--------------

Tên

tài:

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH M C B NH PHÂN TR NG L N CON
T

N 21 NGÀY TU I VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR
T I TRANG TR

C

HUY

,T

KHÓA LU N T T NGHI

: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y
Khoa
: 2011 2016

THÁI NGUYÊN, 2015

O,
.

IH C

UYÊN
--------------

Tên

tài:

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH M C B NH PHÂN TR NG L N CON
T

N 21 NGÀY TU I VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR
T I TRANG TR

C

HUY

,T

KHÓA LU N

O,
C.

IH C

: Chính quy
Chuyên ngành: Thú y

Khoa
: 2011 2016

THÁI NGUYÊN, 2015


i

L IC
Trong su t th i gian th c t p t t nghi
c

hoàn thành khóa lu n

c s ch b o t n tình c

ng d n, s

c a các th y cô giáo trong
trang tr

o

nuôi l n nái sinh s n t i t

c

s c ng tác nhi t tình c a các b
trang tr i, s


,c

ng viên c

Nhân d
Hà Th H

c bày t lòng bi
t t n tình và tr c ti

sâu s c t i cô giáo ThS.

ng d n tôi th c hi n thành công

khóa lu n này.
Tôi xin c

ih

u

ki n thu n l i và cho phép tôi th c hi n khóa lu n này. Tôi xin c
ch nhi m khoa cùng toàn th các th
u ki

o

ng viên tôi trong su t quá trình th c hi n khóa lu n.

Tôi xin bày t


lòng c

i Trang tr i l n nái c a
v tinh th n và v t ch t trong su t quá

trình th c t p t i trang tr i.
Tôi xin c

thu t tr i anh Nguy n H u Phong, anh
c Tr

, chia s kinh nghi m ngh

nghi p quý báu cho tôi.
Cu i cùng, tôi xin dành lòng bi
,c

n bè

ng viên v tinh th n và v t ch t cho tôi trong su t th i

gian ti n hành th c t p và hoàn thành khóa lu n này.
Xin trân tr ng c

tc s
Thái Nguyên, thá
Sinh viên

Nguy n Thanh Bình



ii

DANH M C B NG
Trang
B

b trí thí nghi

u tr b nh phân tr ng l n con............... 27

B ng 4.1: K t qu th c hi n công tác v
B ng 4.2. L

................................ 39

n con và l n nái c a tr i l n ............... 40

B ng 4.3. K t qu công tác ph c v s n xu t ................................................. 47
B ng 4.4. S

ng l n c a tr i qua m t s

............................................ 48

B ng 4.5 Tình hình m c b nh phân tr ng l n con t i tr i............................... 49
B ng 4.6. T l m c b nh phân tr ng l n con qua các tháng theo dõi ........... 50
B ng 4.7. T l m c b nh phân tr ng l n con theo ngày tu i ........................ 52
B ng 4.8. T l m c b nh phân tr ng l n con theo tính bi t .......................... 54

B ng 4.9. Tri u ch ng, b nh tích l n con m c b nh phân tr ng l n con ....... 55
B ng 4.10. K t qu
B

u tr phân tr ng l n con .............................................. 57

h ch toán chi phí thú y ....................................................... 58


iii

DANH M C CÁC T

VI T T T

Cs

: C ng s

Cl.

: Clostridium
tính

E. coli

: Escherichia coli

Kg


: Kilogam

PTLC

: Phân tr ng l n con

TB

: Trung bình

TT

: Th tr ng

STT

: S th t


iv

M CL C
Trang
U ............................................................................................ 1

Ph n 1: M
tv

................................................................................................... 1


1.2. M c tiêu c

tài ..................................................................................... 2
tài....................................................................................... 3
c .................................................................................... 3
c ti n ..................................................................................... 3

Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 4
2

khoa h c........................................................................................... 4

2.1.1. M t s

mc al

n theo m ..................................... 4

2.1.2. B nh phân tr ng l n con ......................................................................... 8
2.1.3 M t s lo i thu

u tr b nh phân tr ng l n con t i trang tr i... 19

2.2. Tình hình nghiên c

c.............................................. 22

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i........................................................ 22
2.2.2. Tình hình nghiên c
Ph n 3:


NG, N

c.......................................................... 23
U

......................................................................................................................... 26
ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 26
m và th i gian ti n hành ............................................................... 26
3.3. N i dung nghiên c u và các ch tiêu theo dõi.......................................... 26
3.3.1. N i dung................................................................................................ 26
3.3.2. Các ch tiêu theo dõi.............................................................................. 26
u.......................................................................... 26
3.4.1.

trí thí nghi m.............................................................. 26
p thông tin ........................................ 27
lý s li u..................................................................... 29


v

Ph n 4: K T QU VÀ TH O LU N ........................................................ 30
4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t........................................................... 30
................................................................. 30
4.1.2. Công tác phòng và tr b nh .................................................................. 36
4.2. K t qu nghiên c u .................................................................................. 48
4.2.1. K t qu

u tra tình hình phát tri


n c a tr i ........... 48

4.2.2. K t qu theo dõi tình hình m c b nh phân tr ng l n con t i tr i.......... 49
Ph n 5: K T LU

NGH ............................................................. 60

K t lu n ........................................................................................................... 60
T n t i ............................................................. Error! Bookmark not defined.
ngh ............................................................................................................ 60
TÀI LI U THAM KH O


Nói

c tiên ph

l n, b i t m quan tr
h ic

t th c c

i s ng, kinh t xã

i. Th t l n là lo i th c ph m r t ph bi n, giá tr

ng

cao, có th ch bi n thành nhi u món ngon, khi ch bi n l i ít làm gi m ph m

ch t th

n còn cung c p các s n

ph m ph khác cho ngành công nghi p ch bi
Bên c

pm

ng l n phân bón cho ngành tr ng tr t hay t n

d ng xây h

t, th

n

n gi i quy

p
i dân.

Trong nh

vi c áp thành t u khoa h c k thu t

tiên ti n vào s n xu

y: T


kh

nh t

th

c rút ng n, l i nhu

ng,

nh

c ta luôn có nh ng chính sách, bi n pháp c th nh m
phát tri

n nói riêng. Theo Quy t

nh s

-TTg v vi c phê duy t chi
[45],

ngo

s vùng. T

n: phát tri n nhanh quy mô

ng trang tr i, công nghi p


soát d ch b
l n lai, l

V c

ng; duy trì
c s n phù h p v
l

c phát tri

quy mô nh

u ki

u ki n v

n
m

nh hình th
a nông h và c a m t
t kho ng 35 tri u con,

n ngo i nuôi trang tr i, công nghi p chi m


Do nhu c u tiêu th ngày càng l
chuy n mình t


l

t p

trung v i quy mô v a, l n

y u là các gi ng l n ngo i.

Nh ng gi ng l n ngo i có kh

ng, phát tri

u ki n ngo i c nh và ch ng ch u b nh t t còn kém.
ng tr
i v i các trang tr
v

ng g p ph i.
n nái,v

ng g p và

nan gi i hi n nay v n là b nh phân tr ng l n con

B nh xu t hi n lúc

t, lúc l t tùy vào s
ng và s

cao 70


i ít, nhi u c a các y u t

i c a th i ti t khí h u, v i t l m c b nh
l ch t có th 18

1996) [3]. Khi l n con b b

l n con theo m .

20% (

t và cs,

u tr lâu ngày không kh i s gây ra chi phí

u tr cao, l n con b còi c c, ch m l n, gi m s
khác,

n kh

kh

ng cai s a c

ng, phát tri n c

b nh phân tr ng l

i v i các b nh

n gi ng,

n

n con sau này. Chính vì v y mà

c nghiên c u t r t l

nhân, bi n pháp phòng và tr hi u qu

t

t k t qu t t nh t.

Xu t phát t nhu c u c a th c ti n s n xu
v quy trình tiêm phòng, v sinh phòng b

u
u tr b nh phân tr ng l n con

t i tr i l n gi ng có hi u qu , tôi ti n hành nghiên c
tình hình m c b nh phân tr ng l n con t

tài:

Nghiên c u

n 21 ngày tu i và bi n

pháp phòng tr t i trang tr


o, huy n Tam

, t

- Tìm hi
-N
tu i t i tr

sinh phòng b nh c a tr
c th c tr ng b nh phân tr ng l n con t

n 21 ngày


-

ng d ng m t s

u tr b nh phân tr ng l n con có

hi u qu .

1.3.1.

c
- S li u nghiên c

b sung vào tài li u tham kh o và nghiên


c u khoa h c c a sinh viên ngành Thú y.
- K t qu c

tài cung c p thêm thông tin khoa h c v b nh phân

tr ng l n con. T

cho vi c xây d ng quy trình phòng

tr b nh

phân tr ng l n con.
1.3.2.

c ti n
- K t qu c

áp d ng quy trình phòng, tr b nh phân

tr ng l n con, góp ph n nâng cao hi u qu


2.1.1. M t s

i mc al

n theo m

mv


ng phát d c

Theo Bùi H

[5],

k này phát tri n v i t
c

n con trong th i

r t nhanh th hi n thông qua s
ng, kh

l n kh

ng l n con

n 10 ngày tu

n 60 ngày tu i g p 10

sinh. S

ng
p2

15 l n kh

ng c a l n con không hoàn toàn tuân theo quy lu t sinh


ng chung c a gia súc.
ng tuy

n 3 ho c 4 tu n tu i t

i c a l n con có chi

c p cho l n con b

u gi

n s a m cung

n quy lu t ti t s a c a l n nái. M i

ngày, m i l n con bú t 300
kh

ng gi

h i

1000 gam s a v i giá tr

t cao. Lúc 1 tháng tu i l n con bú 3,8 kg s
c 1 kg kh

bú t 10


, trong khi bê c n t i 10 lít s a. M i ngày l n con

20 l n.

th i k l n con theo m l

ng protein

h ng ngày r t cao so v i các th i k khác. Trung bình m i kg kh
th

n sau ch
t 0,3 0,4 gam protein trên ngày.
m v tiêu hóa
Theo Bùi H

mn ib tc al

chính là s phát tri n r t nhanh c a b
phát tri n nhanh th hi n

s

n. S
dung tích và kh

ng c a b máy

tiêu hóa. D dày l n con khi m
n 1815 ml vào lúc 70 ngày tu

l

y v i dung tích

y,
ru

n trên 70
m c 50

60 l n.


S phát tri n c a b

o thu n l i cho thu nh n th

cho l n con phát tri n nhanh. Tuy nhiên, kh

tr s a)

c a l n con r t h n ch nh t là vào th i k

.S

hóa b h n ch là do h th

. M t s men chính
t, tiêu hóa protein


u có s

ng

t l c kém

n l n con theo m .

Men pepsin (có ch
l n con

ngay t khi
nt i5

hóa protein b i vì
d ng t

6 tu n tu i, song không có ch

d ng pepsinogen. Pepsinogen c n có axit clohydric (HCl)

ho t hóa nó bi n thành d ng ho

ng.

Theo (A. Henning,1984) [38].Trong d ch v d dày, HCl
b o 1 tr s pH thích h p cho men Pepsin ho
Theo T Quang Hi

m


ng.
m (1995) [8], l

i 1

tháng tu i thì d ch v hoàn toàn không có HCl t

ng axit ít và

nó nhanh chóng liên k t v i niêm d ch. Hi

ng này g i là Hypoclohydric

và là m

d dày l n con. Vì thi u HCl

m quan tr ng trong tiêu hoá

t do trong d dày nên vi sinh v

u ki n phát tri n gây ra b nh

ng

tiêu hoá cho l n con.
Theo Bùi H
u ki


[5],cho r
ng thì ph i sau 25

ti n hành cho l n con t
n ngày th

y có HCl

M t khác, do s
gi

v s

ngày càng cao do t

mt

n thi u HCl.

m i có HCl t do. N u
7

10 ngày tu i b ng th

t thì

d ng t

ng s a m


n 3 tu

ng và ch

ng c a l n con

sinh t

ng c a l n con và kh
cho vi c b sung th

u nuôi l n trong

n gi a nhu c u
ps ac al nm

m và cai s a s m cho l n con, vì nó rút ng

c


mv

u ti t thân nhi t

Theo Bùi H
ir tl nv

[5], L n con m


u ki n s

38,50C ra bên ngoài v

thay

m v i nhi
u ki n nhi

r

nh

i tùy theo t ng mùa

khác nhau.
u này do m t s v
- Lông l

sau:
pm

i da m ng nên kh

nhi t

h n ch .
-

ng m và glycogen d tr


c

th p nên kh

ng ch ng l nh b h n ch .
- H th n kinh c a l

ti t thân nhi t
c

n hoàn ch

v não mà não c

u
n mu n nh t

n trong và ngoài thai.
- Di n tích b m t c

l

l n con so v i kh

ng thành nên l n con d b nhi m l

t, Phan Thanh

ng, 1996) [3].

u ki n nhi
to nhi t

m không khí cao gây ra hi

l n con b

này, làm cho nhi
d

th

c b c x . To nhi
m

n phát sinh b nh t t, nh t là b

nb l

c
u ki n thu n l i

ng tiêu hoá.

m v h mi n d ch
Theo Bùi H
máu h

[5], L n con khi m i sinh ra trong
ng kháng th trong máu l n con


t nhanh sau khi l n con bú s
r ng

l n con kh

ng kháng th h

n d ch là hoàn toàn th
c nhi u hay ít t s a m .

i ta nói
ng. Nó ph thu c vào


Trong s

uc al nm

ng protein r t cao, nh ng gi

trong s a có t i 18
chi m s

ng

globulin

ng r t l n (34 45%) cho nên nó có vai trò mi n d ch


Theo Phùng

ng Lân (1996) [16], L n con m

l n con.

trong máu không có

ul
sang qua s
sinh, r

ng
n tu n th

5

nt m

globulin s gi m sau 3
6 l

l n con bú s

4 tu n

l n con sau khi

t giá tr trung bình là 65


mg/100ml máu. Các y u t mi n d
t ng h p còn ít, kh

u

mi n d

th , lyzozyme, b ch c

c

c hi u c a l n con kém. Vì v y cho

u r t c n thi

ov

ch ng l i

m m b nh nh t là b nh phân tr ng l n con.
Theo Tr n C ( 1972) [1], máu th c hi n ch
nh

ng, bài ti t, duy trì cân b

b o v ... máu có ch

ng
u hoà thân nhi t,
p th i m i bi n


i sinh lý x

.

Theo T Quang Hi

m ( 1995) [8], nh t thi t l n con

c bú s

có s

kháng ch ng b nh. Trong s

u

ch y u giúp cho
l n con có s

kháng. Vì th c n cho l

m b o toàn b s
ki

c bú s

ng, n u không cho l n con bú s
m v h vi sinh v
H vi sinh v

-

u
uc al nm

u

u thì r t khó nuôi.

ng ru t

ng ru t g m hai nhóm:

Nhóm vi khu

ng ru t

vi khu n b t bu c g m: E. coli,

Salmonella, Shigella, Klesiella, Proteus... Trong nhóm vi khu
ta quan tâm nhi u nh
hành tinh, chúng có m t

n tr c khu n E. coli.
m

i

n ph bi n nh t
u ki n thu n l i, các ch ng



E. coli tr

c gây b nh, c u trúc kháng nguyên c a E. coli r t

ph c t

n có ít nh t 170 kháng nguyên O, 80 kháng

nguyên K, 86 kháng nguyên H và kháng nguyên F.
- Nhóm

vi khu n vãng lai: Chúng là b

ng hành c a th

c

u ng vào h tiêu hóa g m: Staphylococcus spp, Streptococcus spp, Bacillus
subtilis...

ng tiêu hóa c a l n còn có các tr c khu n y m

khí gây th i r a: Clostridium perfringens, Bacillus sporogenes, Bacillus
asobacterium
ng ru t, vi khu n E. coli là ph bi n nh t và

Trong h vi khu
chúng xu t hi n s


ng ru t c

ph n sau c a ru

y

th (Nguy
Tiêu ch y

ng v

ng

niêm m c c a nhi u b ph
[24].

l n còn do Salmonella cholerasuis

ng th hi n

2 d ng là b i huy t và th n kinh. Khi m khám chúng ta th y có hi
viêm ru t ho i t có xu t huy t

ru t, màng treo ru t, viêm màng ru

ng
n

c tr c tràng phình to.

2.1.2. B nh phân tr ng l n con
B nh phân tr ng l n con (PTLC) khá ph bi n
m c a b nh là viêm d dày - ru
Theo (Ph m S

l n con theo m

c

a và g y sút nhanh.

, 1995) [14] thì b

c chú ý t

i

p trung.
B

ng s y ra

l

c bi t là l n con m i sinh t 1

ngày tu i, t p chung ch y
sinh t 2 3 gi

u, có con m c s m ngay sau khi

o và cs, 2008) [22].

L n con m c b nh có t l ch t t 7

10%, n u không can thi p k p

th i thì con v t ch t r t nhanh và t l ch t r t cao 80
và cs, 2003) [15

21

90% (Ph m S

ng h p l n con b nhi m ghép v i các vi khu n gây


b

(Salmonella) l n con có

n gây b

th ch t 100% (Nguy
B

n và cs, 2006) [29].
ng x

mùa v


ng

t và cs, 1996) [3].
Ngày nay cùng v i s phát tri n c a khoa h c k thu t, b
kh ng ch ph n nào song vi c lo i tr nó ra kh
g p r t nhi

ng

c

p trung thì còn

c ta mà c nh

c có trình

khoa h c tiên ti n trên th gi i.
2.1.2.1. Nguyên nhân gây b nh phân tr ng l n con
* Nguyên nhân n i t i
m sinh lý l n con, t t c

ph

hoàn thi

a, l n con l i có nhu c

l n, n


cb

u phát tri

ng và khoáng ch t r t

thì l n con s b

b n... gây r i lo n tiêu hóa, tiêu ch y.
Theo H

[17], Khi m

l n con

n hoàn ch nh v h tiêu hóa và h mi n d ch. Trong d dày l n
con thi

c ho

pepsin. Khi thi u men pepsin s a b k t t
cb

i d ng cazein không tiêu hóa

y xu ng ru t già gây r i lo n tiêu hóa, t

có màu tr ng là màu c a cazein

chuy n thành


n t i b nh và phân

c tiêu hóa.

t và cs (1996) [3], thì m t trong các y u t làm
cho l n con d m c b
con d sinh b n huy

ng tiêu hóa là do thi u s t.Khi thi u s t, l n
suy y u, s

kháng gi m nên d m c

b nh phân tr ng.
Theo Tr nh

nh (1995) [30], S t là y u t

ng và kh
n m

Hemoglobin, m

b nh t t.

ng r t c n thi t
ng v

m


ng s t

Myoglobin và m t


s Enzyme. Trong quá trình mang thai ho c s
nhu c

uc al nm

ng v s t d sinh b n huy t

c, không h p th

ng, gi m s

Theo Ph m Ng c Th

l

suy

kháng và d m c b nh.

Th Nga (2006) [20], B nh phân tr ng l n

r t lâu và ngày càng ph bi n

các tr


p trung và

các nông h , l n t 5 25 ngày tu i d m c b nh nh t.
* Do gia súc m
L nm

khi mang thai

trong

u th

u dinh

ng t i l n con.
Trong th i gian mang thai, l n nái không tiêm phòng v c xin ch ng các
b

ch t

n con sinh ra d m c

h i ch ng tiêu ch
Trong th i gian nuôi con gia súc m b m c m t s b
viêm t cung, kém s a... sau khi sinh s lây nhi m vi khu n

ng tiêu

hóa l n con.

Khi nuôi con mà con m
s

ng và ch

ng d c tr l i s m là m t nguyên nhân làm

ng s a gi m vì th b nh s d x y ra.

* Nguyên nhân ngo i c nh
Nhi u công trình nghiên c

nh b nh

phân tr ng l n con x y ra do nhi u nguyên nhân ph i h

n hàng

lo t y u t .
Qua tài li u c a nhi u tác gi có th chia thành nh ng nguyên nhân sau:
u ki n th i ti t khí h u
Ngo i c nh là y u t quan tr ng
súc. Khi có s
chu

i các y u t
u

c bi t


ns

kháng c a gia
thoáng khí c a

n tình tr ng s c kh e c a l n.
l n con theo m , do c u t o, ch

a các h

nh và hoàn thi n. H th ng tiêu hóa, mi n d ch, kh


phòng v và h th ng th
ng ch

n. Vì v y, l

ng c

i

u ki n ngo i c nh m nh nh t b i các ph n ng

thích nghi và b o v c

còn r t y u.

t và cs (1996) [3], Ph m Kh c Hi u và cs (1998) [9],
ng các y u t stress l nh, m


ng r t l

nl

l n con vài ngày tu i. Trong các y u t v ti u khí h u thì quan tr ng là nhi t
m thích h p cho l n là t 75

85%, vi c làm khô và gi

m chu ng nuôi là vô cùng quan tr ng.
Theo S An Ninh (1993) [20], l n con khi còn
b o v r t t t, nh ng khi m
t t bên ngoài

u

c bi t là th i ti t

trong b ng m

ng tr c ti p c a các y u

nóng, l nh,

m

nghi m th c t ch ng minh r ng th i ti
nóng, l nh, khô, m không
c al


t ng t c th là y u t

u là nguyên nhân quan tr ng gây ra b nh l n con a phân tr ng.

nhi

mb

c ti u, nhi

khí có h

3,

H2S

m, t

trong chu

* Do c

ng

sinh ra nhi u

làm l

c th n kinh n ng gây tr ng


t trong nh ng nguyên nhân d

n tiêu ch y.

n lý

Bên c

ng và qu
ng l n t i s xu t hi n c a b

u, c t r n

l

thu t, úm l n
c th c hi

vì v y r t d b

m b o nhi t b , b sung
n tiêu ch y.
kháng c a l n con là r t y u

ng n u l n con theo m mà
ng thích h p thì chúng r t hay m c b

phân tr ng. Mu n bi t ch


n không t t
c bú s a

thu

Theo Cù Xuân D n (1996) [4], do s
có ch

t... kinh

nh ho c không thích h p v i yêu c u sinh lý

N u trong chu

s

c

ng t t
c bi t là b nh

ng c a l n con có thích h p hay không


thì c n ph i xét hai m t ch y u: L
và th

sung c a l

ct


m hay không

thành ph

m, khoáng,

vitamin...) theo yêu c u phát tri n c a l n con hay không .
Theo Nguy n Thi n và cs (1996) [27],

v

n và h p lí s
iv il
b

u

i ch t c

ng v t

c s ng và s c ch

b nh t t và

ng t

t khác ho


ng ngoài tr i nh

có tác d ng c a các tia sáng t nhiên c a m t tr i s t ng h p vitamin D ti n
hành thu n l

t c a l n con phát tri n t t t

tri n chung c

t.Th c t nhi

ng minh s v

có tác d ng r t l n trong vi
phát sinh.

nhi

ch c

phát

n b nh phân tr ng l n con

y có nh
ra ngoài cho v

n uv

ng


a phân tr ng

ng thì b

t còn

v a dùng thu c ch a b

c k t qu r t t t

n so v i ch nh t trong chu ng r
m b

ng v

n ch y ch a.

ng s ch s không có m m b nh

truy n nhi m .
* Do r i lo n h vi sinh v

ng ru t

ng tiêu hóa c a l
chung luôn có m t s

ng vi khu n nh


khi hàng rào b o v b phá v s
t l các vi khu

nh và chúng không gây b nh.
ng vi khu

i

ng ru t, gây r i lo n tiêu hóa và b nh x y ra.

+ Escherichia coli
vi khu

ng v t nói

c vi t t t là E. coli)

c g i là

i tràng là m t trong nh ng loài vi khu n chính ký sinh trong

ng ru t c

ng v t máu nóng (bao g

ng v t có vú). Vi

khu n này c n thi t trong quá trình tiêu hóa th
khu n l c ru t. S có m t c a E. coli


c ng m là m t ch th

nc a
ng

g p cho ô nhi m phân. E. coli thu c h vi khu n Enterobacteriaceae và
c s d ng làm sinh v t mô hình cho các nghiên c u v vi khu n.


-

Hình thái: E. coli là m t tr c khu n Gram âm, hình g y ng n, kích

c2

3 x 0,6µm

có hình c u tr c khu n

ng riêng l

khi x p thành chu i ng n, có lông xung quanh thân nên có th

c,

không hình thành nha bào, có th có giáp mô.
c t : vi khu n E. coli t o ra 2 lo

-


Ngo

c t : là m t ch t không ch

trong vòng 10

30

chuy n thành gi
N

ct :n

c t và ngo

c nhi t, d b phá h y

i tác d ng c a formon và nhi t ngo
c t . Ngo

và có kh

560C
ct

c t có tính th n kinh và gây ho i t .

c t : là y u t

bào vi khu n r t ch t. N


ct

c n m trong t bào vi khu n và g n v i t
c t có tính kháng nguyên hoàn toàn, ch u nhi t
ch máu.

+ Salmonella
Salmonella thu c h Enterobacteriaceae. Các lo i gây b nh có th k
Salmonella typhimurium, Salmonella cholera và Salmonella

n
ententidis.
Salmonella

ng tr c khu n Gram âm, hi u khí tùy ý, h u h t các
Salmonella gallinarum và

u có lông xung quanh thân (tr

Salmonella pullorum) vì v y có kh

ng, không sinh nha bào kích

c kho ng 0,4 0,6 x 2 3 µm.
- Salmonella

Salmonella typhi lên

methylen


i, urease âm tính, H2

tính( tr Salmonella paratyphi A: H2S âm tính).
-D m
- Nhi

ng nuôi c

khu n có th b tiêu di t, kh
1 gi ,

450C, thích h p

phát tri n t 5
phát tri

ng.

c

pH t 6

370C, pH thích h p = 7,6

9 . V i pH >9 ho c < 4,5 vi

u nhi t c a vi khu n kém:

700C trong 15 phút và 1000C trong 5 phút.


500C trong


n

-

mu i là 8

mu i 6

8% vi khu n phát tri n ch m và

n

19% s phát tri n c a vi khu n b ng ng l i. (Nguy

và cs, 2001) [24].
H

s (1997) [18] cho r ng: L n b tiêu ch y thì s

E. coli và Salmonella

t cách b i nhi m. Khi các vi khu n gây

b nh phát tri n quá m nh thì s gây m t cân b ng h vi sinh v
gây ra hi


ng

ng ru t

ng lo n khu n.
Kim Dung (2004) [2], cho bi t khi l n b tiêu ch y s lo i vi

khu n và t ng s vi khu n hi

il n

không b tiêu ch y.
Nguy

[24],

b nh phân tr ng l n con tác

nhân gây b nh ch y u là E. coli, ngoài ra có s tham gia c a Salmonella và
th y u là Proteus, Streptococcus.
sinh b nh
Theo Ph m Kh c Hi u và cs (1998) [9], B
i ti t l nh m hay nóng
ib

ng v

t ng t, th

sinh b


HCl gi m, làm gi m kh
ki

ki n cho các vi khu n
ch

b nh kéo dài, con v t b m

u tiên d dày
t trùng và kh
u

ng ru t phát tri n m nh, làm th i r a các ch t

ng ru t và s n sinh nhi u ch

thích vào niêm m c ru

nm

m, ch t béo, ch t khoáng và vitamin.

Theo Ph m Ng c Th ch (2006) [25], C
gi m ti t d ch v , n

n tr ng

c. Nh ng s n ph m trên kích


ng ru t, con v t sinh ra a ch y. Khi
c (do a ch y) gây nên r i lo
c toan ho c m t cân b ng các ch

cho b nh tr nên tr m tr ng, gia súc có th h t.

i ch t
n gi i, làm


H

[17], cho bi t: quá trình r i lo n càng tr m

tr

t trong ng tiêu hóa

tr ng thái m t cân b ng. Nh ng

vi khu n có h i phát tri n m nh, vi khu n lên men gây th i r a phát tri n
nhanh chóng. Song song v i s phát tri n v s
t ti

ng vi khu

c

c t này vào máu quá nhi u s làm r i lo n
c c a gan và quá trình l c th i c a th n.

t (1996) [3], khi l n con tiêu ch y nhi u s b m

r i lo

c,

c c a gan và quá trình l c th i c a th n.

2.1.2.3. Tri u ch ng và b nh tích c a b nh
* Tri u ch ng
Theo

n (1998) [33], B nh x y ra
p nh t là

t t c các l a tu i

l n con theo m và l n sau cai s a. L n con có th

m c b nh r t s

ng m c nhi u nh t là

sau khi sinh vài ngày.
Tri u ch

n hình: Con v

i c a da gi m,


m t lõm sâu, th nhanh, sâu, nh
và cs (2006) [26], trong 1

2

m Ng c Th ch
u m c b nh, l n v n bú và ch y nh y
u xanh, nh t

màu vàng ho

ng d n, có

ng, có b t và ch t nh y, mùi tanh kh m. Con v t có bú

ho c b bú, lông xù và d

t nh

y

phân.
B
-

ng g p 3 th :

Th quá c p tính: L n tiêu ch y r t m nh và có th ch t sau 6

gi k t khi b bú. L n b


20

ng siêu v o, lo ng cho ng, hay

n m b p m t ch , co gi t r i ch t. Th này r t ít g p.
-

Th c p tính: L n a ch y n ng, m

c, m

vài ngày m c b nh. Th c p tính hay g p trong th c t .

n gi i r i ch t sau


-

Th

ng g p

l nt t

n lúc cai s a. Con v t a

ch y liên miên, phân lúc l ng, lúc s n s t, có mùi r t khó ch u, l n g y còm,
lông xù. N u b


c c u ch a hi u qu

ng d n t i b

viêm d dày, ru t r i ch t.
* B nh tích:
Theo T Thi V nh (1996) [36]: Khi l n ch t, xác g y, thân sau bê b t
phân. M khám th y bên trong d dày giãn r ng, ch
không tiêu. Ru

ng ch

y s

i nh

t huy t

thành ru t. Ch t ch a trong ru t l n máu, h ch lâm ba ru t t huy
i, gan, th n ít bi

i.

n th c nghi m

c: L n ch t

tính và mãn tính khi m khám th y d dày tích th
nh n b t khí. Ph
sung huy t,

nhi

th c p
n

i thùy hoành, niêm m c d
bong tróc, có n t loét. Niêm m c ru

t huy t. H

m, có ho i t , gan có n t ho i t ,

túi m
2.1.2.4. Phòng b nh
B nh phân tr ng l n con không ch

ng t i kh

ng

ng l n mà còn gây thi t h i v kinh t vì l n b còi c c, tiêu t n th
d nhi m các b nh khác nên vi c phòng b nh là không th thi u. Chúng ta c n
ti n hành các bi n pháp phòng t ng h p.
* Dùng ch ph m sinh h c
Là dùng các vi khu n có l

phòng tr b nh. Các nhóm vi khu n

ng dùng là Bacillus subtilis, Colibacterium, Lactobacillus... Các vi khu n
ng tiêu hóa c a l n s có vai trò c i thi n tiêu hóa

th

p l i cân b ng h vi sinh v

sinh v t có h i.

ng ru t c ch và kh ng ch vi


Xí nghi p thu

n xu t s n ph m Subtillis, Vi n Thú y qu c

thành công ch ph m men tiêu hóa Biolacty cho hi u qu t t.
* Phòng b nh b ng thu c hóa h c tr li u
Tr n Minh Hùng và cs (1983
Dextran

1993) [10

u ch ph m

Fe b sung cho l n con, phòng b nh thi u máu

b

ng và các

kháng cho con v t.
* Phòng b ng v c xin

Phòng b nh b ng v c

c coi là bi n pháp h u hi u nh

phòng

t và cs (1996) [4], do E.

h u h t các b nh hi

coli có nhi u type kháng nguyên khác nhau nên vi c ch v c xin E. coli g p
nh và vi c ch m t lo i v c xin E. coli

nh
l n

nhi

phòng cho

i hi u qu phòng b nh không cao.

* Phòng b nh b ng bi
B nh PTLC ch u

n lý
ng r t l n c a ngo i c

u ki n nuôi


n lý vì v y vi c c i thi

góp

ph n không nh trong vi c phòng b nh.
Có m t trong s tác gi cho r ng vi c gi gìn chu ng tr i s ch s , kín
ng th i khô ráo, ch ng

t s phòng b nh hi u

qu cao.
C

nm

ch

m b o cho con sinh ra kh e m nh, s
t

m, có b

d nv

các lo

kháng cao. C n chú ý cho l n con
l n thích nghi

u ki n m i.

u tr b nh
*

u tr b ng kháng sinh:

Kháng sinh có vai trò quan tr ng thú y. Tuy nhiên trong nh
g

cs d

u tr b nh PTLC t ra kém hi u l c do vi

khu n E. coli và Salmonella có t l kháng thu c cao (Bùi Th Tho, 1996)
[31

u tr b nh cho k t qu r t


khác nhau

i m

u m t lo i

c dùng m t th i gian dài thì hi u l

u tr s gi m

d n theo th i gian.
Theo k t qu nghiên c u c a Tô Th

Enrofloxacin
l n1

u tr tiêu ch y

ng (2006) [21], kháng sinh

l n cho k t qu cao 85,16% và 81,03%

21 ngày tu i. Khi k t h p hai lo i kháng sinh này v i ch ph m sinh h c
u tr cho t l kh i b
*

u tr b

c

Bùi Th Tho và cs (2009) [32], trong dân gian còn có m t s bài thu c
tr tiêu ch y cho l n có hi u qu
t (200g) + lá i (l00

c, s c l y 300ml,

cho u ng ngày 2 l n.
Búp i, lá b c thau, cây c

c, lá Bách b nh (Hoàng Ng

Ch n 1 trong các th trên, l y 1


3 n m (150

ng ho c

c cho u ng.
M t n m búp i (50
ngày, m i l n Vi

60g) sao vàng h th s c cho u ng 2 l n trong

1 bát.
c 1 lít + 8

canh) m i l n cho 100
m ng, sao vàng h th , s
*

ng + 1 thìa mu i (thìa

200 ml. Có th l y 1
c cho u ng 2

2 qu h ng xiêm xanh thái

3 l n trong ngày.

u tr b ng các ch ph m sinh h c

Các ch ph m sinh h c không ch
cs d

cs d

phòng b nh mà còn

u tr b nh cho hi u qu t t. Các ch ph m sinh h
u tr b nh tiêu ch y

u tr b nh tiêu ch y

l

l n con có tác d

kháng sinh (Nguy n Th H ng Lan, 2007) [12].

S d ng ch ph m E.M1 30%
u tr

u tr