Tự tình
( bài II )

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.

1. Tác giả
a. Cuộc đời
EmXuân
hãy cho
biết(?
về.?),
cuộc đời của nữ sĩ Hồ Xuân Hơng?
Hồ
Hơng
- Quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ
An, nhng sống chủ yếu ở kinh thành Thăng Long.
- Bà đi nhiều nơi thân thiết với nhiều danh sĩ.
- Cuộc đời, tình duyên có nhiều éo le, ngang trái.

b. Sự nghiệp thơ văn.

Trình bày hiểu biết của em về sự nghiệp thơ
văn của nữ sĩ Hồ Xuân Hơng?
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

1


Tự tình

I. Tìm hiểu chung.

1. Tác giả

( Bài II )

Hồ Xuân Hơng

b. Sự nghiệp thơ văn.
- Sáng tác cả chữ Nôm và chữ Hán.
- Số lợng:
+ Khoảng 40 bài thơ chữ Nôm
+ Tập Lu Hơng Kí gồm:
26 bài thơ chữ Nôm.
24 bài thơ chữ Hán.
- Nội dung, t tởng:
Bà hay viết về phụ nữ với sự thơng cảm, khẳng
định và đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ.

- Nghệ thuật:
+ Bút pháp trào phúng mà trữ tình.
+ Đậm đà chất văn học dân gian.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

2


Tự tình
( Bài II)


Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

Đêm khuya, văng vẳng trống canh dồn.
Trơ cái hồng nhan với nớc non.
Chén rợu hơng đa, say lại tỉnh.
Vầng trăng bóng xế, khuyết cha tròn.
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại.
Mảnh tình san sẻ tí con con.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

3


1. Hai câu đề.
Bài thơ mở ra khoảng thời gian nào? Âm thanh
gì xuất hiện, ý nghĩa của âm thanh ấy? Tác giả đã
sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì ở câu đầu tiên?

- Thời gian: Đêm khuya.

Lúc con ngời thờng đối diện với chính bản thân
mình, tự nhìn lại mình và sống thật với lòng mình.
- Âm thanh: tiếng trống điểm canh dồn dập từ xa vọng tới
văng vẳng
=> Làm tăng thêm cái tĩnh lặng, quạnh vắng của không gian (Lấy động tả tĩnh)


=> Thể hiện bớc đi gấp gáp của thời gian và
sự rối bời của tâm trạng tác giả.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

4


Tự tình
( Bài II)
I. Tìm hiểu chung.

Hồ Xuân Hơng

II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

Nhóm1:
Ai đang thao thức
trong đêm? Em có nhận
xét gì về cách kết hợp từ
Cái hồng nhan ?

Nhóm 2:
Hãy giải thích và phân tích ý nghĩa của từ
Trơ ? Cách ngắt nhịp của câu thơ nh thế nào?
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

5



Tự tình
( Bài II)
I. Tìm hiểu chung.

Hồ Xuân Hơng

II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

- Ngời đang thao thức: hồng nhan ngời phụ
nữ đẹp, mặn mà.
Cách kết hợp từ độc đáo:
Cái thờng gắn liền tới từ chỉ đồ vật kết hợp
với
hồng nhan vẻ đẹp của ngời phụ nữ.
Cái đẹp hoá tầm thờng, rẻ rúng.
Sự đối lập giữa:
Cái hồng nhan
Một cá nhân bé nhỏ

Nớc non
Cuộc đời rộng lớn
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

6


Tự tình
( Bài II)
I. Tìm hiểu chung.


Hồ Xuân Hơng

II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

-Trơ: trơ trọi, lẻ loi, bẽ bàng, vô duyên, không đợc
ai quan tâm, yêu thơng. trân trọng.
Cách ngắt nhịp 1/ 3 / 3
Trơ / cái hồng nhan / với nớc non
Càng nhấn mạnh vào tình cảnh lẻ loi, cô đơn của ngời
phụ nữ
( nỗi đau của Hồ Xuân Hơng)
Tuy nhiên Trơ - với nớc non còn thể hiện sự bền gan
thách đố trớc số phận cuộc đời, giống nh:
Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt
( Trích bà Huyện Thanh Quan )
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

7


- Sù ®èi lËp gi÷a :

c¸i hång
nhan

C¸ nh©n
nhá bÐ

níc non


Cuôc ®êi
réng lín
Gi¸o viªn thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Nguyªn

8


Tự tình
( Bài II)

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.

Ngời phụ nữ đã làm gì để mong thoát khỏi nỗi cô
đơn? ý nghĩa của cụm từ say lại tỉnh ? Hình ảnh
vầng trăng bóng xế khuyết cha tròn có ý nghĩa gì?

Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên

9


Tự tình
( Bài II)


Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
- Ngời phụ nữ phải tìm đến r
ợu để giải sầu, giải uất là một
việc cực chẳng đã. Uống rợu mà
nh uống sầu, uống tủi nh nuốt
thầm gọt đắng, giọt cay vào
lòng.
- Say lại tỉnh : Sự bế tắc quẩn quanh, bất lực.
Không thể say mãi, tỉnh ra càng buồn hơn , nhức nhối hơn.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 10


Tự tình
( Bài II)

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
- Giữa trăng và ngời hoà hợp đồng nhất.
Trên trời bao la trăng một mình.

Giữa xã hội đông đúc, ngời cũng lẻ bóng.
Trăng xế ( sắp tàn )

vẫn khuyết

Ngời tuổi xuân sắp đi qua

Tình duyên vẫn dang dở

Câu thơ chất chứa hai lần bi kịch.

Trăng cha tròn: phấp phóng hy vọng sẽ có ngày
tròn đầy, là hy vọng tình yêu trọn vẹn.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 11


Tự tình
( Bài II)

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
Hình ảnh thiên nhiên hiện lên qua hai câu thơ nh thế nào?
Tìm các động từ và phân tích cấu tạo ngữ pháp của hai câu thơ?


Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 12


Xiên ngang mặt đất mây từng đám.

Rêu không chịu sống nhạt nhoà nên xiên ngang
mặt đất để trồi lên.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 13


Đá nhô lên, nhọn hoắt xé rách cả vòm trời
đâm toạc chân mây đá mấy hòn
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 14


Tự tình
( Bài II)

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
- Hai động từ mạnh xiên ngang, đâm toạc kết
hợp biện pháp đảo ngữ thể hiện sức sống mãnh liệt
của tự nhiên, tạo vật nh đang cựa quậy mong thoát khỏi
số phận mà ngời cha tạo hoá đã sắp đặt cho chúng

- Sự phẩn uất, phản kháng của lòng ngời, hồn ngời mong
thoát khỏi bi kịch phận má hồng ( Bản lĩnh Xuân Hơng)

Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 15


Tự tình
( Bài II )

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
4. Hai câu kết.
Tâm trạng của tác giả thể hiện trực tiếp nh
thế nào? Cụm từ xuân lại lại có ý nghĩa gì?
Mối quan hệ giữa nùa xuân và tuổi xuân?
Ngán : chán ngán, ngán ngẩm, chán chờng
xuân lại lại Xuân lại đến, lại về = => đất trời
thêm xuân, con ngời thêm tuổi nhan sắc tàn phai thêm.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 16


Tự tình
( Bài II )


Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Hai câu đề.
2. Hai câu thực.
3. Hai câu luận.
4. Hai câu kết.

Em có nhận xét gì về cách dùng từ?
Mảnh tình san sẻ tí con con
Cách nói tăng tiến: mảnh tình - san sẻ - tí - con con.
mảnh tình: nhỏ bé ,mỏng manh, dễ tan vỡ, mất đi.

lại bị san sẻ cho ngời khác.
Nên còn lại của mình chỉ là tí con con
nghịch cảnh éo le, ngang trái, tội nghiệp
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 17


Tự tình
( Bài II )

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

III. Tổng kết

Cho biết nội dug t tởng và ý nghĩa nhân văn của bài thơ ?
1.
Nội dung

- Tiếng nói đau buồn, phẩn uất của Hồ Xuân Hơng trớc
duyên phận bất hạnh, gắngĐápgán
ợng
vơn lên nhng vẫn rơi vào
:C
bi kịch.
- Khát vọng tự do, tình yêu hạnh phúc cháy bỏng của nữ
sĩ

2. Nghệ thuật
- Cách dùng từ giản dị và độc đáo.
- Sử dụng hiệu quả điệp từ, đảo ngữ.
- Xây dựng hình ảnh ấn tợng.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 18


IV Củng cố
- Nắm chắc kiến thức cơ bản về
cuộc đời và sự nghiệp thơ văn
của HXH
- Hiểu

đợc những khía cạnh tâm
trạng và những cung bậc cảm
xúc , niềm khát khao hạnh phúc
của Bà Chúa thơ Nôm

- Nắm đợc những nghệ thuật
viên thực hiện: Trần Thị Nguyên
đặc sắc của bài Giáo
thơ

19


Tự tình
( Bài II )

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

III. Tổng kết
IV. Hớng dẫn luyện tập
Câu
nên nét
nghệ thuật
của
đặc
sác điều
của bàigì
thơ?
Câu 2:
1:Dòng
Cụmnêu
từ say

lại tỉnh
trong
bài
gợi lên
?

Cóvnhững
ngữ,
hình
ảnh
gâyvật
ấn ttrữ
ợng tình.
mạnh.
ợt thoát từ
hoàn
cảnh
của
nhân
AA Sự
tâm trạng thờng trực của nhân vật trữ tình.
B Những
B Sử dụng nhiều câu khuyết chủ ngữ

luẩn quẩn, bế tắc của nhân vật trữ tình.
C Sự
C Sử dụng nhiều biện pháp tu từ đặc sắc.

D Bản lĩnh của nhân vật trữ tình.
D Sử dụng nhiều từ đa nghĩa.

Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 20


Tự tình
( Bài II )

Hồ Xuân Hơng

I. Tìm hiểu chung.
II. Đọc hiểu chi tiết văn bản

III. Tổng kết
IV. Hớng dẫn luyện tập

Câu 3:
Nội dung của hai câu luận góp phần bộc lộ
nét cá tính của Hồ Xuân Hơng
A Tự kiêu, tự đại.
B Tự phụ, bớng bỉnh.
C Mạnh mẽ, táo bạo.
D Ngổ ngáo, bất cần.
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 21


Gìờ
Câu 4:

học kết thúc

Kính Chúc các thầy cô giáo


ý nào không nói lên tác dụng của việc kết hợp nh
động từ xiên ngang, đâm toạc và biện p
Mạnh
- Hạnh phúc
đảo ngữ
ở haikhoẻ
câu luận?
A. Gợi tả sự bớng bỉnh, ngang ngạnh của sự vật

Chúc Các em học sinh!

B. Gợi tả sự phẫn uất của sự vật

- học
C. Gợi Mạnh
tả sự hỗnkhoẻ
độn của
sự vật giỏi

See
you
thành
đạt
D. Gợi tả sự phản
kháng
của
sự vật
gain !


&

Đáp án : C

Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 22


Câu 5
Hồ Xuân Hơng đã để lại tác phẩm
nào?
A. Thanh Hiên thi tập
B. Lu hơng kí
C. Quốc âm thi tập
D. Bạch vân quốc ngữ thi
Đáp án: B
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Nguyên 23