Bài 19. Câu nghi vấn (tiếp theo)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (178.38 KB, 12 trang )
TiÕt 79: C©u nghi vÊn
(tiÕp)
• 1/ Ví dụ :
Những người muôn năm cũ
a) Năm nay đào lại nở
Hồn ở đâu bây giờ ?
Không thấy ông đồ
b) xưa
Cai lệ không để cho chò được nói hết
câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát :
- Mày đònh nói cho cha mày nghe đấy à ?”
c)
Đê vỡ rồi !... Đê vỡ rồi, thời ông cách
•
Cóông
biết bỏ
không
… Lính
chúng cổ chúng mày, thời
tù? chúng
đâu
? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào
mày!
đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?
d)
Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì
mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể
vui, buồn, giận cùng những người ở đâu đâu, há
chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng
của văn chương hay sao ?
e)
Đến lượt bố tôi ngây người ra như không
tin
vào
mắt
: ư ? Chả lẽ lại đúng là nó,
- Con
gái
tôi mình
vẽ đấy
cái con Mèo hay lục lọi ấy !
1/ Ví dụ: Các câu
nghi vấn trong các
đoạn trích:
a) Những người muôn
năm
cũ
đâu
?
Hồn đònh
ở nói
bây
b) Mày
cho
chagiờ
mày
ànghe
? đấy
c)Cóbiếtkhông
…
?
đâu
Lính ?
Sao
bay dám đểvậy
cho ?
gì
à ?
nó chạy xồng xộc
vào
đây
Không
d)
Cảnhư
đoạn trích
là
còn(câu
phép
tắc
nữa
một
nghi
hay sao
?vấn.
)
(e) “Con gái tôi vẽ
ư ? đấy
Chả lẽ
lại đúng là nó,
cái con Mèo hay lục lọi
ấy ” !
1/ Ví dụ:
a) Những người muôn
năm
cũ
đâu
?
Hồn đònh
ở nói
bây
b) Mày
cho
chagiờ
mày
ànghe
? đấy
c) Có biết
không
…
? đâu?
Lính
Sao
bay dám đểvậy
cho ?
gì
à ?
nó chạy xồng xộc
vào
đây
Không
d) Cảnhư
đoạn trích
là
còn (câu
phép
tắc
nữa
một
nghi
hay sao
?vấn.
)
a) bộc lộ tình cảm,
cảm xúc.
b) đe dọa.
c) đe dọa.
d) khẳng đònh.
(e) “Con gái tôi vẽ
ư ?đấy
Chả lẽ
e) bộc lộ tình cảm,
lại đúng là nó,
cảm
xúc.
Phủ
cái con Mèo hay lục lọi
đònh
ấy ! ”
2) Ghi nhớ - SGK trang 22
Trong nhiều trường hợp câu nghi vấn
không dùng để hỏi mà dùng để:
a) bộc lộ tình cảm,
b) cảm
đe xúc
dọa
c) đe dọa
d khẳng đònh
) bộc lộ tình cảm,
e)
cảm
Phủ
xúc.
đònh
Không
yêu
cầu
người
đối thoại trả
lời
Nếu không dùng để hỏi, trong một số
trường hợp, câu nghi vấn có thể kết
thúc bằng dấu chấm than, dấu chấm,
dấu chấm lửng.
Bài 1: (SGK) Tìm câu nghi vấn và chức
năng:
a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm
liều như ai hết... Một người như thế ấy !... Một người đã
khóc vì trót lừa một con chó !... Một người nhòn ăn để tiền
lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng
giềng …
•
Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày
một thêm đáng buồn...(Nam Cao, Lão Hạc)
Con người
đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót
Binh Tư để có ăn ư ?
Dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc
(băn khoăn, nghi ngại)
Bài 1: (SGK) Tìm câu nghi vấn và chức
năng:
b)
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
Thời oanh liệt nay còn đâu ?(Thế Lữ,
Nhớ
Thanrừng)
ôi !
Trong cả đoạn thơ,
trừ c©u “Than ôi!”,
tất cả các câu còn
lại đều là câu nghi
Dùng để phủ
đònh và bộc lộ
tình cảm, cảm
xúc
Bài 1: (SGK) Tìm câu nghi vấn và chức
năng:
c) Một chiếc lá rụng là một biểu hiện cho một cảnh
biệt ly. Vậy thì sự biệt ly không chỉ có một nghóa
buồn
Sao ta không
rầu, khổ
sở.ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?
ngắm
sự biệt
Dùng để cầu khiến
(Khái Hưng, Lá rụng)
d) Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ
vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lợm…
•
Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả
bóng bay ? (Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)
Dùng để phủ đònh và bộc lộ tình cảm,
cảm xúc
Bài 1: (SGK) Tìm câu nghi vấn và
chức năng:
a. “ Con người đáng …ư ?” Bộc lộ tình
cảm,cảm
xúc ôi ! ” Phủ đònh, bộc
b. Trừ câu ø “Than
lộ cảm xúc
c. “Sao ta … rơi ?” Cầu khiến
d. “Ôi … bay ?” Phủ đònh, bộc lộ tình
cảm,cảm xúc.
2/ Bài 2: (SGK/23) Xác đònh câu nghi vấn, đặc
điểm hình thức, chức năng và thay thế câu
có ý nghóa tương đương:
a) - Sao cụ lo xa quá thế ? Cụ còn khỏe lắm, chưa
chết đâu mà sợ! Cụ cứ để tiền ấy mà ăn, lúc chết
hãy hay! Tội gì bây giờ nhòn đói mà tiền để lại ?
- Không, ông giáo ạ! Ăn mãi hết đi thì đến lúc
- Chức năng: phủ
chết lấy gì mà lo liệu ?
- Thay thế câu có ý nghóa
đònh.
(Nam Cao, Lão
tương
đương:
+ Cụ không nên lo xa quá như thế !
Hạc)
+ Bây giờ không nên nhòn đói mà
tiền
lại.
+ Ănđể
mãi
hết đi thì đến lúc chết không
có tiền mà lo liệu.
d) Vua sai lính điệu em bé vào, phán hỏi:
- Thằng bé kia, mày có việc gì ?
Sao lại đến
đây mà khóc ?
(Em
bé
thông
minh) dùng để
- Chức
năng:
-hỏi.
Thay thế câu có ý nghóa tương đương: không
thể có câu thay thế.
Bài 4 (SGK):
Các câu “ Anh ăn cơm chưa ?” “Cậu đọc
sách đấy à?” “ Em di đâu đấy” không
dùng để hỏi. Vậy trong những trường
đó, câu nghi vấn dùng để làm gì ? Mối
quan hệ giữa người nói với người nghe
ở đây như thế nào ?
dùng để chào, lối chào của người
Việt Nam. Người nghe không nhất thiết
trả lời,có thể đáp lại bằng câu chào
khácThể hiện quan hệ thân mật
giữa người nói và người nghe .
CÂU NGHI
VẤN
ĐẶC ĐIỂM HÌNH
THỨC
Có những từ
nghi vấn
( ai,
gì, nào, sao, hả,
chứ…) hoặc từ
hay (nối các
quan hệ lựa
chọn)
CHỨC
NĂNG
Chức năng
chính: dùng
để hỏi
Chức năng
khác : dùng
để cầu khiến,
khẳng đònh,
phủ đònh, đe
doạ, bộc lộ
tình cảm, cảm
xúc
nhận
diện câu,
DẤU KẾT THÚC
CÂU
Dấu chấm
hỏi
Dấu chấm,
dấu chấm
than hoặc
dấu chấm
lửng
Lưu ý : Khi
cần đặt câu
trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể.
