VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC Xã HỘI

PHẠM NAM HẢI

PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA ĐOÀN THANH NIÊN
CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH QUẬN HÀ ĐƠNG THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60 31 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS PHẠM MINH SƠN

HÀ NỘI, 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu
khoa học của riêng tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của
PGS.TS Phạm Minh Sơn. Các số liệu và trích dẫn trong
luận văn là trung thực. Các kết quả nghiên cứu của Luận
văn không trùng lắp với bất kỳ cơng trình nào khác. Tơi
xin chịu hồn tồn trách nhiệm về cơng trình nghiên cứu
của mình.
Tác giả luận văn

Phạm Nam Hải

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU.................................................................................................................................. 1
Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG . 7
CỦA ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH ........................................ 7
1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................. 7
1.2. Nội dung và phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh ...... 10
Chương 2. THỰC TRẠNG PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA ĐOÀN
THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH QUẬN HÀ ĐƠNG, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ....................................................................27
2.1. Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội của quận Hà Đơng, thành phố Hà Nội và
tinh hình cơng tác đồn và phong trào thanh thiếu nhi quận Hà Đông ............... 27
2.2. Thực trạng phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh quận
Hà Đơng, thành phố Hà Nội hiện nay.............................................................. 31
2.3. Bài học kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra về phương thức hoạt động
của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đơng, thành phố Hà Nội hiện nay ... 50
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG THỨC
HOẠT ĐỘNG ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH QUẬN HÀ
ĐÔNG.....................................................................................................................................61
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY ..............................................................................61
3.1. Phương hướng đổi mới hoạt động Đồn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội hiện nay ................................................................... 61
3.2. Giải pháp đổi mới phương thức hoạt động Đoàn TNCS Hồ Chí minh quận
Hà Đơng, thành phố Hà Nội trong thời gian tới .............................................. 65
KẾT LUẬN ...........................................................................................................................78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................80
PHỤ LỤC ..............................................................................................................................83


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BGH


:

Ban Giám hiệu

CLB

:

Câu lạc bộ

CNH, HĐH

:

Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNXH

:

Chủ nghĩa xã hội

ĐCN

:

Điểm cơng nghiệp

ĐVTN


:

Đoàn viên thanh niên

HĐND

:

Hội Đồng nhân dân

LHTN

:

Liên hiệp thanh niên

MTTQ

:

Mặt trận Tổ quốc

NXB

:

Nhà xuất bản

TDTT


:

Thể dục thể thao

TNCS

:

Thanh niên cộng sản

TNTP

:

Thiếu niên tiền phong

TPT

:

Tổng phụ trách

TTN

:

Thanh thiếu nhi

TW


:

Trung ương

UBND

:

Uỷ ban nhân dân

VHVN

:

Văn hóa văn nghệ

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết đề tài
Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, là đội quân xung kích trong mọi hoạt
động cách mạng cả thời kỳ đấu tranh giành chính quyền lẫn kiến thiết đất nước, là
một trong những nhân tố quyết định tương lai, vận mệnh của dân tộc, là lực lượng
chủ yếu trên nhiều lĩnh vực.. Thanh niên nước ta tính đến năm 2016 là 26.501.300

người chiếm 28,9% dân số cả nước và 36,5% lực lượng lao động xã hội. Do đó,
thanh niên là nguồn nhân lực dồi dào, có tiềm năng to lớn trong sự nghiệp đẩy
mạnh CNH, HĐH đất nước.
Nhận thức rõ vị trí, vai trò của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng của
đất nước nên ngay từ khi mới ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn quan tâm và
lãnh đạo công tác thanh niên, tạo điều kiện, môi trường cho thanh niên phát huy
mọi khả năng, năng lực nhằm tham gia một cách tích cực và sự nghiệp xây dựng và
phát triển đất nước.
Thực tiễn dân tộc đã chứng minh, dưới sự lạnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam, thanh niên nước ta đã có những đóng góp to lớn trong cuộc cách mạng giải
phóng dân tộc và trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Việt Nam đang trong quá trình đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH, phấn đấu
đến năm 2020 cơ bản là một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, nhằm từng
bước thực hiện mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh. Để
Để đạt được mục tiêu trên địi hỏi phải có sự tham gia tích cực của mọi tầng lớp
nhân dân, mọi lực lượng xã hội. Do vậy, nhiệm vụ đặt ra là vô cùng lớn lao đối với
thanh niên và tổ chức Đồn.
Trong những năm qua, cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội diễn ra trong bối cảnh đất nước và địa phương có nhiều
thuận lợi. Trung ương Đảng, Chính phủ và thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều
chủ trương, chính sách, cơ chế, giải pháp quan trọng đối với công tác thanh niên
như: Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa X về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên
thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa"; Chương trình hành động số 01CTr/TU ngày 31/10/2008 của Thành ủy Hà Nội khóa XIV thực hiện Nghị quyết hội
nghị lần thứ 7 của BCH Trung ương Đảng (khóa X) về "Tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa - hiện đại
1


hóa"... đã tạo động lực tinh thần to lớn giúp cho tổ chức Đồn các cấp tiếp tục có

điều kiện thực hiện tốt cơng tác đồn và phong trào thanh thiếu nhi, hoàn thành các
nhiệm vụ trong giai đoạn mới.
Song bên cạnh đó, tình hình thế giới tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp:
lạm phát, khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế lan rộng, giá cả thị trường tăng
cao; thiên tai dịch bệnh thường xuyên diễn ra; các thế lực thù địch tiếp tục thực
hiện âm mưu "Diễn biến hịa bình", bạo loạn lật đổ, lợi dụng vấn đề dân chủ, nhân
quyền, tôn giáo, dân tộc để xuyên tạc, kích động, nhằm chống phá cách mạng nước
ta. Ngồi ra, những diễn biến phức tạp trên biển Đơng đặt ra yêu cầu bảo vệ chủ
quyền ngày càng cao. Tình hình thanh thiếu niên vi phạm pháp luật, tình hình bạo
lực học đường trong học sinh, sinh viên có chiều hướng gia tăng. Những đòi hỏi
bức xúc của thanh niên và yêu cầu ngày càng cao của đời sống xã hội đã đặt ra cho
tổ chức Đồn khơng ít những khó khăn, thách thức. Từ thực tế tình hình thanh niên
đó đặt ra yêu cầu cần có sự nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống phương thức hoạt
động của Đoàn thanh niên trong việc tham gia thực hiện các phong trào hành động
cách mạng: “Xung kích phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô”, “Đồng hành với thanh
niên lập thân lập nghiệp” và “Tôi yêu Hà Nội”, và thực hiện các nhiệm vụ chính trị
của địa phương, đóng góp chung và sự phát triển của đất nước. Vì vậy, việc nâng
cao, đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức Đồn thanh niên đóng vai trị vơ
cùng quan trọng.
Vì vậy, tác giả luận văn lựa chọn vấn đề: “Phương thức hoạt động của
Đồn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đông, thành phố Hà Nội hiện nay" làm đề
tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Chính trị học.
2. Tình hình nghiên cứu
Đồn thanh niên và hoạt động của Đồn thanh niên là vấn đề được đơng đảo
các tầng lớp xã hội quan tâm. Do đó, đã thu hút được nhiều sự chú ý, quan tâm tìm
hiểu và đi sâu nghiên cứu của nhiều tác giả. Cho tới nay có đã có nhiều cơng trình
khoa học nghiên cứu về lĩnh vực này. Những cơng trình đó có thể chia làm các
nhóm sau:
* Bàn về vị trí, vai trị, chức năng, nhiệm vụ của Đồn TNCS Hồ Chí Minh
cũng như thực trạng tình hình hoạt động của Đồn có một số cơng trình tiêu biểu

như sau:
- Cuốn sách "Đồn TNCS Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị" của tác giả
2


Nguyễn Thọ Ánh, Nhà xuất bản (NXB). Thanh niên, Hà Nội, năm 2006.
- Cuốn sách "Công tác thanh niên" của tác giả Đào Ngọc Dung, NXB.
Thanh niên, Hà Nội, năm 2007.
- Cuốn sách "Thanh niên giáo dục và phát triển" của tác giả Dương Tự
Đạm, NXB. Thanh niên, Hà Nội năm 2007.
- Cuốn sách "Cơ sở lý luận và thực tiễn của chiến lược phát triển thanh
niên", của tác giả Chu Xuân Việt, NXB. Thanh niên, Hà Nội, năm 2007.
Các cơng trình này tập trung giới thiệu q trình hoạt động của Đồn TNCS
Hồ Chí Minh trên tất cả lĩnh vực, phong trào lớn do Đoàn tổ chức. Đồng thời đề cập
đến vị trí, vai trị của Đồn thanh niên trong hệ thống chính trị. Từ đó, các tác giả
cũng đã đưa ra những chủ trương, giải pháp đẩy mạnh cơng tác Đồn và phong trào
thanh thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, các cơng trình, bài viết cũng mới
chỉ dừng lại ở tính định hướng về những vấn đề của Đồn TNCS Hồ Chí Minh.
* Đề cập đến tư tưởng Hồ Chí Minh với tổ chức Đồn, lực lượng thanh niên
và các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn, tiêu biểu
có các cơng trình, bài viết sau:
- Tác giả Ngơ Văn Tùng với "Tư tưởng Hồ Chí Minh về tổ chức, giáo dục
thanh niên" do NXB. Thanh niên ấn hành năm 2007.
- Cuốn sách "Hồ Chí Minh về giáo dục và tổ chức thanh niên" của tập thể
tác giả Trần Kim Duyên, Quang Vinh, Văn Song tuyển chọn, NXB. Thanh niên, Hà
Nội, năm 2003.
- Tác giả Đoàn Văn Thái: "Đổi mới phương thức hoạt động và lề lối làm
việc của Đồn TNCS Hồ Chí Minh trong tiến trình cải cách hành chính ở Việt
Nam" do NXB Thanh niên phát hành năm 2007.
- Cuốn sách "Tổng quan tình hình thanh niên - cơng tác Đồn và phong trào

TTN" do Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh xuất bản năm 2012.
Các cơng trình, bài viết trên tập trung vào việc phân tích quan điểm của Hồ
Chí Minh, của Đảng Cộng sản Việt Nam về thanh niên và cơng tác thanh niên, trong
đó nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của thanh niên và cơng tác thanh niên trong
q trình xây dựng và phát triển đất nước. Các cơng trình này cũng đã hệ thống hóa

3


một số chủ trương của Đồn về cơng tác thanh niên, quan điểm, phương hướng phát
huy vai trò của thanh niên, tổ chức Đoàn trong việc thu hút tập hợp ĐVTN.
*Ngồi ra, cịn một số bài viết, một số đề tài nghiên cứu liên quan đến đề tài,
như "Chất lượng đội ngũ cán bộ đoàn cơ sở" (1998) của tác gải Nguyễn Văn Hiếu,
Tạp chí Thơng tin khoa học thanh niên; "Đổi mới nhận thức và tăng cường trách
nhiệm của cấp ủy đối với thanh niên và công tác thanh niên" (1999) của tác giả
Phạm Gia Cư, Tạp chí tư tưởng văn hóa; Bài viết "Tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH" của tác giả
Trương Tấn Sang, Tạp chí Cộng sản số 15, (159) năm 2008; Bài viết "Chủ động
đổi mới, hội nhập xu thế tồn cầu hóa và trọng trách của thanh niên" của tác giả
Trương Gia Long, Tạp chí Cộng sản số 7, năm 2008... Các cơng trình này chủ yếu
nhân mạnh đến vai trị của Đồn Thanh niên ở tầm vĩ mơ và đặt nó trong mối quan
hệ với sự lãnh đạo của Đảng, đưa ra những địi hỏi mà tổ chức Đồn phải có để đáp
ứng với những thay đổi trong nước và quốc tế.
Những thành công, hạn chế, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra hiện nay
đối với tổ chức Đoàn cơ sở cũng đã được làm rõ, trên cơ sở đó đề xuất những giải
pháp đổi mới nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chức Đoàn.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm này chưa có cơng trình nào nghiên cứu về đổi
mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đơng. Tất cả
chỉ dừng lại ở sự đánh giá thực trạng cơng tác Đồn, đề xuất phương hướng, giải
pháp chủ yếu mang tính khái quát về cơng tác Đồn và phong trào thanh niên trên

địa bàn quận thông qua các báo cáo tổng kết, văn kiện đại hội do đó tác giả muốn
tập trung nghiên cứu của mình về nội dung này.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1 Mục đích
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và thực trạng phương thức hoạt
động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đông, thành phố Hà Nội. Luận văn đề
xuất phương hướng, giải pháp nhằm đổi mới phương thức hoạt động của Đồn
TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đơng, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
3.2 Nhiệm vụ
4


- Làm rõ một số vấn đề lý luận về phương thức hoạt động của Đồn TNCS
Hồ Chí Minh.
- Phân tích, đánh giá thực trạng phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ
Chí Minh quận Hà Đơng, thành phố Hà Nội hiện nay.
- Đề xuất phương hướng, giải pháp đổi mới phương thức hoạt động của
Đồn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đông, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1 Đối tượng nghiện cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu phương thức hoạt động và đổi mới phương
thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh quận Hà Đơng, thành phố Hà Nội
hiện nay.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh quận Hà Đơng, thành phố Hà Nội từ năm 2012 đến nay, trên cơ sở đó đề
xuất giải pháp đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh quận
Hà Đơng, thành phố Hà Nội cho giai đoạn 2017 - 2022.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1 Cơ sở lý luận

Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về hoạt động của
Đồn TNCS Hồ Chí Minh.
5.2 Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, dựa trên chủ trương, đường lối, quan
điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và
cơng tác Đồn và phong trào thanh thiếu nhi. Đồng thời, tác giả vận dụng các quan
điểm hệ thống - cấu trúc, lơgíc - lịch sử và quan điểm thực tiễn để phân tích, đánh
giá, xem xét các vấn đề nghiên cứu.
Ngồi ra luận văn cịn sử dụng phương pháp logic-lịch sử; phân tích-tổng
hợp, so sánh, thống kê, phân tích tài liệu, phương pháp tiếp cận hệ thống.

5


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Kết quả nghiên cứu của Luận văn góp phần làm rõ hơn tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phương thức hoạt động và đổi
mới phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên trong thời kỳ mới - thời kỳ đẩy
mạnh CNH, HĐH đất nước.
- Là cơ sở để các cấp ủy, chính quyền và các cấp bộ Đoàn trong quận nghiên
cứu, định hướng các nhiệm vụ, chương trình hành động cho cơng tác Đồn những
năm tiếp theo.
- Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý, nghiên cứu
hoạch địch chính sách và chỉ đạo thực tiễn của quận Hà Đông, thành phố Hà Nội
đối với công tác Đoàn thanh niên.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, danh mục các chữ viết tắt, kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo, phụ lục, tóm tắt, luận văn gồm 03 chương, 8 tiết.


6


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG
CỦA ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và phương thức hoạt động
Đồn TNCS Hồ Chí Minh
Khái niệm Thanh niên
Tiếp cận từ góc độ xã hội học, thanh niên có thể định nghĩa là một bộ phận
phức hợp dân cư của một quốc gia - dân tộc bao gồm tất cả các cá thể ở trong độ
tuổi từ 15 đến 29. Tác giả Phạm Hồng Tung, khi nghiên cứu về lối sống của thanh
niên cho rằng: “tuổi thanh niên là độ tuổi quá độ từ trẻ con sang người lớn trong
cuộc đời mỗi người”. Ông cũng khẳng định: bộ phận dân cư được gọi là “thanh
niên” này chỉ phân biệt một cách tương đối với các bộ phận dân cư khác của quốc
gia - dân tộc ấy trên một tiêu chí duy nhất là giới hạn độ tuổi. Nếu sử dụng thuật
ngữ “nhóm xã hội” để chỉ tập hợp xã hội - dân cư “thanh niên” này thì có thể thấy
“nhóm” này có đường ranh giới nhóm rất mong manh, chẳng khác nào hai sợi dây
ảo chắn giữa hai đầu một khúc sông luôn luôn chảy, bởi lẽ các thành viên của nhóm
liên tục vào ở đầu này và ra ở đầu kia do quy luật vận động tự nhiên của sự “lớn
lên” hay “già đi” của các thành viên. Và điều này cho thấy “thanh niên” là một
nhóm xã hội - dân cư “động” chứ khơng phải là một nhóm “tĩnh”, ổn định. Đặc
trưng này hàm chứa cả những ưu điểm và cả những nhược điểm của nhóm xã hội dân cư “thanh niên”. Một mặt, nhờ quy luật là nhóm “động” thường xuyên cho nên
nó ln là chủ thể chuyển tải liên tục các giá trị liên thế hệ, nhưng mặt khác nó rất
khó xác lập cho mình những giá trị xác định có thể tạo nên một bản sắc nhóm bền
vững . Vì vậy, việc nghiên cứu, khám phá những định hướng giá trị, xác định những
chiều cạnh khách quan và chủ quan của văn hóa và lối sống của nhóm này hết sức
khó khăn và ln hàm chứa độ dung sai và rủi ro cao.

Từ góc độ tâm lý học, thanh niên là một độ tuổi, ở giữa lứa tuổi trẻ em và
tuổi trưởng thành. Ở giai đoạn này, sự phát triển về thể chất đạt đến đỉnh cao, tuy
nhiên, các yếu tố tâm lý mới được định hình và ổn định một cách tương đối. Thanh
niên có sự khác biệt lớn về nhiều mặt (tuổi, nơi sinh sống, nghề nghiệp…), do đó,
các đặc điểm tâm lý của thanh niên rất phong phú, đa dạng, tuy nhiên, chúng có một
tính chất chung, đó là tính trẻ. Tính trẻ được thể hiện ở sự năng động, nhiệt huyết,
7


chấp nhận mạo hiểm, giàu mơ ước và hoài bão lớn, thích cái mới, thích giao lưu,
học hỏi và mong muốn có những đóng góp cho xã hội để khẳng định bản thân.
Hiện nay, theo Luật thanh niên 2006, độ tuổi thanh niên được quy định là từ
đủ 16 đến 30 tuổi. Còn theo Điều 5, Chương II trong Điều lệ Hội LHTN Việt Nam:
Công dân Việt Nam từ 15 đến 35 tuổi tán thành Điều lệ Hội, tự nguyện gia nhập
Hội thì được xét cơng nhận là hội viên Hội LHTN Việt Nam.
Xét từ góc độ nghề nghiệp của họ, trong thanh niên có nhiều nhóm nhỏ khác
nhau. Nhóm trẻ tuổi nhất đang chuẩn bị kết thúc những năm học phổ thông, mối
quan tâm lớn nhất của họ là lựa chọn nghề, chọn trường để tiếp tục học cao hơn,
hoặc bước vào nghề; một bộ phận khác đang ngồi trên ghế các trường cao đẳng, đại
học, tiếp thu kiến thức và kỹ năng chun mơn ở trình độ cao để trở thành nguồn
nhân lực chất lượng cao của đất nước; một bộ phận khác mới bước vào hoạt động
nghề nghiệp, đang ứng phó với những khó khăn, thử thách ban đầu của hoạt động
này; bên cạnh đó, một bộ phận thanh niên đã khẳng định được vị trí nghề nghiệp
của mình, có những cống hiến nhất định cho xã hội. Ngày nay, nhờ sự phát triển
nhanh của công nghệ - một lĩnh vực có rất nhiều đặc điểm phù hợp với tâm lý thanh
niên, được thanh niên ưa thích và tích cực vận dụng vào chun mơn, khơng ít
thanh niên đã sớm đạt được thành tựu lớn, nhanh chóng khẳng định bản thân. Với
sự nhanh nhạy, nhiệt huyết của tính trẻ, dám nghĩ, dám làm và sức khỏe tốt, thanh
niên được xem là lực lượng lao động chủ chốt của xã hội.
Từ những cơ sở trên, có thể đưa ra khái niệm: Thanh niên là một nhóm xã

hội nhân khẩu đặc thù bao gồm những người trong độ tuổi từ 16 đến 30 tuổi, có sự
phát triển nhanh chóng về thể chất, tâm lý, trí tuệ, thuộc mọi giai cấp, tầng lớp xã
hội; có mặt trong lĩnh vực hoạt động xã hội; có vai trị to lớn trong xã hội hiện tại
và giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển trong tương lai của mỗi quốc gia, dân
tộc [25, tr.18].
Khái niệm Đồn TNCS Hồ Chí Minh
Trong Điều lệ Đồn TNCS Hồ Chí Minh viết: “Đồn TNCS Hồ Chí Minh là
tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và
Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh
niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền
với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”

8


Được xây dựng, rèn luyện và trưởng thành qua các thời kỳ đấu tranh cách
mạng, Đồn đã tập hợp đơng đảo thanh niên phát huy chủ nghĩa anh hùng cách
mạng, cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước,
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bước vào thời kỳ mới, Đoàn tiếp tục phát huy những
truyền thống quý báu của dân tộc và bản chất tốt đẹp của mình, kế tục trung thành,
xuất sắc sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; thường
xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng; tổ chức động viên ĐVTN cả nước đi đầu
trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam,
là đội quân xung kích cách mạng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại
diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên
tiền phong Hồ Chí Minh; là lực lượng nịng cốt chính trị trong phong trào thanh
niên và trong các tổ chức thanh niên Việt Nam.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là thành viên của hệ thống chính trị, hoạt động
trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật của nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa

Việt Nam. Đồn phối hợp với các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể và tổ chức xã
hội, các tập thể lao động và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ TTN, tổ
chức cho ĐVTN tích cực tham gia vào việc quản lý Nhà nước và xã hội.
Để nâng cao vị trí, vai trị, chất lượng hoạt động của tổ chức, không phải ai
cũng được đứng trong tổ chức Đồn. Muốn là đồn viên, thì trước tiên phải là thanh
niên Việt Nam tuổi từ 16 đến 30, tích cực học tập, lao động và bảo vệ Tổ quốc,
được tìm hiểu về Đoàn và tán thành Điều lệ Đoàn, tự nguyện hoạt động trong một
tổ chức cơ sở của Đoàn, có lý lịch rõ ràng thì mới được xét kết nạp vào Đồn. Đồn
TNCS Hồ Chí Minh được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ.
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đồn kết, hợp tác bình đẳng với tổ chức thanh niên tiến
bộ trên thế giới, phấn đấu vì tương lai và hạnh phúc của tuổi trẻ, vì hịa bình, độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Khái niệm về phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh
Theo Từ điển tiếng Việt, phương thức được hiểu là “phương pháp và hình
thức tiến hành” [34, tr.1352] một cơng việc hoạt động nào đó. Phương pháp là
“cách thức tiến hành để có hiệu quả cao” [34, tr.1351]. Phương pháp càng đúng thì
kết quả cảng cao, cùng một kết quả nhưng có thể có nhiều phương pháp khác nhau.
Chủ thể hành động có thể xây dựng và sử dụng phương pháp thích hợp. Cịn hình
9


thức được hiểu là “cái bên ngoài cái chứa đựng nội dung” [34, tr. 809], hình thức là
biểu hiện ra bên ngồi của nội dung.
Như vậy, phương thức là hình thức của phương pháp mà chủ thể thực hiện
một hoạt động (nhận thức hoặc thực tiễn) cụ thể theo mục tiêu đã được xác định.
Nếu như nội dung hoạt động của Đồn trả lời cho câu hỏi “Làm gì?” thì phương
thức hoạt động của Đoàn lại trả lời cho câu hỏi “Làm như thế nào?”. Phương thức
hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổng hợp các phương pháp, biện pháp,
hình thức hoạt động mà tổ chức Đồn thanh niên tiến hành.
Qua phân tích trên đây, có thể khẳng định: Phương thức hoạt động của Đoàn

là tổng thể các phương pháp, biện pháp, hình thức hoạt động mà các tổ chức Đoàn
tiến hành nhằm đoàn kết, tập hợp, giáo dục thanh niên, đáp ứng nhu cầu lợi ích của
thanh niên và yêu cầu phát triển của xã hội.
1.2. Nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
1.2.1. Nội dung hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh
Nội dung hoạt động của Đồn là những cơng việc mà Đoàn phải thực hiện để
làm tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Nội dung hoạt động của Đồn trả lời cho
câu hỏi “Làm gì?”.
Trong nhiệm kỳ 2012 - 2017, Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh đề ra
các nội dung hoạt động sau:
Thứ nhất, về công tác tuyên truyền, giáo dục của Đoàn: Đoàn tập trung
tuyên truyền, giáo dục về chính trị tư tưởng, truyền thống, bồi đắp lý tưởng cách
mạng, lòng yêu nước, giáo dục đạo đức, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật cho
TTN. Các cấp bộ đoàn đầu tư xây dựng, củng cố và nâng cao chất lượng đội ngũ
cán bộ làm công tác tuyên giáo; đồng thời, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận,
tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức nhằm gia tăng tính hấp dẫn của các hoạt
động tuyên truyền, giáo dục đối với ĐVTN…
Thứ hai, phong trào xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo
vệ Tổ quốc
Đoàn tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trị xung kích, tinh thần tình nguyện,
khơi dậy tiềm năng to lớn của thanh niên tham gia thực hiện thành công sự nghiệp
CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế, trong đó chia làm 5 phong trào: xung
kích phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế; xung kích, tình nguyện vì cuộc
sống cộng đồng; xung kích bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn
10


xã hội; xung kích lao động sáng tạo, làm chủ khoa học cơng nghệ; xung kích bảo vệ
mơi trường, ứng phó biến đổi khí hậu.
Thứ ba, phong trào đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp

Đoàn tiếp tục triển khai phong trào “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập
nghiệp”, phát huy hiệu quả các nguồn lực xã hội, bảo vệ, chăm lo nhu cầu, nguyện
vọng chính đáng, định hướng, hướng dẫn, hỗ trợ thanh niên, trong đó chia làm 4
phong trào: đồng hành với thanh niên trong học tập, nghiên cứu khoa học; đồng
hành với thanh niên trong nghề nghiệp, việc làm; đồng hành với thanh niên nâng
cao sức khoẻ thể chất và đời sống văn hóa, tinh thần; đồng hành với thanh niên
phát triển kỹ năng xã hội.
Thứ tư, xây dựng Đoàn vững mạnh, mở rộng mặt trận đồn kết, tập hợp
thanh niên
Đồn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục xác định “Chất lượng cơ sở là trọng tâm;
cán bộ là then chốt; đoàn kết, tập hợp thanh niên là nhiệm vụ hàng đầu”. Trong
công tác xây dựng Đoàn phải nắm vững nguyên tắc, bám sát thực tiễn, linh hoạt,
phù hợp với yêu cầu đổi mới, cụ thể: nâng cao chất lượng đoàn viên; nâng cao chất
lượng chi đoàn, Đoàn cơ sở; xây dựng đội ngũ cán bộ đồn đáp ứng u cầu nhiệm
vụ trong tình hình mới; tiếp tục mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên;
nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn.
Thứ năm, phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, chăm sóc, giáo
dục thiếu niên, nhi đồng
Đồn tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Vì đàn em thân yêu”; chú trọng giáo
dục đạo đức, lối sống, kỹ năng xã hội, định hướng quá trình hình thành nhân cách
cho các em từ tuổi nhi đồng qua mỗi bước trưởng thành; thực hiện chương trình
"Rèn luyện đội viên”; xây dựng đội ngũ cán bộ phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong
Hồ Chí Minh giỏi kỹ năng nghiệp vụ, năng động, nhiệt tình, yêu trẻ…
Chủ động phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức kinh tế, xã hội
khai thác và phát huy hiệu quả các nguồn lực chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi
đồng; nghiên cứu đổi mới phương thức sinh hoạt Đội, hoạt động thiếu nhi phù hợp
với các loại hình trường, lớp và địa bàn dân cư; củng cố và phát triển hệ thống cung,
nhà thiếu nhi, hình thành văn hố đọc trong thiếu nhi; hỗ trợ phương tiện, trang thiết
bị học tập, vui chơi giải trí và sinh hoạt Đội, sinh hoạt Sao Nhi đồng; xây dựng các
cơng trình dành cho thiếu nhi dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn,

11


vùng căn cứ cách mạng. Kịp thời bảo vệ, lên án các hành vi xâm hại thiếu niên, nhi
đồng, vi phạm quyền trẻ em.
1.2.2. Phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh cấp là tổng thể các
phương pháp, biện pháp, hình thức hoạt động mà các tổ chức Đồn thanh niên cấp
quận tiến hành nhằm đoàn kết, tập hợp, giáo dục thanh niên, đáp ứng nhu cầu lợi
ích của thanh niên và yêu cầu phát triển của xã hội.
Phương thức hoạt động của Đồn được quy định bởi tính chính trị, tính xã
hội, tính quần chúng tiên tiến của tổ chức Đồn và tính liên kết phối hợp trong cơng
tác thanh niên.
- Phương thức hoạt động của Đồn được quy định bởi tính chính trị của tổ
chức Đồn. Các hoạt động của Đoàn đều phải mang mục tiêu giáo dục, hướng tới
hình thành niềm tin chính trị trong thanh niên. Mục tiêu của Đoàn cũng hướng đến
việc phấn đấu cho một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh, vững bước đi lên CNXH. Do vậy, phương thức hoạt động để hình thành trong
thanh niên lý tưởng XHCN và niềm tin chính trị về một xã hội theo mục tiêu mà
Đảng và nhân dân đã lựa chọn. Đồn TNCS Hồ Chí Minh cịn là tổ chức tiên tiến của
quần chúng thanh niên. Do đó, phương thức hoạt động của Đồn cịn hướng tới rèn
luyện thanh niên trở thành những cơng dân tốt, những đồn viên Đồn TNCS Hồ Chí
Minh ưu tú, tạo nguồn lực cho Đảng và cho cả hệ thống chính trị.
- Phương thức hoạt động của Đồn được quy định bởi tính chất xã hội của tổ
chức Đoàn. Các hoạt động của Đoàn bên cạnh mục tiêu hình thành lý tưởng, niềm tin
chính trị cho thanh niên còn phải tham gia giải quyết các vấn đề vốn có của thanh
niên như: học tập, việc làm, vui chơi giải trí, chăm sóc sức khỏe, phịng chống các
bệnh và tệ nạn xã hội… vì lợi ích của thanh niên và vì yêu cầu phát triển của xã hội.
- Phương thức hoạt động của Đồn cịn được quy định bởi tính quần chúng
tiên tiến và rộng rãi của tổ chức Đồn. Đồn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức tiến

tiến của quần chúng thanh niên. Chính tính quần chúng địi hỏi Đồn tiến hành các
hoạt động rộng, phù hợp với đối tượng thanh niên ở các lĩnh vực, các vùng miền
khác nhau. Đây là một trong các yếu tố cơ bản tạo nên tính đa dạng, phong phú
trong phương thức hoạt động của Đoàn.
12


- Phương thức hoạt động của Đồn có tính liên kết, phối hợp rộng rãi. Điều
này được lý giải bởi đối tượng mà Đồn tác động là thanh niên có mặt trong tất cả
các giai cấp, các tầng lớp xã hội, có vai trị quan trọng đối với sự phát triển của quốc
gia, dân tộc trong hiện tại và tương lai, là mối quan tâm của các cấp các ngành, các
tổ chức và toàn xã hội. Nếu hoạt động đơn lẻ thì hiệu quả hoạt động của Đồn
khơng cao và rất khó khăn.
Phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh gồm có: Cơng tác tham
mưu, chỉ đạo, phối hợp; Công tác tuyên truyền, giáo dục; Thực hiện các phong trào
hành động cách mạng; Cơng tác xây dựng Đồn, tập hợp thanh niên, đồn tham gia
xây dựng Đảng; Cơng tác chăm sóc, giáo dục thiếu niên nhi đồng.
Ngày nay, trước sự biến đổi của thực tiễn và những yêu cầu vừa mang tính
chủ quan và khách quan địi hỏi phương thức hoạt động của Đồn phải có những
đổi mới cho phù hợp.
Đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn theo cách hiểu khái quát là quá
trình thay đổi các phương thức cũ, không phù hợp bằng những phương thức mới
phù hợp, tiến bộ, hiệu quả hơn. Đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn là điều
chỉnh các phương pháp, hình thức, cách thức tiến hành cơng việc, tổ chức hoạt động
trong cơng tác Đồn và phong trào thanh niên cho phù hợp với đặc điểm, tình hình
thanh niên hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội.
Mục đích của q trình đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn là làm cho
các hoạt động của Đoàn phù hợp, hiệu quả, đáp ứng tốt hơn nhu cầu, nguyện vọng,
lợi ích chính đáng của thanh niên và yêu cầu của Đảng, Nhà nước. Quá trình đổi
mới phương thức của Đoàn bao giờ cũng hàm chứa sự đan xen những nhân tố cũ

hợp lý với những nhân tố mới đang trong quá trình thể nghiệm và được xác lập.
Qua đó tạo ra sự kế thừa và sự sáng tạo khơng ngừng trong cơng tác Đồn và phong
trào thanh niên.
Trong bối cảnh hiện nay khi tình hình hoạt động của thanh niên đang có sự
chuyển biến nhanh chóng với nhiều điểm tích cực và khơng ít khó khăn, thì việc đổi
mới phương thức hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí Minh là cần thiết và cấp bách,
đảm bảo cho tổ chức Đoàn “gần” thanh niên, “sát” với nhu cầu, nguyện vọng của

13


thanh niên, có tác động, ảnh hưởng tới đơng đảo các đối tượng thanh niên và tham
gia giải quyết có hiệu quả hơn các vấn đề của thanh niên.
1.3. Yêu cầu đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
1.3.1. Đổi mới phương thức hoạt động của Đồn nhằm đáp ứng u cầu
của q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
Thanh niên Việt Nam trong các giai đoạn lịch sử ln giữ vai trị quan trọng,
luôn thể hiện tinh thần xả thân trong các cuộc chiến tranh giữ nước và luôn là lực
lượng quan trọng trong thời kỳ kiến thiết đất nước. Trong thời kỳ đổi mới, thời kỳ
đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước luôn phát huy truyền thống của dân tộc, luôn nêu
cao tinh thần xung phong, tình nguyện, xung kích, đi đầu để hoàn thành xuất sắc
nhiệm vụ của Đảng, nhà nước và nhân dân giao phó. Nghị quyết hội nghị lần thứ 7
BCH TW (khóa X) về “tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với công tác thanh
niên trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH” đã khẳng định: “Thanh niên là rường cột
của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự
nghiệp CNH, HĐH đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội”.
Trước sự quan tâm, chăm lo và kỳ vọng lớn lao của Đảng và Nhà nước, hơn bao giờ
hết, mỗi thanh niên cần nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm để không ngừng học tập
và tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu để trở thành lực luợng xung kích thực hiện các

nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng và bảo vệ vững chắc nước Việt Nam
xã hội chủ nghĩa. Những năm trước năm 2010, thanh niên nước ta được đánh giá tụt
hậu hơn về học vấn và tay nghề, ngoại ngữ và tin học, khả năng thích ứng, sức
khỏe… Đến giai đoạn 2010 - 2015 và những năm tiếp theo, thanh niên nước ta sẽ
tiếp cận dần với trình độ, sức khỏe của thanh niên khu vực và thanh niên thế giới.
Thanh niên Việt Nam sẽ có trình độ văn hóa, chun mơn và tay nghề, ý chí và nghị
lực không thua kém thanh niên các nước. Nhưng thanh niên nước ta còn thua kém
thanh niên các nước tiên tiến về kỷ luật lao động, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng
tham gia các hoạt động quốc tế. Để giúp thanh niên tự tin tham gia có hiệu quả vào
hội nhập quốc tế và tồn cầu hóa, địi hỏi Đồn và Hội phải có các hoạt động hỗ trợ
thanh niên có kỹ năng, kỷ luật, có tác phong lao động công nghiệp và nếp sống văn
minh. Thế hệ thanh niên ngày nay được sống, lao động, học tập trong mơi trường
hịa bình; được thừa hưởng những thành quả của sự nghiệp CNH, HĐH và công
14


cuộc đổi mới đất nước; được cống hiến và trưởng thành trong sự ổn định về chính
trị, sự phát triển vững chắc của kinh tế - xã hội và đời sống vật chất, tinh thần của
người dân không ngừng được cải thiện; được gia đình và xã hội dành cho nhiều cơ
hội học tập để có trình độ học vấn, chuyên môn cao hơn các lớp thanh niên đi trước.
Những lợi thế đó là hành trang giúp thanh niên vững bước tham gia vào sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thanh niên đã và đang cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn
quân phấn đấu cho lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; vì mục tiêu: dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Thanh niên Việt Nam ngày nay
mang trên vai trọng trách lịch sử, đó là phải trở thành lực lượng lao động có trí tuệ
và có tay nghề cao, có đạo đức và lối sống trong sáng, có sức khỏe thể chất và sức
khỏe tâm thần cường tráng để đưa Việt Nam “sánh vai với các cường quốc năm
châu” như mong muốn của chủ tịch Hồ Chí Minh. Thanh niên đang tự khẳng định
mình là thế hệ vượt lên hơn so với các thế hệ thanh niên đi trước và đang dần xóa
bỏ ranh giới tụt hậu để sánh vai ngang bằng với thanh niên các nước trên thế giới.

Thanh niên Việt Nam cần có 3 nhóm phẩm chất là: Trình độ chuyên môn và tay
nghề cao, đạo đức và lối sống trong sáng, sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần
cường tráng mới đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ CNH, HĐH, sự phát triển kinh
tế tri thức, thời kỳ hội nhập quốc tế. Để đạt được những tiêu chí và các phẩm chất
trên địi hỏi bản thân thanh niên tự học, tự rèn luyện, tự tu dưỡng, tự tin, tự chịu
trách nhiệm để trở thành nguồn lao động chất lượng cao, trở thành người thừa kế
trung thành sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.
Thứ nhất, Đồn thanh niên phải giúp thanh niên tích cực tham gia học tập
nâng cao trình độ lý luận chính trị, bồi đắp lý tưởng cách mạng trong sáng. Bối cảnh
cách mạng trong nước và quốc tế đang tác động lên tất cả các đối tượng thanh niên,
tác động một cách tồn diện lên tư tưởng, tình cảm, lối sống, nhu cầu của từng
thanh niên. Do đó, thanh niên phải rèn luyện để có lập trường tư tưởng vững vàng,
có lịng yêu nước, có niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và sự nghiệp xây dựng
CNXH, có đạo đức trong sáng và lối sống lành mạnh; tích cực tham gia vào các
cuộc đấu tranh bảo vệ Đảng, Nhà nước và bảo vệ Cương lĩnh, đường lối của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước; đấu tranh chống lại âm mưu “Diễn biến hịa
bình” của các thế lực thù địch và các tiêu cực, tệ nạn xã hội, tham nhũng…
Thứ hai, Đoàn thanh niên phải làm cho thanh niên ý thức được nhiệm vụ học
tập, tích cực học tập và tự học tập để nâng cao trình độ văn hóa, chun môn, khoa
15


học, kỹ thuật, tay nghề. Trong thời kỳ phát triển kinh tế - xã hội trong nước và hội
nhập quốc tế, thanh niên nước ta cần nâng cao trình độ học vấn, tay nghề, khả năng
thực tế, kỹ năng lao động để thích ứng với thị trường lao động trong nước và thị
trường lao động quốc tế. Thanh niên phải tích cực tham gia xây dựng xã hội học tập
với phương châm: người thanh niên nào cũng phải học, ở đâu, làm gì, thời gian nào
cũng phải học; người thanh niên nào cũng phải xác định tham gia học tập thường
xuyên, suốt đời là quyền và nghĩa vụ của bản thân.
Thứ ba, cùng với quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân,

vì dân, Đồn thanh niên phải tích cực tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân. Thanh niên phải tích cực tham gia xây
dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc vững chắc. Các đối tượng thanh niên tự
nguyện, tự giác tham gia vào các Hội của thanh niên, phấn đấu trở thành Đoàn viên,
đảng viên của Đảng và hội viên của các tổ chức quần chúng nhân dân.
Thứ tư, Đồn thanh niên phải tích cực tham gia xây dựng môi trường xã hội
lành mạnh và mơi trường sinh thái trong lành, sạch đẹp. Tích cực tham gia các hoạt
động bảo vệ mơi trường, phịng chống ơ nhiễm mơi trường, suy thối mơi trường và
ứng phó biến đổi khí hậu tồn cầu.
Thứ năm, Thanh niên phải xung kích đi đầu trong sự nghiệp phát triển kinh
tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Tích cực tham gia các chương trình, dự
án của địa phương; tự nguyện, tự giác tham gia các thực hiện nghĩa vụ quân sự,
tham gia các hoạt động bảo vệ Tổ quốc và giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Thứ sáu, Đoàn thanh niên cần chủ động tham gia vào quá trình hội nhập
quốc tế; tham gia giải quyết các vấn đề toàn cầu; tham gia vào công tác ngoại giao
nhân dân để nâng tầm ảnh hưởng của Việt Nam trên trường quốc tế; chủ động và
tham gia có hiệu quả vào giải quyết các vấn đề tồn cầu như: giữ gìn hịa bình, đẩy
lùi nguy cơ chiến tranh, chống khủng bố, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến
đổi khí hậu tồn cầu, hạn chế sự bùng nổ dân số, phòng ngừa và đẩy lùi các dịch
bệnh hiểm nghèo…
Cách mạng nước ta đang chuyển sang thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh CNH,
HĐH, với mục tiêu sớm đưa đất nước ra khỏi tình trạng kém phát triển, phấn đấu
đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Mục
tiêu đó đã đang đặt ra những yêu cầu, trọng trách lớn lao đối với thế hệ trẻ hôm nay.
Để kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc ta, mỗi
16


thanh niên Việt Nam hãy ra sức học tập, trau dồi lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội; ra sức thi đua lao động và rèn luyện để hình thành một thế hệ thanh

niên tân tiến, xứng tầm đòi hỏi của đất nước và thời đại.
1.3.2. Đổi mới phương thức hoạt động của Đồn phải tương thích với đổi
mới hệ thống chính trị hiện nay
Sau hơn 30 năm tiến hành đổi mới, đất nước ta đã đạt được nhiều thành tựu
quan trọng trên các lĩnh vực. Một trong những lĩnh vực đặc biệt có ý nghĩa vơ cùng
to lớn là kinh tế. Nền kinh tế của chúng ta đã trải qua thời kỳ khủng hoảng và từng
bước tăng trưởng mạnh góp phần đưa nước ta từ quốc gia nghèo sang nước có thu
nhập trung bình. Trong bối cảnh này, để đảm bảo cho sự lãnh đạo kinh tế địi hỏi
phải có sự đổi mới về chính trị. Trong cơng cuộc đổi mới về chính trị thì mấu chốt
là đổi mới về hệ thống chính trị. Đổi mới hệ thống chính trị là đổi mới các yếu tố,
bộ phận cấu thành hệ thống chính trị.
Hệ thống chính trị nước ta bao gồm: Đảng là hạt nhân lãnh đạo; Nhà nước
quản lý, MTTQ và các tổ chức thành viên (Cơng đồn, Đồn thanh niên, Hội Liên
hiệp phụ nữ, Hội Nơng dân, Hội Cựu chiến binh) là cơ sở chính trị của chính quyền
nhân dân, là nịng cốt trong việc tập hợp lực lực, đoàn kết toàn dân.
Yêu cầu của đổi mới hệ thống chính trị trước hết là xác định rõ vị trí, chức
năng, nhiệm vụ của từng tổ chức chính trị - xã hội và mối quan hệ giữa các tổ chức
đó trong một thiết chế chung thống nhất, khắc phục tình trạng trùng lặp, “lấn sân”
hoặc đùn đẩy trách nhiệm lẫn nhau. Ở đây, Đảng là hạt nhân lãnh đạo tồn bộ hệ
thống; Nhà nước có chức năng thể chế hoá, cụ thể hoá và tổ chức thực hiện đường
lối của Đảng, quản lý toàn diện xã hội; Mặt trận Tổ quốc là liên minh chính trị của
các đoàn thể nhân dân và cá nhân tiêu biểu của các giai cấp và tầng lớp xã hội, các
dân tộc, tơn giáo, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân nhằm củng cố khối
đại đoàn kết toàn dân, phản biện và giám sát xã hội, góp phần xây dựng Đảng, Nhà
nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
Trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị là đổi mới tổ chức và phương thức
hoạt động của Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc.
Những biến đổi lớn trong kinh tế thể hiện rằng kinh tế đã được dân chủ hóa ở
một mức độ nhất định, nhưng q trình dân chủ hóa đời sống chính trị và đời sống xã
hội vẫn cịn chưa tương xứng. Khơng có dân chủ thì khơng có XHCN, song dân chủ

khơng phải là trừu tượng, mà là cụ thể. Xây dựng CNXH là giải phóng nhân dân
17


khỏi áp bức và bóc lột, làm cho họ trở thành người chủ của xã hội, được hưởng quyền
dân chủ rộng rãi và có quyền tham gia quản lý đất nước, đó là bản chất của dân chủ
XHCN, nhưng vấn đề này hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bức xúc trong xã hội.
Vì vậy cần phải tiếp tục đổi mới chính trị theo nguyên tắc giữ vững định
hướng XHCN, không từ bỏ mục tiêu CNXH. Đảm bảo hệ thống chính trị nước ta
vận hành theo cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ do một
đảng duy nhất lãnh đạo.
Do vậy, đổi mới chính trị ở nước ta là đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ
thống chính trị. Hệ thống chính trị bao gồm Đảng, Nhà Nước, Mặt trận Tổ quốc và
các đoàn thể nhân dân, bao gồm những nội dung sau đây:
Thứ nhất, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Đảng lãnh đạo hệ thống
chính trị và tồn xã hội: bằng cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị; bằng việc thể chế hoá
các cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị; bằng giới thiệu những đảng viên có đủ phẩm
chất, năng lực vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt của hệ thống chính trị; bằng công tác
tuyên truyền, vận động, thuyết phục; bằng tổ chức Đảng và sự gương mẫu của đảng
viên; bằng kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng, luật pháp,
chính sách của Nhà nước đối với tổ chức Đảng và đảng viên.
Thứ hai, đổi mới tổ chức và hoạt động của Nhà nước. Nhà nước phải được
cải tổ và xây dựng từng bước, phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong từng giai
đoạn lịch sử. Nội dung của cải tổ bộ máy nhà nước là: Xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa từ lập pháp, hành pháp và tư pháp; đào tạo đội ngũ cán bộ
có phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và phương pháp làm việc tốt.
Vấn đề quan trọng trong đổi mới chính trị ở nước ta hiện nay là ở chỗ, Nhà
nước cần phải tiếp tục được xây dựng và hoàn thiện để trở thành Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa, thực sự là của dân, do dân và vì dân. Khơng có một nhà
nước như vậy thì khơng thể nói đến thực hiện dân chủ và củng cố khối đại đoàn kết

dân tộc, không thể giữ vững được định hướng XHCN trong quá trình phát triển kinh
tế thị trường.
Thứ ba, đổi mới hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể
nhân dân.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tư, BCH TW Đảng khố X chỉ rõ việc kiện
tồn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong mỗi tổ
18


chức, chú trọng ở hai cấp Trung ương và cơ sở; khắc phục tình trạng “hành chính
hố”; đổi mới phương thức hoạt động, bảo đảm đúng tơn chỉ, mục đích, hướng về
cơ sở, tập trung cho cơ sở; chăm lo một cách thiết thực quyền lợi chính đáng, hợp
pháp của hội viên, đoàn viên. Tổ chức bộ máy chuyên trách của Mặt trận Tổ quốc
và các đồn thể chính trị - xã hội cần được kiện toàn tinh gọn, phù hợp với chức
năng, nhiệm vụ, tăng cường đội ngũ cộng tác viên, tình nguyện viên.
Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân cần phải được đổi mới để thực
hiện tốt hơn vai trò giám sát và phản biện xã hội. Trong điều kiện chỉ có một Đảng
cầm quyền, rất cần xây dựng các đoàn thể quần chúng trở thành người đại diện thực
sự và có thẩm quyền đối với các tầng lớp nhân dân, có tiếng nói riêng đối với Đảng,
với mọi cơng việc của đất nước.
Tóm lại, đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh hiện
nay là nhu cầu tự thân của tổ chức Đồn mong muốn tự hồn thiện mình với tư cách
là tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức quần chúng tiên tiến của thanh niên Việt Nam,
do thanh niên và vì thanh niên; là quá trình vận động tất yếu nhằm nâng cao vai trò,
hiệu quả hoạt động của tổ chức Đoàn với tư cách là bộ phận cấu thành của hệ thồng
chính trị ở Việt Nam.
1.3.3. Đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn phải hướng đến việc định
hướng giá trị cho thanh niên trong tình hình mới, thu hút được sự tham gia của
lực lượng thanh niên vào xây dựng và phát triển đất nước

Thanh niên Việt Nam ln thể hiện lịng u nước nồng nàn, phát huy truyền
thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh, khẳng định niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng
cách mạng; có nhận thức và thái độ chính trị đúng đắn, kiên quyết chống lại những
biểu hiện sai trái, âm mưu “diễn biến hịa bình”, các hành vi của các thế lực phản
động, thù địch gây tổn hại đến sự phát triển đất nước; có ý chí vươn lên trong học
tập, lao động và công tác, mong muốn đất nước sớm thốt khỏi nghèo nàn, lạc hậu,
khơng thua kém các nước trên thế giới; sẵn sàng vì lợi ích dân tộc, bảo vệ chủ
quyền quốc gia, tình nguyện vì cộng đồng. Đa số thanh niên có ý thức chính trị tốt;
tôn trọng các chuẩn mực đạo đức xã hội, giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, có ý
thức cơng dân, tích cực tham gia các phong trào, hoạt động đồn thể, xung kích,
sáng tạo, tình nguyện vì cộng đồng. Phần lớn thế hệ trẻ hiện nay có đời sống văn
hóa, tinh thần phong phú, nhu cầu giải trí lành mạnh...

19


Từ chủ trương đúng đắn của Đảng về "Chiến lược phát triển thanh niên giai
đoạn 2011-2012", Đại hội toàn quốc Đồn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ X (tháng
12-2012) đề ra mục tiêu: “Xây dựng lớp thanh niên giàu lòng u nước, u chủ
nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có đạo đức cách
mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hồi bão, khát vọng đưa đất nước vươn lên, có tri
thức, sức khỏe, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học cơng nghệ
hiện đại... góp phần đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng
hiện đại vào năm 2020”.
Đứng trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, quá trình
hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi nhanh chóng về mặt tư duy,
nhận thức trong giới trẻ hiện nay, địi hỏi phương thức hoạt động Đồn phải đổi
mới, hướng đến việc định hướng giá trị cho thanh niên trong tình hình mới, thu hút
được sự tham gia của lực lượng thanh niên vào phát triển đất nước. Để thực hiện
được điều đó trước hết Đồn thanh niên cần trú trọng công tác giáo dục, bồi dưỡng

lý tưởng cách mạng cho thanh thiếu niên, cụ thể:
Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương
đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, thực hiện những tiêu chí cụ thể để rèn luyện
trong từng đối tượng ĐVTN và xem đây là công việc thường xuyên hàng ngày của
mỗi cá nhân. Tiếp tục đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả công tác tuyên
truyền, giáo dục về chính trị tư tưởng, học tập chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, quán triệt chủ trương, đường lối và các nghị quyết của Đảng, của Đoàn;
tăng cường các hình thức tạo diễn đàn trao đổi, đối thoại có tính tương tác với
ĐVTN; thường xun nắm bắt tình hình tư tưởng, định hướng dư luận trong thanh
niên thơng qua mạng lưới thăm dò dư luận xã hội do Đồn tổ chức.
Song song với đó là chú trọng tun truyền, giáo dục về truyền thống yêu
nước, đoàn kết, cần cù, sáng tạo và khát vọng vươn lên trong mọi hồn cảnh, bồi
dưỡng, xây dựng lớp thanh niên có bản lĩnh, tự tin đảm nhận vai trò chủ nhân tương
lai của đất nước. Giáo dục truyền thống vẻ vang của Đảng, của Đồn, ý thức giữ
gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của
nhân loại; đấu tranh với các biểu hiện, hành vi đi ngược với truyền thống dân tộc.
Tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện hiệu quả các nội dung, giải pháp về chính trị,
tư tưởng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) của Đảng “Một số vấn
đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”.
20


Thứ hai, thường xuyên bồi dưỡng, phát hiện người tốt, việc tốt, nêu gương
điển hình tiên tiến, xây dựng và nhân rộng những tấm gương tiêu biểu, lấy “xây” để
“chống”, làm cho các giá trị tốt đẹp có sức lan tỏa trong cộng đồng thanh thiếu niên.
Phát huy hiệu quả hệ thống báo chí, xuất bản của Đồn, Đội cũng như của các đơn
vị khác để làm tốt hơn công tác tuyên truyền, giáo dục thanh thiếu niên.
Định kỳ tổ chức tuyên dương “Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác” trong
các đối tượng thanh niên gắn với thực hiện chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi
trẻ Việt Nam vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Thứ ba, đổi mới phong trào hoạt động của Đoàn và Đội có sức hấp dẫn hơn
đối với thanh thiếu niên, qua đó, mở rộng mặt trận đồn kết tập hợp thanh niên, đưa
thanh thiếu niên vào tổ chức Đoàn, tổ chức Hội và các phong trào, hoạt động của
Đoàn, Hội, xem đây là môi trường để giáo dục, rèn luyện thanh thiếu niên. Thực
tiễn cho thấy, giáo dục ĐVTN thông qua các phong trào lớn và hành động cụ thể
mang lại hiệu quả thiết thực và bền vững.
Các tổ chức, đồn thể, cơ quan chức năng cần tăng cường cơng tác quản lý
văn hóa, kịp thời ngăn chặn tác động xấu của các sản phẩm không lành mạnh đến
thanh thiếu niên. Tạo điều kiện, khuyến khích để các cơ quan văn hóa, văn học nghệ
thuật, điện ảnh... sáng tác và phổ biến nhiều cơng trình, tác phẩm có giá trị giáo dục
lý tưởng mạng tốt cho thanh thiếu niên. Đồng thời siết chặt quản lý với những ấn
phẩm, trang mạng, game online có nội dung khơng lành mạnh, ảnh hưởng không tốt
đến thanh thiếu niên. Quan tâm đầu tư thỏa đáng những thiết chế văn hóa để đáp
ứng nhu cầu vui chơi, giải trí cho thanh thiếu niên.
Tổ chức Đồn, Hội và Đội tăng cường nâng cao chất lượng gặp gỡ, đối thoại
với thanh thiếu niên, kịp thời giải đáp những vấn đề phát sinh trong thực tiễn, những
điều mà thanh thiếu niên quan tâm gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa
phương, đơn vị; tăng cường chỉ đạo tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát việc
chấp hành các chủ trương, đường lối của Đảng về thanh niên và công tác thanh
niên; phát huy vai trò, nêu cao trách nhiệm của các cấp các ngành, đồn thể xã hội
tham gia cơng tác giáo dục thanh thiếu niên.
Thứ tư, chú trọng giáo dục pháp luật, phát triển các mơ hình giáo dục kỹ
năng xã hội, cảm hoá thanh thiếu niên chậm tiến. Đồng thời xây dựng cơ chế chính
sách, pháp luật về thanh niên và cơng tác thanh niên; tăng cường nguồn lực, xây
dựng môi trường văn hóa - xã hội lành mạnh, đặc biệt là môi trường giáo dục trong
21