ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
------------  -------------

NGUYỄN TUẤN VŨ
Tên đề tài:
“ NGHIÊN

CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM
NGHÈO BỀN VỮNG THEO TIÊU CHÍ NGHÈO ĐA CHIỀU
TẠI XÃ YÊN NINH - PHÚ LƢƠNG - THÁI NGUYÊN”

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
Chuyên ngành
Khoa
Khoá học

: Chính quy
: Phát triền nông thôn
: Kinh tế & Phát triển nông thôn
: 2012 - 2016

Thái Nguyên, năm 2016


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
------------  -------------

NGUYỄN TUẤN VŨ
Tên đề tài:
“ NGHIÊN

CỨU THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM
NGHÈO BỀN VỮNG THEO TIÊU CHÍ NGHÈO ĐA CHIỀU
TẠI XÃ YÊN NINH - PHÚ LƢƠNG - THÁI NGUYÊN”

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
Chuyên ngành
Lớp
Khoa
Khoá học
Giảng viên hƣớng dẫn

: Chính quy
: Phát triền nông thôn
: K 44 - PTNT
: Kinh tế & Phát triển nông thôn
: 2012 - 2016
: ThS. Trần Việt Dũng

Thái Nguyên, năm 2016


i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, trước tiên tôi xin trân trọng
cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Kinh Tế & Phát
Triển Nông Thôn, cảm ơn các thầy cô giáo đã truyền đạt cho tôi những kiến
thức quý báu trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại Trường Đại học
Nông Lâm Thái Nguyên.
Tôi đặc biệt xin trân trọng cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của Th.s
Trần Việt Dũng - Giảng viên khoa Kinh Tế & Phát Triển Nông Thôn đã giúp
đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập để hoàn thành tốt Khóa luận tốt nghiệp này.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ, Đảng viên,
UBND xã Yên Ninh cùng các hộ nông dân xã Yên Ninh đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi hoàn thành công việc trong thời gian thực tập tại địa phương.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ sự biết ơn tới gia đình, bạn bè và người thân
đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực tập.
Trong quá trình nghiên cứu vì nhiều lý do chủ quan và khách quan cho
nên Khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong
nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo và các bạn sinh viên.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày ... tháng … năm 2016
Sinh viên

Nguyễn Tuấn Vũ


ii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy định về chuẩn nghèo đói (theo tiêu chuẩn quốc gia) ................ 9
Bảng 2.2. Bảng chỉ số nghèo đa chiều ............................................................ 17
Bảng 4.1. Tỷ lệ hộ nghèo đơn chiều phân bố trên toàn xã năm 2015............. 37
Bảng 4.2. Kết quả giảm nghèo của xã Yên Ninh trong 3 năm. ...................... 38

Bảng 4.3. Kết quả điều tra hộ nghèo, cận nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa
chiều giai đoạn 2016 - 2020 ............................................................ 40
Bảng 4.4. Phân tích hộ nghèo theo mức độ thiếu hụt các dịch vụ cơ xã hội
cơ bản ............................................................................................... 42
Bảng 4.5. Bảng phân tích hộ nghèo theo nhóm đối tượng............................. 44
Bảng 4.6. Tình hình chung của xã Yên Ninh .................................................. 45
Bảng 4.7 Tình hình chung của các hộ điều tra ................................................ 46
Bảng 4.8. Bằng cấp cao nhất của các thành viên trong hộ điều tra ................ 47
Bảng 4.9. Tình hình giáo dục của hộ điều tra ................................................. 49
Bảng 4.10. Tình hình tiếp cận y tế và bảo hiểm y tế của các hộ điều tra ....... 51
Bảng 4.11. Tình hình về điều kiện sống của các hộ điều tra .......................... 52
Bảng 4.12. Tình hình về nhà ở và diện tích của các hộ điều tra ..................... 54
Bảng 4.13. Tình hình tiếp cận thông tin của các hộ điều tra .......................... 55
Bảng 4.14. Bảng trình độ văn hóa của chủ hộ ................................................ 57
Bảng 4.15. Bảng cơ cấu dân tộc các hộ điều tra ............................................. 58
Bảng 4.16. Bảng Quy mô hộ gia đình ............................................................. 59

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 4.1. Biểu đồ tỷ lệ nghèo và cận nghèo của xã Yên Ninh ....................... 39


iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BQ

: Bình quân

CC


: Cơ cấu

CN - XD

: Công nghiệp - Xây dựng

CNH - HĐH

: Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

GD - ĐT

: Giáo dục - Đào tạo

LĐ

: Lao động

LĐ - TB&XH

: Lao động - Thương binh và Xã hội

NN

: Nông nghiệp

NN&PTNN

: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn


SX

: Sản xuất

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

UBND

: Ủy ban nhân dân

XĐGN

: Xóa đói giảm nghèo

UNDP

: Phát triển liên hợp quốc

WB

: Ngân hàng thế giới

HDI


: Chỉ số phát triển con người

MPI

: Chỉ số nghèo đa chiều

UN

: Liên hiệp quốc

ESCA

: Uỷ ban kinh tế xã hội Châu Á - Thái Bình Dương

KV

: Khu vực


iv

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iv
Phần 1: MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1

1.1. Tính cấp thiết.............................................................................................. 1
1.2. Mục tiêu đề tài nghiên cứu ......................................................................... 3
1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 3
Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU...................................... 5
2.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 5
2.1.1.1. Khái niệm nghèo .................................................................................. 5
2.1.1.2. Chuẩn mực xác định nghèo đói............................................................ 7
2.1.1.3. Các khía cạnh của nghèo đói.............................................................. 10
2.1.2. Nghèo đa chiều ...................................................................................... 12
2.1.2.1. Khái niệm nghèo đa chiều .................................................................. 12
2.1.2.2. Chỉ số nghèo đa chiều ........................................................................ 16
2.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 19
2.2.1. Các bài học về giảm nghèo trên thế giới và Việt Nam ......................... 19
2.2.2. Đặc điểm tình trạng nghèo đói của nước ta .......................................... 23
2.2.3. Ảnh hưởng của đói nghèo đế sự phát triển của xã hội và con người.... 25
2.3. Giảm nghèo bền vững .............................................................................. 25


v

Phần 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 27
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 27
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 27
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 27
3.1.2.1. Phạm vi không gian nghiên cứu ......................................................... 27
3.1.2.2. Phạm vi và thời gian nghiên cứu........................................................ 27
3.1.2.3. Phạm vi nội dung nghiên cứu ............................................................ 27
3.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 27

3.3. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................... 28
3.3.1. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 28
3.3.2. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 29
Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................. 31
4.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 31
4.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 31
4.1.2. Diện tích tự nhiên .................................................................................. 32
4.1.3. Đặc điểm địa hình, khí hậu ................................................................... 32
4.1.4. Tài nguyên thiên nhiên .......................................................................... 33
4.1.5. Nhân lực ................................................................................................ 34
4.1.6. Tiềm năng của xã .................................................................................. 34
4.2. Nghiên cứu thực trạng nghèo đa chiều và đơn chiều tại xã Yên Ninh huyện Phú Lương - tỉnh Thái Nguyên ............................................................ 35
4.2.1. Các giải pháp giảm nghèo đã thực hiện tại xã Yên Ninh...................... 35
4.2.2. Thực trạng nghèo đơn chiều xã Yên Ninh ............................................ 36
4.2.3. Thực trạng nghèo đa chiều xã Yên Ninh .............................................. 40
4.3. Tình hình chung của các hộ điều tra ........................................................ 45
4.4. Thực trạng nghèo đa chiều của các hộ nghiên cứu tại xã Yên Ninh ....... 47


vi

4.4.1. Thực trạng nghèo đa chiều - Giáo dục .................................................. 47
4.4.2. Thực trạng nghèo đa chiều - Y tế .......................................................... 50
4.4.3. Thực trạng nghèo đa chiều - Điều kiện sống ........................................ 52
4.4.4. Thực trạng nghèo đa chiều - Nhà ở ....................................................... 54
4.4.5. Thực trạng nghèo đa chiều - Tiếp cận thông tin ................................... 55
4.5. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới nghèo trên địa bàn xã Yên Ninh và
nguyên nhân ảnh hưởng tới nghèo .................................................................. 57
4.5.1. Các Yếu tố ảnh hưởng tới nghèo đa chiều ............................................ 57
4.5.1.1. Trình độ văn hóa của chủ hộ .............................................................. 57

4.5.1.2. Dân tộc ............................................................................................... 58
4.5.1.3. Quy mô hộ gia đình. ........................................................................... 59
4.5.2. Nguyên nhân ảnh hưởng tới nghèo ....................................................... 59
4.6. Giải pháp giảm nghèo bền vững tại xã Yên Ninh, huyện Phú Lương,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 61
4.6.1. Định hướng giảm nghèo tại xã Yên Ninh, huyện Phú Lương,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 61
4.6.2. Giải pháp giảm nghèo bền vững nâng cao chất lượng đối với các nhóm
hộ và các chiều nghèo ..................................................................................... 62
4.6.2.1. Giải pháp giảm nghèo đối với các nhóm hộ ...................................... 62
4.6.2.2. Giải pháp giảm nghèo đối với chiều nghèo ....................................... 64
Phần 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................ 67
5.1. Kết luận .................................................................................................... 67
5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng Việt
II. Tài liệu Internet


1

Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết
Nghèo là một hiện tượng kinh tế xã hội mang tính chất toàn cầu. Nghèo
là nỗi bất hạnh của nhiều người, là nghịch lý trên con đường phát triển chung
của xã hội. Đói nghèo xuất hiện và tồn tại như một thách thức lớn đối với sự
phát triển bền vững của mỗi quốc gia nếu không giải quyết được nạn nghèo
đói đất nước sẽ rơi vào cảnh lạc hậu, tụt dần so với các nước trên thế giới. Do
đó công cuộc xoá đói giảm nghèo là vấn đề cấp thiết cần được giải quyết hàng

đầu của mỗi quốc gia.
Tuy nhiên những năm qua, nghèo đói tại Việt Nam được đo lường
thông qua thu nhập. Chuẩn nghèo được xác định dựa trên mức chi tiêu đáp
ứng những nhu cầu tối thiểu và được quy ra bằng tiền. Người nghèo hay hộ
nghèo là những đối tượng có mức thu nhập thấp hơn chuẩn nghèo.Với cách
xác định hộ nghèo dựa trên thu nhập như hiện nay thì các hộ cận nghèo được
xem như thoát nghèo, tuy nhiên, trên thực tế thì các hộ này vẫn còn rất nhiều
khó khăn như việc làm không ổn định, thu nhập bấp bênh, rủi ro về bệnh tật,
tai nạn, thiên tai, mất mùa... đa phần họ mới thoát nghèo vẫn chưa thực sự bền
vững nên khả năng tái nghèo cao. Thậm chí còn có những người tuy không
nghèo về thu nhập nhưng lại không tiếp cận được một số nhu cầu cơ bản về y
tế, giáo dục, thông tin... Một phần vì khoảng cách giữa nghèo và cận nghèo
khá mong manh nên thoát nghèo và tái nghèo như một vòng luẩn quẩn. Bên
cạnh đó, thì vẫn còn tồn tại một bộ phận người dân có tư tưởng không muốn
thoát nghèo trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước, sự giúp đỡ
của cộng đồng, chưa thực sự phấn đấu nỗ lực vươn lên đó là một nghịch lý
giảm nghèo. Càng nhiều chính sách hỗ trợ thì tỉ lệ giảm nghèo càng thấp
do nhiều chính sách khiến nguồn lực bị phân tán, hiệu quả tác động đến đối


2

tượng thụ hưởng chưa cao. Vì vậy, nếu chỉ dùng thước đo duy nhất dựa vào
thu nhập sẽ dẫn đến tình trạng bỏ sót đối tượng, nhận diện nghèo và phân loại
đối tượng chưa chính xác, từ đó chính sách hỗ trợ mang tính cào bằng và chưa
phù hợp với nhu cầu. Đồng thời các chương trình và chính sách hỗ trợ giảm
nghèo bị chồng chéo về đối tượng và nội dung hỗ trợ, phân tán và manh mún,
gây kém hiệu quả.
Để khắc phục những nhược điểm đó Việt Nam đã nghiên cứu và áp
dụng phương pháp đo lường nghèo đa chiều và chuẩn nghèo mới áp dụng dựa

trên 5 chiều gồm: Y tế, giáo dục, điều kiện sống, tiếp cận thông tin và nhà ở.
Kết quả đo lường nghèo đa chiều này sẽ cho thấy sự thiếu hụt các chiều của
từng cộng đồng, khu vực để các nhà hoạch định chính sách có thể thiết lập thứ
tự ưu tiên trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, điều kiện sống, tiếp
cận thông tin nhằm đáp ứng những nhu cầu cơ bản của con người. Các nhu
cầu cơ bản này được coi là quan trọng ngang bằng nhau và con người có
quyền được đáp ứng tất cả các nhu cầu này để có thể đảm bảo một cuộc sống
bình thường và các chính sách đưa ra hỗ trợ nghèo sẽ chính xác hơn đối với
từng đối tượng.
Hiện nay Yên Ninh là một xã nghèo của huyện Phú Lương với tỉ lệ hộ
nghèo còn cao, các điều kiện cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng còn gặp nhiều
khó khăn, trình độ dân trí cò thấp, tài chính thiếu thốn… Qua đó việc nghiên
cứu, chuyển đổi phương pháp tiếp cận đo lường nghèo từ đơn chiều dựa vào
thu nhập sang đa chiều để đáp ứng các nhu cầu cơ bản tối thiểu của người dân
là một đòi hỏi mang tính khách quan để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền
vững trong giai đoạn tới.
Xuất phát từ thực tiễn trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên
cứu thực trạng và đề xuất giải pháp giảm nghèo bền vững theo tiêu chí
nghèo đa chiều tại xã Yên Ninh - Phú Lương - Thái Nguyên”.


Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full