PHIẾU LÀM PHÁCH HÌNH THỨC THI BÀI TẬP LỚN /TIỂU LUẬN

MÃ PHÁCH

Họ và tên sinh viên: ………………………………………………….Ngày sinh :…………………………………………………
Mã sinh viên :………………………………………………………………………………………………………………………………
Lớp:…………………………………………………………………………… Khoa : ………………………………………………………
Tên tiểu luận ……………………………………………………………………………………………………………………………….
Học phần :……………………………………………………………………………………………………………………………………
Giảng viên phụ trách :…………………………………………………………………………………………………………………
Sinh viên kí tên


PHIẾU CHẤM ĐIỂM HÌNH THỨC THI BÀI TẬP LỚN TIỂU LUẬN
Điểm , chữ kí (ghi rõ họ
và tên )của cán bộ
chấm thi
CB chấm
thi 1

CB chấm
thi 2

Điểm thống nhất của
bài thi
Bằng số

Bằng chữ

LỜI CAM ĐOAN

Chữ kí xác nhận của
cán bộ nhận bài thi


Tôi xin cam đoan , đây là bài tiểu luận của tôi . Mọi số liệu thông tin đều khách quan ,
trung thực, là kết quả tìm kiếm , thu thập và xử lí thông tin của tôi . Nếu có sự gian dối,
tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm cho bài tiểu luận của mình
Người thực hiện đề tài
Nguyễn Thị Minh Nguyệt

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bài tiểu luận này, trước tiên tôi xin cảm ơn tới tới nhà chùa Tây Phương
và các cán bộ huyện Thạch Thất đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình tìm kiếm
tài liệu.


Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn tới TS.Bùi Thị Ánh Vân giảng viên bộ môn phương
pháp nghiên cứu khoa học đã luôn hướng dẫn đồng hành chúng tôi để hoàn thành đề
tài nghiên cứu khoa học lời một cách tốt nhất.
Đây là lần đầu tiên tôi làm quen với nghiên cứu khoa học nên kiến thức còn hạn chế
,kinh nghiệm chưa nhiều ,cho nên sẽ không tránh khỏi sai sót . Kính mong nhận được
sự quan tâm góp ý của các thầy cô bạn bè kể tôi có thể hoàn thiện bài của mình cũng
như góp phần làm cho đề tài có giá trị thực tiễn hơn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn !
Hà Nội, ngày …tháng …năm 2018
Sinh viên


PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................................................................4
1.


Lí do chọn đề tài...........................................................................................................................................4

2.

Lịch sử nghiên cứu vấn đề...........................................................................................................................5

3.

Mục tiêu nghiên cứu.....................................................................................................................................5

4.

Đối tượng nghiên cứu..................................................................................................................................6

5.

Phạm vi nghiên cứu......................................................................................................................................6

6.

Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................................................6

7.

Bố cục đề tài.................................................................................................................................................7

CHƯƠNG I : CHÙA TÂY PHƯƠNG TRONG KHÔNG GIAN VĂN HÓA LÀNG YÊN XÃ YÊN XÁ.............................7
1.1Tổng quan về làng Yên xã Thạch Xá huyện Thạch Thất.....................................................................7
1. 2 . Lịch sử hình thành và quá trình tồn tại của Chùa Tây Phương..................................................................8

1.2.1 lịch sử xây dựng......................................................................................................................................8
1.2.2 lịch sử tồn tại của chùa Tây Phương......................................................................................................9
CHƯƠNG 2: GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC, NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC DI TÍCH CHÙA TÂY PHƯƠNG..............................12
2.1 .1Không gian kiến trúc.................................................................................................................................12
2.1.2 .bố cục tổng thế mặt bằng........................................................................................................................12
2.1.3 kết cấu kiến trúc........................................................................................................................................13
2.1.3.1. Tam quan...........................................................................................................................................13
2.1.3.2 Kết cấu kiến trúc khu chính diện.....................................................................................................13
2.1.4 Nhà Tổ......................................................................................................................................................15
2.1.5 Miếu Đức Ông..........................................................................................................................................16
2.1.6

Kiến trúc tháp...................................................................................................................................16


2.2.1 tượng tròn..............................................................................................................................................17
2.1.2

Bài trí tượng trong chùa Trung..........................................................................................................18

2.1.3

Bài trí tượng chùa hạ.....................................................................................................................18

2.3 Các di tích khác của chùa.........................................................................................................................20
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ BẢO TỒN , PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI TÍCH CHÙA TÂY PHƯƠNG TRONG ĐỜI
SỐNG VĂN HÓA CÔNG ĐỒNG......................................................................................................................21
3.1 Thực trạng về vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị di tích chùa Tây...........................................................21
Phương...............................................................................................................................................................21
3.2 .Những thuận lợi và khó khăn trong việc bảo tồn và phát huy di tích chùa tây phương..........................23

3.2.1 Thuận lợi...............................................................................................................................................23
3.2.2 Khó khăn...............................................................................................................................................24
3.

3Các định hướng phát triển du lịch gắn liền với bảo tồn di sản văn hóa chùa Tây Phương.........24
3.3.1 Định hướng phát triển của ủy ban nhân dânHuyện Thạch Thất......................................................25
3. 3.2Các giải pháp phát triển du lịch gắn với bảo tồn di tích vật thể..........................................................26

3. 3.2.1Đa dạng hóa sản phẩm du lịch, tạo ra các sản phẩm du lịch đặc thù..................................................26
3. 3.2.2 Giải pháp về tổ chức quản lý các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích.................................26
3.3.2.2Tăng cường vai trò của cộng đồng trong du lịch....................................................................................27
3.3.2.3Về cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tại Ban quản lý di tích..................................................................28
3.3.3Giải pháp về công tác phát triển toàn diện tại di tích...........................................................................28
3.3.4Giải pháp phát triển hoạt động du lịch theo hướng bền vững............................................................30
Kiến nghị.............................................................................................................................................................31
KẾT LUẬN.....................................................................................................................................................32


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Mỗi đất nước đều có một di sản văn hóa riêng là nền tảng cho sự phát triển
văn hóa xã hội .Ngày nay nhất là trong thập kỷ văn hóa của cuối thế kỷ 21
này , di sản văn hóa của đất nước không chỉ là sự quan tâm riêng của một
quốc gia mà còn là sự quan tâm của cộng đồng quốc tế . Với tư cách là một
động lực phát triển của xã hội các di sản văn hóa truyền thống luôn nằm
trong tầm chú ý của mỗi quốc gia mỗi dân tộc
Việt Nam là đất nước có nhiều loại hình di tích văn hóa, lịch sử trong đó loại
hình di tích kiến trúc nghệ thuật chiếm một số lượng lớn . Từ khi giành được
chính quyền đến nay Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến việc giữ vững và
bảo tồn lâu dài các di tích văn hóa cho tiền nhân để lại , chùa Tây Phương là

một trong 14 di tích được nhà nước xếp hạng sớm nhất. Trong số những di
tích lịch sử văn hóa nổi tiếng ở nước ta chùa Tây Phương được xem là một
trong những di tích hàng đầu , là công trình nghệ thuật tiêu biểu của cả nước
mang trong mình nhiều giá trị độc đáo và đặc sắc . Đặc biệt trong thời gian
hiện nay, cơ chế kinh tế ,xã hội được đổi mới kéo theo sự đổi mới về văn hóa
xã hội lối sống tư tưởng chung và chất lượng cuộc sống của toàn xã hội. Đời


sống kinh tế được cải thiện, đời sống tinh thần trở nên phong phú hơn , người
ta muốn đi sâu tìm hiểu những giá trị văn hóa truyền thống.
Trong quá trình tìm tài liệu qua sách giáo trình tôi đã có những thông tin bổ
ích để phục vụ cho việc triển khai thực hiện đề tài trên đây là tất cả những lý
do chúng tôi chọn đề tài ‘ Chùa Tây Phương’ làm đề tài cho bài tiểu luận
của mình
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Qua khảo sát thực tế nguồn tài liệu chúng tôi đã tìm hiểu và Tổng kết được
một số sách tham khảo báo cáo thực tập có liên quan đến đề tài cụ thể là :
vấn đề này có đề cập đến trong một số tài liệu tham khảo cũng như một số
công trình nghiên cứu đã đề cập tới một số vấn đề cụ thể như cung cấp cho
người đọc những thông tin cần thiết trong việc nghiên cứu , tham khảo về
chủa Tây Phương một các đúng đắn có chất lượng và hiệu quả
Nghiên cứu về Chùa Tây Phương cũng được đề cập tới trong luận án chùa
Tây Phương
Những nội dung tài liệu đã cung cấp một khối lượng thông tin quan trọng ,
giúp tôi có cơ sở lí thuyết để thực hiện được nội dung chương 2 của đề tài và
hoàn thành tốt bài tiểu luận của mình
Về lịch sử xây dựng chùa Tây Phương tối vẫn còn rất ít tài liệu nghiên cứu
về vấn đề này nắm bắt được vấn đề đó tôi đã tiến hành đề tài nghiên cứu ‘
chùa Tây Phương’’
3. Mục tiêu nghiên cứu

3.1Nhằm tập hợp một cách đầy đủ và có hệ thống những tư liệu và kết quả
nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước về chùa Tây Phương. Nhằm
tiếp thu kế thừa và Tiến thêm một bước trong việc nghiên cứu chùa Tây
Phương
3.2Di tích lịch sử văn hóa thời Tây Sơn còn lại không nhiều vào chùa Tây
Phương là một trong những di tích kiến trúc phật giáo chúng ta biết được
chính vì vậy Việc tìm hiểu lịch sử xây dựng ngôi chùa và quá trình tồn tại
của nó là cần thiết .


3.3Tìm hiểu các đặc trưng kiến trúc Tìm hiểu đặc trưng kiến trúc nghệ thuật
trang trí và nghệ thuật tạo hình của chùa Tây Phương nhằm xác định giá trị
văn , hóa lịch sử và nghệ thuật của ngôi chùa Trong nền kiến trúc phật giáo
Việt Nam cuối thế kỷXVIII
3.4Tìm hiểu giá trị lịch sử văn hóa của môi trường góp phần bảo tồn và phát
huy tác dụng của di tích trong giai đoạn hiện nay
4. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là di tích lịch sử là di tích và di vật còn lại ở chùa
Tây Phương bao gồm ba và chính diện với những giá trị kiến trúc và nghệ
thuật trang trí độc đáo.
ngoài ra tập chùa Tây Phương trong không gian vật chất của vùng núi cao
Câu lậu nói riêng và vùng phụ cận nói chung .
5. Phạm vi nghiên cứu
Không gian : chùa tây sơn và các không gian vùng lân cận chùa
Thời gian :
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1Phương pháp khảo cổ học truyền thống Điền dã thực địa khảo sát môi
trường tồn tại của các di tích và di vật để tạo ra hệ thống hóa tư liệu về di
tích và các sinh vật ở chùa Tây Phương đây là phương pháp nghiên cứu
chính

6.2Do đặc thù của đề tài , sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cấu
trúc và nghệ thuật điêu khắc (phân tích mặt bằng kiến trúc kết cấu các phụ
vật kiến trúc, phân loại hệ thống tượng pháp và niên đại ,đặc điểm nghệ
thuật trang trí ….)để xác định đặc trưng và tìm hiểu giá trị nghệ thuật
kiến trúc và văn hóa chùa Tây Phương trong lịch sử
6.3Vận dụng quan điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để xem xét
đánh giá sự kiện sự vật di tích, di vật, trong quá trình biến đổi và phát
triển
7. Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu , kết luận, tài liệu tham khảo và phần phụ lục đề tài
bao gồm 3 chương
Chương 1 : Chùa Tây Phương trong không gian văn hóa làng Yên xã Yên
xá


Chương 2: Giá trị kiến trúc , nghệ thuật điêu khắc di tích chùa Tây
Phương
Chương 3: Thực trạng việc bảo tồn phát huy giá trị di tích chùa Tây
Phương trong đời sống văn hóa cộng đồng
CHƯƠNG I : CHÙA TÂY PHƯƠNG TRONG KHÔNG GIAN VĂN
HÓA LÀNG YÊN XÃ YÊN XÁ
1.1Tổng quan về làng Yên xã Thạch Xá huyện Thạch Thất
Thạch Thất là vùng đất văn hiến, đất danh hương nằm trong dòng chảy
văn hóa xứ Đoài linh thiêng và hào hoa. Bạn bè và du khách cả nước đã
từng biết đến Thạch Thất, bởi đây là nơi có nhiều di chỉ khảo cổ học cùng
những di tích có giá trị, hệ thống đình, đền, chùa dày đặc trên khắp địa
bàn huyện. Nơi đây cũng hội tụ nhiều giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể
đặc sắc, tiêu biểu cho những giai đoạn lịch sử cụ thể.
Thạch Xá là một xã thuộc huyện Thạch Thất(trước thuộc tỉnh Hà Tây)
nay xác nhập vào thành phố Hà Nội

Xã có diện tích 3,4 km², dân số năm 1999 là 5.404 người,[1] mật độ dân số
đạt 1.589 người/km².
Thạch Xá nổi tiếng với ngôi chùa Tây Phương và đặc sản chè lam.Thạch
Xá có ba thôn chính: Tây Cầu,Thạch thôn,Yên thôn.Ngày trước Thạch Xá
còn thuộc Tổng Nủa gồm:Chàng Sơn;Bình Phú;Thạch Xá. Vị trí địa
lý:giáp với Cần Kiệm;Hữu Bằng;Chàng Sơn
Kí hậu thời tiết ; ôn hòa , có 4 mùa trong năm là nơi ít phải chịu sự khắc
nhiệt của thời tiết
Con người : thân thiện , mến khách và cở mở giầu lòng hiếu khách
1. 2 . Lịch sử hình thành và quá trình tồn tại của Chùa Tây Phương


1.2.1 lịch sử xây dựng
Chùa Tây Phương nằm ở xóm tây phương làng Yên xã Thạch Xá,huyện
Thạch Thất tỉnh Hà Tây. Chùa được khởi công từ bao giờ cho đến nay
vẫn chưa có tài liệu nào chị ra một cách chính xác chùa Tây Phương có
chữ là sùng Phúc Tự tọa lạc trên đỉnh núi Tây Phương ở một số tài liệu
khác người ta còn nhắc tới một cái tên khác của chùa đó là Thiếu Lâm Tự
hay Hoành Sơn Thiếu Lâm Tự xong một điều chắc chắn rằng vùng núi
câu lậu hay núi Tây Phương lên chùa Tây Phương Tam tồn tại chưa bao
giờ có tên là Hoành Sơn và hiện nay chùa không hề lưu lại dấu vết của
các tên Thiếu Lâm Tự
Tương truyền chùa Tây Phương vốn được Cao Biền nhà trường xây dựng
để chuyển ngôi huyệt Đế Vương vùng này . Tuy nhiên, điều này được
diễn ra ở trên đã khiến cho một số nhà nghiên cứu nghi ngờ về tính chính
xác của nó và cho rằng nếu có việc xây dựng chùa để yiểm huyệt thì phải
chăng đó là chùa Thanh Phong mà ngày nay có tên là Thanh Nam được
xây dựng ở lưng chừng núi câu lậu chứ không phải là chùa Tây Phương
hiện nay.
Một số ý kiến khác được dựa vào điều được chất trong Sách ‘An Nam

chí’và cho rằng vào đời tấn có các cổng đến núi câu lậu luyện thuốc Tu
Tiên . Nếu đúng như vậy thì nơi đây đã có thánh thần của đạo để cắt hồng
vừa dùng làm nơi huyện Đam vừa Tu Tiên Vậy thì phải chăng ngôi quán
mà cát hồng dùng làm nơi tu luyện? là tiền thân của chùa Tây Phương Tuy
nhiên có một số tài liệu nói rằng các đồng chí đến tu tiên ở núi la phù và
mất tại đó do bệnh ý kiến trên chưa chắc chắn và cũng không có cơ sở
khoa học.
Những truyền thuyết đã được nhắc tới từ trên các tác giả cho rằng chùa
này được làm theo quy mô như ngày nay là vào năm Giáp Dần đời Mạc
Phúc Nguyên( 1554). Tuy không nêu ra được những căn cứ cho việc


khẳng định niên đại nhưng theo nghiên cứu thì chùa Tây Phương hiện còn
dấu vết là tấm bia đá trên trán bia còn hoa văn hình rồng có phong cách
thời Mạc kiến chúng có cơ sở khoa học hơn
Với những tài liệu cao sát thực địa di tích chùa Tây Phương và những ý
kiến của các nhà nghiên cứu nhiều người cho rằng chùa Tây Phương có lẽ
ra đời từ năm 1554 .Nhưng chúng ta không hề biết về diện mạo của ngôi
chùa và thời kỳ đó
Căn cứ vào những điều còn đọc được ở chùa nhiều nhà nghiên cứu cho
rằng chùa Tây Phương từng là một ngôi chùa lớn thuộc loại chùa ‘Trăm
Gian’được các đại diện cao cấp của quý tộc triều đình Lê -Trịnh đỡ đầu.
1.2.2 lịch sử tồn tại của chùa Tây Phương
Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng muộn nhất thì chùa Tây Phương ra đời
vào thế kỷ thứ 16 và đầu thế kỷ thứ XVII được trùng tu lớn và là một
trong những ngôi chùa lớn của giai đoạn này . Đến giữa thế kỷ thứ
XVII ,vì một lý do nào đó ,chùa trở nên hoang phế hoặc bị phá hủy hoàn
toàn.
sang thế kỷ thứ XVIII trong đời Vinh hưu (1735-1740), chùa Tây Phương
và một số chùa khác cũng được mở rộng quy mô Theo như lời bài Minh

Chương do phan huy ích soạn thì vào những năm 1735 đến năm 1740
Chúa Trịnh Giang đã sai quan trước đến chùa trông nom và tu sửa tạc
tượng thờ.... nhưng đến năm 1788 , khi Phan Huy ích trở lại Sơn Tây thì
chùa đã trở lên hoang phế .
Đến đây nhiều nhà nghiên cứu kết luận rằng từ những năm 1632 - 16 35,
16 80 --1705 ,17 35 - 17 40 chùa Tây Phương đã luôn luôn được trùng tu
sửa chữa , chỉnh trang điện phật và tạc thêm tượng thờ . Đứng ra trùng tu
sửa chữa là người có chức sắc trong triều đình nên Trịnh .Trong đó có tên


tuổi của các Chúa Trịnh tráng ,Trịnh tạc, Trịnh Giang giai đoạn lịch sử
tiếp theo thì quy mô của chùa cũng khác hẳn.
Cuối thế kỷ XVIII , lịch sử Việt Nam bước sang giai đoạn mới cuộc khởi
nghĩa dưới sự lãnh đạo của ta anh em nhà Tây Sơn thắng lợi ,triều đại Tây
Sơn được thiết lập với hệ tư tưởng mới, biểu hiện khá rõ sự dung hội giữa
Phật và nho . Cuộc đại chấn hưng đất nước bắt đầu triều đại này không
chỉ quan tâm tới chính trị và kinh tế mà còn quan trọng việc phát triển một
nền văn hóa dân tộc. Mặc dù thời Tây Sơn là một triều đại có thời kì tồn
tại ngắn trong lịch sử các triều đại phong kiến ở Việt Nam nhưng những
thành tựu văn hóa mà triều đại đã để lại cho đất nước và dân tộc không
thể bị xóa mờ . Trong đó , chùa Tây Sơn là một điểm sáng
chùa Tây Phương mà chúng ta thấy hiện nay được xây dựng lại vào chính
giai đoạn này và được những giá trị cao về kiến trúc và điêu khắc đa số
người nghiên cứu cho rằng Niên Đại Giáp Dần ghi trên xà lách phải là
năm 1794 . tức là năm cảnh Thịnh thứ hai nhà Tây Sơn
Có một số tài liệu hiện vật khác cũng là căn cứ chắc chắn cho liên lạc của
ngôi chùa hiện tồn và bài minh của Phan Huy Ích khắc trên quả chuông
treo ở chùa Hạ. Do vậy với bài Minh chuông này nhiều chuyên gia khẳng
định chắc chắn hơn về liên đại 1794 của chùa điều này cũng phù hợp với
chùa Kim Liên đã được Văn bia xác định chắc chắn niên đại xây dựng

vào năm 1792. Hai ngôi chùa này rất giống nhau về kiến trúc trang trí
người ta còn cho rằng hiệp thợ xây dựng chùa Kim Liên sau đó được đón
về Nguyễn xá để xây dựng chùa Tây Phương.
Cho tới nay niên đại 1794 của chùa Tây Phương hiện tồn tại trước mắt
chúng ta đã được nhiều nhà nghiên cứu khẳng định sang thời Nguyễn
(1802 -1945) có lẽ chùa Tây Phương cũng được nhiều lần tu sửa song dấu
tích lần sửa chữa lớn nhất có lẽ vào thế kỷ thứ XX.


Năm 1945 -1954 giặc Pháp đã biến chùa thành đồn bốt, sau kháng chiến
chống thực dân Pháp thắng lợi nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã
chú ý đến di tích chùa Tây Phương và một số di tích lớn khác với chủ
trương giữ gìn lâu dài văn hóa di sản dân tộc . Năm 1958vụ bảo tồn bảo
tàng thuộc Bộ Văn hóa được giao nhiệm vụ cùng với chính quyền và nhân
dân địa phương tu sửa lại chùa . Vào năm 1963 chùa Tây Phương là một
trong mười bốn di sản được xếp hạng ở nước ta.
Năm 1973- 1974 vụ bảo tồn bảo tàng văn hóa các tổ chức khảo sát cơ bản
về kiến trúc gỗ và lập phương án tu sửa. Các chi tiết bị hư hỏng trên Kiến
Trúc năm 1991 trong quá trình tu tại chùa người ta đã tiến hành xây dựng
cổng Tam quan ở chân núi mở đầu nối đi lên chùa toàn bộ ,việc đó cho tới
nay đã tạo cho ngôi chùa trong tình trạng khá tốt và hoàn chỉnh.
trong tổng thể kiến trúc phật giáo tín ngưỡng vùng Yên thôn Chùa Tây
Phương nổi lên như một điểm sáng văn hóa của Thạch Thất nói riêng và
cả nước nói chung
CHƯƠNG 2: GIÁ TRỊ KIẾN TRÚC, NGHỆ THUẬT ĐIÊU KHẮC DI
TÍCH CHÙA TÂY PHƯƠNG
2.1 .1Không gian kiến trúc
chùa được xây dựng trên đỉnh núi Câu Lậu, trên dãy chính của vùng núi
Thạch Thất trong đó câu lậu là ngọn núi cao to nhất trong số 9 quả núi
được kể trên. Tư duy dân đã liên tưởng các quả núi đó là một đàn trâu và

ngọn núi cao nhất , núi Tây Phương là con trâu đầu đàn bà người ta dựng
chùa đó.
Từ xa đi lại ,khách hành hương không thể nhìn thấy được chùa. Xa xa,
phía trước là núi Sài Sơn. Phía bắc (bên hữu chùa )và phía nam( bên tả
chùa) là những cánh đồng ruộng xanh tươi của huyện Thạch Thất . Phía
tây sau Chùa gần nhất có 3 quả núi nhỏ bao bọc . Xa hơn nữa, phía sau có


những dãy núi Tản Viên Như những chỗ dựa vững chắc cho chùa. Như
thế cảnh trí thiên nhiên ở đây được xem xét là nơi ‘tụ Thủy’ là chỗ đất
lành thích hợp cho việc dựng chùa được lựa chọn cảnh thiên nhiên đẹp địa
thế tốt để xây dựng chùa xây đền bắc cầu làm quán ….là sự kết hợp tài
tình của con người giữa cảnh trí thiên nhiên với công trình kiến trúc làm
cho nó trở nên hữu hình gắn bó với cuộc sống con người
2.1.2 .bố cục tổng thế mặt bằng
Chùa Tây Phương có quy mô không lớn như những ngôi chùa khác .Tuy
vậy có thể nghĩ rằng quy mô lúc đó của chùa Tây Phương không phải là
nhỏ và có thể xếp lại chùa ‘ ‘Trăm Gian’’ bố cục mặt bằng tổng thể kiến
trúc ngôi chùa đã có nhiều lần thay đổi trước đây mặt bằng được bố trí
như sau:
Từ chân núi lên tới đỉnh núi Cổng Chùa chỉ có một cửa duy nhất , với hai
cánh cửa mở ra hai bên . Qua cổng chùa là khu sân Chùa trong khu vực
này có hòn non bộ, bên trái có miếu thờ Đức ông, miếu này có tên gọi là
miếu thiên cổ . qua một khu vực sân rộng vừa phải là tới chùa Hạ c,hùa
Trung và chùa thượng với hai ‘ ‘thiên tỉnh ‘’xen vào giữa . chùa bà Xuân
Thông với nhau không Có vách ngăn cứ quay lại thật kín bên phải cũng
kiến trúc 3 tòa chúa nào khu vực nhà khách nhà tổ ,nhà bếp, bể nước ăn.
Ngày nay ,bố cục về cơ bản được giữ nguyên cũng kiến trúc chính ,xong
các kiến trúc pụ có sự thay đổi cả về vị trí lẫn quy mô.
Về bố cục chung ,chùa Tây Phương không được chú ý nhiều về chiều cao

Nó vẫn là sự kế tục của truyền thống.
2.1.3 kết cấu kiến trúc


2.1.3.1. Tam quan
Từ trước năm 1991 ,nhiều chuyên gia không thấy ở chùa Tây Phương có
tham quan . Năm 1991 trong quá trình tu bổ tôn tạo chùa người ta đã xây
dựng tam quan ở chính giữa lối đi lên chùa.
2.1.3.2 Kết cấu kiến trúc khu chính diện
Ba tòa chùa được bố trí song hành theo chữ Tam gồm có chùa Hạ, chùa
Trung và chuột Thượng .Có người cho rằng loại bố cục chữ ‘tam’ của các
chùa này được biểu hiện thành tình từ phía Nam ,nhưng ý kiến đó không
có cơ sở chắc chắn trong lịch sử Kiến Trúc Việt Nam trước khi có bình đồ
chữ tam ở chùa Tây Phương, chúng ta đã thấy có những biểu hiện tiền
thân của loại bình độ này chẳng hạn như khu chính diện của chùa Thầy
(Hà Tây )chùa Bút Tháp (Hà Bắc ). Có thể nói rằng sự kết hợp truyền
thống kiến trúc đã có từ trước với những ảnh hưởng của kiến trúc tôn giáo
ở Đàng Trong đã tạo nên một cách bố trí mặt bằng chữ ‘tam’ rất độc đáo
mà cho đến nay chúng ta mới chỉ nhìn thấy ở chùa Tây Phương và chùa
Kim Liên.
Tòa hạ và Tòa Thượng được làm theo kiểu ba gian hai chái lớn làm toàn
Chung được bố trí thu ngắn chiều ngang chỉ còn một gian hai chái nhưng
lại có máy Thượng viêm cao vượt hẳn lên phía trước toàn chùa Hạ bưng
cửa gỗ bức bàn ở ba gian giữa 2 gian bên xây gạch Bát Tràng để trần chạy
viền theo cả ba và chúa theo hình chữ công, kèm phía sau tòa thứ nhất
,thèm trước của tòa thứ hai và thèm của tòa thứ 3 được đó bằng đá ong làn
loại vật liệu sẵn có ở địa phương.
A ,kết cấu mái
chùa Tây Phương có kết cấu 2 tầng mái . Trong kiến trúc người ta gọi là
kết cấu ‘chồng diêm’ hai tầng 8 lá mái , tang mái trên nhỏ hơn nhưng

vẫn có đủ bờ dải , bờ nóc , bờ guột . cả hai mái trên và mái dứi đều có


kết cấu ‘tầu đao lá mái’ vừa thanh thoát nhẹ nhàng, lại vững chãi . phần
cổ diêm chùa ở Tây Phương được thưng kín bằng nhuwngx tấm ván đố .
kiểu mái này , nhìn bề ngoah giống như nhà hai tầng có ngăn cách ,
nhưng bên trong lại chỉ có một không gian thông thoáng .
ở chùa Tây Phương phần cổ riêng ở tòa chùa Hạ và chùa Thượng của
kích thước giống nhau, còn ở tòa chùa Trung có kích thước lớn hơn sự
khác biệt của tòa chung không chỉ được thể hiện ở mặt kiến trúc mà còn
thể hiện ở trong bài trí nội thất và trang trí trên kiến trúc.
B, kết cấu các bộ vì
Những bộ khung của các loài nhà ở chùa Tây Phương hoàn toàn giống
nhau về mặt kết cấu và đều có kết cấu khung gỗ .Chúng có đặc điểm
chung nào các sự liên kết các vì bởi các hàng rào theo chiều ngang và
dọc .Trong các bộ này ,chúng ta có thể tìm thấy những đặc điểm của
kiến trúc bản địa, những yếu tố kiến trúc mang nét ảnh hưởng từ bên
ngoài và sự hội nhập của chúng.
Nhìn chung kết cấu tạo bộ vỉa ba tòa chùa này thường giống nhau, đều
mang đặc điểm riêng và hầu nhưng khác biệt với các di tích khác có
cùng biên đại Tây Sơn. Kết cấu mỗi bộ vì đều được làm theo kiểu
‘chồng rường đẩy hiên’’4 hàng trăm cột . Xen giữa những hàng chân cột
này có hai chân của chốn được đặt trên xà hạ nhằm mục đích nới rộng
lòng nhà .
Tất cả các chân cột ở chùa Tây Phương đều được kê trên tất cả chân
tảng lớn bằng đá âm dương trên có chạm hình hoa sen toàn bộ sức nặng
của bộ máy tập trung vào hệ thống của Lim có hình thức thượng hạ
thách các cột này có độ lớn vừa phải khiến cho ta cảm giác kết cấu ít
nặng nề . Hình thức này được bắt đầu ở nước ta từ đời cảnh Hưng –
vĩnh thịnh (đầu thế kỉ thứ XVIII) và hiệu quả của nó tạo ra sự tróng

thoáng trong không gian kiến trúc .
C, kết cấu tường bao


Ở chùa Tây Phương, cả 3 tòa chùa được xây bao bằng một hệ thống tường
bao tạo ra một không gian thống nhất trong nội thất chùa chứ không phân
biệt rõ ràng từng tòa . Bức tường gạch này được xây dựng hoàn toàn bằng
gạch Bát Tràng già màu đỏ thẫm để trần không che táo bên ngoài gạch
xây có độ rung Cao rắn chắc được liên kết bằng 1 loại ngũ cốc có mạch to
và đầy. tất cả hiện lên như những ô trang trí. Bức tường bao quanh được
xây đồng thời với kiến trúc khi chưa có một bằng cớ nàothật cụ thể khiến
chúng ta có thể đặt vấn đề ngược lại.
2.1.4 Nhà Tổ
Được làm theo kiểu ba gian hai chái ,chái đầu hồi liền kề với nhà tăng ba
gian ở giữa nhà tổ gian trái thờ mẫu nhà tổ cũng có góc mái cong , Song
đấu quyền chỉ được thể hiện đơn giản bằng đậu lắm cơm, ở đây không
đắp một con giống nào. Các Vì chính của nhà thờ tổ được liên kết kiểu
kèo cầu Giá Chiêng
2.1.5 Miếu Đức Ông
Ngôi miếu này làm bên trái phía trước chùa tách biệt với khu trục chính
nếu là một ngôi trường nhỏ thấp có 4 gian vừa đóng vai trò là miếu thổ
thần vừa là nơi thờ Đức Ông.
2.1.6 Kiến trúc tháp
Một số kiến trúc vụ khác của chùa là cây Tháp xây. chùa Tây Phương có
lịch sử rất lâu đời và vào thời kỳ nào cũng có sư trụ trì, nhưng thường thì
các khoảng tối Đời họ được di chuyển đi nơi khác. Chính vì vậy mà trong
khuôn viên của chùa có quyền tham nhưng chỉ được tượng trưng bằng
một cây Tháp đơn lẻ chứ ở phía trái hòa thượng điện về cơ bản Cây tháp
này là sản phẩm kiến trúc của thế kỷ 20.
Trang trí kiến trúc chùa Tây Phương

Về đại thể , kết cấu kiến trúc của 3 tòa chùa Hạ Trung và thượng là giống
nhau. Chúng ta chỉ nhận ra sự khác biệt giữa chúng là trên trang trí kiến
trúc đó có những đặc điểm khác của những ngôi chùa niên đại trước và
sau đó không những về đặc trưng kiến trúc mà còn cả về đặc điểm trang
trí trên kiến trúc.


Nhìn vào các tòa chùa đã thấy sự khác biệt:Tòa Hạ và Tòa Thượng được
trang trí chủ yếu và các hình cỏ ,cây, hoa ,lá .Còn tòa chung lại được
trang trí chủ yếu rồng, phượng và Hổ Phù . Tuy vậy Ở đây chúng ta nhận
thấy sự khác biệt trong một thể thống nhất và sau đó cũng là một đặc
điểm trang trí kiến trúc của Mỹ thuật Tây Sơn.
Trang trí ở ba tuần này tui có những đặc điểm khác nhau ,nhưng vẫn có
những đề tài chung cho cả 3 và chùa ,đó làm mây, giải đấu ba chàng và
cánh sen . Các mô típ trang trí thường được thể hiện lặp đi lặp lại ở nhiều
vị trí khác nhau, sự lặp lại đó thể hiện một nhịp điệu ,một phong cách thể
hiện không cầu kỳ nhưng chắc tay, gây được ấn tượng thoải mái trong
thưởng thức. Toàn bộ phần trang trí kiến trúc toát lên vẻ sinh động ,một
phong cách nghệ thuật khác hẳn với các thời kỳ trước chiếc lá bạn trẻ có
gân nổi Và chìm đã trở thành một chủ đề quen thuộc.
Ở toà Trung ,các họa tiết trang trí chính là hình tượng các nhân vật rồng
phượng, Hổ Phù và những văn xoắn tạo thành những cụm mây với kỹ
thuật chẳng khác giống với kỹ thuật được thể hiện ở chùa thượng và chùa
Hạ . Các trang trí trên tiềm máy và trên cát cấu kiện kiến trúc khác cũng
thể hiện rõ tính độc đáo của chùa Tây Phương.
Nhìn chung các đề tài được thể hiện trong các ảnh trang trí trên kiến trúc
chùa Tây Phương là đơn giản, nhưng trong bố cục chặt chẽ cân đối. Ăn
nhịp với nhau trong từng chi tiết và rất tôn trọng quy định đăng đối. Trên
cả ba toàn nhà trang trí không dày đặc như ở ngôi đình làng có niên đại
đầu thế kỷ thứ 18 trở về trước mà nó được bố trí rất thoáng ở những vị trí

giống nhau thì có trang trí giống nhau. Phải chăng những đặc điểm đã
nêu thể hiện một phong cách nghệ thuật mới .
2.2 . Hệ thống tượng thờ và các di vật khác của chùa
2.2.1 tượng tròn
chùa Tây Phương hiện còn khá nhiều tượng ,72 pho tượng hiện có trong
chùa này đều là những sản phẩm của các thời đại khác nhau .Có những
pho tượng thuộc niên đại thế kỷ thứ XVII có những pho tượng thuộc thế


kỉ thứ XVIII đến thế kỉ thứ XVIII đầu thế kỷ thứ XIX .Trong đó có những
pho tượng có giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ Cao ,đó là các pho tượng Phật
Bồ Tát Kim Cương Cổ truyền Đăng.
Quá trình tồn tại của ngôi chùa , sự bài trí tượng đã có nhiều thay đổi nếu
so sánh Sơ đồ bài trí hiện nay với sơ đồ bài trí trong tượng ‘phật lục’ của
Trần Trọng Kim thì đã có sự khác nhau về vị trí Nếu như trong thập lục 8
của vị Kim Cương được đặt ở hai đoàn Hạ 10 pho tượng Diệu Diêm
Vương trước đây ở và chủ trương Di Chuyển toàn bộ và và chùa Thượng.
2.1.2 Bài trí tượng trong chùa Trung
Bàn thờ chính tòa chùa Trung được đặt năm lớp tượng , các lớp cao dần
từ ngoài vào trong theo thứ tự Phạm Thiên và Đế Thích Pháp Hoa Lâm và
tổ Anan ở hai bên phật Di Lặc Tổ ca Diếp và đại diện tường ở hai bên
tượng Tuyết Sơn và cuối cùng là tượng Di Đà Tam Tôn
Một số đặc điểm đáng lưu ý trong bài trí ở tòa chúa chung là hầu hết các
pho tượng ở đây đều là sản phẩm nghệ thuật tạc tượng thời Tây Sơn,
Trong số 12 pho tượng được bài trí ở gian giữa của tòa chùa này chỉ có 4
pho tượng ngồi tám pho tượng còn lại đều được thể hiện ở tư thế đứng với
kích thước lớn nếu đối chiếu với sự bài Trí Thông thường thì ở đây đã quá
ít nhiều xáo trộn . Ở hai bên hồi, người ta bố trí tượng thổ địa Giam chai
Thái tử vi là Quan Âm tổng tử và Quan âm Nam Hải Rất tiếc là các pho
tượng Quan Âm Nam Hải trước đây mà các nhà nghiên cứu đã xác định là

một sản phẩm của thế kỷ 18 đã bị mất người ta thay vào vị trí đó một pho
tượng Quan Âm Nam Hải khác mới được làm lại sau này.
2.1.3 Bài trí tượng chùa hạ
Trên bàn thờ chính gian giữa tòa chùa Hạ được đặt tượng quan âm thiên
thủ hai bên là Phượng Kim Đồng Ngọc Nữ .Hai tượng ngày vẫn kế tục
được phần nào phong cách thời Tây Sơn với những dải lụa buộc từ khăn
mũ trên đầu, được tạo hình bằng bài Vượt lên trên tỏa sáng hai bên Theo
thân ngựa chạy xuống sát mặt bệ. ở các gian bên người ta bố trí tượng Bát
Bộ Kim Cương tượng kim cương ở đây có kích thước lớn được tạo bởi


các khối gỗ đặt trong tổng thể tám pho tượng tạo ra một sự hài hòa các
pho tượng này có những dáng đẹp khác nhau nhưng có cùng một nguyên
tắc thể hiện bằng những nét đủ khoáng đạt rất chắc tay gần người bậc thầy
mà Người Đương Thời đã để lại cho chúng ta những chỉnh thể viên
mãn .Có thể nói rằng Căn cứ vào pho tượng này vẫn nào có thể định hình
về phong cách tượng kim cương thời Tây Sơn mà hiện nay hầu như chúng
ta được bảo toàn khá tốt ngoài ra ở nhà tổ còn bố trí bàn thờ Tổ và thờ
mẫu
Tóm lại Trong chùa có hơn 64 pho tượng cùng với các phù điêu có mặt
tại mọi nơi. Các tượng được tạc bằng gỗ mít được sơn son thếp vàng.
Nhiều pho được tạc cao hơn người thật như 8 pho tượng Kim
Cương và Hộ pháp, cao chừng 3 m, trang nghiêm phúc hậu. Hệ thống
tượng ở chùa Tây Phương gồm:
 Bộ tượng Tam Thế Phật với ba pho tượng Phật: Quá khứ, Hiện tại, Vị
lai (còn gọi là Tam thân: Pháp thân, Ứng thân và Hóa thân) ngồi ở tư
thế tọa thiền, y phục gập nếp đơn giản phủ kín cơ thể, được coi là có
niên đại đầu thế kỷ 17.
Bộ tượng Di-đà Tam Tôn: gồm tượng




đức Phật A-di-đà, đứng hai bên là Quan Âm Bồ Tát và Đại Thế Chí
Bồ Tát.
Tượng Tuyết Sơn miêu tả đức



Phật Thích ca trong thời kỳ tu khổ hạnh: mỗi ngày ăn một hạt kê, một
hạt vừng, tự hành xác để vươn lên thế giới tinh thần sáng láng. Tượng
màu đen thẫm khoác áo cà sa mỏng, tay chân gầy khẳng khiu, xương
nổi lên trước ngực. Toàn bộ cơ thể chìm trong suy tưởng, mắt trũng
sâu, hướng về nội tâm.


Hai bên tượng Tuyết Sơn có tượng A


Nan và Ca Diếp đứng hầu.


Tượng đức Phật Di lặc tượng trưng
cho vị Phật của thế giới cực lạc tương lai. Người mập mạp, ngồi hơi
ngả về phía sau, toàn thân toát ra sự thỏa mãn, sung sướng.



Tượng Văn thù Bồ Tát: đứng chắp tay,
chân đi đất, các ngón chân bấm móng xuống mặt bệ.




Tượng Phổ Hiền Bồ Tát: chắp tay
trước ngực, khuôn mặt sáng rộng nổi lên trên tấm thân phủ đầy y phục.



Tượng Bát bộ Kim Cương, thể hiện
trình độ rất cao về nghệ thuật lắp ghép gỗ và cách bố cục, chuyển động của
một thân thể mang giáp trụ trong các thế võ.



Mười sáu pho tượng Tổ với phong
cách hiện thực: Đó là Ưu-ba-cầu-đa, Đê-đa-ca, Di-trà-ca, Bà-tu-mật, Phật-đà
Nan-đề, Phục-đa-mật-đa, Hiếp Tôn giả, Thương Na Hòa Tu, Mã Minh, Catỳ-ma-la, Long Thụ Tôn giả, La-hầu-la-đa, Tăng-già Nan-đề, Già-gia-xá-đa,
Cưu-ma-la-đa, Chà-dạ-đa. Theo một danh sách tên các nhân vật được tạc
tượng trong một tài liệu còn lưu truyền ở chùa thì đây là tượng các vị tổ Ấn
Độ trong quan niệm của Thiền tông Trung Quốc (xem thêm Nhị thập bát tổ).
Mười sáu vị tổ người đứng kẻ ngồi, pho thì ngước mặt lên trời chỉ vào
mây khói, pho thì hững hờ với ngoại vật, tì cằm trên đầu gối nhếch môi
cười một mình nửa tinh nghịch nửa mỉa mai, có pho vẻ mặt hân hoan tươi
tắn, khổ người đầy đặn tròn trĩnh, pho khác có vẻ mặt đăm chiêu lạ


thường, lại có pho như đang đắn đo phân bua hay đang thì thầm trò
chuyện cùng ai.
Tượng La Hầu La đúng là chân dung một cụ già Việt Nam, thân hình gầy
gò, mặt dài, nhỏ, gò má cao, môi mỏng vừa phải. Chưa thấy pho tượng
nào diễn tả y phục một cách hiện thực mà lại đẹp đến như thế. Dáng điệu

một tay cầm gậy, một tay để trên gối rất thoải mái, đôi bàn tay trông thấy
rõ từng đốt xương bên trong. Những người thợ mộc của làng nghề mộc
truyền thống Chàng Sơn là tác giả của những kiệt tác tuyệt vời ấy của
nền mỹ thuật Việt Nam.
2.3 Các di tích khác của chùa
trong các giá trị của chùa Tây Phương , ta không thể khô g nhức tới bệ
tượng , hương án thời được trang trí đẹp . chuông dồng và bia đá mà dựa
vào đó , chúng ta có thể tìm ra được những điều bổ ích . Ngoài ra , chúng
còn đóng góp những giá trị ghệ thuật sử dụng của mình vào cỉnh thể bố
cục nội thất chùa Tây Phương
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ BẢO TỒN , PHÁT HUY
GIÁ TRỊ DI TÍCH CHÙA TÂY PHƯƠNG TRONG ĐỜI SỐNG VĂN
HÓA CÔNG ĐỒNG
3.1 Thực trạng về vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị di tích chùa
Tây
Phương
Trong những năm qua, công tác tuyên truyền, quản lý, bảo tồn, phát huy
di tích văn hóa chùa Tây Sơn đã được các cấp ủy đảng, chính quyền, các
ban ngành, đoàn thể quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo lại được đông đảo nhân
dân ủng hộ và đóng góp tâm sức nên đã đạt được những kết quả quan
trọng.


Công tác quản lý xây dựng các di tích văn hóa, lịch sử, cơ sở tôn giáo tín
ngưỡng tiếp tục được tăng cường. Việc quản lý đất đai tại các di tích được
chú trọng, bước đầu đã triển khai việc đo đạc, cấp giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất cho di tích. Công tác xã hội hóa trong bảo tồn, phát huy giá trị
di tích đạt được nhiều kết quả tích cực.
Lễ hội chùa Tây Phương đã trở thành điểm nhấn lớn mang tính vùng miền
trong cả nước. Trong những ngày này, người dân một lòng thành kính

dâng lên Phật đài hương, đăng, trà, quả… tất cả đều trong lành, chay tịnh
như ước muốn của mọi phật tử, giúp con người loại bỏ, tự vấn những tội
lỗi mà mình gây ra, đề cao sự tự giác, lòng từ bi, sám hối, tránh mọi điều
ác để rồi lương tâm thanh thản, nhẹ nhõm. Trong không gian văn hóa của
một vùng đất cổ với nhiều hội lễ dân gian, đưa những người dân trở lại
với sinh hoạt đời thường, thưởng ngoạn những giá trị văn hóa truyền
thống, để thêm gắn kết tình người với nhau trong tình cộng đồng bằng
hữu. Những trò hội diễn ra dưới chân đồi, nơi ồn ào sới vật, kéo co; chỗ
sâu lắng với những làn điệu quê hương của nhóm hát Xứ Đoài. Đông vui,
cuốn hút hơn cả có lẽ vẫn là các màn múa rối nước với các tiết mục vui
nhộn, giúp người dân quê xua đi những mệt nhọc âu lo hằng ngày.
Mùa chính hội năm nay, người dân Thạch Thất nói chung và người dân
Thạch Xá nói riêng còn vui mừng hơn bởi ngày hôm nay, 23-4 tức ngày 5
tháng Ba âm lịch, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Thạch Thất
long trọng tổ chức lễ đón nhận Bằng công nhận Di tích quốc gia đặc biệt
chùa Tây Phương và Quyết định công nhận Bộ tượng Phật giáo chùa Tây
Phương thời Tây Sơn là Bảo vật quốc gia. Đây là sự kiện đặc biệt vui
mừng, niềm tự hào nhưng cũng đặt ra những nhiệm vụ lớn hơn đối với
Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Thạch Thất trong công tác quản


lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Các cấp lãnh đạo đã nhận thấy rằng
để bảo tồn và phát huy giá trị di tích một cách hiệu quả nhất không gì
quan trọng bằng việc khuyến khích người dân tham gia vào việc bảo tồn,
phát huy giá trị di tích. Mỗi người dân Thạch Thất đều nêu cao ý thức,
rằng: Giữ gìn Di tích chùa Tây Phương là trách nhiệm và tâm nguyện của
mình. Qua đó giáo dục cho các thế hệ con em địa phương biết trân trọng,
giữ gìn, kế thừa những di sản văn hóa trong nếp sống, trong thuần phong
mỹ tục đang hiện hữu trên quê hương mình; tuyên truyền sâu rộng trong
các tầng lớp nhân dân thực hiện nghiêm túc Luật Di sản; không tổ chức

các hoạt động gây ảnh hưởng tới di tích; gắn công tác bảo tồn, gìn giữ di
tích với việc tăng cường quảng bá, giới thiệu với bạn bè trong và ngoài
nước để khai thác hiệu quả hơn tiềm năng du lịch điểm đến chùa Tây
Phương…
Những thành tựu đã kể trên đã đóng góp quan trọng vào xây dựng và phát
triển văn hóa địa phương, làm cho văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh
thần của xã hội, là động lực phát triển, hướng tới mục tiêu xây dựng con
người Thủy Nguyên thời kỳ đẩy mạnh CNH - HĐH và xây dựng nông
thôn mới; góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 5 (khóa
VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc”.
Tuy nhiên, công tác bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa còn
chưa tương xứng với giá trị, tầm vóc của di sản. Việc quản lý, bảo vệ di
tích, bảo quản cổ vật, di vật, hiện vật vẫn còn chưa hiệu quả
Công tác tuyên truyền, quảng bá di sản văn hóa chưa đáp ứng được
yêu cầu phát triển
3.2 .Những thuận lợi và khó khăn trong việc bảo tồn và phát huy di tích
chùa tây phương