SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

XÂY DỰNG MÔ HÌNH CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ
PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TỪ XA

Người thực hiện: Ths. NMD

Hà Nội - Năm 2010


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA

MỤC LỤC

2

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT...............................5
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................6
CHƯƠNG 1: DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ.................................7
MỞ ĐẦU

1

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ E-LEARNING..........................................4
2.1. Giới thiệu chung.........................................................................................................................................4
2.1.1. Mô hình chức năng của các hệ thống e-Learning........................................................................4
2.1.2. Hạ tầng công nghệ..................................................................................................................... 9
2.2. Khái niệm về e-Learning.........................................................................................................................14

2.3. Mô hình các thành phần của e-Learning..............................................................................................18
2.4. E-Learning: Đặc điểm và phân loại.......................................................................................................19
2.4.1. Đặc điểm của e-Learning......................................................................................................... 19
2.4.2. Phân loại e-Learning................................................................................................................ 20
2.5. Những ưu và nhược điểm của e-Learning............................................................................................22
2.5.1. Những lợi ích mà e-Learning đem lại.......................................................................................22
2.5.2. Những nhược điểm của e-Learning..........................................................................................22
2.6. Nhận xét chung về các hệ thống e-Learning hiện nay........................................................................23
2.6.1. Tình hình chung trên thế giới................................................................................................... 23
2.6.2. Tình hình ứng dụng e-Learning vào giảng dạy ở Việt Nam.......................................................23
2.7. Các điều kiện để triển khai e-learning..................................................................................................25
2.7.1. Về con người........................................................................................................................... 26
2.7.2. Về trang thiết bị....................................................................................................................... 26

CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ E-LEARNING
30
3.1. Khái niệm về cổng thông tin điện tử - Portal.......................................................................................30
3.1.1. Khái niệm về cổng điện tử (Portal)........................................................................................... 30
3.1.2. So sánh Portal với công nghệ website truyền thống..................................................................34
3.1.3. Tổng quan về các công nghệ Portal.......................................................................................... 37
3.2. Mô hình kiến trúc hệ thống cổng thông tin điện tử e-Learning........................................................41
3.3. Mô hình kiến trúc vật lý cổng điện tử e-Learning..............................................................................44
3.4. Hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS)........................................................................................48
3.4.1. Giới thiệu................................................................................................................................. 48


3.4.2. Phân loại.................................................................................................................................. 48
3.4.3. Đặc điểm của LMS.................................................................................................................. 48
3.4.4. Chức năng của LMS................................................................................................................ 49
3.4.5. Một vài hệ thống LMS hiện nay............................................................................................... 49


CHƯƠNG 4: ỨNG DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG CỒNG
THÔNG TIN ĐIỆN TỬ E-LEARNING VỚI MOODLE..........................54
4.1. Kiến trúc của Moodle..............................................................................................................................54
4.2. Cài đặt Moodle..........................................................................................................................................55
4.3. Cấu trúc Portal trong Moodle................................................................................................................55
4.3.1. Cách tổ chức các thành phần trong Portal................................................................................. 55
4.3.2. Các module mặc định.............................................................................................................. 58
4.3.3. Vai trò người sử dụng – User roles........................................................................................... 62
4.4. Quản trị Moodle.......................................................................................................................................63
4.4.1. Tài khoản quản trị Moodle....................................................................................................... 63
4.4.2. Chế độ chỉnh sửa trong Moodle............................................................................................... 64
4.4.3. Bảo trì Moodle......................................................................................................................... 64
4.5. Quản trị cấu hình Moodle.......................................................................................................................68
4.5.1. Thiết lập các biến hệ thống cho Site......................................................................................... 68
4.5.2. Cấu hình Site........................................................................................................................... 70
4.5.3. Cài đặt giao diện Themes......................................................................................................... 71
4.5.4. Cấu hình Module..................................................................................................................... 72
4.5.5. Cấu hình Blocks...................................................................................................................... 73
4.5.6. Cấu hình Users........................................................................................................................ 73
4.5.7. Thiết lập vai trò người dùng..................................................................................................... 76
4.5.8. Quản trị khóa học Courses....................................................................................................... 79
4.6. Phát triển các Module ứng dụng trong Moodle...................................................................................80
4.6.1. Quy tắc lập trình trong Moodle................................................................................................ 80
4.6.2. Quy tắc phát triển các ứng dụng trong Moodle.........................................................................82
4.6.3. Hệ thống cơ sở dữ liệu của Moodle..........................................................................................84
4.6.4. Các thư viện của Moodle......................................................................................................... 86
4.7. Phát triển một số module mới cho Moodle...........................................................................................87
4.7.1. Module quản trị tin tức (CMS)................................................................................................. 87
4.7.2. Module sách (Book)................................................................................................................. 90

4.7.3. Module Flash Player................................................................................................................ 94
4.7.4. Module quản lý Email nội bộ................................................................................................... 94
4.7.5. Module Web Class................................................................................................................... 95

CHƯƠNG 5: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG......................97
5.1. Minh họa các tính năng cơ bản của Moodle........................................................................................97


5.1.1. Tạo khóa học........................................................................................................................... 97
5.1.2. Các hoạt động trong khóa học.................................................................................................. 97
5.1.3. Quản lý học viên.................................................................................................................... 101
5.1.4. Học viên tham gia khóa học................................................................................................... 104
5.2. Ứng dụng hệ thống e-Learning tại các nhà trường..........................................................................106

KẾT LUẬN 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................110
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBT
CMS
CSDL
CSS
e-Learning
EPSS

Computer-based training – Đào tạo dùng máy tính
Content Management System
Cơ sở dữ liệu

Cascading Style Sheets - tập tin định kiểu theo tầng
Electronic Learning – Học tập điện tử
Electronic Performance Support Systems - các hệ

IBT

thống hỗ trợ sự trình diễn điện tử
Internet/Intranet-based training – Đào tạo trên mạng

ID
LCMS
LMS
Portal
RSS
SCO
SCORM

Internet/Intranet
Instructional Designer – Người thiết kế dạy
Learning Content Management System
Learning Manager System
Cổng thông tin điện tử
Rich Site Summary
Sharable Content Object – Các chuẩn kỹ thuật
Sharable Content Object Reference Model - Mô hình

SEM
WBT
XMLDB


tham khảo các chuẩn kỹ thuật
Subject Matter Expert – Chuyên gia lĩnh vực
Web-based training - Đào tạo trên web
eXtensible Markup Language DataBase


DANH MỤC CÁC BẢNG
BẢNG 1.1.MÔ TẢ CHỨC NĂNG MỘT SỐ THIẾT BỊ MẠNG..............46
BẢNG 1.1.CÁC CHỨC NĂNG QUẢN TRỊ GIAO DIỆN PORTAL
TRONG MOODLE.......................................................................................56
BẢNG 1.1.DANH SÁCH CÁC BẢNG TRONG CSDL MOODLE THEO
TỪNG MODULE..........................................................................................84


CHƯƠNG 1: DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
HÌNH 1.1: MÔ HÌNH CÁC HỆ THỐNG E-LEARNING...........................5
HÌNH 1.2: SƠ ĐỒ CHỨC NĂNG HỆ THỐNG E-LEARNING.................6
HÌNH 1.3: MÔ HÌNH CHỨC NĂNG HỆ THỐNG E-LEARNING..........9
HÌNH 1.4: MÔ HÌNH ĐIỂN HÌNH CỦA CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ
E-LEARNING...............................................................................................10
HÌNH 1.5: MÔ HÌNH KIẾN TRÚC NỀN TẢNG CỦA E-LEARNING. .15
HÌNH 1.6: MÔ HÌNH CÁC THÀNH PHẦN CỦA E-LEARNING..........18
HÌNH 1.7: TRIỂN KHAI, TỔ CHỨC VÀ LƯU TRỮ NỘI DUNG HOẠT
ĐỘNG CỦA E-LEARING............................................................................25
HÌNH 1.8: MÔ HÌNH CÁC THÀNH PHẦN KỸ THUẬT PORTAL.......34
HÌNH 1.9: MÔ HÌNH HOẠT ĐỘNG WEBSITE TRUYỀN THỐNG.....35
HÌNH 1.10: MÔ HÌNH KIẾN TRÚC CỔNG THÔNG TIN ĐIÊN TỬ ELEARNING 41
HÌNH 1.11: KIẾN TRÚC HỆ THỐNG E-LEARNING SỬ DỤNG CÔNG
NGHỆ WEB 41
HÌNH 1.12: MÔ HÌNH KIẾN TRÚC CÁC THÀNH PHẦN ỨNG DỤNG

CỦA E-LEARNING PORTAL.....................................................................42
HÌNH 1.13: MÔ HÌNH MẠNG TRUNG TÂM CHO HỆ THỐNG ELEARNING 46
HÌNH 1.1: CHẾ ĐỘ CHỈNH SỬA TRONG MOODLE............................56
HÌNH 1.2: CÁC KHỐI (BLOCK) VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA PORTAL ELEARNING 58
HÌNH 1.3: ĐĂNG NHẬP VỚI QUYỀN QUẢN TRỊ PORTAL................63
HÌNH 1.4: BẬT CHẾ ĐỘ CHỈNH SỬA TRONG MOODLE...................64
HÌNH 1.5: DANH SÁCH NGƯỜI DÙNG MOODLE...............................66
HÌNH 1.6: XEM NHẬT KÝ HOẠT ĐỘNG CỦA SITE............................66


HÌNH 1.7: LIỆT KÊ SỰ KIỆN HOẠT ĐỘNG QUA EVENT VIEWER 67
HÌNH 1.8: SAO LƯU CÁC KHÓA HỌC TRONG MOODLE................67
HÌNH 1.9: MÀN HÌNH CẤU HÌNH MOODLE........................................71
HÌNH 1.10: CÀI ĐẶT GIAO DIỆN CHO MOODLE...............................72
HÌNH 1.11: CẤU HÌNH MODULE TRONG MOODLE..........................72
HÌNH 1.12: CẤU HÌNH BLOCK TRONG MOODLE.............................73
HÌNH 1.13: QUẢN LÝ CHỨNG THỰC TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG. 75
HÌNH 1.14: THÊM/SỬA TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG TRONG
MOODLE

75

HÌNH 1.15: NHẬP DANH SÁCH NGƯỜI DÙNG....................................76
HÌNH 1.16: CẤU HÌNH ENROLLMENT..................................................78
HÌNH 1.17: QUẢN LÝ DANH MỤC KHÓA HỌC...................................79
HÌNH 1.18: THÊM KHÓA HỌC MỚI TRONG MOODLE....................80
HÌNH 1.19: CẤU TRÚC CỦA MỘT MODULE TRONG MOODLE.....82
HÌNH 1.20: SOẠN THẢO NGÔN NGỮ TRONG MOODLE..................83
HÌNH 1.21: HỆ THỐNG CSDL CỦA MOODLE......................................84
HÌNH 1.22: MODULE HỆ QUẢN TRỊ TIN TỨC (CMS)........................87

HÌNH 1.23: THÊM BLOCK CMS NAVIGATION....................................89
HÌNH 1.24: TRANG QUẢN TRỊ MODULE CMS....................................89
HÌNH 1.25: QUẢN TRỊ DANH MỤC TIN.................................................90
HÌNH 1.26: QUẢN TRỊ NỘI DUNG TIN...................................................90
HÌNH 1.27: MODULE SÁCH (BOOK MODULE)...................................91
HÌNH 1.28: THÊM MỘT CUỐN SÁCH.....................................................92
HÌNH 1.29: THIẾT LẬP THÔNG SỐ CHO CUỐN SÁCH......................92
HÌNH 1.30: NHẬP NỘI DUNG CHƯƠNG MỤC CHO CUỐN SÁCH...93


HÌNH 1.31: NHẬP NỘI DUNG CUỐN SÁCH TỪ TRANG WEB KHÁC
HOẶC GỌI IMS............................................................................................94
HÌNH 1.32: MODULE FLASH PLAYER...................................................94
HÌNH 1.33: MODULE QUẢN LÝ EMAIL NỘI BỘ.................................95
HÌNH 1.34: MODULE WEB CLASS – QUẢN LÝ HỌC TRỰC TUYẾN
96


1

MỞ ĐẦU
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của mạng Internet và tính tiện dụng của
nó trong việc chuyển tải thông tin trên toàn cầu, việc học tập ngày nay không
còn bó hẹp trong phạm vi lớp học, trường học tại một vị trí nhất định. Học
viên có thể tham dự lớp học một cách trực tiếp hoặc gián tiếp ở một khoảng
cách địa lý xa mà không cần phải trực tiếp đến lớp. Các bài học đã được số
hóa và truyền qua hệ thống mạng Internet, giúp người học có thể tìm thầy tài
liệu phục vụ học tập một cách nhanh chóng và thích hợp với những chi phí
thấp nhất.
Việc học tập từ xa hay còn gọi là học tập điện tử (e-Learning) còn đặc

biệt thích hợp với những học viên không thể đến lớp một cách thường xuyên
đều đặn được. Ưu thế của e-Learning là học viên có thể tham gia truy cập tài
nguyên học tập, tham gia vào lớp học, dễ dàng tương tác với giáo viên vào bất
kỳ lúc nào và bất cứ đâu có nối mạng Internet. Hệ thống e-Learning đã và
đang là xu hướng phát triển trong ngành giáo dục đào tạo trên thế giới. Nhiều
hệ thống đào tạo từ xa đã được triển khai trên thế giới và mang lại rất nhiều
lợi ích cho người học.
Trong những năm gần đây, với sự phát triển mạnh mẽ của Internet và
công nghệ Web, một xu hướng công nghệ mới gọi là Portal (Cổng thông tin
điện tử) đã thay thế các khái niệm website truyền thống. Hệ thống cổng thông
tin điện tử ngày càng được tích hợp bổ sung thêm nhiều dịch vụ khác nhau như
thư điện tử, hội thoại trực tuyến, diễn đàn, các dịch vụ quản trị nội dung... giúp
cho các cá nhân, tổ chức có thể khai thác thông tin một cách hiệu quả, dễ dàng
từ một điểm tích hợp thông tin duy nhất. Portal được ứng dụng phổ biến trong
các lĩnh vực như chính phủ điện tử, thương mại điện tử, đào tạo trực tuyến,...


2

Hệ thống e-Learning sẽ được tích hợp vào cổng thông tin của trường học
hoặc doanh nghiệp. Như vậy cần thiết phải xây dựng mô hình cổng thông tin
cho e-Learning để hệ thống e-Learning gồm nhiều module khác nhau sẽ phải
tương tác tốt với các hệ thống khác nhau trong trường học như hệ thống quản
lý sinh viên, hệ thống quản lý giáo viên, lịch giảng dạy…cũng như các hệ
thống của doanh nghiệp như là ERP, HR… giúp cho quá trình học tập trên
mạng được thuận tiện và dễ dàng phát huy hết các điểm mạnh của mạng.
Xuất phát từ nhu cầu trên, tôi đã nghiên cứu, thiết kế, xây dựng mô hình
cổng thông tin điện tử, đặc biệt là lĩnh vực hỗ trợ cho giảng dạy và đào tạo từ
xa qua mạng. Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu sẽ xây dựng cổng thông tin
điện tử phục vụ đào tạo từ xa cho trường Trung cấp Kinh tế Kỹ thuật Quang

Trung.
Về kết cấu báo cáo, ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo,
luận văn được trình bày trong 4 chương, kết luận và phụ lục kèm theo:
Chương 1: Tổng quan về e-learning
Nội dung trình bày các khái niệm tổng quan về e-Learning, mô hình,
thành phần, đặc điểm, phân loại hệ thống e-Learning, Nhận xét chung về tình
hình phát triển e-Learning và các điều kiện cần thiết để phát triển e-Learning.
Chương 2: Mô hình cổng thông tin điện tử e-Learning
Tìm hiểu mô hình chức năng, hạ tầng công nghệ của cổng thông tin điện
tử và xây dựng mô hình cổng thông tin điện tử e-Learning.
Chương 3: Ứng dụng và phát triển hệ thống cổng thông tin điện tử
e-Learning với Moodle
Ứng dụng và phát triển phần mềm mã nguồn mở LMS Moodle vào việc
xây dựng và phát triển cổng thông tin điện tử trong đào tạo từ xa.
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và ứng dụng
Minh họa các công cụ trong hệ thống đào tạo từ xa đã triển khai và áp
dụng tại trường Trung cấp Kinh tế Kỹ thuật Quang Trung.


3

Kết luận


4

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ E-LEARNING
2.1. Giới thiệu chung
Đào tạo điện tử (Đào tạo trực tuyến) (e-Learning) là thuật ngữ dùng để
chỉ các quá trình đào tạo được thực hiện với sự trợ giúp của các phương tiện

điện tử (internet, television, computer-based training…). Có thể nói eLearning
là lĩnh vực kết hợp giữa “Giáo dục và Đào tạo” với “Công nghệ thông tin”.
Bởi vậy, nó không thay thế hoàn toàn các phương pháp tiếp cận cũng như các
lý thuyết giáo dục truyền thống mà bổ sung và góp phần hoàn thiện chúng.
Các hệ thống e-Learning : với những tiến bộ gần đây trong lĩnh vực công
nghệ thông tin như khả năng tính toán ngày càng mạnh của các thiết bị điện tử
cá nhân, công nghệ truyền thông chất lượng cao trên Internet,… đã giúp nâng
cao cơ hội sử dụng các môi trường cộng tác và các công nghệ dạy học phân
tán khác. Rất nhiều sản phẩm hỗ trợ e-Learning đã được phát triển và thương
mại hóa. Một số sản phẩm cung cấp chức năng mới, một số kết hợp các tính
năng sẵn có vào các gói sản phẩm. Do đó, rất khó để xác định mối quan hệ
giữa các sản phẩm này và vai trò của chúng trong các môi trường eLearning
hoàn chỉnh.
Các đối tượng e-Learning: là các mẫu dữ liệu được quản lý, lưu trữ, phân
loại, kết hợp, phân phối… phục vụ cho quá trình đào tạo trong các hệ thống
eLearning.
Hạ tầng công nghệ: cùng với sự phát triển của e-Learning, các yêu cầu
đặt ra với hạ tầng kỹ thuật ngày càng cao. Chúng phải hỗ trợ truyền thông
chất lượng cao, khả năng mở rộng quy mô, ổn định, cung cấp môi trường
tương tác mở cho các thành phần trong hệ thống, khả năng bảo vệ các nội
dung và người dùng phân tán.
2.1.1. Mô hình chức năng của các hệ thống e-Learning


5

Để nắm được vai trò của các thành phần khác nhau trong một hệ thống eLearning cần phải xây dựng một mô hình chức năng (khái quát). Sơ đồ và mô
hình 1.1, 1.2, 1.3 cung cấp các thành phần chức năng căn bản của một hệ
thống e-Learning và các đối tượng được trao đổi giữa chúng.


Hình 1.1: Mô hình các hệ thống e-Learning
Kho nội dung và Danh mục đề xuất: kho nội dung là nơi lưu trữ các đối
tượng đào tạo. Nó cho phép người dùng và hệ thống tạo nội dung cũng như
người dùng và các hệ thống sử dụng nội dung đó truy nhập, sử dụng.
Siêu dữ liệu: để tương tác hiệu quả với các thành phần khác của hệ
thống, kho nội dung lưu trữ các đối tượng học tập theo chỉ mục (thường là các
mô tả về cấu trúc và thuộc tính của các đối tượng này). Các thông tin đó được
gọi là các siêu dữ liệu về đối tượng đào tạo, dùng để hỗ trợ tìm kiếm các đối
tượng đào tạo.


6

Kho nội dung có thể là một thành phần của hệ thống quản trị nội dung
(CMS) và nó phải hỗ trợ các chức năng quản trị nội dung như kiểm soát phiên
bản, check- in/check-out, chức năng nhập và xuất dùng để trao đổi các đối
tượng hay các gói đối tượng giữa các hệ thống,…

Hình 1.2: Sơ đồ chức năng hệ thống e-Learning
Các đối tượng đào tạo: kho nội dung cho phép người dùng xây dựng,
đánh chỉ mục, tìm kiếm và tái sử dụng các đối tượng đào tạo và phải hỗ trợ
khả năng kết hợp với các đối tượng từ các hệ thống khác
Danh mục đề xuất: một đề xuất đào tạo là một nội dung được đóng gói
và cung cấp cho người sử dụng như một đơn vị học tập. Danh mục đề xuất là
nơi lưu trữ các đề xuất đào tạo này. Chúng có thể liên kết các đề xuất đào tạo
với các lộ trình đào tạo để đạt được các bằng cấp, chứng chỉ hay các kỹ năng
nhất định. Tùy thuộc vào kiến trúc của từng môi trường đào tạo cụ thể mà
thành phần này có thể được tích hợp với kho nội dung hay đứng độc lập.



7

Công cụ quản trị nội dung: cho phép các chuyên gia và các nhà phát triển
giáo dục tạo và hiệu chỉnh các đối tượng nội dung đào tạo. Các công cụ này
được dùng để tạo các nội dung theo nhiều định dạng khác nhau như văn bản,
đồ họa, ảnh, hoạt hình, mô phỏng, âm thanh và video,… Yêu cầu quan trọng
với các công cụ này là chúng phải cho phép người phát triển dùng lại các nội
dung đã có thay vì phải xây dựng từ đầu. Điều đó đòi hỏi các nhà thiết kế sư
phạm, người cung cấp nội dung và người phát triển các khóa học phải cung
cấp mô tả siêu dữ liệu cho nội dung của họ. Trong môi trường eLearning lý
tưởng, các công cụ quản trị được tích hợp với kho nội dung cho phép tìm
kiếm, hiệu chỉnh, lưu trữ và thay thế chúng một cách dễ dàng.
Công cụ kết hợp nội dung: kết hợp nội dung là sự liên kết các đối tượng
nội dung thành các module đào tạo. Các công cụ kết hợp nội dung thường
khác với các công cụ quản trị dù đôi khi chúng đi liền với nhau.
Trình quản lý danh mục: quản lý danh mục là tiến trình xác định nội
dung học tập được cung cấp cho người học, thiết lập kế hoạch học tập (bằng
cấp, chứng chỉ, nội dung phát triển kỹ năng,…), lập lịch các tài nguyên hỗ trợ
phân bổ học tập,…Trình quản trị danh mục cung cấp giao diện cho phép các
đối tượng được phân quyền kích hoạt quá trình học tập và thiết đặt các quy
tắc, hạn chế,…
Trình quản lý hồ sơ học viên: hồ sơ học viên là tập hợp các thông tin về
người dùng như: dữ liệu cá nhân, kế hoạch học tập, lịch sử học tập, bằng cấp,
chứng chỉ, đánh giá kiến thức,… Trình quản lý hồ sơ học viên giúp các thành
phần khác của hệ thống truy nhập và sử dụng các thông tin này đồng thời tìm
kiếm và cập nhật các thông tin đó dựa trên dữ liệu do các thành phần khác
cung cấp.
Trình lập kế hoạch đào tạo: tùy từng trường hợp cụ thể, quá trình đào tạo
có thể do giáo viên, người giám sát, sinh viên,… lập ra. Các thành phần cơ
bản của kế hoạch đào tạo bao gồm:



8

- Xác định mục đích học tập;
- Kiểm tra quá việc học tập và kỹ năng của học viên;
- Đánh giá kỹ năng và kiến thức của học viên so với mục đích học tập;
- Lập kế hoạch học tập cho học viên;
Trình quản lý đăng ký học viên: thành phần này cho phép học viên truy
nhập vào các đề xuất đào tạo và quản lý tiến trình liên quan tới các đề xuất đó
(xin phép tham gia, kiểm tra chỗ trống, …).
Môi trường phân phối: Cung cấp cho học viên các phương tiện truy nhập
vào các nội dung đào tạo và các thành phần khác của môi trường đào tạo như:
chat, email, quizzes, multimedia, công cụ cộng tác,…
Môi trường cộng tác: một số hệ thống phân phối e-Learning được xây
dựng chủ yếu dựa trên phân phối đồng bộ và cộng tác, được gọi là các lớp học
ảo. Chúng khác với các môi trường học trên nền Web, chủ yếu dựa trên phân
phối không đồng bộ.
Module kiểm tra và đánh giá học tập: thành phần này có thể được tích
hợp cùng với nội dung đào tạo hay được quản lý như một tiến trình độc lập.
Module đánh giá thường cung cấp khả năng quản lý đánh giá và được dùng đề
tạo ngân hàng câu hỏi.


9

Hình 1.3: Mô hình chức năng hệ thống e-Learning
2.1.2. Hạ tầng công nghệ



10

Hình 1.4: Mô hình điển hình của cổng thông tin điện tử e-Learning
Để thực thi e-Learning hiệu quả cần phải:
- Hiểu rõ sự trợ giúp của e-Learning với mục tiêu học tập tổng thể;
- Nội dung e-Learning ứng với các mục tiêu đó;
- Công cụ hỗ trợ phát triển, quản lý và phân phối nội dung;
- Hạ tầng công nghệ hỗ trợ công cụ và phân phối nội dung;
Trong thực tế, có rất nhiều các công cụ và hệ thống hỗ trợ thực hiện các
chức năng trên. Ở đây ta chỉ mô tả các lớp sản phẩm chung cùng với các chức
năng do chúng cung cấp. Mô hình 1.3, 1.4 mô tả mô hình chức năng và tổng
quát của cổng thông tin e-Learning.
 Cổng học tập (Learning Portal)
Learning Portal kết hợp các công cụ e-Learning, nội dung và môi trường
phân phối và tổ chức chúng thành một nhóm dựa trên một cổng truy nhập.
Mỗi tổ chức sử dụng Portal sẽ định nghĩa và tổ chức các thành viên chức năng
tùy nhu cầu của họ. Có một số vai trò chức năng chung trong cổng thông tin
đó là: Người phát triển nội dung, Người hướng dẫn, Người giám sát, Người
quản trị và Học viên.


11

Learning Portal cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ cộng đồng học tập,
là một nhóm người cùng quan tâm đến một chủ đề thuộc một lĩnh vực nào đó.
Nó cung cấp khả năng xác định những người dùng quan tâm tới cùng một lĩnh
vực và các công cụ cộng tác và chia sẻ nội dung trong cộng đồng này. Một số
sản phẩm cung cấp dịch vụ và công nghệ Learning Portal là: Hệ quản trị nội
dung khóa học (LMS) như Moodle; Campus Pipeline: Hệ thống quản trị khóa
học của Blackboard: Công cụ quản lý học viên như PeopleSoft,…

 Công cụ phát triển nội dung đào tạo (Content Development Tool)
Như đã trình bày trong mô hình chức năng (hình 1.2), nội dung đào tạo
được xem như là thành phần trung tâm của môi trường e-Learning.
Rất nhiều hãng cung cấp các gói nội dung thuộc nhiều lĩnh vực khác
nhau, có thể phân phối trên nhiều hệ thống quản trị khóa học (WebCT,
Blackboard,…) như: eXe, SmartForce, SkillSoft, Netg,…
 Hệ thống quản trị học tập (Learning Management System – LMS): Là
các hệ thống cung cấp những các thành phần chức năng sau:
- Trình quản lý hồ sơ học viên;
- Trình quản lý danh mục đào tạo;
- Trình lập kế hoạch đào tạo;
- Trình quản lý đăng ký học viên;
- Công cụ kết nối đến môi trường phân phối đào tạo để phân phối các đề
xuất đào tạo;
- Công cụ theo dõi phân phối và tham gia đào tạo;
- Theo dõi kiểm tra và đánh giá học tập;
- Công cụ quản trị đánh giá học tập;
- Trình kết hợp nội dung;


12

Mục đích chung của các hệ thống này là quản lý môi trường đào tạo,
cung cấp phương tiện giúp tổ chức và trình diễn nội dung tới học viên, quản
lý kế hoạch học tập, theo dõi kết quả của các hoạt động học tập.
Một số công cụ LMS phổ biến hiện nay: Moodle, LearnTone,
Click2Learn, Docent, IBM Mindspan Solutions, Saba, Thinq,…
 Hệ thống quản lý sinh viên (Student Administration System).
Cung cấp chức năng quản lý hồ sơ học viên, danh mục đề xuất, kế hoạch
đào tạo của học viên, đăng ký học viên. Trong thực tế, các chức năng của hệ

thống này được tích hợp từ thành phần: hệ thống quản lý khóa học (WebCT,
Blackboard…) và hệ thống quản lý học viên (PeopleSoft, SCT, Datatel,…).
 Hệ thống quản lý nội dung đào tạo (LCMS)
Là môi trường đa người dùng giúp người phát triển đào tạo có thể tạo,
lưu trữ, sử dụng, quản lý các nội dung đào tạo từ kho lưu trữ các đối tượng
đào tạo trung tâm. LCMS quản lý tiến trình tạo và phân phối các nội dung đào
tạo. Một hệ thống LCMS thường gồm các thành phần chức năng sau:
- Công cụ kết hợp nội dung;
- Công cụ quản lý nội dung đào tạo;
- Thành phần tích hợp các công cụ quản lý cho phép đăng ký, lưu trữ và
tìm kiếm các đối tượng đào tạo;
- Kho lưu trữ các nội dung đào tạo;
- Trình quản lý hồ sơ học viên;
Trên thực tế có một số hệ thống được thiết kế theo các quy tắc sư phạm
có chứa tất cả các thành phần nói trên. Ngoài ra có một số công cụ cho phép
chuyển đổi từ các dạng tài liệu khác (PowerPoint, Word, StarOffice,…) thành
các đối tượng đào tạo có thể sử dụng được trong các LCMS.


13

 Công cụ kết hợp và các công cụ tạo sản phẩm (Assembly Tool and
Authoring Tool). Các công cụ tạo nội dung đào tạo có thể thuộc một trong 3
loại sau:
- Các công cụ được thiết kế riêng cho mục đích tạo nội dung đào tạo, chủ
yếu dành cho các chuyên gia của các môn học;
- Các công cụ hỗ trợ người thiết kế sư phạm hoặc các tác giả tạo các nội
dung đào tạo;
- Các công cụ cho phép tạo các nội dung đào tạo từ các tài liệu tạo bởi
các ứng dụng xử lý văn bản (Word) hoặc trình diễn (PowerPoint),…;

- Các công cụ kết hợp cho phép liên kết và sử dụng các đối tượng đào tạo
được tạo ra ở bất kỳ đâu. Hầu hết các công cụ kết hợp là thành phần của
LCMS. Một số hỗ trợ các công cụ tạo nội dung đào tạo độc lập dựa trên các
chuẩn SCORM hay AICC;
 Module đánh giá kết quả đào tạo (Assesment Engine)
Cung cấp các công cụ cho phép khảo sát, kiểm tra và đánh giá kết quả
đào tạo. Hầu hết các công cụ này hỗ trợ phân phối các tài liệu khảo sát đến
học viên và thông báo kết quả lại cho hệ thống quản lý đào tạo. Một số hệ
thống quản lý đào tạo có hỗ trợ các công cụ này là Blackboard, WebCT,
LearnTone, Docent, Ngoài ra có một số công cụ độc lập để tạo, phân phối,
theo dõi việc đánh giá như Question Mark, Quiz Studio,…
 Hệ thống quản lý khóa học (Course Management System)
Là các hệ thống cung cấp kết hợp toàn bộ khóa học dựa trên khuôn mẫu
(template) và tích hợp với các hệ thống đăng ký và quản lý thông tin sinh
viên. Các hệ thống này thường cung cấp một số chức năng như:
- Kết hợp các thành phần của khóa học thành một chương trình giảng dạy;
- Phân phối nội dung khóa học tới học viên;
- Quản lý bài tập điện tử, hạn nộp, theo dõi, cho điểm và nhận phản hồi;


14

- Tạo và phân phối các khảo sát, kiểm tra, đánh giá;
- Hỗ trợ các công cụ không đồng bộ như nhóm thảo luận (discussion
group), trao đổi tài liệu,…;
- Hỗ trợ các công cụ đồng bộ như chat, chia sẻ màn hình (monitor
sharing), hội thảo truyền hình hay âm

thanh (video/ audio conferencing),…;


- Cung cấp công cụ quản trị cho người hướng dẫn để thực hiện các công
việc như: ôn tập, quản lý bài tập, sổ điểm, danh sách học viên,… ;
- Các công cụ quản lý học viên: đăng ký vào lớp, lập thời khóa biểu,…;
Một số hệ thống hỗ trợ chức năng này là: eCollege, Blackboard, WebCT,
…
 Các công cụ cộng tác và tổ chức phòng học ảo (Virtual Classroom,
Collaboration Tool)
Có nhiều sản phẩm hỗ trợ môi trường cộng tác phù hợp cho các hoạt
động hội thảo, hoạt động cộng tác và môi trường e-Learning truyền thống.
Thường các sản phẩm này được tích hợp với LMS và LCMS.
Các công cụ đồng bộ thường hỗ trợ hội thảo audio, video, chia sẻ màn
hình, duyệt Web, tham gia đóng góp ý kiến, bỏ phiếu,…
Các công cụ không đồng bộ: các nhóm thảo luận chuyên đề, nhóm thư,
phát lại audio/video.
Các môi trường cộng tác đồng bộ được một số hãng như Centra, Webex,
Placeware, Interwise,… cung cấp.
2.2. Khái niệm về e-Learning
Cũng như thuật ngữ "e-Commerce" - thương mại điện tử, hay thuật ngữ
"e-Government" - chính phủ điện tử, "e-Learning" - học tập điện tử đang là
một thuật ngữ xuất hiện ngày càng nhiều trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo
dựa trên công nghệ mạng Internet/Intranet và ngày càng được nhiều người
quan tâm.


15

Đã có rất nhiều khái niệm mô tả thuật ngữ e-Learning, ví dụ như học tập
trực tuyến (online learning), đào tạo trên web (WBT-web-based training), đào
tạo trên mạng Internet/Intranet (IBT-Internet/ Intranet-based training), đào tạo
dùng máy tính (CBT-computer-based training), đào tạo từ xa (distance

tranning) v.v…
Một cách đơn giản, có thể hiểu e-Learning là sự ứng dụng công nghệ tin
học, Internet vào giáo dục (dạy và học) nhằm làm cho công việc giáo dục trở
nên dễ dàng, rộng rãi và hiệu quả hơn.
Một cách tổng quan, có thể hiểu e-Learning là tập hợp đa dạng các
phương tiện, công nghệ kỹ thuật cho giáo dục như: văn bản, âm thanh, phim
ảnh, mô phỏng, trò chơi, phim, thư điện tử, các diễn đàn thảo luận, phòng hội
thảo ảo, bài tập kiểm tra … E-Learning phù hợp với mọi đối tượng, mọi lứa
tuổi và nó thực sự nổi trội hơn các phương pháp đào tạo khác. Để tạo ra các
khóa học thật gần gũi với phương pháp dạy học truyền thống, các nhà cung cấp
học tập điện tử thường đưa ra các khóa học kết hợp các tính năng trên với các
chức năng như: làm bài tập, lớp học có giáo viên, các khóa học tự tương tác…

Hình 1.5: Mô hình kiến trúc nền tảng của e-Learning


16

E-Learning là quá trình học tập qua Internet. Các thành phần của nó bao
gồm các nội dung chuyển giao trong các dạng thức liên hợp, các chỉ dẫn kinh
nghiệm học tập và giao tiếp qua mạng của các học viên, các phát triển nội
dung và chuyên gia. Hiện nay e-Learning đã được áp dụng rất phổ biến trong
các trường đại học, cao đẳng, trung học và phổ thông trên khắp thế giới.
Với e-Learning người học có thể đăng ký các khóa học ngay trên mạng,
sau khi được chấp nhận vào học, mỗi học viên sẽ được cấp một tài khoản
nhập học (bao gồm password và địa chỉ email). Trong quá trình học, học viên
sẽ tương tác với các bài học thông qua trình duyệt Web. Có giáo viên giải đáp
thắc mắc cho học sinh trong quá trình học. Thư viện điện tử của trường sẽ
giúp học viên tra cứu được tất cả các tài liệu có liên quan đến khoá học.
E-Learning đem lại hiệu quả cao hơn, giảm các chi phí và tăng khả năng

tiếp nhận kiến thức. E-Learning còn đem lại cho người học cơ hội và khả
năng tiếp cận với kỹ thuật công nghệ cao. Nó cho phép mọi cá nhân và tổ
chức phát triển thích ứng với những thay đổi trong nền kinh tế toàn cầu mà
hiện tại đang diễn ra trong thời đại Internet. E-Learning là hình thức học tập
phổ biến trong tương lai, những rào cản về không gian thời gian và tình trạng
kinh tế xã hội sẽ được xoá bỏ.