T ạp c h í Khoa học Đ H Q G H N , K hoa h ọ c Xã hội và N h â n v ả n 24 (2008) 1-11

Cải cách giáo dục đại học Nhật Bản và Đại học Hiroshima
trong quá trình tập đoàn hóa
Trần K hánh Đức*^
Khoữ S ư phạm , D ạì học Q u â cg ia H à N ội, 144 X u â n T h ứ y, C ãu G iâỷ, H à N ội, V iệt N a m

Nhận ngày 03 tháng 02 năm 2008

Tóm Úi. Đài báo giói thiệu một số đặc đỉom của hệ thốn^ gỉáo dục đại hợc Nhật Đản trong quá
ỉhnh cài cách giáo dục Kr thòi Minh trĩ Thicn hoàng (1868*1912) cho âẽn nay. Chú ý được tập trung
vào giai đoạn (ải câ u trúc hộ ỉhông giáo dục đại học Nhật Bản sau chiến tranh thế giới thứ Ĩ1 trẽn cơ
s ó m õ hìn h Mỹ,

Tập đoàn hoá )ả một trong những xu hướng phát (rich của hệ thống giáo dục đại học Mhậ( Đản
trong cai cách giáo dục. Trong xu hiróng nàỵ, các co sd giáo dục đại học don ngành đuợc kẽ't hợp
vả to chức ỉại thành các dại học đa ngành, da iỉnh vực (university) với quỵcn tự chii và tự chịu
trách nhiệm cao. Xu hướng írên đà và đang được ửiực hiện với nhiểu chinh sich quốc gia mới và
mô hình mới VC ca chc quản lý; tổ chức bộ máy quỏn lý, đấu tư làl chính và đội tìgủ giảng viên... d
cảc trưòng dại học ó5ng,
Đại học Hiroshima là một trong nhửng đại học quốc gia lớn nhất ò Nhặt Đản. Đại học này
được thành lặp vào ngày 31/5/1949 do kết quả tổ chức lại các cơ sỏ giáo dục đại học cỏ ó khu vực
Hiroshima trưóc chlôh tranh the giới thứ II. Đại học Hiroshima đang hướng dôh mục tiêu trỏ ưìành
một trung tảm giáo dục và nghiên cửu cùa Nhật Bảiì tẩm cõ tho giới trong thô'ký 21.
Cuỏì bài báo có nêu một số bàl học kinh nghiộm cúa Nhật Bản cho công cuộc đối mới giảo dục
học ViộL Num.

1. Lời n ó i dắư

B án đ ă p h ổ c ậ p giáo d ụ c tiế u học. G iá o d ụ c

N h ậ t Bản - c ư ò n g q u ố c k in h t ê 't h ế giới d ả

c o b ả n (e le m e n ta ry e d u c a tio n ) ià g iá o d ụ c b ắ t
b u ộ c v à m iề n p h í. T ừ th ậ p n iê n 70 N h ậ t Bản

v ư ơ n len từ đ ố n g tro tả n cú a cu ộ c chien T h ế

đ ã p h ổ c ậ p g iá o d ụ c tru n g h ọ c b ậ c cao (u p p e r

giới th ứ II với n h ừ n g n ỗ lực p h i th ư ờ n g và
chiêVi lư ợ c p h á t triẽn k h ỏ n n g o a n . Là m ộ t

s e c o n d a ry e d u c a tio n ) ch o h ọ c s in h tro n g đ ộ
tu ổ i. Đ â y ià n ế n tản g v ữ n g c h ắ c c h o cô n g

n ư ớ c n g h è o v ế là i n g u y ê n th ié n n h iê n n ên

c u ộ c p h á t triể n g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c N h ậ t Bán

n h à c am q u y ế n N h ậ t Bản n g a y từ th ò i cải

đ ư ợ c b ắ t đ ầ u từ sau T h ế c h iế n th ử II v à ch o

cách c ủ a M inh tri (1868-1912) đ ã đ ặ c b iệ t chú
ý đ ê h g iả o d ụ c n h ằ m p h á t triế n n g u ổ n vốn

đ ế n n a y (2008) đ ẵ có k h o ả n g trê n 50% h ọ c
s in h tô't n g h iệ p tru n g h ọ c tiế p tụ c th e o h ọ c ở

co n n g ư ờ i. N g a y từ đ ẫ u I h ế k ỷ 20 (1900) N h ậ t


các tr ư ờ n g c ao đ ẳ n g , đ ại h ọ c Ị l] . G iá o d ụ c đ ại
h ọ c N h ậ t B ản đ ẵ th ự c s ự b ư ớ c v à o th ờ i kỳ

DT; 84-4-7548W2
E-maíÌ: kducl954#y3hoo.com

p h á t trỉế n m ớ i th e o h ư ó n g h iệ n đ ạ i h ó a , q u ô c
t ế h ó a v à đ ạ i c h ú n g h ó a v á i q u á trìn h tậ p


Trần KhÁnh Đ úc / Tạp chi Khoữ học DHQ GHN, Khoỉĩ học X ã hội

đ o à n h ó a đ ư ọ c k h ớ i đ ộ n g t ừ n h ữ n g n ăm 70
cù a th ê kỷ 20. T ậ p đ o à n h ó a (in c o rp o ra tio n ) là

N hân vàn 24 (2008) 2-I I

Bảng 1- Sô' lượng các co sỏ giáo dục ĐH ỏ Nhật Bán
(1943) chia thoo loại hinh truìmg và loại hình sở hừu

q u á trìn h s ắ p xếp, (ố c h ứ c lại các cơ 50 g iáo
d ụ c đ ạ i học c h u y ê n n g à n h , đ ơ n n g à n h c ù n g

Loại hình

m ộ t khu v ự c ỉh à n h n h ữ n g đ ạ i học đ a n g àn h ,

Đại học
quốc lập


7

Đại học cóng

12

58

70

Dại học công dja
phương

2

24

26

2. V àỉ n é t v é h ệ th ố n g g ỉá o đ ụ c đ ạ i họ c N h ậ t

Dại học tư

28

134

162


B ản

Tổng số

49

216

275

đ a lĩn h v ự c với tín h tự ch ủ . tự ch ịu trách
n h iệ m cao.

Dại
học

Các trường
chuyòn ngành

Tổng
SÔ

7

NguSn: Ịun Oba, 2005121.

H ệ th ố n g g iáo d ụ c đ ạ i học h iện đ ạ i của

H ệ th ô n g g iá o d ụ c đ ạ i h ọ c m ỏi, h iệ n đại


N h ậ t Bản đ ư ợ c h ìn h th à n h từ cu ô ì t h ế k ỷ 19
v ớ i s ự ra đ ờ i c ú a Đ ại h ọ c T o k y o (sau n ày
đ ư ọ c gọi là Đ ại học q u ổ c lậ p T o k y o ) v à o n ăm

củ a N h ậ t Bản đ ư ợ c h ìn h th à n h từ s a u k h i kcì
th ú c T h ê' ch iẽh th ử II th e o m ô h ìn h Mỹ
(A m erica m o d e l) v ớ i h ệ Ih ố n g đ à o tạ o 4 cấp C

18S7. C ác D ại học q u ố c lậ p k h ác lãn lư ợ t

b ậ c đ ạ i học: C a o đ ẳ n g , c ử n h â n , th ạ c s ĩ v à tiên

đ ư ợ c th à n h lậ p n h ư Đ ạ i h ọc K yoto, T o h o k u ,

sĩ. Đ áy là thờ i k ỳ p h á t Iriển m ạ n h các loại
h ìn h đ ạ i h ọ c đ a n g à n h , đ a lĩnh lự c ở các đại

O sa c a ... C ác đ ạ i h ọ c n à y là n h ữ n g đ ại h ọ c đ a
n g à n h đ ư ợ c h ìn h th ả n h th e o m ô h m h đ ạ i h ọ c
c h âu Ả u (m ô h ìn h Đ ứ c) v ó i h ệ th ô n g q u á n lý
h à n h c h in h tậ p Iru n g m ạ n h ò c a p trư ờ n g và
q u y ể n tự chủ (q u a s i-a u to n o m o u s) v ế h ọ c
c h ín h c ủ a các đ ơ n vị học th u ậ t (k h o a /tru n g
tâm ). N g o ài các đ ạ i h ọ c q u ô c lập, n h iể u cơ s ò
g iáo d ụ c đ ại học cú a n h à n ư ó c , trư ờ n g cóng
cú a các đ ịa p h ư ơ n g (p u b lic local) v à n h iể u
tru ờ n g tư (p riv a te ) c ũ n g đ ư ợ c tiế p tụ c th à n h
lậ p ữ o n g th ờ i g ia n sau c h iến tra n h (xem
b ả n g 1).
T rư ó c C h iế n tra n h t h ế g ió i th ử I I hệ

th ô n g g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c N h ậ t Bản đ ư ợ c d ặc
trư n g b ớ i hộ th ô n g q u ả n lý h à n h c h ín h - tậ p
tru n g (tu y k h ô n g h o à n to à n ) ờ các trư ờ n g n h à
n ư ó c đ ặ c biệt là các Đ ại học q u ố c lậ p d o các
trư ơ n g n à y n h ậ n đ ư ợ c rứìiẽu đ ặ c q u y ể n ư u

h ọ c ló n n h ư Đ ại h ọ c T o k y o , Đ ại học O saC íi..
đ ổ n g th ò i c ũ n g là th ò i kỳ p h á t triến m ạ n h vỗ
sô' lư ợ n g v à q u y m ô đ à o tạ o đ ại h ọ c ở các đại
học, trư ờ n g đ ạ i h ọ c tư . Đ ế n n ăm 1949, hộ
th ô n g g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c N h ậ t Bán đ ã c ó th êm
70 trư ờ n g đ ạ i h ọ c quô'c gia, 17 trư ờ n g đ ạ i học
c ô n g ở đ ịa p h ư ơ n g v à 81 trư ờ n g đ ạ i h ọ c tư
c ù n g h à n g tră m ỉrư ờ n g cao đ ẳ n g . H ệ tho'n^
các trư ờ n g c ao d ẳ n g G u n io r C ollege) cùng
đ ư ợ c m ó rộ n g th e o n h iế u lĩn h v ự c n h ư su

p h ạ m , k ỹ ỉ h u ậ t k in h ỉe.., Đ ặc b iệ t là tù
n ă m 1961 đ ã h ìn h ỉh à n h lo ạ i h ìn h c a o đ ă n ^
c ô n g n g h ệ 5 n ă m (C o lleg e of Techonogy]
d à n h ch o h ọ c s in h lô't n g h iệ p tru n g h ọ c cơ SC
(lo w e r s e c o n d a ry schools). C h o đ ê h nay
N h ậ t B ản đ ẵ có h ơ n m ộ t n g h ìn trư ò n g đạ

đ ẵ i v ề đ ộ i n g ũ n h ả n sự , tra n g bị, đ ẩ u tư tài

h ọ c v à cao đ a n g v ớ i h ơ n 3 triệu sin h v iêr
tro n g đ ó p h a n lớ n là ở loại h ìn h trư ờ n g tv

ch ín h từ n g â n sách n h à n ư ó c.


(xem b á n g 2).


Trần Khánh Điec / Tạp chi Khoa học Đ H Q G H N . Khoa học Xã hội và Nhản văn 24 (2008) 1-11

Bâng 2. Quy mô giáo dục đại học Nhật Bản (2004).
Loại hình

Sô’Irường (trưòng tư) Sô' suứí viên {ò trưừĩig tư) So giảng viên (ó trường tư)

Cao đăng cõng nghệ

63(3)

Cao dăng

508 (451)
709 (542)
Dại học
Các trường đào tậo chuyên nghíộp 3.443(3.228)

58.681 (2.296)

4.474 (247)

233.749 (214.264)

12740(11.082)


2.809.323 (2.062.065)
791.540 (761735)

158756 (86.683)
40.675 (37.902)

NguSn: Ịun Oba, 200512].

Bắl đ ẩ u từ n h ữ n g n ăm 70 cú a th ẽ ' kỷ 20
q u y m ô g iáo d ụ c đ ạ i h ọc N h ậ l Bản đ ã tăn g

đ ạ i h ọ c to ch ứ c (so tu y ến ); v ò n g 2 d o từ n g
đ ạ i h ọ c tố c h ú c th eo y ê u cẩu c ú a từ n g

m ạ n h , m ở đ ẩ u c h o q u á trìn h đ ạ i c h ú n g hóa
g iáo d ụ c đ ại học. N ê u n h ư ó H o a Kỳ q u á
ỉrìn h đ ạ i c h ú n g h ó a g iáo d ụ c đ ạ i h ọc có vai
trò lớ n cù a h ệ th ố n g các trư ờ n g cao đ ẳ n g
c ộ n g đ ổ n g (C o m m u n ity C ollege) th ì ở N h ậ t
B ản v ai trò lớ n th u ộ c v ể hệ thôVig các trư ờ n g
đ ại họC; cao đ ẳ n g tu . Q u y m ò g iá o d ụ c đ ại

k h o a /n g à n h đ à o tạo ở n h à trư ờ n g .

3. X u h ư ó ỉìg t ị p đ o à n h ó a tro n g q u á trìn h

h ọc ỉă n g lên k h o ả n g 5 lẩn từ 1965 đ ê h 2007.
Tỷ lệ sin h v iên tro n g đ ộ tuổi v à o đ ại hoc, cao
đ ẳ n g tă n g từ 10% (1960) lên k h o ả n g g ầ n 60%


Đ ê đ á p ứ n g n h u cầu p h á t triến củ a N h ậ t

(2007). S ô 's in h v iê n n ư ớ c n g o ài h ọ c đ ại họ c ò
N h ậ t B àn tă n g m ạ n h từ k h o ả n g 10.000 sin h
v icn (1983) lẽn 117.000 sin h v iên (2004).
K h ác với g iá o d ụ c cơ sờ là g iảo d ụ c b ắt
Luỹ^ V d UÙCH pUí/ ị;ỉáu
hv^ N h ộ l Dâii
CÓ m ứ c h ọ c p h í k h á cao ò trư ờ n g tư c ù n g n h ư
ờ trư ờ n g cô n g . N g o à i s ố sin h v iên đ ư ợ c cấp

h ọc b ổ n g củ a C h ín h p h ú N h ậ t Bân h o ảc các
n g u ổ n tà i trợ k h á c đ e tra n g trả i học ph í, còn
lại đ ẽu p h ả i đ ó n g h ọ c p h í th e o m ứ c th u của
từ n g ỉrư ờ n g p h ù h ọ p với k h u n g q u y đ ịn h
c h u ẫ n c ú a Bộ G iáo d ụ c, V ăn hóa^ T h ế thao,
K hoa h ọ c v à C ô n g n g h ệ (M EXT) n h ư n g
k h ò n g đ ư ợ c v ư ợ t q u á 10%. Ví d ụ tro n g n ăm
2007 m ử c th u h ọ c p h í củ a Đại học H iro sh im a

cải cách g ỉá o d ụ c d ậ i h ọ c ỏ N h ậ t B ản
3.1. Cải cách giáo d ụ c dại học

B ản tro n g n h ữ n g ỉh ập niên cuôỉ t h ế k ý 20 và
đ a u t h ế kỷ 21, từ n h ủ n g n ă m 80 c ù a th ê 'k ỳ 20
N h ậ ( Bán đ ã tich h à n h cải cách hệ th ố n g giáo
d ụ c đ ại h ọ c N h ậ t Bán. Đ ẵy là cu ộ c cải cách
s â u rộ n g n h ã t v ẽ g iáo d ụ c k ế từ s a u k h i k( t
th ú c ih ế c h iè h II. N ăm 1984 H ộ i đ ổ n g cải cách
g iá o d ụ c đ ư ợ c Ih àn h lập v à sau đ ó đ ẻ h 1987

là U ỷ b a n đ ại h ọ c trự c th u ộ c T h ủ tư ớ n g N h ậl
B ản đ a d ư ọ c th à n h lập. ử y b a n g iá o d ụ c đ ại
h ọ c đ ã đ ư a ra n h ữ n g k h u y ẻ h c áo v ẽ cải cách
g iá o d ụ c đ ạ i h ọ c n h ằ m đ á p ứ n g nhŨTig biẽiì
đ ố i n h a n h c h ó n g củ a đ ờ i số n g k in h t ế - x ã hội
N h ậ t B ản h iện đ ạ i và m ôi trư ờ n g q u ô c t ế vói
các d ặ c đ ic m sau:
1) N h ừ n g tiế n b ộ n h a n h c h ó n g v ể n g h iê n

là 535.800 Y ê n /n ă m cho bậc c ử n h â n v à thạc
5Ĩ. P hí tu y ể n sin h đ ẵ u v à o là 282.000 Yên.
N h ậ t Bản k h ò n g tổ c h ứ c k ỳ th i q u ố c g ia tu y ể n
sinh đ ạ i học. H ọ c s m h tô'l n g h iệ p p h ổ th ô n g

c ứ u k h o a h ọ c v à n h ữ n g th a y đ ố i co b ả n vể
n g u õ n n h â n lự c đ ặ c biệt là n h à n lự c trin h đ ộ

tru n g h ọ c sẽ p h ả i q u a hai v ò n g th i tu y ến :
V òng 1 d o T ru n g tằ m q u ô c g ia tru v ể n sin h

c ẩu g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c v à tín h đ a d ạ n g củ a c a

Câo.
2) X u h ư ớ n g tăn g n h a n h q u y m ô v à n h u
c âu s in h viên.


Trần Khánh Đức t Tạp chi Khoa học ĐMQGHNe Khoa học X ã hội và N hấn vđn 24 (200$) ĩ-11

3) S ự tả n g c ư ở n g n h u c ẩ u h ọ c s u ố t đ ờ i và


1) C ẩ n k iên trì có các b iện p h á p kiẽn

n h ữ n g k ỵ v ọ n g n g à y c àn g tă n g c ú a x ã h ộ i

q u y ế t và táo b ạ o tro n g c ủ n g cô" v à p h á t triến

v à o g iáo d ụ c đ ạ i học.
U ỷ b a n cải cách g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c đ ã

các đ ại h ọ c công.
2) V ận d ụ n g các p h ư cm g p h á p q u ả n lý

k h u y ế n n g h ị n h iể u b iệ n p h á p đ ể m ở rộ n g và
n â n g c ao cha't lư ợ n g g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c đ ặ c b iệt

d o a n h n g h iệ p (k h u v ự c tư n h â n ) tro n g q u ả n
lỷ các Irư ờ n g đ ạ i học. Vói xu h ư ớ n g n à y các

ỉà các loại h ìn h đ à o tạ o sâu đ ạ i h ọ c (g ra d u a te
schoos) n h ư cải cách và n ă n g c a o h iệ u q u ả

trư ờ n g đ ạ i h ọ c là m ộ t th ự c th ế q u ả n lý đ ộ c
lậ p có s ự th a m gia q u ả n lý củ â các đ ô l tác

c ô n g tá c q u ả n lý g iá o d ụ c d ạ i học; cải cách
c ấu trú c v à n ội d u n g , c h ư ơ n g trìn h đ à o tạo

b ê n n g o à i v à q u ả n lý n g u õ n n h â n lự c trẽ n cơ


đ ạ i h ọ c (đ ại cưcm g v à c h u y ê n n g h iệ p )... theo

sở th ỏ a th u ậ n , h ọ p d õ n g .
3) H ìn h th à n h Cữ c h ế c ạ n h tra n h tro n g

h ư ớ n g tă n g tín h tự c h ù và tín h c h ấ t riê n g của
các tn iò n g đ ạ i học; đ ư a ra c ác tiê u c h u ẩ n

g iá o d ụ c đ ạ i h ọ c với đ á n h g iá 3 b èn .
N ă m 2002 L u ậ t g iá o d ụ c n h à trư ờ n g sừ a

th à n h lậ p trư cm g đ ạ i h ọc v à h ệ th ố n g đ à o tạo

đ ổ i đ ã đ ư ợ c b a n h àrứ ì c h o p h é p cảc n h à

th e o tín chi ở b ậc đ ạ i học...
V ào n ă m 1998, ư ỷ b a n g iáo d ụ c đ ạ i học

trư ờ n g linh h o ạ i h ơ n tro n g v iệc cải lổ c o câu

đ ã đ ư a ra b ả n b á o cảo v ề 'T ẵ m n h ìn g iá o d ụ c
đ ạ i h ọ c tro n g t h ế kỳ 21 và các b iệ n p h á p cải
cách cho tư ơ n g lai" v ó i các n ộ i d u n g cơ b ản
sau: [2].
1) N â n g cao c h a t lư ợ n g g iả o d ụ c và

tổ c h ứ c và q u ả n lý các k h o a và đ ơ n vị n g h iệ p
v ụ c ù n g v ớ i h ệ th ô h g đ á n h g iá 3 b ê n đ ư ợ c
triế n k h ai (N h à trư ờ n g - N h à n ư ó c và các tố
ch ứ c xã h ộ i - n g h ể n g h iệ p ). T h e o L u ậ t này

n h à trư ờ n g đ ạ i học đ ư ợ c t ự c h ù v à tự chịu
trá c h n h iệ m th e o L u ậ t đ ịn h việc c ấ p các v ăn

n g h iê n c ứ u v ớ i đ ịn h h ư ớ n g k h u y ế n k h ích ,
n u ô i d ư d n g n ă n g lự c tìm k iế m v à s á n g tạo.

b ằ n g , c h ứ n g c h ỉ các c h ư ơ n g trìn h đ à o tạo cú a

2) Bảo đ ả m tín h tự chủ củ a c ác tr ư ờ n g đ ạ i
h ọ c b ằ n g v iệ c h ìn h th à n h m ộ t h ệ th ô h g cấu

c ù a Bộ G iáo d ụ c V ă n h ỏ a, T h ế thao, K hoa
h ọ c v à C ô n g n g h ệ (MEXT) tro n g v â h đ ể này.

n h à trư ờ n g , g iả m b ớ t v iệc q u ả n lý trự c tiếp

t r ủ c m c m d c o , UnW h o ạ t t r o n g đ à o t ạ o v à

n g h iê n cứu.
3) H ừ ử i th à n h h ệ th ố n g q u ả n ỉý v à q u ả n

3.2. Tập đoàn hóa các đại học công lập

trị đ ạ i h ọ c v ó i trá c h n h iệ m c ủ a từ n g c ơ s ỏ đ ại

M ộ t tro n g n h ử n g đ ặ c đ iể m c o b ả n n h ấ t
củ a c ô n g c u ộ c cải c ác h g iá o d ụ c đ ạ i h ọ c ó

h ọ c tro n g v iệ c ra q u y ê t đ ịn h v à tố c h ử c th ự c
hiện.

4) C á

N h ậ t B ản tro n g n h ữ n g n á m v ừ a q u a V3 đ a n g
b iệ t

hỏa

các

trư ẻm g

đại

học

(ừ id ỉv id u a lise u n iv e rsitie s) v à tiế p tụ c n â n g
cao c h ấ t lư ợ n g n g h iê n c ứ u v à đ à o tạ o th ô n g
q u a h ệ th ố n g đ á n h g iá n h iề u b ên .

tiế p tụ c tro n g g ia i đ o ạ n h iệ n n a y là tậ p đ o à n
h ó a các đ ạ i h ọ c cô n g iập . Q u á trìn h n à y đ ư ọ c
th ự c h iệ n với m ụ c tiê u tă n g c ư ờ n g tín h đ ộ c
lập^ tự c h ủ v à t ự ch ịu trá c h n h iệ m c ủ a các đ ại

Đ ế n n ă m 2 X 1 U ỷ b a n g iá o d ụ c đ ạ i h ọ c đ ẫ

h ọ c c ô n g lập, á p d ụ n g m ô h ìn h q u ả n lý kiếu

đ ề xua't các "C h in h sá c h cải c ác h c ơ c â u g iáo
d ụ c đ ạ i học c ô n g ỉập" v ó i m ụ c tiê u tă n g


d o a n h n g h iệ p (b u sn e ss m o d e l) tro n g q u ả n trị

c ư ò n g tín h n ă n g đ ộ n g v ả k h ả n ả n g c ạ n h

đ ạ i học.
T h e o các n h à n g h iê n c ử u đ ạ i h ọ c N h ậ t

tra n h q u ô c tê' củ a các đ ại học c ô n g vcri các
b iệ n p h á p c o b á n sau :

B án (O b a, 2005) tư tư ở n g tậ p đ o à n h ó a đ ại
h ọ c c ô n g k h ô n g p h ả i là tư tư ờ n g m ớ i ò N h ậ t


Tràn Khảnh Đ ứ c ! Tạp chỉ Khoứ học ĐHQ GHU, Khoa học X ẵ h ộ ỉv à N hẵn vàn 24 {200S) 1-2 ĩ

Bán m à tư tư ờ n g n à y đ ã h ìn h th à n h từ CUỒI

b ộ p h ậ n c ủ a c ô n g cuộc cài cách h à n h chừứỉ v ế

th ế kỷ 19 (1899) k hi xuâ'l h iệ n đ ế x u ã \ v ẽ
'T ừ d i đ ộ c lậ p c ủ a các Đ ại h ọ c q u ô c lập"

m ô h ìn h q u ả n lý c ủ a các tổ c h ứ c n h à nưóc.
T ừ 1999 c ác n g h iê n c ứ u v ể tậ p đ o à n h ó a
đ ạ i h ọ c đ ằ đ ư ợ c tổ c h ứ c c h ín h th ứ c d ư ớ i s ự

(T eik o k u d a ig a k u d o k u ritu a n sh ỉk o ) n h ăm
g iả m b ớ t s ự p h ụ th u ộ c v ẽ h ọ c th u ậ t c ủ a các

đ ạ i h ọc đ ô i v ói H o à n g gia. Đ ê h n h ữ n g n ăm
60 c ũ n g có n h ữ n g ý tư ở n g v ề tậ p đ o à n h ó a
đ ạ i học. N ă m 1971 H ộ i đ ổ n g tn in g ư ơ n g v ề
g iá o d ụ c đ ằ đ ư a r a các d ẽ xua't v ẽ tậ p đ o à n

c h i đ ạ o cỉia Bộ G iáo d ụ c V ăn hóa, T h ế thao,
K h o a h ọ c v à C ô n g n g h ệ (M EXT) v à s ự p h ô i
h ợ p c ủ a H iệ p h ộ i các trư ờ n g đ ạ i h ọ c công.
T h á n g 6/2001 Bộ trư ờ n g Bộ G iáo d ụ c, Văn

h ó a các đ ại h ọ c c ô n g n h ằ m tă n g tin h t ự ch ủ ,

h ó a , T h ế th a o , K h o a h ọ c v à C ô n g n g h ệ
(M EX T) đ ă ra v ả n b ả n " C h in h sá c h cảỉ cách

đ ộ c lậ p c ủ a các đ ạ i h ọ c v à q u a đ ó tạo đ iể u
k iệ n c ho các đ ạ i h ọ c tự p h á t triển .

c ấ u tr ú c đ ạ i h ọ c" tro n g đ ó n h ã h m ạ n h các
đ iẽ m s a u [3]:

Đ ến n h ữ n g n ă m cu ô ì th ậ p k ỷ 80, U ỷ b an
cải cách g iá o d ụ c c ũ n g đ ã c ó n h iề u th ả o lu ận

1) T ổ c h ứ c lại v à h ợ p n h ằ \ các đ ại học công.
2) T ậ p đ o à n h ó a đ ạ i h ọ c công.

và đ ể xuâ't v ể tậ p đ o à n h ó a đ ạ i h ọ c c ô n g (n h à
n ư ớ c v à đ ịa p h ư ơ n g ). V iệc c h u y ế n đ ố i n ày


3) P h á t triể n đ ại h ọ c th eo các tiê u c h u ẩn

đ ư ợ c xem n h ư là m ộ t p h â n c u a c u ộ c cải cách

q u ố c t ế c a o v ớ i c o c h ế d á n h g iá 3 bẻn.
T h á n g 6/2001 C h ín h p h ú N h ậ t Bản có

h à n h c h ín h v à q u ả n lý n h à n ư ó c . V ào n h ữ n g

quyê^ đ ị n h v ể cải cách cơ cấu k in h tê 'v à q u ả n

n ă m 90 m ộ t s ố cơ q u a n tư v ấ n c ủ a C h ín h p h ủ
c ũ n g tiế p tụ c đ ể x u ấ ì các p h ư ơ n g á n tậ p đ o à n

lý k in h tê v ĩ m ô tro n g đ ó n h ấ n m ạ n h "Các đ ại

h ó a đ ạ i học so n g k h ô n g n h ậ n đ ư ợ c s ự nhâ't
trí; đ ổ n g tìn h củ a Bộ G iảo d ụ c (cũ) v à các Đ ại

họ c c ô n g p h á t triến h ư ớ n g tới m ụ c tiêu cạnh
tra n h quo'c tế... v à v iệc tậ p đ o à n hó a sẽ tạo
đ iế u k iệ n tă n g tin h tự c h ủ và k h á n ă n g á p

h ọ c cô n g . Q u a đ ó có th ê th â y v iệ c tậ p đ o à n
h ó a đ ạ i h ọ c ỏ N h ậ t Bản k h ô n g p h ả i là m ộ t

d ụ n g c ác q u a n đ iế m , kỹ th u ậ t q u ả n lý củ a
khu vự c tu nh ân ".

v iệc d ễ d à n g d o n h ữ n g n íu k é o v ể q u a n niệm


T h á n g 6/2002 C h ín h p h ù N h ậ ỉ Bàn lại ra

v à q u y c n [ ọ i c ủ a CÁC l ỉ ạ i h y c

d ư y t. n h à

i|u y C A đ ị i ì h

VC c d c *‘C h ú i l i

c u b ả ii

vé

n ư ó c b a o cấp.
Đ ê h n ă m 1999, h ệ th ố n g q u á n lý m ới

q u ả n lý k i n h tẽ , tả i c h in h v ì cảỉ cách h ệ
th ố n g ” tro n g đ ó q u y ế t đ ịn h v iệc tậ p đ o à n h ỏ a

đ ư ợ c th iẽ t lậ p với tê n g ọi ”C ơ s ở q u ả n lý đ ộ c
lập" (lA I) th e o Q u y ế t đ ịn h c ủ a C h ín h p h ủ .

các đ ạ i h ọ c c ô n g v à b ă i b ỏ c h ỉn h sách b iên chề'

T h eo đ ó m ộ t sô* tổ c h ứ c d ư ợ c đ ư a ra k h ò i co
ch ê' q u ả n lý c ủ a N h à n ư ỏ c tr u n g ư ơ n g v ó i

n h à n ư ớ c v ể n h â n s ự ò các đ ạ i học. Đ ổ n g thờ i

C h ín h p h ủ N h ậ t Bản n h ã n m ạ n h v iệc n ày

q u y ể n tự c h ủ cao đ ể n ă n g c a o h iệu lự c và

p h ả i đ ư ợ c th ự c h iện c o b ả n từ n ă m h ọ c 2004
với c ác ch i d ẫ n v ể v iệc x ây d ụ n g n g ả n sách

h iệu q u ả q u ả n trị cũ a tổ c h ứ c . Việc c h u y ê h

g iả o d ụ c d ạ i h ọ c p h ụ c v ụ y ê u cẩu trẽ n n g ay

đ ổ i các đ ạ i h ọ c c ô n g th à n h c ác c ơ sở q u ả n trị
đ ộ c lậ p đ ư ợ c xem n h ư là m ộ t p h ẫ n c u a cải

tư 2003.

đ o à n t ự c h ủ n h à n ư ó c đ ư ợ c th à n h lập . Việc

Đ ê h th ả n g 7/2003 L u ậ t v ể T ậ p đ o à n h ỏ a
đ ạ i h ọ c c ô n g v à 5 L u ậ t k h á c có liên q u a n đ ẵ
đ ư ợ c c h ín h th ứ c th ô n g q u a . Đ ế n n g à y 1 th á n g
4 n ả m 2004 ìằ \ cả các đ ạ i h ọ c cô n g đ ă đ ư ợ c

tậ p đ o à n h ó a đ ạ i h ọ c lú c n à y tr ò th à n h m ộ t

tậ p đ o à n h ó a (x e m h ìn h 1).

cách g iả o d ụ c đ ạ i h ọ c đ ế tă n g tín h tự c h ủ củ a
các đ ạ i học. Đ ê h th á n g 4/2001 đ â có 57 tập



Tràn Khảnh Dửc / Tạp chi Khoa học D H Q C H N , Khoa học X â hội và Nhản vản 24 (200S) i ' l l

Hình 1. So đõ hệ thống tập doàn đại hợc công.
T heo L u ậ t này k h ò n g còn ch ẽ' đ ộ cOng
ch ứ c n h à n ư ớ c đôì v ớ i đội n g ũ g ỉả n g v iẻ n và
cán b ộ q u ả n lý. T ập đ o à n đ ạ i h ọc có m ô ì liên
h ệ c h ặt chẽ với các đ ô ì tảc (d o a n h n g h iộ p , tổ
ch ứ c xã hội - n g h ể n g h iệp ...) v à á p d ụ n g m ô
h ìn h q u ả n lý kiếu d o a n h n g h iệ p tư . C h ủ tịch
đ ại h ọc có q u y ẽ n b ồ n h iệ m g iá m đ ô c các đ a n
v ị trự c th u ộ c là n g ư ờ i n u ớ c n g o à i. V iệc p h â n
b ố n g â n sách n h à n ư ớ c cho các đ ạ i h ọ c đ ư ọ c
ả p d ụ n g th eo p h ư o n g th ứ c trọ n gói (a lu m p

su m ) d ự d trè n k ế i q u ả th ự c h iện c ác k ê 'h o ạ c h
h o ạ t đ ộ n g tr u n g h ạ n (6 n ă m ) đ ã đ ư ợ c Bộ
G iáo d ụ c, V ăn hỏa, T h e thao, K h o a h ọ c và
C ô n g n g h ệ (MEXT) p h ê d u y ệ t. K è \ q u ả tự
đ á n h giá c ủ a các tậ p đ o à n đ ạ i h ọ c v à đ á n h giá
cú a U ỷ b a n đ á n h g iá đ ạ i h ọ c (E v alu atio n
C o m m itte e
fo r
N a tio n a l
U n iv e rsity
C o rp o ra tio n s) là cơ s ở ch o v iệc k iể m đ ịn h và
p h â n b ổ n g â n sá c h (xem h ìn h 2).

Hình 2. So đổ hệ thông danh giá các tập đoàn dại học.



Trần Khảnh Đức ỉ TợỊì chi Khoa học DHQ GHN, Khoa học Xâ hội ĩ>à N hắn vứn 24 (2008) J -II

T ập đ o à n h ó a các đại h ọ c đ ư a đ ê h th ay
kh i c h ũ tịch đ ạ i h ọ c ra quyê^t đ ịn h .
d ố i cơ bản tổ c h ứ c b ộ m áy q u ả n lý cúa các
2) H ội đ o n g Q uản trị: T h ả o lu ậ n và q u y ẽ t
đ ạ i học công. T h eo tổ c h ứ c tậ p đ o à n cơ c âu lổ
đ ịn h n h ữ n g v ẵ h đ ể q u a n trọ n g v ể q u ả n trị
c h ứ c q u ả n lý ó m ỗ i đ ạ i học N h ậ t Bản tậ p
n h à trư ờ n g .
Iru n g q u y ể n lự c v à o c h ủ tịch đ ạ i học và có 3
3) H ội đ ỗ n g đào iợo và nghiền cứu: T hảo
co q u a n c h ủ yẽ'u (x em h ìn h 3).
lu ậ n , tư v ằ h v à q u y ế t đ ịn h n h ữ n g v ă n đ ể
I)
H ội đỡng các giám doc: cơ q u a n có th ẩ m q u a n trọ n g v ể đ ả o tạo v à n g h iê n c ứ u n h à
q u y ể n th ả o lu ậ n các vâìi đ ề q u a n trọ n g irư ử c
trư ờ n g ,

Hlnh 3. Mô hình ìô chức quản lý tập đoàn đại học [3Ị.
C h ẽ 'đ ộ tu y ể n d ụ n g n h â n sự , đ ã i n g ộ và
s ử d ụ n g đ ư ọ c th ay đ ổi c o b ả n từ th eo c h ế đ ộ
cò n g c h ứ c n h à n ư ó c san g ỉh eo c h ế đ ộ tu y ến
d ụ n g lao đ ộ n g và c h ín h sárh Iư ữ n g b ố ng, đẫi
n g ộ riê n g cù a các tậ p đ o àn đ ạ i học.
ỉ ĩ ộ i <.ỉõiiịị q u ả n u ị c ó bỌ ih d iìt

cú a các cá n h ẵ n , lổ chứ c b ền n g o ài nhà
trư ờ n g n h ư cỏ đ ạ i d iệ n H ội đ ổ n g g iảo d ụ c

đ ịa p h ư ơ n g , c h u y ê n g ia n ư ớ c ngoài; đ ại d iện
các d o a n h n g h iệ p ; các iồ c h ứ c xă hội - n g h ể
n g h iệp ...
Q u á trìn h tậ p đ o à n h óa các Đ ại học công
(T ru n g ư ơ n g và đ ịa p h ư a n g ) ở N h ậ t Bản đ ă
cơ b ả n h o à n íh à n h vào n ăm 2004 so n g cù n g
cò n k h ô n g ít v ân đ ể p h ải iic p tụ c h o à n th iện .
Việc á p d ụ n g m ô h in h q u ả n lý k iếu d o a n h
n g h iệ p đ ò i hòi s ự th a y đổi m ạ n h n ế p n g h ĩ và
p h o n g cách làm việc củ a các n h à q u ả n lý đ ại
h ọ c c ô n g th eo c o chê' m ớ i v ố n n h iể u n ăm
q u e n v ó i c o c h ế q u ả n lỷ h à n h c h ín h b a o cấp
c ú a n h à n ư ớ c . N g â n sách tà i c h ín h k h ô n g ổn
đ ịn h m à tù y th u ộ c v à o kê't q u ả đ á n h g iá 3 b ên

tro n g khi các c h u ẩ n m ự c, p h ư o n g p h á p , q u y
trìn h đ á n h g iá c h ư a h o à n th iện . C h ê' đ ộ công
c h ứ c bị b ãi b ỏ k é o th eo n h ữ n g lo lắn g v ể vị
trí, v iệc làm k h ô n g ổ n đ ịn h n h ư trư ớ c củ a đ ộ i
n g ủ g iả n g v iên . Đ ặc b iệ t có n h iễ u b ản khoăn
v£'
u ìn ii Iiày d ư ò ỉi^ ỉìh ư ìả q u á trin lì tư
n h â n h ỏ a đ ại h ọ c công, xóa b ò loại h in h đ ại
họ c c ô n g tro n g h ệ th ô h g g iá o d ụ c đ ại học
N h ậ ỉ Bản.

4. Đ ạ i h ọ c H io s h ìm a (ro n g q ú a trìn h tập
đoàn hóa
4.1. T hô n g tin ch u n g
Đ ạ i h ọ c H iro sh ứ n a ià m ộ t tro n g n h ử n g

đ ại h ọ c cô n g lớ n ở N h ậ t Bản đ ư ọ c th à n h lập
từ 1949 trê n co sở lổ c h ứ c lại các cơ s ò giáo
d ụ c đ ạ i h ọ c ở k h u v ự c h à n h c h ín h - lẵn h th ố
H iro sh im a .


8

Trần Khánh Dừc / Tạp chi Khoa học D H Q G H N , Khoa học X â hội và N hản văn 24 (2008) ĩ - ĩ ĩ

T ro n g g ia i đ o ạ n đ ẩ u Đ ại h ọ c H iro sh im a
b a o g ổ m Đ ại học H iro s h im a v ể V ăn c h ư ơ n g
v à K hoa học (th à n h lậ p ti i 1929); T ru ờ n g Sư
p h ạ m cao c ấ p H iro sh im a (th à n h lậ p t ù 1902);
Trưcm g S ư p h ạ m H iro sh im a (th à n h lậ p từ
1943); T rư cm g K ỹ th u ậ t cao c ấ p H iro sh im a
(th à n h lậ p t ừ 1920). T rư ờ n g C a o đ ẳ n g Y t ế
H iro sh im a (th à n h lậ p 1945)... v à m ộ t s ố
trư ờ n g k h á c tro n g k h u v ự c H iro sh im a . C ó th ể
n ó i n g a y từ đ ẩ u th à n h lập , Đ ại h ọ c
H iro sh im a đ ã b ư ớ c đ ẩ u trê n c o n đ ư ờ n g tập
đ o à n h ó a v ó i m ô h ìn h tổ c h ứ c c ủ a m ộ t đ ại
họ c đ a n g à n h , đ a lĩn h v ự c ờ k h u v ự c. H iện
n a y (2007) Đ ại h ọ c H iro s h im a có 11 K hoa
c h u y ê n n g à n h , 12 T rư ờ n g c ao h ọ c (g ra d u a te
schools); 20 V iện v à T ru n g tâ m n g h iê n c ứ u ; 4
T h ư viện, các Irư ò n g p h ổ th ô n g th ự c h à n h và
n h iể u c a s ỏ khác. N g âiì sá c h n h à trư ờ n g là
67.806.000.000 Y ên (2007) tư ơ n g đ ư ơ n g
k h o ả n g 50 triệ u USD.

T ừ 1973 đ ê h 1995 Đ ại học H iro sh im a đ ã
h o à n th à n h việc tố chứ c lại v à c h u y ế n p h ẩ n
lỏ n các K h o a /T ru n g lânV V iện n g h iê n cứ u
th à n h v iê n v ể k h u v ự c m ớ i d ư ợ c đ ẩ u tư xây
d ự n g h iệ n đ ại, đ ẩ y đ ủ cơ s ở v ậ t ch à i, tiện
n g h i cho đ à o (ạo đ ạ i học v à n g h iê n c ứ u k h o a

N ă m n g u y ê n tắc trê n th ế h iệ n iTÌếì lý p h á t
triế n đ ể th ự c hiện s ứ m ệ n h c ủ a Đ ại học
H iro sh im a tro n g cô n g cu ộ c c h â h h ư n g n ư ó c
N h ậ t sau c h iêh tra n h v à p h á t triể n h iệ n đại
h ó a. T rê n cơ s ó đó, Đ ại h ọ c H iro s h im a d ã đ ể
râ các m ụ c tiê u p h á t triê n cơ b ả n s a u [5]:
1) T rở th à n h m ộ t c o s ò đ ạ i h ọ c ở trìn h đ ộ
c ao v ề đ à o tạ o v à n g h iê n cử u tro n g n ư ó c và
q u ố c tê'
2) T ạo d ụ n g m ôi trư ờ n g h ọ c tập , n g h iê n
c ứ u đ ạ t đ ă n g c a p q u ô c tê' N u ô i d ư Õ T ì g tinh
th a n s á n g tạ o k h o a h ọ c c h o th ẻ 'h ệ trẻ.
3) G ắ n n g h iê n c ứ u v ó i g iả n g d ạ y . Đ à o ỉạo
đ ộ n g ũ c h u y ê n g ia sau d ạ i h ọ c c ó trin h đ ộ cao
th e o c h u ẩ n q u ổ c té'
4) Đ à o tạ o đ ộ i n g ù c ử n h â n có trìn h đ ộ và
n ă n g lự c th ự c tiễ n c ao đ á p ứ n g y ê u c ẩu n h ân
lự c c ủ a xă hội.
5) Liên k ê \ c h ặt c h ẽ v ó i c ộ n g d õ n g , đ ó n g
g ó p tích cự c v à o s ự p h á t triế n đ a d ạ n g c ú a xâ
hội,
6) T ả n g c ư ò n g n ă n g lự c c ạ n h tra n h q u ố c
t ế , xã h ộ i to à n cẵu. T ích cự c ứ ìa m g iâ v à m ò

rộ n g h ợ p t á c tra o đ ổ i q u ò c tẽ'
7) H ìn h th à n h c a c h è ' q u ả n lý đ ạ i h ọ c và
các đ ơ n vị th à n h v iê n tậ p tru n g v ào "Con

h ọ c ỏ lỉìg a s h i lliro e h im a ( tr ừ K h o a Y v à

ngvrèri, p h ư o n g HẶI> v à t à i r h í n h "

D ư ợ c ớ k h u v ự c c ũ ơ th à n h p h ô ' H iro sh im a).
H iệ n n a y (2007) Đ ạ i h ọc H iro s h im a có q u y
m ô đ à o tạ o k h o ả n g 15.000 s in h v iê n tro n g đ ó
k h o á n g 1/3 (4.445) ỉà h ọc v iê n s a u đ ạ i học
(cao h ọ c v à tiê h sĩ). S ố lư ợ n g cán b ộ , g iả n g
v iên !â 3.281 n g ư ờ i. C ó 755 s in h v iê n q u ô c i ẽ
từ 57 n ư ó c n g o à i th e o hgc.
N g a y từ k h i m ó i th à n h lậ p (1949) Đ ại học
H iro sh im a đ ằ đ ư a ra 5 n g u y ê n ta c chỉ đ ạ o cơ
b ả n (M ỉsion) là (4|:
1) T h eo đ u ố i H ò a b ìn h .
2) S á n g tạo k iến th ứ c m á i.
3) N u ô i d ư ỡ n g con n g ư ờ i.
4) H ợ p tá c v ó i đ ịâ p h ư o n g , k h u v ự c v à
cộ n g đ ổ n g q u ô c tê'
5) T iếp tụ c tự p h á t triển .

8) H ìn h th à n h m ộ t h ệ th ố n g h ọ p lỷ tro n g
đ á n h g iá k h ả n ă n g v à k êỉ quả^ tạ o m ô i trư ờ n g
th u ậ n lợi p h á t h u y m ọ i k h ả n ă n g củ a đ ộ i ngũ
cán b ộ v à s in h viên.
9) P h á t triể n hệ th ố n g th ô n g rin v à tru y ể n

th ô n g p h ụ c v ụ c ó h iệ u q u á h o ạ t đ ộ n g q u a n
lý, g iả n g d ạ y v à n g h iê n cứu^ th ô n g tin xẵ hội
v à m a rk e tin g .
4.2. M ô h ìn h quản lý
T h eo m ỏ h ìn h tậ p đ o à n đ ạ i học^ hệ th ố n g
q u ả n lý c ủ a Đ ạ i h ọ c H iro s h im a đ ư ợ c Uúết lập
th e o h ư ớ n g tậ p tru n g q u y ế n iự c q u ả n lý vào
C h ủ tịc h đ ạ i h ọ c trê n c o s ò th a m v â h củ a H ội
đ ố n g Q u ả n trj, H ội đ ổ n g G iá m đ ô c v à H ội


Trằn ịOúrứì Đ ử c í Tạp chi Khoa học Đ H Q Ọ H li, K h o a h ọ cX ổ h ộ ivà hihãn vàn 24 (2008) J - í I

đ ổ n g đ à o tạo - n g h iê n cứu. C ác đ ơ n vị th à n h h o ạ t d ộ n g n g h iê n c ứ u v à g iá n g d ạ y (xem
v iê n có q u y ế n đ ộ c lậ p v à tự c hú c ao tro n g các
h ìn h 4).

Hinh 4, Mỏ hinh tố chức và quản lý Đại học Hiroshima (2007) [5].
4.3. M ô hìn h đào tạo

đ ịn h và k iê n trì theo đ u ổ i m ô h ìn h đ à o tạo
h iệ n đ ạ i n h ằ m đ á p ứ n g n h u c ẩu m ó i và

Với đ ịn h h ư ớ n g p h á t triển tr ô th à n h m ộ t
d ạ i h ọ c n g h iê n c ứ u đ ẳ n g cap q u ô c tê', có k h ả

th ư ò n g x u y ê n th a y đ ổ i c ù a xẵ h ộ i N h ậ t Bản
h iệ n đ ạ i v à x u h ư ớ n g to à n cẩu h ó a tro n g th ế

n ă n g c ạn h Iranh cao, Đại học H iro sh im a đ ă xác


k ỷ 21 (xem h ìn h 5).

Giáo dục nhùng cá nhân có khả năng đổi mặt vỏi những thách thửc và giải quyct
vấn để đặt ra trong the ký 21
Giáo
dục
dựa
trôn
mục
tì cu
Hoạt
động
quỏc
te
hỏa

- HÒ trợ Sinh viên
• l.ựa chọn khóa
học và tư vấn
------i
nghổ
• Khuyến khích
các hoật động
ngo^i khỏa và
Tinh nguyện

Đào tạo các nhà nghiên cứu ỉài nảng,
cú ndiỉ^ ỉựL ỉ\^hỗ
cau


Đào tạo Ticn sĩ
Đào tạo Thạc sĩ

ĩ

Các
chương
4---- trình
nghicn
---- h
cửu và
kết quả
nghicn
cưu

Sình viẽn từ các trưởng
d^ị học khác
Dào tệo các cá nhân có tư duy nảng lực
vói sự kết hợp kiến thức cơ bản và náng
lực vận dụng thực h ỉn

Các loại hinh lao động
nghể rvghiệp

GD Chuyên ngành
GD Đại cuơng
Chương trình dào tạo cứ nhân
Hình s. Mô hình giáo dục cho thẻ'ký 21 ‘ Dại học Hiroshima |4].



10

Trần Khảnh Đức / Tạp chí Khoa học D H Q G H N , Khoa học X ã hội

Nhììn văn 24 (20(ì8) h ĩ ĩ

4.4. M ô hìn h báo đảm châì Iượrtg giáo d ụ c đại học N h ậ t Bản trong th ế k ỷ 21 íX e m h ìn h 6)

Hệ thôhg giáo dục dại học trong th ế kỳ 21

Hệ thống gỉảo đục đại học
-Nhà nưóc
• Xã hội
ệ
công nghiộp
Xã hội

‘ Toàn cẩu hóa
• Thị trường hóa
- Xã hội tri ìhừc

Trưóc khi
kiếm soảt
kẽ\ quẩ

Nghiên cửu
TRI THỨC
Đào tạo
Dịch vụ


V

Xă hội

Nhà nưóc

zz

Sđu khi
đánh giả
kết quả

Nhà nưóc

S ĩ _____^
Tái cấu trúc
chiến lược

Nghicn cứu
Quản lỵ
Lảnh đạo
TRI THỨC
Dào tạo
Dịch vụ

ĐẠI HỌC

Bảo
---- ► đảm

chất
lượng

DAI HỌC

Hệ thống nghién cứu

Cấu írúccáccosở

Phát Iricn các khoa

Hình 6. Mô hinh bảo đảm chât lượng giáo dực đội học Nhật Bản trong Ihếký 21.
2) C h ín h p h ủ v à c ác Bộ n g à n h h ữ u q u a n
cỏ v ai trò q u y ế t đ ịn h tro n g tiế n trìn h cải cách
cải cách g iá o d ụ c đ ạ i học
trê n cơ sở các k h u y ê h n g h ị củ a c ác tố c h ứ c tư
v â n ín h ư U ỷ b a n g iáo d u e đ ai h o c trự c th u ô r
Q u a h ư n nCia lh£* kỷ tái câ"u trú c h ộ th ồ n g
T h ú tư ở n g ).
g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c (1945) v à đ ặ c b iệ t là các
3) V iệc đ ố i m ói m ô h in h q u à n lý đ ạ i học
c h ín h sách v à b iện p h á p cải cách g iá o d ụ c đ ại
k h ô n g p h ả i chi riên g c ù a n g à n h g iá o d ụ c m à
h ọ c từ 1984 c h o đ ế n nay, h ệ th ố n g g iá o d ụ c
cẩn
d ặ t tro n g q u á trìn h cái cách q u ả n lý h àn h
đ ại h ọc N h ậ t Bản đ ã có n h ữ n g th a y đ ô i cơ
c h in h q u ô c g ia (có liẻ n q u a n đ c h C h in h ph ú ,
b ả n cá v ể c ấu trú c h ệ th ô n g , lo ạ i h ìn h , q u y
Bộ nội v ụ và q u ả n lý công).

m ô v à trìn h đ ộ đ à o tạo. N h ậ t B ản đ ã có m ộ t
4) Sớm h m h th à n h các đ ại h ọ c đ a ngân h ,
hệ th ố n g g iáo d ụ c đ ạ i học n g a n g tẩ m q u ô c tê'
đ a lĩn h v ự c ờ các k h u v ự c trê n cơ s ò q u y
vói khả n ă n g cạnh tra n h quôc tê 'n g à y càiìg cao,
h o ạ ch v à đ ẩ u tu k h u đ ại h ọ c đ ể tạo mòi
đ á p ứ n g n h u cầu p h á t triển c ú a xẵ h ội hiện
trư ờ n g th u ậ n lọ i (đ ất đ a i, co s ò v ậ t ch ất) ch o
đ ại N h ậ t B ản tro n g thê* k ỳ 21. N h ữ n g k in h
p h á ỉ tríển g iáo d ụ c đ ạ i h ọ c n g a n g tầ m q u ỏ c tc.
n g h iệ m c ủ a N h ậ t Bán rấ t c ó g iá trị v à ý n g h ía
đ ố i với V iệt N a m trê n các b ìn h d iệ n S â u đ ây;
5) T ậ p đ o à n h ó a g iá o d ụ c đ ạ i học/ p h á t
1)
C ải cách g iá o d ụ c đ ạ i h ọ c là m ộ t công triến các đ ạ i h ọ c đ a n g à n h / đ a lìn h v ự c là m ộ ỉ
việc k h ó k h ă n , lâ u d à i cẩn c ó tẵ m n h ìn xa,
xu h ư ớ n g lâ't y ế u (k h ô n g chỉ đoTì th u ẩ n là
sá n g s u ố t tro n g h o ạ ch đ ịn h c h ín h sá c h p h ù
g h é p các Irư ò n g /c ơ sở đ ạ i h ọ c v ỏ i n h a u ) m à
h ợ p với xu h ư ớ n g p h á t triể n c h u n g v à kiên
cẩn tố c h ứ c s ắ p x êp lại đ ế tậ p tru n g đ ẩ u tư,
trì, k iên quyêV tro n g tố c h ứ c th ự c h iệ n .
tạo m ôi liên k ết trên c o s ò tă n g tín h tự chú, tụ
5. N h ữ n g k in h n g h ỉệ m c ủ a N h ậ t B án tro n g


Tràn Khánh Dirc ỉ Tạp chi Khoa học D H Q CH N, K}wa học X ã hội và Nhàn vàn 24 (200S)

ch ịu trách n h iệ m c ủ a các đ ạ i học.
6) T ừ n g b ư ó c b ãi b ỏ cơ c h ẽ 'b a o c ấp n h à

n ư ớ c cho đ ại h ọc cô n g . Á p d ụ n g m ô h ìn h v à.
p h ư o n g p h á p q u â n iý d o a n h n g h iệ p p h ù h ọ p
v ó i đ ặc đ iế m c ủ a đ ạ i học (d o a n h n g h iệ p tri
th ứ c ) n h ằ m n â n g cao h iệ u q u ả q u ả n lý và
c h at lư ợ n g đ à o tạo , n g h iê n c ứ u và h iệu q u ả
đ ẩ u tư.
7) N ă n g cao vai trò c ủ a các tổ chứ c
c h u y ê n m ô n , tố c h ứ c xẵ hội, tố c h ứ c xả hội n g h ể n g h iệ p , các tổ c h ứ c đ á n h g iá đ ộ c lệp
tro n g đ á n h g iá và k iế m đ ịn h c h ất lu ợ n g giáo
d ụ c đ ại h ọ c th ô n g q u a đ á n h g iá 3 bên.
8) T ả n g c ư ờ n g liê n kê't v ớ i đ ạ i h ọc q u ô c tế
(m ời g iáo s ư s a n g n g h iê n c ứ u và g ià n g d ạy ,
q u ố c tê 'h ó a c h ư a n g trin h đ à o tạo, liên kê't đ à o
tạo ...[6]

I

11

T à i liệ u th a m k h ả o
[1] Ishizaka Kazuo, Sc/tỡơỉ ìn Education in Ịapan,
international
Socỉcỉy
íor
Educational
InformaHon, InC'jdpan, 2001.
[2Ị Jun Obd/ Higher Eàucaiion in japan • Incorporation
of National UniversitUs and thi DMỈoprrưnt of
Private Universiiies, Paper prepared for btminars
on higher education in Istanbul and Ar\kara,

Turkey, Fobrury 2005.
{3] Sho Takakura and Yokuo Murata, Education in
lofHtn, The Tsukuba AssocidHon for International
Education Studies, Japan, 1997.
(4) Pictorial Guide, Intermtiorutl Affairs Bureau,
Hirosshima University, Japan, 2007.
(5| Hiroshima University Graduete School, Hiroshima
University, Japaa 2007.
[6| MEXT, A New image of HaúoìXũi Uniyfrsi7y
CồrpOTứịions, Japaa 2002, www.moxt.go.jp.

The reform of the Japannese higher education and
Hiroshima University on tììe proccess of the corporation
Tran K hanh Due
F aculty o f Education, Vietnam N a tio n a l U n iversity, H anoi
144 X u a n T huy, Cau Ciaỵ, Haìỉoi, V ietnam

T his a rtic le is in tro d u c e d so m e ch arac te ristic s of th e J a p a n n c s e h ig h e r e d u c a tio n sy ste m in the
pro ccess o f th e e d u c a tio n a l reform fro n i th e M eiji e ra (1868-1912) u p to n o w a d a y s. It is focused
o n ih e p e rio d o f th e re c o n stru c tio n o f th e Ja p a n n e se h ig h e r e d u c a tio n a fte r w o rld w a r II b a se d on
th e A m erica m o d el.
In c o rp o ra tio n is o n e o f th e d e v e lo p n ic n ta l tre n d s o f th e J a p a n n e s e h ig h e r e d u c a tio n sy ste m in
th e e d u c a tio n a l re fo rm . In th is tre n d , m o n o -d isc ip lin a ry h ig h e r e d u c a tio n in stitu tio n s h av e beeen
m e rg e d a n d re -o rg a n iz e d in o rd e r to b ecam e m u lti-d isc ip lin a ry h ig h e r e d u c a tio n in stitu tio n s
(u n iv e rs ity ) w ith h ig h e r level o f th e a to n o m y a n d a c o u n tib ility . T h is tre n d h a s b een in p le m e n tin g
w ith n e w n a tio n a l p o licies a n d n e w m o d el o n m a n a g e ria l m ech an ism ; a d m in istra tiv e
o rg a n is a tio n , finacial in v e stm e n t a n d te a c h in g s ta ff... in th e p u b lic u n iv ersities.
H iro s h im a U n iv e rsity is o n e o f th e b ig e st n a tio n a l u n iv e rs itie s in Jap an . T h is u n iv e rsity w as
e sta b lis h e d a s a n a tio n a l u n iv e rs ity on 31/5/1949, a s a re s u lt o f th e re o ra n iz atio n o f th e p re-w o rld
w a r II h ig h e r e d u c a tio n in s titu tio n s in H iro sh im a p re fe c tu re . H iro sh im a U n iv e rsity is a im in g to

b e a w o r ld e d u c a tio n a n d re sea rc h c e n te r in th e 21 St c en tu ry .
In th e e n d o f th is a rtic le th e re a re s o m e Jap arm ese e x p e rim e n ta l lesso n s for h ig h e r e d u c a tìo n
in n o v a tio n in V ietnam .