TUẦN 23

Ngày soạn: 5/1/2018
Ngày dạy: ……………
……………
……………
Tiết 83
BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
(Tạ Duy Anh)
I. Mục tiêu :
1. Kiến thức:
- Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh.
- Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật
kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô
khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính.
2. Kĩ năng:
- Đọc diễn cảm - hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết
hợp với miêu tả tâm lí nhân vật.
- Kể lại được truyện.
3. Thái độ: - Giáo dục tình cảm gia đình yêu thương gắn bó.
II. Chuẩn bị :
1. GV: - Đọc và nghiên cứu văn bản.
2. HS: - Đọc và soạn bài theo câu hỏi SGK.
III. Tiến trình tổ chức dạy - học:
1. Ổn định tổ chức: KTSS: Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ: Em hãy tóm tắt ngắn gọn truyện Bức tranh của em gái tôi và
nêu cảm nhận của em về nhân vật người người em gái Kiều Phương.
ĐÁP ÁN: - Tóm tắt:
Câu chuyện kể về người anh và cô em gái có tài hội hoạ tên là Kiều Phương thường gọi là Mèo. Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện, người anh thấy
1

buồn, thất vọng vì mình không có tài năng và cảm thấy mình bị cả nhà lãng quên.
Từ đó, cậu nảy sinh thái độ khó chịu, hay gắt gỏng với em gái và không thể thân
với em như trước. Đứng trước bức tranh đạt giải nhất của em gái, cậu bất ngờ vì
hình ảnh mình qua cái nhìn của em. Người anh nhận ra những yếu kém của mình
và hiểu được tâm hồn và tấm lòng nhân hậu của cô em gái.
- Thưa cô Kiều Phương là một cô bé có tâm hồn trong sáng, có tài năng hội
họa bẩm sinh và có lòng nhân hậu, vị tha.
3. Bài mới: GV giới thiệu bài mới:
Như vậy ở tiết 1 các em đã được đọc toàn bộ câu chuyện và đã tìm hiểu
được phần 1, nhân vật KP – 1 cô bé có tài năng hội họa, có tâm hồn trong sáng,
nhân hậu vị tha. Bên cạnh đó truyện còn xây dựng thành công nhân vật người
anh- nhân vật xưng tôi, cũng là người dẫn chuyện. Để tìm hiểu kĩ hơn về đời
sống tâm tragj của người anh, cô mời cả lớp tiếp tục đi vào tìm hiểu tiết 2, văn
bản BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI, các em lấy vở ra ghi bài.
Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến
thức
HOẠT ĐỘNG 1: HD TÌM HIỂU CHI TIẾT.
I. Tìm hiểu
GV: Các em ạ, nhân vật người anh được miêu tả
chung:
chủ yếu ở đời sống tâm trạng, theo dõi truyện, em thấy II. Tìm hiểu chi
tâm trạng người anh diễn biến qua các thời điểm nào? tiết:
HS: Thưa cô tâm trạng của người anh đươc diễn biến qua 1. Nhân vật người
3 thời điểm:
em gái KP.
+ một là khi tài năng của em gái chưa được phát hiện.

2. Nhân vật người
+ hai là khi tài năng hội hoạ của em được phát hiện.
anh:
+ ba là khi đứng trước bức tranh đoạt giải nhất của em.
GV: Cô nhất trí với ý kiến của em, vậy diễn biến tâm
trạng đó của người anh- nhân vật xưng tôi trong tác phẩm
được thể hiện cụ thể ra sao thì bây giờ cô và các em sẽ
cùng nhau chuyển vào phần thứ nhất a) Khi tài năng của
em gái KP chưa được phát hiện.

2


a. Khi tài năng
? Trong cuộc sống thường ngày, người anh đối với em của KP chưa được
gái của mình như thế nào?
phát hiện:
HS : Thưa cô trong cuộc sống hàng ngày người anh gọi em
gái của mình là Mèo, khó chịu khi em lục lọi đồ vật.
GV: Các em nghe cô đọc đvăn sau (Một hôm.... em gái
tôi) và cho biết khi phát hiện em chế thuốc vẽ từ nhọ
nồi, người anh đã có ý nghĩ và hành động gì?
- HS: Thưa cô người anh nghĩ :“Trời ạ! Thì ra nó chế thuốc
vẽ”, rồi người anh lại bí mật theo dõi em mình.
? Vậy qua ý nghĩ và hành động ấy cho thấy người anh
có thái độ như thế nào đối với em gái?
HS: Thưa cô qua đó cho thấy người anh rất xem thường
em gái, ngạc nhiên, tò mò.
GV: Như vậy trong cuộc sống thường ngày, người anh tỏ
ra coi thường em gái của mình, gọi em là mèo, hay nhắc

nhở em và giọng điệu kẻ cả khi kể về em, coi em là trẻ
con còn mình thì tỏ ra là người lớn, hơn hẳn em mình.
Liệu thái độ ấy của người anh có tiếp tục được thể hiện
hay không thì bây giờ cô mời các em chuyển sang phần
b) . Khi tài năng của KP được phát hiện.
? Các em tiếp tục quan sát vào trong SGK và cho
b. Khi tài năng
cô biết: Khi phát hiện tài năng vẽ của Kiều Phương,
của KP được phát
thái độ của mọi người như thế nào?
hiện:
HS: Thưa cô thái độ của mọi người là ai cũng vui:
+ Chú Tiến Lê rạng rỡ hẳn lên
+ Bố thì ngây người như không tin vào mắt mình nữa.
+ Còn mẹ thì không kìm được xúc động.
? Thái độ của mọi người thì như thế, Riêng người
anh có thái độ gì? Vì sao ?
- HS: Người anh thấy mình bất tài, bị đẩy ra ngoài, bị
cả nhà lãng quên, khi ngồi học chỉ muốn gục đầu xuống - Thấy mình bất
khóc vì cảm thấy dường như cả gia đình chỉ quan tâm đến tài, muốn khóc.
em gái còn bỏ rơi mình.
GV: Đây cũng là chuyện thường xảy ra ở nhiều gia
đình, khi mà bố mẹ chỉ tập trung quan tâm đến 1 người
con nào đó thì người còn lại sẽ có cảm giác như mình bị
bỏ rơi. Sự vô tình của bố mẹ trong câu chuyện này khiến
người anh hiểu lầm là mình bị bỏ rơi.
- Không thể thân
? Với tâm trạng ấy, người anh xử sự với em gái với em như trước,
ntnào?
gắt um lên.

HS: Không thể thân với em gái như trước nữa, chỉ cần 1
lỗi nhỏ của em là người anh đã gắt um lên.
? Người anh còn có hành động gì nữa?
HS: Thưa cô người anh kể lại rằng: tôi quyết định làm 1
việc mà tôi vẫn coi khinh đó là xem trộm những bức tranh - Xem trộm tranh
của Mèo. Xem xong thì lại lén trút ra 1 tiếng
thở dài ạ.
thở dài.
3


DẶN DÒ VỀ NHÀ  CHIẾU
CẢM ƠN!....
IV. Rút kinh nghiệm:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
…………….
**********************************

4


Soạn bài:

BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
(Tạ Duy Anh)

1. Ổn định tổ chức: KTSS:
2. Kiểm tra bài cũ: Em hãy tóm tắt ngắn gọn truyện Bức tranh của em gái tôi và
cho biết truyện được kể theo ngôi thứ mấy, tác dụng của ngôi kể ấy là gì?

ĐÁP ÁN: - Tóm tắt:
Câu chuyện kể về người anh và cô em gái có tài hội hoạ tên là Kiều Phương thường gọi là Mèo. Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện, người anh thấy
buồn, thất vọng vì mình không có tài năng và cảm thấy mình bị cả nhà lãng quên.
Từ đó, cậu nảy sinh thái độ khó chịu, hay gắt gỏng với em gái và không thể thân
với em như trước. Đứng trước bức tranh đạt giải nhất của em gái, cậu bất ngờ vì
hình ảnh mình qua cái nhìn của em. Người anh nhận ra những yếu kém của mình
và hiểu được tâm hồn và tấm lòng nhân hậu của cô em gái.
- Thưa cô Kiều Phương là một cô bé có tâm hồn trong sáng, có tài năng hội
họa bẩm sinh và có lòng nhân hậu, vị tha.
Hoạt động của giáo viên và học sinh

TIẾT 2
a. Khi tài năng của KP chưa được phát hiện:

GV: Các em ạ, nhân vật người anh được miêu tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng,
theo dõi truyện, em thấy tâm trạng người anh diễn biến qua các thời điểm nào?
HS: Thưa cô tâm trạng của người anh đươc diễn biến qua 3 thời điểm:
+ một là khi tài năng của em gái chưa được phát hiện.
+ hai là khi tài năng hội hoạ của em được phát hiện.
+ ba là khi đứng trước bức tranh đoạt giải nhất của em.
? Trong cuộc sống thường ngày, người anh đối với em gái của mình như thế nào?
HS : Thưa cô trong cuộc sống hàng ngày người anh gọi em gái của mình là Mèo, khó chị
khi em lục lọi đồ vật.
GV: Các em nghe cô đọc đvăn sau (Một hôm.... em gái tôi) và cho biết khi phát hiệ
em chế thuốc vẽ từ nhọ nồi, người anh đã có ý nghĩ và hành động gì?
- HS: Thưa cô người anh nghĩ :“Trời ạ! Thì ra nó chế thuốc vẽ”, rồi người anh lại bí mật the
dõi em mình.
? Vậy qua ý nghĩ và hành động ấy cho thấy người anh có thái độ như thế nào đố
với em gái?
HS: Thưa cô qua đó cho thấy người anh rất xem thường em gái, ngạc nhiên, tò mò.

b)Khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện:
? Khi phát hiện tài năng vẽ của Kiều Phương, thái độ của mọi người như thế nào?
HS: Thưa cô thái độ của mọi người là ai cũng vui:
+ Chú Tiến Lê rạng rỡ hẳn lên
+ Bố thì ngây người như không tin vào mắt mình nữa.
+ Còn mẹ thì không kìm được xúc động.
? Riêng người anh có thái độ gì? Vì sao ?
5


- HS: Người anh thấy mình bất tài, bị đẩy ra ngoài, bị cả nhà lãng quên, khi ngồi học ch
muốn gục đầu xuống khóc vì cảm thấy dường như cả gia đình chỉ quan tâm đến em gái còn b
rơi mình.
? Với tâm trạng ấy, người anh xử sự với em gái ntnào?
HS: Không thể thân với em gái như trước nữa, chỉ cần 1 lỗi nhỏ của em là người anh đã gắ
um lên.
? Người anh còn có hành động gì nữa?
HS: Thưa cô người anh kể lại rằng : tôi quyết định làm 1 việc mà tôi vẫn coi khinh đó là xem
trộm những bức tranh của Mèo. Xem xong thì lại lén trút ra 1 tiếng thở dài ạ.
GV: ?Tại sao người anh lại xem trộm tranh của em, tại sao không xem công khai?
HS: Người anh biết xem trộm là 1 việc xấu nhưng vẫn làm vì nghi ngờ, vì tự ái mặ
cảm muốn biết xem em mình có tài thật hay không.
? Vậy thì vì sao người anh lại “lén trút một tiếng thở dài” sau khi xem tran
của em?
HS: Vì thấy em có tài thật, em hơn mình thật, thầm cảm phục em nhưng không công kha
bộc lộ.
? Người anh còn có thái độ như thế nào khi nghe tin em gái được tham gia trại thi v
quốc tế?
HS: Người anh thấy không vui.
? Khi người em được giải nhất trở về lao vào ôm cổ anh thì người anh đã có hàn

động gì?
HS: Viện cớ dở việc đẩy nhẹ em ra.
? Tại sao người anh lại đẩy nhẹ em ra?
HS: vì người anh mặc cảm, hờn dỗi, tự thấy mình có khoảng cách với em, không muố
chia sẻ niềm vui cùng em.
? Qua những chi tiết này cho thấy từ chỗ coi thường em, người anh chuyển san
một trạng thái tâm lí như thế nào?
HS: Người anh lúc này có tâm trạng vừa buồn, vừa tủi thân, mặc cảm lại vừa tự ti vì ghe
tị với tài năng và thành công của em gái.
c) Khi đứng trước bức tranh đạt giải nhất của em gái:

? Điều bất ngờ nhất với người anh khi đi triển lãm tranh là gì?
HS: Điều mà người anh không ngờ rằng nhân vật trong bức tranh ấy lại chính là mình
Hơn nữa bức tranh đẹp quá, cậu bé trong tranh hoàn hảo quá.
? Qua lời kể của nhân vật người anh thì bức tranh đạt giải nhất của KP hiện lê
như thế nào?
HS: Thưa cô bức tranh ấy được miêu tả là: “Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra
ngoài cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh. Mặt chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Toát lên
từ cặp mắt tư thế ngồi của chú không chỉ sự suy tư mà cón rất mơ mộng nữa”.

? Em hiểu câu nói “Mặt chú bé như tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ” như thế nào? Đó là
thứ ánh sáng gì?
HS: Thưa cô đó là ánh sáng của lòng mong ước, của sự stin tưởng vào phẩm chất tốt đẹp
của người em gái đối với anh trai mình, cho thấy người em gái luôn tin tưởng và yêu quý
người anh...
6


? Vậy khi nhận ra mình là người trong bức tranh thì người anh có tâm trạng như th
nào?

HS: Thưa cô khi nhận ra người trong tranh chính là mình thì người anh đã giật sữn
người rồi sau đó là ngỡ ngàng, hãnh diện, xấu hổ và muốn khóc.
Để hiểu rõ hơn về trạng thái tâm lí này, cô mời cả lớp chuyển sang phần THẢO
LUẦN:
CÂU HỎI: Em hãy giải thích vì sao khi đứng trước bức tranh “Anh trai tôi” của
em gái, tâm trạng người anh thoạt tiên là “giật sững”, “ngỡ ngàng” rồi đến “hãnh diện”
sau đó là “xấu hổ”, muốn khóc?
CHIA THÀNH 4 NHÓM..... Thời gian thảo luận: 3 phút.
Nhóm 1: Thưa cô nhóm em xin trình bày kết quả thảo luận ạ: Người anh giật sững v
không ngờ người trong tranh lại chính là mình; ngỡ ngàng vì bức tranh ngoài sự tưởng tượn
của người anh, vì không ngờ rằng đứa em mình hay coi thường lại vẽ mình đẹp và hoàn hả
đến thế.
Nhóm 2: Thưa cô nhóm em đồng ý với ý kiến của nhóm bạn, nhóm em xin đượ
trình bày ý kiến: người anh lại thấy hãnh diện vì mình là anh của cô em gái tài năng,vì mìn
lại là người trong bức tranh được giải nhất được đóng khung lồng kính để mọi người ngắm
nhìn, người anh còn hãnh diện vì hóa ra mình đẹp đến thế. Người anh cảm thấy mình xứn
đáng được như thế.
Nhóm 3: Thưa cô nhóm em không đồng ý với nội dung sau cùng của nhóm 2 đó là
Người anh cảm thấy mình xứng đáng được như thế. Nhóm em trình bày ý kiến thảo luận
là: người anh xấu hổ vì trong thời gian qua mình đã xa lánh và ghen tị với em gái mình, thấ
mình không xứng đáng với tình cảm và sự tin tưởng của em, người anh muốn khóc vì nhận r
lỗi lầm của mình và thấy ân hận, day dứt trước lòng nhân hậu, độ lượng rất đỗi vô tư của c
em gái.
Nhóm 4: Nhận xét: Thưa cô các bạn trả lời và nhận xét đúng rồi. (Nhóm em làm
thiếu 1 nội dung của nhóm 3.)

? Em hãy tưởng tượng nếu mình là người anh trai – nhân vật tôi trong tác phẩm
thì em sẽ nói gì tiếp tiếp theo sau dấu 3 chấm ấy?
HS: Thưa cô nếu em là người anh trong câu chuyện được nói tiếp câu nói còn bỏ lửng đó
thì em sẽ nói là: Vậy mà dưới mắt tôi thì em tôi thật nghịch ngợm, thật trẻ con và tài

năng thì thật bình thường.
GV: Đúng rồi câu nói bỏ lửng ấy cho thấy người anh đang day dứt khi nhớ lại quá
khứ.
Theo lời kể của người anh thì tại sao người anh lại không trả lời khi mẹ đã phải hỏ
tới 2 lần: Con có nhận ra con không?
HS: Thưa cô vì lúc này người anh chỉ đang tập trung chú ý tột cùng đến bức tranh của em gá
nên đã không để ý gì đến xung quanh nữa ạ.
?Lời nói thầm ấy của người anh trai ở cuối truyện cho thấy thái độ, nhận thức của
người anh trai lúc này có gì thay đổi so với trước đó?
HS: Câu nói trong dòng suy nghĩ của người anh ở cuối truyện cho thấy: người anh
đã thay đổi cách nghĩ hoàn toàn, không còn giận hay ghen tị với em nữa mà là sự day dứt, hố
hận ạ.
? CHIẾU CÂU HỎI: Theo em người anh có đáng trách không?
CÁC EM HÃY THẢO LUẬN NHÓM TRONG 1 PHÚT NÀO, CỨ 2 BẠN TRONG
7


BÀN THÀNH 1 NHÓM. CÁC EM BẮT ĐẦU TL.
HS1: Thưa cô theo em người anh thật đáng trách và cũng đáng ghét vì lại đi ghen tị vớ
chính cả em mình.
HS2: Theo em thì người anh không đáng trách vì thấy cả nhà chỉ quan tâm đến em gá
còn mình thì chẳng có ai đả động gì đến. Nếu là em thì em cũng tức, cũng như thế.
HS3: Còn em thì em nghĩ người anh lúc đầu cũng đáng trách vì tự nhiên thay đổi thá
độ với em, nhưng về sau thì không còn đáng trách nữa vì người anh đã nhận ra lỗi lầm củ
mình ạ.
? Qua việc theo dõi diễn biến tâm trạng của nhân vật người anh, em có nhận xé
gì về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả?
HS: Thưa cô tác giả đã dùng ngôi kể thứ nhất giúp cho nhân vật người anh có dịp bộc lộ sâ
sắc, tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng của mình.


?Qua câu chuyện giữa người anh trai và cô em gái trong truyện ngắn này, em rú
ra điều gì về tình cảm giữa anh em trong gia đình? Em hãy đọc 1 số câu ca dao ha
thành ngữ nói về tình cảm anh em nào?
HS: Thưa cô em rút ra được 1 điều là: đã là anh em thì phải yêu quý lẫn nhau, em tìm
được 1 bài ca dao nói về tình cảm anh em là:
“Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần”
? Tại sao nhân vật tôi – người anh lại đặt tên tác phẩm là “Bức tranh của em gái tôi”?
HS: Thưa cô theo em là vì chính bức tranh của người em đã làm thay đổi cách nghĩ củ
người anh, giúp cho người anh vượt qua được những mặc cảm tự ti của bản thân và cũng nh
bức tranh ấy đã nối lại tình cảm anh em cho người anh bấy lâu nay đang bị rạn nứt ạ. Bứ
tranh đó đã dồn tất cả tình cảm quý mến cũng như sự sự tin tưởng của người em gái đối vớ
anh trai mình làm anh mình hoàn toàn thay đổi.
III) TỔNG KẾT
? Theo em truyện có ý nghĩa như thế nào?
HS: Tình cảm trong sáng hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người an
nhận ra phần hạn chế ở chính mình.
? Qua câu chuyện, em rút ra bài học gì về thái độ ứng xử trước tài năng hay thành
công của người khác?
HS: cần vượt qua mặc cảm, tự ti để có sự trân trọng, niềm vui thật sự,…lòng nhân hậu v
độ lượng giúp cho con người tự vượt lên bản thân mình.
? Truyện có những nét đặc sắc nào về nghệ thuật?
HS: kể chuyện theo ngôi thứ nhất (dễ kể, hồn nhiên, chân thực); miêu tả chân thực, tinh
tế tâm lí nhân vật, xây dựng tình huống truyện bất ngờ.
HĐ3: HD luyện tập
1. BT TRẮC NGHIỆM: Đáp án D.
2. Trắc nghiệm:…………


8


IV. Rút kinh nghiệm:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
…………….
**********************************

9