Trang 1

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Khi nghiên cứu về các phương pháp dạy học ta thấy phương pháp trực quan
tích cực hơn phương pháp dùng lời. Trong môn Địa Lí không chỉ có kênh chữ còn
tích cực trong kênh hình cũng được đánh giá rất cao vì nó có ý nghĩa rất lớn trong
việc tiếp thu kiến thức của học sinh. Để phù hợp với đặc trưng bộ môn và mục đích
của việc đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông là thay đổi lối dạy học
truyền thụ một chiều sang dạy học theo “Phương pháp dạy học tích cực” nhằm giúp
học sinh phát huy tính cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả
năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào những tình huống
khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tạo niềm tin, niềm vui và hứng thú
trong học tập. Việc dạy và học môn Địa Lí ở trường phổ thông muốn đạt được chất
lượng cao thì đi đôi với phần lí thuyết, việc sử dụng kênh hình là một yêu cầu bắt
buộc và có tác dụng lớn nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Trong
quá trình học tập, tăng cường các kĩ năng Địa Lí đặc biệt là các kĩ năng sử dụng
bản đồ, Atlat, biểu đồ, số liệu thống kê qua đó học sinh sẽ tự mình phát hiện ra kiến
thức và khắc sâu hơn nội dung bài học. Mặt khác nó còn giúp giáo viên tổ chức
việc dạy học theo đặc trưng bộ môn hiệu quả.
Trước thực trạng dạy và học môn Địa Lí của trường trong những năm qua mặc
dù có nhiều thành tích đáng khích lệ: số học sinh khá, giỏi tăng lên, tỉ lệ đỗ tốt
nghiệp, tỉ lệ điểm thi vào đại học đều cao hơn so với các năm trước song cũng phải
thừa nhận rằng: Một bộ phận học sinh vẫn coi môn Địa Lí là môn học thuộc, không
hứng thú với bộ môn, không có phương pháp học tập đúng đắn nên hiệu quả học
tập chưa cao.
Xuất phát từ suy nghĩ trên, mong muốn khắc phục những khó khăn tồn tại
trong dạy và học môn Địa lí tại trường. Tôi xin trình bày sáng kiến kinh nghiệm
“Sử dụng kênh hình và atlat trong dạy học Địa Lí lớp 12 ở một số bài” ở Trường
THPT Trần Văn Bảy. Mong nhận được sự góp ý, xây dựng của tất cả Anh chị em,
bạn bè đồng nghiệp.

2. Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh lớp 12(THPT)
3. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài này tôi nghiên cứu ở một số bài học địa lí 12, chương trình SGK ban
cơ bản và giới hạn trong việc tạo kĩ năng khai thác kiến thức từ tranh ảnh trong
SGK của HS và GV.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Tìm hiểu các tài liệu có liên quan đến nội dung đề tài để áp dụng vào dạy học
và thực tế giảng dạy trên lớp.
- Phương pháp quan sát qua các tiết dự giờ thao giảng


Trang 2

- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp khảo sát, thống kê
5. Mục đích nghiên cứu
- Nhằm tận dụng tối đa và sử dụng hiệu quả các kênh hình trong SGK Địa Lí
-Giúp HS có khả năng nhận thức kiến thức và nắm vững kiến thức, tự hoàn
thiện kiến thức trong và sau bài học.
- Góp phần thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ
môn Địa Lí.


Trang 3

II. NI DUNG
1. C s lớ lun ca vn
Kênh hình trong sách giáo khoa Địa lí 12 là một bộ phận
quan trọng trong bài địa lí với chức năng chủ yếu là nguồn tri

thức. Với cách biên soạn theo hớng mở, sách giáo khoa địa lí 12 đã
trình bày một số kiến thức ẩn trong kênh hình, kèm theo câu
hỏi hớng dẫn học sinh tìm tòi khám phá các tri thức từ đó. Nh vậy,
kiến thức cơ bản không chỉ có ở phần kênh chữ mà còn nằm ở
kênh hình, ẩn chứa trong các lợc đồ, ảnh, bảng số liệu...
S dng kờnh hỡnh trong quỏ trỡnh dy v hc l mt c trng quan trng ca
b mụn a lớ trong nh trng ph thụng. i vi cỏc sỏch a Lớ, kờnh hỡnh l
mt th mnh khụng th thiu c, hỡnh nh cũn c in n mt cỏch tuyt ho lụi
cun ngi xem. Bt k sỏch a lớ ca tỏc gi ni ting no i na thiu kờnh hỡnh
l mt i phn hp dn ngi c, sỏch giỏo khoa a Lớ kờnh hỡnh cú vai trũ quan
trng trong vic hỡnh thnh t duy v hng thỳ cho hc sinh. Vic nhn thc v s
dng kờnh hỡnh cũn trong phm vi hp, hin nay kờnh hỡnh khụng cũn gúi nh bi
my tm bn , vi tranh nh, chỳng ta cn hiu rng hn kờnh hỡnh cũn bao gm
nhiu chng loi dng c, m ngi giỏo viờn cú th tn dng c hc sinh qua
ú quan sỏt, nhn bit t duy, suy lun.
S dng kờnh hỡnh trong ging dy l iu khụng th thiu c, iu ny nht
nh phi c thc hin ngy cng nhun nhuyn hn, to nim hng thỳ trong
hc tp v lm nn trong t duy a Lớ cho hc sinh sau ny trong vic t phõn
tớch, gii thớch khi khụng cú ngi thy bờn cnh v trong thc t cuc sng.
2. Thc trng dy hc a Lớ trng THPT Trn Vn By
Vic s dng kờnh hỡnh trong dy hc a Lớ l mt yờu cu bt buc v cú tỏc
dng rt ln n vic i mi phng phỏp dy hc trng ph thụng; L mt
ũn by ht sc cn thit; Lm ng lc giỳp cho vic dy v hc tp b mụn thun
li, hiu qu, thit thc v vng vng hn.
T nhiu nm qua cỏc giỏo viờn a lớ trong nh trng ó tớch cc s dng
cỏc giỏo c trc quan trong dy hc a Lớ: Atlat a Lớ Vit Nam, kờnh hỡnh trong
sỏch giỏo khoa (lc , s , tranh nh, bng s liu), bn treo tng, Tõp
bn th gii v cỏc chõu lc,... t lm thờm nhiu giỏo c trc quan khỏc nh:
cỏc bng s liu, biu , cỏc s húa bi hc..., tỡm nhiu phng cỏch lm
th no hc sinh hc cú hiu qu nht.

Trong quỏ trỡnh thc hin ging dy a Lớ lp 12, tụi cú th ỏnh giỏ nhng
thun li v khú khn vi nhng thnh tớch ó t c v nhng hn ch nh sau:
2.1. V thun li:


Trang 4

- Sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Ban Giám Hiệu và sự hướng dẫn nhiệt tình
của tổ trưởng, nhất là trong những năm gần đây đã có nhiều đổi mới trong quan
điểm tư duy Địa Lí, trong cách ra đề, trong việc cho phép HS được sử dụng Atlat
trong kì thi tốt nghiệp.
- Trung tâm bản đồ cũng đã ấn hành thêm rất nhiều các bản đồ liên quan và
Atlat cho học sinh THPT.
- Ban Giám Hiệu của trường cũng hiểu rõ hơn về đặc trưng bộ môn, trang bị
thêm điều kiện cơ sở vật chất, tài liệu tham khảo cho giáo viên. Trường đã trang bị
cơ sở vật chất khá đầy đủ như bản đồ, địa cầu, máy chiếu slide, hầu hết HS khối 12
đều được trang bị sách giáo khoa, vở bài tập địa lí 12 và Atlat Địa Lí Việt Nam.
- Sự nhận thức đúng đắn của đội ngũ thầy cô giáo dạy Địa Lí về mục tiêu
giảng dạy, về đặc trưng bộ môn, vận dụng tối đa các đồ dùng dạy học trong việc
giảng dạy. Việc sử dụng bản đồ, Atlat là một trong những yếu tố gây hứng thú, lôi
cuốn học sinh, giúp HS dễ hiểu bài, dễ dàng nhận biết, ghi nhớ có lôgic không máy
móc.
Kết quả: Gây được hứng thú trong học tập, việc học tập bộ môn Địa Lí
không còn mang nặng tâm tư mà từ lâu nhiều người có quan niệm “môn học thuộc
lòng”. Giáo viên phấn khởi, tăng lòng yêu nghề, yêu thích bộ môn. Kết quả thi cử
dẫu chưa phản ánh được toàn bộ việc đổi mới và sử dụng kênh hình (Atlat) nhưng
cũng cho thấy sự tiến bộ, tỉ lệ tốt nghiệp của bộ môn đã đạt 100% (2013 -2014), giờ
học đã sinh động hơn, học sinh không còn chán nản trong việc trả bài, làm bài. Tư
duy của học sinh đã có nhiều đổi mới không còn tư tưởng sáo rỗng.
2.2. Về hạn chế:

- Việc sử dụng kênh hình cũng còn nhiều khiếm khuyết nên ít có tác dụng phát
huy tính tích cực của học sinh, tuy có sử dụng, khai thác kênh hình nhưng chưa triệt
để. Ví dụ: Các bản đồ Địa lí có vai trò hết sức quan trọng vì đó là “nguồn kiến thức
địa lí”, nhưng hiện nay đại đa số giáo viên Địa Lí sử dụng các phương tiện trực
quan theo cách của phân tích minh họa, ít chú ý đến vai trò là nguồn kiến thức của
chúng và chưa chú ý đúng mức đến việc cho học sinh tự làm việc với các phương
tiện này. Chính vì vậy, có một bộ phận học sinh không biết đọc bản đồ, không biết
khai thác các bảng số liệu, biểu đồ ngay trong Atlat…, nói chung kĩ năng địa lí của
một số học sinh còn yếu.
- Để khắc phục tình trạng trên, với cương vị là giáo viên Địa Lí của trường, tôi
nhận thức rõ phải luôn nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, tiếp cận với
phương pháp dạy học tiên tiến và phương tiện dạy học hiện đại, trước hết phải biết
khai thác các thiết bị dạy học (kênh hình) có hiệu quả. Tôi xin trình bày chuyên đề
“Sử dụng kênh hình trong dạy học Địa Lí lớp 12” ở Trường THPT Trần Văn Bảy.
3. Quá trình rèn luyện kĩ năng sử dụng kênh hình và Atlat trong dạy học địa lí
lớp 12


Trang 5

Do đặc trưng của bộ môn như đã nêu ở trên, trong quá trình dạy và học địa lí
muốn đạt chất lượng cao, mỗi giáo viên chúng ta cần đặc biệt chú ý trong khâu rèn
kĩ năng sử dụng kênh hình một cách hiệu quả.
3.1 Sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa
- Trong sách giáo khoa địa lí 12 có nhiều bản đồ, lược đồ, biểu đồ, bảng số liệu
thống kê…vừa nhằm bổ sung cho phần kiến thức lí thuyết, vừa nhằm rèn luyện kĩ
năng thực hành cho học sinh. Nếu biết vận dụng tốt, việc dạy và học sẽ trở nên nhẹ
nhàng, sinh động và có hiệu quả hơn: Giáo viên đỡ vất vả vì phải giảng dạy nhiều,
đồng thời học sinh cũng cảm thấy hứng thú khi tự mình phát hiện ra kiến thức, tự
mình biết nhận xét, phân tích, đánh giá được các sự vật và hiện tượng địa lí một

cách khoa học, từ đó các em càng say mê học tập bộ môn hơn. Tuy nhiên, khi sử
dụng cần lưu ý một số vấn đề sau:
+ Kênh hình phải được sử dụng có hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu về nội dung
và phương pháp được qui định trong chương trình giáo dục.
+Tập trung vào việc sử dụng kênh hình như một nguồn kiến thức, hạn chế dùng
theo cách minh hoạ kiến thức.
+ Để có thể sử dụng tốt kênh hình Giáo viên cần:
• Có kế hoạch chuẩn bị trước các kênh hình, nghiên cứu kĩ các kênh hình để
hiểu rỏ nội dung, tác dụng của từng loại kênh hình , tránh tình trạng khi lên
lớp mới cùng học sinh tiếp xúc với kênh hình.
• Cần lựa chọn nội dung mang tính thiết thực đối với nội dung bài học, đồng
thời sử dụng tối đa các nọi dung đã được thể hiện trên mỗi kênh hình.
• Khi sọan bài cũng như khi lên lớp, Giáo viên cần phai xây dựng hệ thống câu
hỏi, bài tập tương đối chính xác rỏ ràng để học sinh làm việc với các loại
kênh hình nhằm lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng Địa lí.
• Giáo viên cần giúp học sinh nắm được trình tự các bước làm việc với từng
loại phương tiện, thiết bị dạy học để tìm kiến thức, rèn luyện kĩ năng, phát
triển tư duy.
3.2 Sử dụng Atlat Địa Lí Việt Nam
Đây là một tập bản đồ được sắp xếp theo thứ tự: tự nhiên, dân cư, kinh
tế. Cũng như tập bản đồ thế giới và các châu lục, các kí hiệu của Atlat Địa lí Việt
nam được thể hiện thống nhất ở ngay trang đầu của sách. Một số kí hiệu không
thống nhất (các loại đá, kí hiệu trong các biểu đồ cụ thể…) thì thể hiện ở từng trang
bản đồ. Nội dung của các bản đồ thường khá chi tiết và có sự kết hợp chặt chẽ giữa
bản đồ và biểu đồ nhằm giúp cho học sinh thông qua đọc bản đồ nắm được tình
hình phát triển, phân bố của các đối tượng địa lí.
Do vậy ngay từ đầu năm học, giáo viên đã triển khai tới học sinh để học
tốt môn Địa Lí thì không thể thiếu Atlat địa lí Việt Nam, do vậy mỗi học sinh lớp
12 đều phải có Atlat địa lí Việt Nam là yêu cầu bắt buộc. “Atlat Địa lí Việt nam” có



Trang 6

th c s dng trong tt c cỏc khõu ca quỏ trỡnh dy hc: chun b bi nh,
hc tp trờn lp, kim tra, ỏnh giỏ

3.3. í ngha ca vic s dng kờnh hỡnh v Atlat
- ở đây tôi đề cập chủ yếu đến ý nghĩa của bản đồ, sơ
đồ, lợc đồ, các hình vẽ v Atlat trong dạy học địa lí 12. Trong việc
dạy học địa lí ở lớp 12, giáo viên đã sử dụng nhiều đồ dùng dạy
học khác nhau nhng quan trọng nhất là bản đồ giáo khoa, bản
đồ, sơ đồ, lợc đồ trong sách giáo khoa, các bản đồ câm và Atlat
địa lí. Và trong đó các sơ đồ, bản đồ, lợc đồ trong sách giáo
khoa đợc học sinh tiếp xúc nhiều nhất và đây cũng là thể loại
duy nhất học sinh nào cũng có thể có, các em dùng nó để học ở
nhà và học ở trờng. Hơn nữa thể loại này gắn bó với các bài học
địa lí rất khăng khít không thể tách rời, nó giúp học sinh t duy
địa lí gắn liền với từng lãnh thổ. Các kiến thức địa lí đợc trình
bày trong bài học bằng ngôn ngữ viết; còn các sơ đồ, lợc đồ, bản
đồ phản ánh chúng bằng ngôn ngữ bản đồ. Sự phối hợp giữa
ngôn ngữ viết và ngôn ngữ bản đồ làm cho việc phản ánh thực
tế địa lí sinh động hơn, đầy đủ hơn, giúp cho việc nhận thức
thực tế địa lí dễ dàng hơn.
Các sơ đồ, lợc đồ, bản đồ trong sách giáo khoa giúp học sinh
nhìn bao quát đợc các hiện tợng diễn ra trong các khoảng không
gian rộng lớn trên Trái đất núi chung v Vit Nam núi riờng mà học
sinh không thể tri giác trực tiếp đợc. Chúng cũng mở rộng khái
niệm không gian cho học sinh, cho phép các thiết lập mối quan
hệ tơng h và nhân quả giữa các hiện tợng, trong các quá trình
tự nhiên, kinh tế - xã hội, phát triển t duy lôgic, năng lực quan sát,

đồng thời hình thành trong các em thế giới quan biện chứng.
Các sơ đồ, lợc đồ bản đồ còn tham gia hình thành trong học
sinh các quy luật phân bố của các đối tợng địa lí, quy luật phân
bố lực lợng sản xuất, s phỏt trin kinh t ca cỏc vựng trong c nc...


Trang 7

3.4. Một số ví dụ để rèn luyện kĩ năng sử dụng kênh hình và Atlat ở lớp 12.
Ví dụ:
Bài 2. Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ
- Cần phải khai thác Hình 2.Các nước Đông Nam Á để trả lời câu hỏi:
Hãy cho biết nước ta tiếp giáp với các nước nào trên đất liền và trên biển.


Trang 8

+ Trên đất liền: Trung Quốc, Lào, Cam pu chia.
+ Trên biển: Trung Quốc, Camphuchia, Thái Lan, Indonexia, Mailaixia, Singapo,
Brunay, Philippin.
- Để trả lời câu hỏi: Hãy kể tên một số cửa khẩu quốc tế quan trọng trên đường biên
giới của nước ta với các nước Trung Quốc, Lào, Campuchia thì phải hướng dẫn học
sinh dùng Atlat địa lí Việt Nam dùng bản đồ chính bản đồ “Thương mại” trang 24,
bản đồ hỗ trợ “Hành chính” trang 4 để xác định rõ biên giới với Lào và Campuchia.


Trang 9

Bài 6; Đất nước nhiều đồi núi
- Để trả lời được các câu hỏi:

? Quan sát hình 6, Xác định các canh núi cung và nêu nhận xét về độ cao địa hình
của vùng.
? xác định các dãy núi lớn của vùng Tây Bắc.
? Nhận xét sự khác nhau về độ cao và hướng các dãy núi của Trường Sơn Bắc và
Trường Sơn Nam.
? Nhận xét về địa hình của hai đồng bằng châu thổ.
? Nhận xét được đặc điểm của đồng bằng ven biển miền Trung.


Trang 10

GV: Phải hướng dẫn học sinh khai thác tốt lược đồ hình 6 (SGK) hoặc Atlat trang

6,7,13,14.


Trang 11

Hình 6: Địa hình.


Trang 12

- Khi đó HS sẽ trả lời được các đặc điểm như:
+ Giới hạn các vùng miền.
+ Địa hình chung của các vùng.
+ Hướng nghiêng của địa hình cũng như hướng nghiêng của các dãy núi và tên các
dãy núi.
+ Đặc điểm của đồng bằng ven biển và đồng băng châu thổ.



Trang 13

Bài 9. Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa - tiết 1
- Để trả lời câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học, hãy cho biết trung tâm
xuất phát gió mùa Đông Bắc và tính chất gió này ở Việt Nam thì phải hướng dẫn
học sinh khai thác tốt lược đồ: Hình 9.1.Gió mùa mùa đông ở khu vực Đông Nam
Á (Sách giáo khoa).

+ Giải thích sự hình thành cao áp Xibia, căn cứ vào đường đẳng áp,
trung tâm áp thấp, trung tâm áp cao, hướng gió chính.
+ Giải thích tính chất của gió này ở Việt Nam: gây ra mùa đông lạnh ở
miền Bắc nước ta.


Trang 14

- Dựa vào hình 9.2, hãy cho biết các trung tâm áp cao hình thành gió mùa mùa hạ ở
Việt Nam; hướng di chuyển và tính chất của gió này.

Giáo viên cũng hướng dẫn học sinh căn cứ vào đường đẳng áp, trung tâm áp thấp,
trung tâm áp cao, hướng gió chính để giải thích ảnh hưởng của Tín phong Nam bán
cầu vào giữa và cuối mùa hạ đối với khí hậu nước ta.


Trang 15

- Để biết được khí hậu của các vùng miền khác nhau ra sao? Chịu ảnh hưởng của
những loại gió nào?
 Giáo viên phải hướng dẫn HS khai thác tốt hình 9.3. Khí hậu hoặc ATlats trang 9.


Bài 16. Đặc điểm dân số và phân bố dân cư nước ta


Trang 16

Hướng dẫn học sinh phân tích bảng 16.2 để so sánh và nhận xét về mật
độ dân số giữa các vùng hoặc Atlat trang 15.

+ Mật độ dân số giữa các vùng ở nước ta không đồng đều, dẫn chứng…
+ Mật độ cao nhât là đồng bằng sông Hồng, dẫn chứng…
+ Mật độ thấp nhất là vùng Tây Bắc, dẫn chứng…
Từ đó có thể phân tích nguyên nhân, hậu quả của tình hình phân bố dân
cư không đồng đều ở nước ta và tìm ra hướng giải quyết…
3.5 Sử dụng cuốn “Bài tập địa lí lớp 12”


Trang 17

- Để học tốt môn Địa lí lớp 12, ngoài sách giáo khoa còn có một số tài liệu hỗ
trợ thiết thực mà “Bài tập địa lí lớp 12” là một trong số đó. “Bài tập địa lí lớp 12”
được biên soạn bám sát chương trình và sách giáo khoa địa lí 12, với những kiến
thức và kĩ năng địa lí cơ bản mà học sinh cần nắm vững.
- Về cấu trúc, cuốn sách gồm một hệ thống câu hỏi, bài tập ở nhiều dạng khác
nhau như các câu hỏi trắc nghiệm khách quan (để kiểm tra kiến thức, khả năng suy
luận…), bài tập tự luận (để kiểm tra khả năng trình bày, phân tích, tổng hợp vấn
đề…), bài thực hành (để rèn các kĩ năng địa lí) và được sắp xếp theo các chương,
bài như trình tự sách giáo khoa.
“Bài tập địa lí lớp 12” có thể được sử dụng trong tất cả các khâu của quá
trình dạy học: chuẩn bị bài ở nhà, học tập trên lớp, kiểm tra, đánh giá…

4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua việc thực hiện đổi mới phương pháp day học “Sử dụng kênh hình
kết hợp với Atlat trong dạy học Địa Lí lớp 12” ở Trường THPT Trần Văn Bảy, tôi
thấy đã đạt được những kết quả tích cực sau:
* Đối với giáo viên:
- Trong điều kiện dụng cụ trực quan còn chưa được cung cấp đồng bộ. Trước
mắt người giáo viên phải biết linh hoạt vận dụng mọi biện pháp, mọi khả năng có
thể để xây dựng kế hoạch hoạt động cho mình, tự thiết kế những đồ dùng đơn giản.
Sưu tầm tranh ảnh minh họa, cung cấp thông tin cho học sinh hoặc vẽ những sơ đồ,
hình vẽ trong sách giáo khoa phóng to để sử dụng
- Như vậy việc chuẩn bị của giáo viên ở nhà là rất quan trọng, giáo viên phải
nghiên cứu thật kỹ nội dung bài dạy để sáng tạo cho mình những đồ dùng trực quan
phù hợp sinh động nhất
- Đối với những đồ dùng trực quan đã có sẵn chúng ta cần khai thác triệt để
lượng kiến thức cho phép trong đồ dùng trực quan đó phát huy vai trò của đồ dùng
trực quan, của kênh hình và kênh chữ trong một bài học, chú trọng vào chất lượng
dạy và học, lựa chọn phương pháp phù hợp cần kết hợp giữa khai thác, kiểm tra và
rèn luyện kỹ năng cho học sinh
- Giáo viên tích cực nghiên cứu, suy nghĩ, tìm ra những phương pháp phù
hợp với nội dung từng bài, từng phần, từng loại kiến thức.
- Trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày một nâng cao.
* Đối với học sinh:
- Phát huy được tính tích cực sáng tạo, bồi dưỡng phương pháp tự học cho
người học, bỏ được thói quen học thụ động, ghi nhớ.
- Học sinh ngoài việc tự học còn biết trao đổi thảo luận với bạn trong nhóm,
trên lớp, đề xuất ý kiến


Trang 18


*Kết quả cụ thể khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
- Ở 2 lớp: 12A 11 và 12A 16
Tổng số HS
Khá, giỏi
Trung bình
Đầu năm
53
45 HS (85%)
8 HS (15 %)
Học kì I
53
51 HS (96%)
2 HS (4 %)
Học kì II
53
51 HS (96%)
2 HS ( 4 %)

Yếu
0
0
0

- Lớp 12A10: Việc sử dụng kênh hình trong một số tiết học chưa hiệu quả
(có học sinh còn quên Atlat trong các giờ học), kết quả học tập kém hơn, đó là:
Đầu năm
Học kì I
Học kì II

Tổng số HS

Khá, giỏi
34
10 HS (29 %)
34
22 HS (65 %)
34
22 HS(65 %)

Trung bình
24 HS (70.6%)
12 HS (35 %)
12 HS (35 %)

Yếu
0
0
0


Trang 19

III. KT LUN
Việc dựa vào kênh hình trong sách giáo khoa v atlat dy
mụn a Lớ 12 và các phơng tiện dạy học khác để tổ chức các hoạt
động học tập ở trên lớp cũng nh ngoài lớp là rất cần thiết và phải
làm đợc. Phơng pháp làm việc giữa thầy và trò theo cách này sẽ
hình thành trong học sinh phơng pháp học tập mới: độc lập, tự
giác suy ngẫm, khám phá những kiến thức mới tàng trữ trong kênh
hình. Mi hình chọn lọc dựa vào sách giáo khoa biểu hiện một
khía cạnh, một dấu hiệu của khái niệm về địa lí tự nhiên, địa lí

kinh tế xã hội v a lớ cỏc vựng kinh t. Sử dụng phối hợp kênh hình sẽ
dần hình thành kiến thức hoàn chỉnh và khai thác đầy đủ các
mối quan hệ vốn có trong các sự vật và hiện tợng tự nhiên, kinh tế
xã hội. Cách học này sẽ dần hình thành trong học sinh những kiến
thức bền vững, hình thành thói quen t duy lôgic và xây dựng
năng lực học tập địa lí. Đây cũng là cách rèn luyện phơng pháp
tự học tốt nhất.
S dng kờnh hỡnh trong dy hc mụn a Lớ lp 12 trng THPT Trn
Vn By rừ rng rt cn thit, chớnh nú gúp phn khụng nh trong hiu qu truyn
th. Hiu qu ca vic dy v hc khụng th o bng khi lng kin thc, lng
kin thc cú th hao ht y nhng nhng kin thc y thc cht do ngi hc trũ
cú th t mỡnh khỏm phỏ ra. Ngi thy cú gii n my cng khụng th hc thay
cho trũ m ch cú th luyn cho trũ cỏch hc thụng qua nhiu phng cỏch; Trong
ú cú s dng kờnh hỡnh gi ý cho hc sinh t tỡm li gii ỏp, vn dng t duy,
t phõn tớch v gii thớch cỏc mi liờn h nhõn qu ca cỏc s kin a Lớ. Vỡ vy,
tu theo nhng i tng hc sinh m ngi giỏo viờn cn phi vn dng linh hot,
cú hiu qu cỏc phng phỏp c trng ca b mụn, thc hin quỏ trỡnh dy hc
t kt qu cao.
Qua kinh nghim bn thõn, tụi thy rng vic S dng kờnh hỡnh v
atlat trong dy hc a lớ lp 12 cú hiu qu, khi lờn lp giỏo viờn cn:
- Cú k hoch chun b trc cỏc loi kờnh hỡnh (bn treo tng theo danh
mc ti thiu, Atlat trang no, kờnh hỡnh no trong SGK), nghiờn cu k hiu
rừ ni dung, tớnh nng, tỏc dng ca tng loi, trỏnh tỡnh trng khi lờn lp mi cựng
hc sinh tip xỳc.
- Cn la chn cỏc ni dung mang tớnh thit thc i vi ni dung bi hc,
ng thi s dng ti a cỏc ni dung ca mi loi kờnh hỡnh ú.
- Khi son bi cng nh khi trờn lp, giỏo viờn cn phi xõy dng c h
thng cõu hi, bi tp tng i chun xỏc, rừ rng hc sinh lm vic vi cỏc
loi kờnh hỡnh ú nhm lnh hi kin thc, rốn luyn k nng.
- Giỏo viờn cn giỳp hc sinh nm c trỡnh t cỏc bc lm vic vi tng

loi kờnh hỡnh ú tỡm kin thc v rốn luyn k nng, phỏt trin t duy.


Trang 20

Trên đây là những kinh nghiệm mà tôi đã trải nghiệm qua thực tế
giảng dạy ở trường THPT Trần Văn Bảy, xin được trao đổi với bạn đồng nghiệp.
Hy vọng các bạn sẽ góp ý, bổ sung và rút kinh nghiệm nhằm tìm ra nhiều cách dạy
hay, hiệu quả, để phục vụ tốt hơn nữa cho sự nghiệp giáo dục, con đường mà chúng
ta đã chọn.
Thạnh Trị, ngày ..... tháng .... năm 2015
Người thực hiện


Trang 21

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hướng dẫn thực hiện chương trình sách giáo khoa lớp 12 – Môn Địa Lí
(Nhà xuất bản giáo dục).
2. Tài liệu chuyên đề: Đổi mới phương pháp dạy học Địa Lí bậc trung học.
(Sở GD ĐT ).
3. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Địa Lí lớp 12 (Bộ giáo
dục và Đào Tạo).
4.Dạy học theo chuẩn kiến thức và kĩ năng môn Địa Lí (Nhà xuất bản Đại
học sư phạm) - Năm 2010.
5. Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học môn Địa Lí cấp THPT
(kèm theo công văn số 5842/BGDĐT-VP ngày 1/9/2011 của Bộ giáo dục và Đào
tạo)



Trang 22

Mục lục
I. T VN

1.

Trang

Lí

do

chọn

đề

tài ........................................................................................... 1
2.

Đối

tợng

nghiên

cứu ................................................................................... 1
3. Phm vi nghiờn cu........................................................................................ 1
4.


Phơng

pháp

nghiên

cứu................................................................................. 1
5. Mc ớch nghiờn cu......................................................................................... 2
II. Nội dung

1.

Cơ

sở

lí

luận

chung.........................................................................................
2. Thc trng dy hc a Lớ trng THPT Trn Vn By...........................

3
3

2.1. V thun li................................................................................................. 3
2.2. V hn ch ................................................................................................

4


3. Quỏ trỡnh rốn luyn k nng s dng kờnh hỡnh v Atlat trong ging dy a Lớ
lp 12.................................................................................................................... 5
3.1 S dng kờnh hỡnh trong sỏch giỏo khoa...................................................... 5
3.2 S dng Atlat a Lớ Vit Nam....................................................................... 5
3.3 í ngha ca vic s dng kờnh hỡnh v Atlat................................................. 6


Trang 23

3.4 Một số ví dụ để rèn luyện kĩ năng sử dụng kênh hình và Atlat. ở lớp 12.......7
3.5 Sử dụng cuốn bài tập Địa Lí lớp 12............................................................. 15
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm................................................................ 15
III. KẾT LUẬN................................................................................................. 17
NHẬN XÉT CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
--…………………………………………………………………………...........
…………………………………………………………………………......................
......
………………………………………………………………………….....................
………………………………………………………………………….....................
………………………………………………………………………….....................
Thạnh Trị, ngày tháng năm 2015
TỔ TRƯỞNG

………………………….
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT SÁNG KIẾN CẢI TIẾN KY
THUẬT TRƯỜNG THPT TRẦN VĂN BẢY
--…………………………………………………………………………...........
…………………………………………………………………………......................
.....

…………………………………………………………………………...................


Trang 24

…………………………………………………………………………...................
…………………………………………………………………………....................
Thạnh Trị, ngày tháng năm 2015
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
HIỆU TRƯỞNG

Phan Văn Tiếng
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT SÁNG KIẾN CẢI TIẾN KY
THUẬT NGÀNH GIÁO DỤC TỈNH
--…………………………………………………………………………...........……..
…………………………………………………………………….............................
………………………………………………………………………….....................
…………………………………………………………………………......................
…………………………………………………………………………......................
…………………………………………………………………………...........……..
…………………………………………………………………….............................
…………………………………………………………………………....................
…………………………………………………………………………......................
…………………………………………………………………………...........……...
……………………………………………………………………...........…………..
………………………………………………………………......................................
………………………………………………………………………….....................
………………………………………………………………………….....................
…………………………………………………………………………......................



Trang 25