vào s thích ng c a VSV v

u ki

ng.

u

pha log VSV



8

a. Trong pha
t bào ch

nh s

vong s

th a, pha này ch u
th

ng t bào sinh ra b ng s

ng t bào có kh

ng nhi u c

-

ng v i n

mu i < 2% và n

Trong th

ng gi


u ki n ngo i c

c th m th u c a VSV có th ch

ng

t th m
c trong kho ng 20
ng 20 - 30% [18].

ng axit lactic khá cao, axit h

d ng t t cho quá trình tiêu hóa th
- Kích thích ti t d
-

ng ki

c b t, gi

axit chung trong d

i th p góp ph n

l tiêu hóa và h p thu th

c a

gia súc[17].


là hai y u t r t quan tr
chua ph
h

m l a ch

c và thu n ti n cho quá trình s d ng. Hình th c

phù h p v

m t s hình th c h

m c a t ng khu v c, t ng vùng, t
có th ch

chua th

xây b ng g ch, túi

ch t d

Vi c s d ng ph ph ph
nuôi ph bi n nh

t gi

c áp d ng h u h t

t tc


dân s ngày m
d

ng và xây

, khu công nghi p, thì di n tích các bãi

ngày càng b thu h

c ta. Khi

và ngu n c t nhiên s

u này làm cho vi c s d ng ph ph m trong h th

nuôi gia súc ngày càng tr nên quan tr ng và c p thi t [15].
D a trên

m di

ng c a m t s lo i ph ph ph m, nguyên li u

c chia thành 04 nhóm sau:
Nhóm 1: Các ph ph ph m có nhi
ph ph m cây tr ng quan tr

m h u h t các
c, thân cây h

u,



9

các lo i thân lá c a nh

p.

Nhóm 2: Các ph ph ph m nhi

m

ch t th i gia súc và bã bia.
Nhóm 3: Các ph ph ph
quá trình ch bi

m s n ph m c a

ng (r m t), bã cam, bã d a, v n chu i và các s n ph m khác

c a cây th c ph m ch bi n.
Nhóm 4: Các s n ph m ph

u h t g m thô d u,

b t h t có d u và ph ph m lò m

[6]

Ngoài ra, d

2.1.
Lo i ph ph m
Nhóm 1: ch

ng

ng t t,

Protein cao, nhi

u, lá khoai

Nhóm 2: ch

Gia súc s d ng
Heo, gà, gia súc nhai l i

ng và ch t khoáng

ng trung

(s n xu t s a)

Protein trung bình

Heo, gà, v t, gia súc

u d a,

nhai l i (s n xu t s a)


d uc
Nhóm 3: ch

ng th p,

Protein th p, nhi

Gia súc nhai l i (s n

, bã d a, bã

xu t th t và cày kéo),
l

a

Ngu n: Derendra (1997)
ng:

-

H u h t các lo i ph ph m cây tr

ng có giá tr

ng th p. Ví d

, thân cây b p, bao b p, cùi b p, ng
tr nên d i dào, s

c nhi
d

duy trì m t s

ng l

i, tuy nhiên hi n nay các lo i th
bi n nên giá tr
l
ng. Vì v

h u h t các
c s d ng ch y u

l tiêu hóa th

y kho ng tr ng trong d c

c

d ng m t ngu n

d a trên ngu n ph ph ph m cây


10

c ch bi n s không cho hi u qu


tr

c l i s khi n cho

ng và thành th c ch m, kh
th

ts a

nuôi con [8].
M t trong nh ng ph ph m cây tr

c d tr và s d ng v i s

ng

nhi

y
c s d ng cho trâu bò,

thì có t i 20 tri u t

iv

c ta

cs d

n th


các t nh phía Nam trong th

mùa khô và các t nh phía B c vào nh ng d

m

nh giá [3].
ng giá tr

ng th p và không cân

i mà kh i nguyên li u còn tr nên c ng k nh chi m nhi u di n tích khi d tr .
Tóm l i, ph ph ph m có m t s
- Khó có th s
nghi p b i s

c

d ng ph ph ph

ng và ch

ng công

ng c a nó không

nh, ph thu c vào mùa v thu

ho ch nên khó có th áp d ng trong th c ti n s n xu t v i quy mô l n.

- Ph ph ph
gia súc, ví d

ng m
iv

iv m
,c

i v i m t s lo

ng protein th p,

m

y u t này làm cho kh u ph
c s lý ho

ng so v i nhu c u c a

p. Nh ng
a gia súc m

in

c s lý m t cách riêng r .

- C ng k nh, khó v n chuy n và t n nhi u di n tích d tr
khô, bã mía, thân cây l


[12].

Nhìn chung, h u h t các lo i ph ph ph m nông nghi
thân cây l

n ph i qua x lý thì s d ng m i có hi u qu

v y, trong th c t s n xu t c n có nh ng bi n pháp c th
d ng ngu n ph ph ph
.
c a các ch

,c

c bi t là các ph ph

, bã mía,
i v i gia súc.

nâng cao hi u qu s
ng ch

tìm ra nh ng gi i pháp thích h p là ph i hi u rõ b n ch t tiêu hóa
c bi t là ch

c


11


m n i b t v tiêu hóa c a gia súc nhai l i nói chung là s lên men th c
d c nh vào ho

ng c a h vi sinh v t d c .

ng d c và h vi sinh v t d c
trình lên men th

t vai trò quan tr ng cho quá

c . Nh ng lo i th

khác nhau có th

ng kh u ph n

ng và h vi sinh v t d c , t

n kh

nh h

ng

gia súc [4].
khoa h

b sung th
th


xây d

i ti n (x lý th

i kh u ph n, k thu
c bi

c s d ng

trong kh u ph n c a gia súc mang l i hi u qu cao nh t.

2.3.1.
m gi i ph u h c:
D dày 4 túi c a loài nhai l i (trâu, bò, dê, c u) có c u t
thích nghi v

c bi t (khác d

u ki n tiêu hóa th

c ,d

t ong, d lá lách và d múi kh .
D c to nh t chi m 2/3 dung tích c d dày, d t ong liên thông r ng v i d
c , d lá sách g m nhi u lá to nh

d ép th

n a l ng xu ng d múi kh . D c , d t ong và d


c g i là d

m t trong ph

ng v d dày có rãnh

y ch t s ng, không có tuy n tiêu hóa. T

th c qu n hình lòng máng ch
niêm m c m t trong g p n p d c gi

c,

t ong vào d lá sách. D múi kh có
, có c u t o niêm m c và có

tuy n v gi
m d dày 4 túi t o ra s khác bi t l n gi a tiêu hóa c a nhai l i và
tiêu hóa

nh ng lo i d

- Dung tích d dày 4 túi l n, thích h p cho vi c d tr và phân gi i m t kh i
ng l n th

ng k

- Có h vi sinh v t d c phong phú, bao g m vi khu n y m khí, protozoa và
n


ng vi sinh v t có l i, không gây b nh cho gia súc. D c có môi


12

ng cho qu n th vi sinh v t kh ng l này sinh t n, phát tri n và tham
gia vào quá trình tiêu hóa th
H vi sinh v t d c
H VSV d c r t ph c t p và ph thu c nhi u vào kh u ph
ng công trình nghiên c
c

u tiên v sinh v t d c

i

c mô t và ít nh t có 20 loài p

nh.

Vi sinh v t d c bao g m: Vi khu n, n m, protozoa, mycoplasma, các lo i vi rút và
th th c khu n. Mycoplasma, vi rút có th th c khu
tr

n th VSV d c có s bi

thu c vào tính ch t c a kh u ph

i theo th i gian và ph


vi khu n, protozoa và n m bi

ng

theo th t trong kho ng 109 - 1010, 105 - 106, 103 - 105 trong 1 ml d ch d c . H
VSV d c

u là vi sinh v t y m khí và s ng ch y u b

quá trình lên men các ch

ng. Gia súc nhai l

ng sinh ra t
c th a mãn nhu c u dinh

ng nh vào các s n ph m c a quá trình lên men trong d c t bào VSV, axit
ts

ng h p t các ch

ph n c a t bào VSV d c
-M ts

i

ng thoát qua, thành

nh [19].


m c a h vi sinh trong d c :

Bacteria là vi khu n xu t hi n trong d c loài nhai l

ng chi m s

ng l n nh t trong VSV d c
Bacteria là tác nhân chính phân h y ch

n b n v ng c a t bào th c

v t). Chúng bao g m các lo
- Bacteria t do trong d ch c .
- Bacteria bám vào các m u th
- Bacteria trú ng

các n p g p bi u mô

- Bacteria bám vào Protozoa.
Trong quá trình tiêu hóa, th

ng d múi kh và b tiêu hóa.

Chúng tr thành ngu n protein có giá tr sinh h c cao cho gia súc nhai l i. Vi khu n
Bacteria c n bám vào các m u th
kh

t ra ngoài men tiêu hóa ce

t s lo i có

ng b c, chúng phân h y


13

cellulose, cellobiose g m 2 phân t glucose. Cellobiose l
t o

c ti p t

.
Ruminococcus,

Nh ng lo i Bacteria quan tr ng nh
Butyrivibrio, Selenomonas, Bacteroides [19].

ng v t nguyên sinh (Protozoa): Protozoa xu t hi n trong d c khi gia
súc b

c v t thô. Trong d c Protoza s

protozoa có s

ng kho ng 105 - 106 t bào/gam ch t ch a d c

i ta tìm

th y 2 nhóm protozoa chính trong d c . Nhóm th nh t phát tri n m nh khi gia súc
u ph


u ch

u ph
hóa tinh b t

i tinh b t. Nhóm th 2 phát tri n khi gia

nhi
ng v i t

sung r m t ho c c non thì Protozoa tiêu
r t nhanh, d

ng không b vi khu n

bi

n làm

nh pH d c

ms

Bacteria bám vào các m u th

ng

ng s li u c a Soetanto - 1986 cho bi t khi

lo i b Protozoa kh i d c c


l tiêu hóa

ch t khô lên thêm 18% [19].
N m y m khí: M

c tìm th y trong nh

có m t vai trò quan tr ng. Chúng là sinh v

u tiên xâm nh p và công phá c u trúc

các mô t bào th c v t c a n m cho phép Bacteria bám vào và ti p t c tiêu hóa
cellulose [4].
T nh

m trên h vi sinh v t d c th c hi n hai ch

M t là: Giúp gia súc có th s d ng th
ng pentonsan c a th

i ch t
s d

(g

c

i sao chúng ta l a


ch n ph ph ph

, bã mía, thân lá l

Hai là: Trong d c , vi sinh v t t ng h p nên nh ng ch

ng, chúng

t ng h p ho c s n xu t ra t t c các vitamin nhóm B, vitamin K và t t c các axit
amin thi t y u cho v t ch trong m i quan h c ng sinh. Chúng có kh n
d ng nh ng h p ch
t ch .

bi n thành các ch

ng có giá tr


14

2.4
2.4
Trong nhi

u và phát tri
c chú tr ng c v quy mô và ch

c nghiên c

ng, nh ng ti n b trong


ng th

c i thi

n không nh vào
ng s n ph

a xã h

ng nhu c u ngày

ng t i xu t kh u. R t nhi u nghiên c u v ch bi n ph

ph m nông nghi p làm th

i k t qu t

chua thân cây

ngô già, thân lá l c, bã mía, ng n lá s n, ch bi
Nguy n Xuân Ba(1997), S d n

lý urê làm th

l i; Tuy n t p các công trình nghiên c u khoa h c và kinh t nông nghi p, Lê Xuân
i

thành th t s a;


i nông dân Vi t Nam,

(2006), K thu t ch bi n th

h

ng, (2009), Nghiên c u s d ng thân lá l c

Nguy

chua nuôi bò th

béo trong nông h ; Nguy n Xuân Tr

nv
u qu c

x lý urê, Nguy n Xuân Tr ch (2003), S d ng ph ph m nuôi gia súc nhai l i.
2.4
Trong kho ng 2 th p k qua không ch

n và t ch c

FAO coi vi c nghiên c u ch bi n và s d ng ngu n ph ph m nghiên c
chi

c quan tr ng mà ngay c

iên ti


c B c Âu c ng h t s c quan tâm [15]. Trên th gi i

tr tiêu hóa c

ng các bi n

, xay nghi n nh m m

nâng cao t l tiêu hóa và kh

c u trúc c
c say nghi n có th

giá

a gia súc lên 30%, n u k t h p xay nghi n

v i x lý b ng ki m thì 2 ch tiêu trên có th
c a Chamberlain, 1989. G

ts

u nh ng công

trình nghiên c u áp d ng các bi n pháp x
pháp v

t

t qu nghiên c u


t s nghiên c u t p trung vào vi c x lý v t lý

và hóa h c b

, làm d p, song song v i vi

cu n thành cu

c b ng túi nilon (

t vào và
t qu


15

c công b cho th

nghiên c
c giá tr

c i thi n

ng c

n ti n cho vi c thu gom, v n chuy n.
ux

(microware radiation)

th y c

ng các b c x sóng viba

t n s 2450 MHz v
lý m

600W. K t qu
c nhi

c cho

[12].

Ngoài nh ng bi n pháp v t lý, vi c x
c t p trung nghiên c u nhi u thông qua các bi n pháp hóa h
Han v

lý hóa h c có th áp d

thi n ch

ng c

c ti

h . Vi c x

c i


lý v i NaOH, Ca(OH)2, NH3, Urê, mu
k t lu n r ng, trong t t c các ph

thì vi c x

hóa th

i n hình nh

v i Urê - NH3 là thích h

th nghi m
u ki

i Urê - NH3, ngoài vi c phá v c

tiêu

p N cho h VSV d c s d ng. Vi c
ng c a r
ng d c . T

tiêu th

a gia súc, c i thi n

c s n xu t c a gia súc và hi u qu kinh t

, theo k t qu nghiên c u c a Prasad và ctv, 1998; Habib và ctv, 1998;
Chesson và Prskov, 1984; Rode và ctv, 1996.