CHUYÊN ĐỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
I. Cách viết đoạn văn NLXH (khoảng 200 chữ)
1. Về hình thức: đề bài yêu cầu viết đoạn văn 200 chữ, học sinh cần trình bày
trong một đoạn văn (khơng được ngắt xuống dịng), dung lượng an tồn khoảng
2/3 tờ giấy thi (khoảng 20 dịng viết tay), có thể nhiều hơn 1 vài dịng (có thể
viết lên tới 250 chữ). Tuy nhiên cần viết đủ ý, diễn đạt lưu lốt, khơng mắc
nhiều lỗi chính tả, có sáng tạo.
Số dịng, số câu cho từng phần:
Mở đoạn: 2-3 câu.
Thân đoạn:
- Giải thích: 4 câu
- Bàn luận: 12 câu
- Mở rộng vấn đề: 4 câu
- Bài học: 5 câu
Kết đoạn: 2 câu (hoặc có khi gộp ln vào chỗ bài học)
2. Về nội dung: Dù dài hay ngắn thì đoạn văn cũng phải đầy đủ các ý chính.
Cụ thể :
Bước 1. Đọc kỹ đề
Theo như đề thi mẫu – phần nghị luận xã hội sẽ lấy một ý nhỏ trong bài đọc hiểu
để làm đề thi viết đoạn văn 200 từ (cũng có khi là khơng). Nếu đề NLXH mà
nằm trong đọc hiểu thì trước hết các em phải đọc kỹ bài đọc hiểu, nắm được cốt
lõi nội dung, từ đó xem đề nghị luận 200 từ họ yêu cầu mình bàn về vấn đề gì?
Bước 2: Xây dựng câu mở đoạn
– Câu mở đoạn có thể dùng 1-3 câu để mở đoạn (giống như phần mở bài vậy).
Phần này phải có cái nhìn tổng qt, khái qt được nội dung mà đề thi yêu cầu.
Phải hiểu được đề thi bàn về vấn đề gì?
– Nên viết theo hướng: nêu nội dung khái quát rồi dẫn câu nói vào (hoặc khơng
dẫn ngun câu thì trích vào cụm từ khóa).
Bước 3. Xây dựng thân đoạn
Phải giải thích các cụm từ khóa, giải thích cả câu (cần ngắn gọn, đơn giản)
Bàn luận:

+ Đặt ra các câu hỏi – vì sao – tại sao – sau đó bình luận, chứng minh từng ý
lớn, ý nhỏ.
+ Đưa ra dẫn chứng phù hợp, ngắn gọn, chính xác (tuyệt đối khơng kể chuyện
rơng dài, tán gẫu, sáo rỗng)
+ Đưa ra phản đề – mở rộng vấn đề – đồng tình, khơng đồng tình.
+ Rút ra bài học nhận thức và hành động.
Bước 4 – Viết kết đoạn
Đoạn văn nên có 1 câu kết, nêu ý nghĩa, rút ra bài học, hoặc cảm xúc,
quan điểm cá nhân về vấn đề đang bàn luận.
* HƯỚNG DẪN CỤ THỂ
Đoạn NLXH về tư tưởng đạo lý:
Câu mở đoạn: có nhiệm vụ dẫn dắt vấn đề. Đối với đoạn văn trong đề đọc
hiểu, các em nên dẫn dắt từ nội dung của văn bản được trích dẫn.


Viết các câu nối tiếp câu mở đoạn: Giải thích (Là gì? Như thế nào? Biểu
hiện cụ thể?), Phân tích, chứng minh (tại sao nói như thế?), Bình luận, Mở
rộng vấn đề, Bác bỏ (phê phán) những biểu hiện sai lệch, Nêu ý nghĩa, rút ra bài
học nhận thức và hành động.
Câu kết đoạn: có thể nêu cảm xúc cá nhân, mở rộng vấn đề, hoặc tóm
lược vấn đề vừa trình bày.
Đề 1: Đề bài yêu cầu đọc hiểu về đoạn thơ trong Trường ca “Những người đi tới
biển” – Thanh Thảo, sau đó yêu cầu viết đoạn văn khoảng 200 chữ về trách
nhiệm của thanh niên với đất nước.
Chúng tơi đã đi khơng tiếc đời mình
Tuổi hai mươi làm sao khơng tiếc?
Nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi thì còn chi Tổ Quốc?
(Trường ca “Những người đi tới biển” – Thanh Thảo)
Đoạn văn có các ý sau :
+ Câu mở đầu dẫn dắt vấn đề: Những câu thơ trên của Thanh Thảo nhắc nhở thế

hệ trẻ chúng ta hôm nay: Bất cứ thời đại nào, mỗi con người chúng ta nhất là thế
hệ thanh niên cũng luôn phải ý thức vai trị trách nhiệm của mình đối với đất
nước.
+ Các ý chính của đoạn: có thể tham khảo một số gợi ý sau :
- Thế hệ trẻ phải xác định tư tưởng, tình cảm, lí tưởng sống của mình
– Yêu quê hương đất nước, tự hào tự tôn dân tộc, có ý thức bảo vệ chủ quyền
lãnh thổ của dân tộc
– Lao động, học tập để khẳng định bản lĩnh, tài năng cá nhân và phục vụ cống
hiến cho đất nước, sẵn sàng có mặt khi Tổ Quốc cần.
- Phải rèn luyện sức khỏe để có khả năng cống hiến và bảo vệ đất nước
- Quan tâm theo dõi đến tình hình chung của đất nước, tỉnh táo trước hành động
của mình khơng bị kẻ xấu lợi dụng
- Thời đại ngày nay, thanh niên cần lên án và đấu tranh tham gia ngăn chặn các
hành vi vi phạm xâm phạm chủ quyền biển, hải đảo thiêng liêng của Tổ Quốc
+ Câu cuối bàn bạc mở rộng vấn đề, nhấn mạnh trách nhiệm của thanh niên với
đất nước.
Ta có đoạn văn sau :
Những câu thơ trên của Thanh Thảo nhắc nhở thế hệ trẻ chúng ta hôm
nay: Bất cứ thời đại nào, mỗi con người chúng ta nhất là thế hệ thanh niên cũng
ln phải ý thức vai trị trách nhiệm của mình đối với đất nước. Trách nhiệm là ý
thức và nhiệm vụ cần phải làm và trách nhiệm của thanh niên với đất nước là:
yêu quê hương đất nước, tự hào tự tơn dân tộc, có ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh
thổ của dân tộc; lao động, học tập để khẳng định bản lĩnh, tài năng cá nhân và
phục vụ cống hiến cho đất nước, sẵn sàng có mặt khi Tổ Quốc cần. Thời đại
ngày nay, xu thế toàn cầu là xu thế hội nhập, khoa học kĩ thuật phát triển với tốc
độ cao, vậy thế hệ trẻ cần phải học tập tích lũy tri thức để góp phần phát triển
đất nước theo kịp thời đại, hội nhập với xu thế phát triển chung của quốc tế. Bên
cạnh đó, phải rèn luyện sức khỏe để có khả năng cống hiến và bảo vệ đất nước.
Đồng thời thanh niên cũng cần quan tâm theo dõi đến tình hình chung của đất
nước, tỉnh táo trước hành động của mình không bị kẻ xấu lợi dụng. Về vấn đề



chủ quyền biển đảo, đang nguy tới vận mệnh quốc gia, chủ quyền dân tộc; đồng
hành với dân tộc Việt Nam ; thế hệ trẻ chúng ta cần nâng cao ý thức trách nhiệm
đối với đất nước bằng những việc làm thiết thực. Để bảo vệ chủ quyền biển đảo,
trước hết thanh niên và thanh niên học sinh nói riêng phải xác định phải giữ biển
đảo bằng tri thức về chủ quyền biển đảo. Chúng ta cần nghiên cứu và nhận thức
sâu sắc về ý nghĩa thiêng liêng chủ quyền biển đảo và giá trị to lớn chủ quyền
mà ông cha ta đã đổ xương máu để xây dựng; về lịch sử Việt Nam đặc biệt là
lịch sử địa lý liên quan đến chủ quyền biển đảo, về lịch sử hai quần đảo Hồng
Sa, Trường Sa… tìm hiểu rõ chính sách ngoại giao nhất quán của Đảng và Nhà
nước ta về vấn đề biển đông. Thế nhưng, thực tế hiện nay thì dường như những
điều ấy chỉ tồn tại trong một số ít bạn trẻ mà thơi. Đa phần số đơng cịn lại thì
đường như trí óc của họ đã khơng cịn đủ chỗ để chứa đựng những tình cảm về
q hưng, đất nước mà thay vào đó, là những đam mê, cám dỗ từ những trò chơi
trực tuyến, hay từ những thần tượng xứ Hàn, xứ Đài nào đó. Điều này sẽ dẫn
đến một hệ quả không hay chút nào, khi mà một đất nước có rất nhiều thanh
niên vơ trách nhiệm với dân tộc. Hệ quả đó là sự tụt lùi, suy thối hay diệt vong
chăng. Vì vậy thanh niên cần hưởng ứng và tích cực các diễn đàn hợp pháp trên
các phương tiện thông tin đại chúng, trên Internet, khẳng định chủ quyền biển
đảo của Việt Nam trên các diễn đàn, đồng thời kịch liệt lên án và đấu tranh tham
gia ngăn chặn các hành vi vi phạm xâm phạm chủ quyền biển, hải đảo thiêng
liêng của Tổ Quốc. Như vậy, xây dựng và bảo vệ tổ quốc là trách nhiệm thiêng
liêng của thanh niên nói riêng và của mỗi con người Việt Nam nói chung.Và
những thanh niên yêu nước, những người trẻ tuổi có trách nhiệm với đất nước sẽ
làm nên những trang sử mới cho đất nước, làm cho đất nước trở nên giàu mạnh
hơn. Thế nên, hãy tỉnh dậy và bắt đầu làm việc đi nào các bạn trẻ, đừng mãi ngủ
vùi trong thú vui, đam mê, dục vọng.
ĐỀ BÀI VÀ HƯỚNG DẪN LÀM BÀI PHẦN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
Đề bài minh họa:

Đề 2:
Euripides đã từng tâm niệm :
“Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai
ương của số phận”.
Bằng đoạn văn khoảng 200 từ, anh/ chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý
kiến trên.
Yêu cầu về kỹ năng:
Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận xã hội: Bố cục và hệ thống ý sáng rõ. Biết
vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Hành văn trôi chảy. Lập luận chặt
chẽ.. Không mắc quá năm lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp, chính tả. Dung lượng
khoảng 200 từ.
Yêu cầu về kiến thức: Thí sinh có thể có những cách trình bày khác nhau
nhưng cần đảm bảo các ý sau:
1. Giải thích nhận định:
– Gia đình là tập hợp những người cùng sống chung thành một đơn vị nhỏ nhất
trong xã hội, gắn bó với nhau bằng quan hệ hôn nhân và quan hệ huyết thống.
Gia đình thường gồm có: vợ chồng, cha mẹ, con cái…


– Chốn nương thân là nơi ở nhờ để tìm sự che chở.
– Tai ương: điều không may mắn, mang lại nhiều đau khổ, tổn thất lớn cho con
người.
=> Ý kiến trên đề cao vai trò, giá trị to lớn của gia đình đối với cuộc sống của
mỗi con người.
2. Luận bàn về ý kiến :
– Đây là một ý kiến đúng vì đã nhìn thấy vai trị của gia đình đối với sự hình
thành và phát triển nhân cách của con người.
– Gia đình có giá trị bền vững và vơ cùng to lớn khơng có bất cứ thứ gì trên cõi
đời này sánh được, cũng như khơng có vật chất hay tinh thần nào thay thế nổi.
– Gia đình là cái nơi ni dưỡng, che chở cho ta khôn lớn, là cái nôi hạnh phúc

của con người từ bao thế hệ, đùm bọc, cưu mang, nâng đỡ, giúp ta vượt qua
những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống.
– Mỗi con người khi sinh ra, lớn lên và trưởng thành đều có sự ảnh hưởng giáo
dục từ truyền thống gia đình, là nền tảng để con người vươn lên trong cuộc
sống.
– Tuy nhiên, câu nói trên chưa hồn tồn chính xác. Bởi trong thực tế cuộc sống
có rất nhiều người ngay từ khi sinh ra đã không được sự che chở, đùm bọc, giáo
dục, nâng đỡ của gia đình nhưng vẫn thành đạt, trở thành người có ích cho xã
hội.
– Phê phán những hành vi bạo lực gia đình, thói gia trưởng trong gia đình.
3. Bài học nhận thức và hành động
– Câu nói trên đã đặt ra vấn đề cho mỗi con người và xã hội cần phải nhận thức
được tầm quan trọng của gia đình đối với mỗi người và sự phát triển của xã hội.
– Mọi người cần có trách nhiệm bảo vệ, xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng,
hạnh phúc. Muốn làm được điều đó, mọi thành viên trong gia đình phải biết u
thương, đùm bọc, che chở lẫn nhau.
ĐỀ 3:
Viết 1 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý
kiến sau: “Trước thảm họa, số phận con người đều như nhau”.
ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM
Nội dung

Điểm

Hãy viết 1 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của
anh/chị về ý kiến sau: “Trước thảm họa, số phận con người đều như
nhau”.
a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận:
Có đủ các phần mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn. Mở đoạn nêu được
vấn đề, thân đoạn triển khai được vấn đề, kết đoạn kết luận được

vấn đề. Hành văn chặt chẽ, trong sáng, chuẩn xác.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:
Con người cần có ý thức trách nhiệm trước các thảm họa cuộc sống.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành một đoạn văn nghị luận (khoảng
200 chữ); vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí
lẽ và dẫn chứng; rút ra bài học nhận thức và hành động.

2,0
0,25

0,25


+ Giải thích: Thảm họa là những biến động do thiên nhiên, dịch
bệnh nguy hiểm, tai nạn gây ra …là thiệt hại nghiêm trọng về người
0,25
và tài sản -> Ý cả câu là: Thảm họa xảy ra thì mọi người dù giàu hay
nghèo, dù khác biệt về thân phận địa vị… đều phải gánh chịu hậu
quả như nhau.
+ Thực trạng hiện nay: con người phải đối diện với nhiều thảm họa
0,25
như thiên tai, dịch bệnh, khủng bố…Con người có thái độ thờ ơ, chủ
quan.
+ Hậu quả: Thảm họa có thể cướp đi tính mạng, tài sản của mọi
0,25
người.
+ Nguyên nhân: Xuất phát từ nhận thức, ý thức chủ quan, coi thường
0,25
của con người trước những thảm họa có thể xảy ra.
+ Giải pháp: Con người cần có ý thức trách nhiệm trước thảm họa

0,25
của nhân loại. Trang bị những kỹ năng có thể tránh được thảm họa
xảy ra…
d. Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc,
0,25
mới mẻ về vấn đề nghị luận.
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt
câu.
Đoạn NLXH về hiện tượng đời sống:
Câu mở đoạn: có nhiệm vụ dẫn dắt vấn đề. Đối với đoạn văn trong đề đọc
hiểu, các em nên dẫn dắt từ nội dung của văn bản được trích dẫn.
Viết các câu nối tiếp câu mở đoạn: Nêu hiện tượng (đó là hiện tượng gì ?
biểu hiện ? mức độ ?). Phân tích tác dụng (nếu là hiện tượng tốt)/ tác hại (nếu là
hiện tượng xấu) của hiện tượng trên, Bàn luận về nguyên nhân, giải pháp ,…Nêu
bài học sâu sắc với bản thân.
Câu kết đoạn: có thể nêu cảm xúc cá nhân, mở rộng vấn đề, hoặc tóm
lược vấn đề vừa trình bày.
ĐỀ 4:
Để giúp đỡ nhân dân miền Trung khắc phục hậu quả đợt bão lũ tháng 10
năm 2016, MC Phan Anh đã góp 500 triệu và kêu gọi được hàng chục tỉ đồng từ
những nhà hảo tâm khác, trực tiếp vào vùng lũ để chia sẻ, giúp đỡ bà con.
Hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về
điều đó.
ĐÁP ÁN VÀ THANG ĐIỂM
a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận:
Có đủ các phần mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn. Mở đoạn nêu được vấn đề,
thân đoạn triển khai được vấn đề, kết đoạn kết luận được vấn đề. Hành
văn chặt chẽ, trong sáng, chuẩn xác.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:
Trình bày được hiểu biết, suy nghĩ, đánh giá về một hiện tượng MC Phan

Anh và sự quan tâm, chia sẻ, hưởng ứng của các nhà hảo tâm nhằm chia
sẻ, giúp đỡ cho nhân dân miền Trung vượt qua bão lũ.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành một đoạn văn nghị luận (khoảng 200

0,25

0,25


chữ); vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn
chứng; rút ra bài học nhận thức và hành động.
*. Giới thiệu hiện tượng:
- Giới thiệu về hành động, việc làm, tấm lòng nhân ái của MC Phan Anh
và sự quan tâm, chia sẻ, hưởng ứng của nhiều nhà hảo tâm, nhằm chia sẻ,
giúp đỡ cho nhân dân miền Trung vượt qua bão lũ.
*. Phân tích, đánh giá về hiện tượng:
- Việc làm của MC Phan Anh và sự ủng hộ của nhiều người thể hiện tấm
lòng nhân ái, hành động hào hiệp, thiết thực để sẻ chia, giúp đỡ cho đồng
bào đang gặp khó khăn khắc phục hậu quả thiên tai.
- Đó cũng là biểu hiện đẹp đẽ của truyền thống tương thân tương ái của
dân tộc.
- Tạo ra sức ảnh hưởng, lan truyền mạnh mẽ để khơi dậy và nhân rộng
hơn những suy nghĩ, việc làm tốt đẹp, giúp đỡ, chia sẻ, yêu thương trong
cộng đồng.
- Cho thấy khả năng và sức ảnh hưởng mạnh mẽ của truyền thông và
những người nổi tiếng để góp phần xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.
*. Mở rộng vấn đề:
- Trong cuộc sống còn có những hành động, những việc làm với nghĩa cử
cao đẹp khác nhưng đều giống nhau ở tấm lòng, ở tình cảm tốt đẹp.
- Mong muốn nhân rộng hơn nữa những tấm lòng nhân ái, những việc

làm tốt đẹp, hữu ích, thiết thực trong cộng đồng...
*. Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân: Biết quan tâm,
góp phần sẻ chia, giúp đỡ những người khó khăn để cuộc sống tốt đẹp
hơn…
d. Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ
về vấn đề nghị luận.
e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.

0,25

0,50

0,25

0,25
0,25

II. Đề, hướng dẫn làm nghị luận xã hội
ĐỀ 1:
Nữ khoa học người Pháp Marie Curie đã từng nói rằng: "Tổ quốc quan trọng
hơn sinh mệnh, là cha mẹ của chúng ta, là đất đai của chúng ta"
Từ câu nói trên, anh/chị có suy nghĩ gì về tình u tổ quốc? Hãy viết 1 đoạn
văn ngắn (khoảng 200 từ) thể hiện điều đó.
ĐÁP ÁN
I.Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách viết đoạn văn nghị luận xã hội. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu
lốt; khơng mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng lí lẽ và dẫn chứng phải
hợp lí; cần làm rõ được các ý chính sau:

1. Nêu được vấn đề nghị luận
2. Giải thích câu nói của Nữ khoa học người Pháp Marie Curie:
* Nội dung câu nói: Lịng u nước
- Là tình cảm q báu, thường trực, gắn với cội nguồn truyền thống dân tộc.
- Luôn trỗi dậy khi tổ quốc gọi tên.


- Là sức mạnh chiến thắng mọi kẻ thù.
* Các biểu hiện cụ thể:
- Tinh thần đấu tranh với kẻ thù để bảo vệ quê hương.
- Lòng yêu nước đơn thuần là tình yêu gia đình, bạn bè, người thân. Suy rơng
ra là u đồng bào mình, dân tộc mình.
- Thể hiện bằng niềm tự hào con người và đất nước.
3. Bàn luận:
- Lịng u nước ln cần ở mọi thời điểm, mọi đối tượng.
- Ý nghĩa:
+ Thời chiến: Căm thù lũ cướp nước và bán nước. Kiên quyết tiêu diệt kẻ thù
và đi đến thắng lợi.
+ Thời bình: Xây dựng và phát triển kinh tế đất nước lớn mạnh. Làm rạng
danh dân tộc trên trường quốc tế.
4. Mở rộng:
- Phê phán 1 số người có tư tưởng lệch lạc, hành động không đúng với đất
nước.
- Rút ra bài học: Học tập trau dồi kiến thức và rèn luyện đạo đức bản thân;
Phấn đấu xây dựng đất nước bằng sức nhỏ của mình; Sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu
theo tiếng gọi của tổ quốc; Kiên quyết bảo vệ chủ quyền của dân tộc bằng cả
tính mạng.
5. Khái quát vấn đề và đưa ra cách ứng xử trong cuộc sống
ĐỀ 2:
Ông Hu-san, nhà hiền triết người Hồi giáo đã quả quyết trước khi qua đời:

“Điều thiết yếu trong cuộc sống là ln làm mợt học trị”.
(Theo Q tặng dâng lên thầy cô – NXB Trẻ, 2008, trang 12)
Anh/chị hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) giải thích và bình
luận câu nói trên.
ĐÁP ÁN
I.u cầu về kĩ năng
Biết cách viết đoạn văn nghị luận xã hội. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu
lốt; khơng mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng lí lẽ và dẫn chứng phải
hợp lí; cần làm rõ được các ý chính sau:
1. Nêu được vấn đề cần nghị luận
2. Giải thích câu nói của Hu-san:
+ “Làm mợt học trị” chỉ sự học tập, tiếp thu, tích lũy kiến thức, tinh thần
học hỏi,…
+ Ý nghĩa câu nói: điều cần thiết nhất trong cuộc sống là chúng ta phải
thường xuyên học tập, ln có tinh thần học tập, cầu tiến. Câu nói khẳng định
tầm quan trọng của việc học, ý thức học hỏi không ngừng của con người.
+ Biểu hiện cụ thể: học ở mọi lứa tuổi, trong mọi hoàn cảnh, học bằng
nhiều hình thức, học trên mọi phương diện, biết lắng nghe,…
3. Chứng minh:


Những dẫn chứng minh họa phải phù hợp, thuyết phục và làm sáng tỏ
yêu cầu của đề bài.
4. Bình luận:
+ Việc học tập luôn mang đến cho con người những điều mới mẻ, những
điều tốt đẹp để phục vụ cho cuộc sống.
+ Khơng có ý thức học tập, lười biếng, không thường xuyên học hỏi sẽ dẫn
đến các mặt hạn chế, bất cập (bị động trong cuộc sống, không theo kịp bước tiến

của thời đại; nhận thức sai lệch về cuộc sống sẽ dẫn đến hành động sai trái).
+ Dẫn chứng minh họa.
- Bài học nhận thức và hành động: Việc học có tầm quan trọng trong cuộc
sống con người nên phải ln học hỏi khơng ngừng; Câu nói bồi dưỡng lòng
ham học, ham hiểu biết, cầu tiến bộ, tinh thần khiêm tốn học hỏi, ý thức tự học,
tích cực tham gia xây dựng xã hội,…
ĐỀ 3: Thịt heo có chất tạo nạc salbutamol, thịt bò được làm từ thịt heo
tẩm hóa chất và mới đây, một số ngư dân thản nhiên vớt cá chết bán cho thương
lái trong vụ cá chết hàng loạt tại miền Trung. Những câu chuyện về sản xuất,
buôn bán thiếu trung thực trên gợi cho anh (chị) suy nghĩ gì về thái độ sống ích
kỷ, hẹp hòi của một số người trong xã hội hiện đại? Viết một đoạn văn khoảng
200 từ trình bày quan điểm của mình về vấn đề nêu trên.
ĐÁP ÁN
I. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách viết đoạn văn nghị luận xã hội. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu
lốt; khơng mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng bài làm cần đạt được những
ý cơ bản sau:
1. Mở bài:
Trong cuộc sống ngày một đầy đủ, sung túc, con người lại càng dễ dàng
đánh mất đi bản tính tốt đẹp của mình. Người ta chỉ lo lắng cho chiếc ví tiền
đang mỏng dần mà khơng quan tâm đến tâm hồn mình đã bao phần khiếm
khuyết bởi những suy nghĩ vị kỉ, vụ lợi. Không chỉ là câu chuyện “nóng” về chủ
đề thực phẩm bẩn, việc thịt heo chứa chất tạo nạc, thịt bò làm từ thịt heo tẩm hóa
chất, cá chết hàng loạt được ngư dân thu bán còn gợi nhắc ta về thái độ sống hẹp
hòi, ích kỉ của một số người hiện nay.
2. Thân bài:
a. Giải thích:
Thịt heo có chất tạo nạc, thịt bị được làm từ thịt heo tẩm hóa chất, ngư dân

bán cá chết cho thương lái là những câu chuyện về sản xuất, bn bán thiếu
trung thực, vì lợi ích vị kỉ của người bán mà ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe
của người tiêu dùng. Thái độ sống ích kỉ, hẹp hịi chỉ nghĩ đến lợi ích của bản
thân, lợi ích trước mắt mà khơng nghĩ đến lợi ích lâu dài, lợi ích của người khác.
b. Nguyên nhân của lối sống ích kỉ, hẹp hòi:
- Khách quan: Cuộc sống hiện đại cuốn con người vào vịng xốy của cải, vật
chất. Đồng tiền thể hiện sức mạnh đáng sợ của một thứ quyền lực vơ hình có
khả năng chi phối suy nghĩ, hành vi của khơng ít người.


- Chủ quan: Bên trong mỗi cá nhân luôn luôn là cuộc chiến đấu âm thầm mà
sục sôi của cái thiện – cái ác, “rồng phượng lẫn rắn rết, thiên thần và ác quỷ”
(truyện ngắn “Bức tranh” – Nguyễn Minh Châu). Sự yếu đuối, thiếu bản lĩnh và
hiểu biết đưa đến một kết cục tất yếu là chiến thắng của cái ác, sự hẹp hịi, ích
kỷ.
c. Thực trạng lối sống ích kỉ, hẹp hòi của một số người hiện nay:
- Lối sống ích kỉ, hẹp hịi giống như một căn bệnh “trầm kha” của cuộc sống
hiện đại, một liều thuốc độc ngấm dần và phá hủy từng tế bào quan trọng của xã
hội.
+ Nỗi lo thực phẩm bẩn len lỏi vào từng câu chuyện thường nhật của mỗi
người. Nói về cố nhạc sĩ Trần Lập đã ra đi bởi căn bệnh ung thư trực tràng cách
đây không lâu, cựu thành viên ban nhạc Bức tường Trần Nhất Hồng chia
sẻ:”Ơng trồng chè khoe họ được uống chè từ khu trồng sạch nhà qy riêng
dành cho gia đình, khu cịn lại tất nhiên là trà bẩn để bán. Bà bán rau cũng hân
hoan nói nhà mình được ăn rau ở khu trồng sạch, khu nhiều thuốc là để bán. Ông
bán thịt lợn cũng vậy.” Những con người này đang đầu độc chính đồng bào
mình chỉ khoản lãi lời trước mắt, liệu có đáng?
+ Vì ích kỉ, chỉ lo cho mình mà hình ảnh chen lấn, chộp giật xuất hiện cả ở
những chốn linh thiêng như đền Hùng. Dòng người dâng lễ cầu mong sự bình
an, yên tĩnh mà bản thân họ đã mang bao nhiêu lo sợ về sự thiệt thòi của bản

thân về nơi đất tổ.
d. Hậu quả của lối sống ích kỉ, hẹp hòi: Người sống cá nhân, ích kỉ không
bao giờ vươn tới sự an yên trong tâm hồn bởi trong họ ln thường trực nỗi lo
sợ mình thiệt thòi hơn người khác. Trong một tập thể, nếu ai cũng chỉ nghĩ cho
bản thân thì tập thể sẽ khó khăn trong việc tìm ra tiếng nói chung, lợi ích chung
để theo đuổi và tan rã là kết cục không quá ngạc nhiên. Sự ích kỉ lớn dần trong
xã hội cũng là một loại trở lực ghê gớm kìm hãm sự phát triển của cả một đất
nước. Chỉ nói riêng về sức khỏe, nếu con người ta tiếp tục đầu độc nhau bởi thực
phẩm bẩn, những cái chết vì ung thư sẽ còn nhân lên hoặc sức và lực của giống
nòi cũng bị suy kiệt.
e. Giải pháp để thay đổi lối sống ích kỉ, hẹp hịi Trước hết, mỗi chúng ta cần
nhận thức sâu sắc về những nguy hại của lối sống ích kỉ, hẹp hịi. Là những
chiếc nơi đầu tiên mà trí tuệ, nhận thức của cá nhân hình thành, gia đình và nhà
trường phải tham gia tích cực vào việc giáo dục lối sống của người trẻ. Phê phán
những hành vi là biểu hiện của lối sống ích kỉ, vụ lợi cá nhân; nhân rộng những
việc làm hay, nghĩa cử cao đẹp vì lợi ích chung của tập thể.
g. Lật ngược vấn đề Khơng vì sự lớn dần của thái độ sống thờ ơ, ích kỷ mà
nhìn cuộc đời bằng lăng kính màu xám hay dễ dàng thỏa hiệp, im lặng trước cái
xấu, cái ác. Phản đối sự ích kỉ, hẹp hịi cũng khơng có nghĩa là hi sinh hết mình
vì người khác một cách dại dột, mù qng.
3. Kết bài:
Suy nghĩ ích kỉ, hẹp hịi đang len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống, để lại
tác động tiêu cực đến mỗi cá nhân, tập thể, thậm chí đến cả một dân tộc. Người
trẻ với sự thiếu thốn về kinh nghiệm sống, dễ dàng trở thành nạn nhân của lối


sống ích kỉ cần tự nhắc nhở mình về mối nguy hại trong thái độ sống này; đấu
tranh trong khả năng của mình để loại bỏ nếp nghĩ hẹp hịi, vị kỉ.
ĐỀ 4:
Nhìn lại vốn văn hố dân tộc, nhà nghiên cứu Trần Đình Hượu có nêu một

nhận xét về lối sống của người Việt Nam truyền thống là: Không ca tụng trí tuệ
mà ca tụng sự khơn khéo. Khơn khéo là ăn đi trước, lội nước theo sau, biết thủ
thế, giữ mình, gỡ được tình thế khó khăn.
(Theo Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2013, tr.160-161)
Từ nhận thức về những mặt tích cực và tiêu cực của lối sống trên, anh/chị hãy
bày tỏ quan điểm sống của chính mình (bài viết khoảng 200 từ).
ĐÁP ÁN
I. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách viết đoạn văn nghị luận xã hội. Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu
loát; khơng mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
II. u cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng bài làm cần đạt được những
ý cơ bản sau:
1. Giải thích:
- Trí tuệ là khả năng nhận thức, suy xét bằng bộ óc; khơn khéo là khơn ngoan,
khéo léo, linh hoạt trong ứng xử.
- Ý kiến đã nêu được một nét đáng lưu ý về lối sống của người Việt Nam truyền
thống là ít đề cao trí tuệ mà chỉ đề cao sự khôn khéo, một dạng trí khơn của đời
sống; đồng thời chỉ ra một số biểu hiện của lối sống khơn khéo đó.
2. Phân tích, chứng minh:
- Về mặt tích cực
+ Tạo ra lối ứng xử linh hoạt trong đời sống hàng ngày giúp con người có thể an
thân, hưởng lợi, giữ mình thốt hiểm.
+ Khiến cho mỗi cá nhân có lối sống thiết thực, tuỳ cơ ứng biến để tồn tại trong
cộng đồng.
- Về mặt tiêu cực
+ Mặt tiêu cực của việc không đề cao trí tuệ: ít coi trọng những nỗ lực khám
phá, chinh phục, sáng chế nhằm hướng tới những đỉnh cao trong sản xuất, khoa
học, nghệ thuật; chưa thực sự tôn trọng thành quả của trí tuệ, tri thức và sáng
tạo; dẫn đến sự trì trệ, kém phát triển về mọi mặt của đời sống xã hội.

+ Mặt tiêu cực của lối sống khôn khéo: chỉ biết thu lợi, cầu an cho mình, đẩy
khó khăn, thiệt thịi cho người; ngại va chạm, ngại đối mặt với thách thức; con
người có nguy cơ trở nên thiển cận, nhu nhược, ích kỉ.
3. Bình luận:
- Trên cơ sở nhận thức những mặt tích cực và tiêu cực của lối sống truyền thống,
thí sinh tự đề ra quan điểm sống cho bản thân và phương hướng hành động để
thực hiện quan điểm sống ấy.
- Thí sinh được tự do bày tỏ quan điểm sống của mình, nhưng cần phải có thái
độ chân thành, nghiêm túc, cầu tiến.


4. Liên hệ: Liên hệ tới bản thân học sinh.