Cập nhật về sốc phản vệ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.58 MB, 41 trang )
CẬP NHẬT PHẢN VỆ
VÀ SỐC PHẢN VỆ
Nội dung
1. Khái niệm phản vệ và sốc phản vệ
2. Một số điểm mới trong cơ chế bệnh sinh
3. Khuyến cáo quốc tế 2011 (WAO) về đánh giá
và quản lý phản vệ và sốc phản vệ và các điểm
chính cập nhật 2012 và 2013
4. Chẩn đoán và xử trí phản vệ tại Việt Nam
Khái niệm phản vệ
Aanaphylaxis: lần đầu tiên (Richet &Potier
1901)
là phản ứng dị ứng loại 1 do hậu quả của tình trạng tái
tiếp xúc với một dị nguyên thông qua đáp ứng
trung gian IgE.
Giả phản vệ “anaphylactoid” là phản ứng dị ứng có
hậu quả tương tự phản ứng phản vệ nhưng khác về
cơ chế giải phóng các chất trung gian hóa học (giải
phóng trực tiếp chứ không qua trung gian IgE)
Khái niệm phản vệ
Aanaphylaxis (WAO) – Tổ chức dị ứng TG
là phản ứng dị ứng cấp tính và nguy kịch nhất có
nguy cơ gây tử vong.
Hay tình trạng tăng quá mẫn xảy ra tức thì khi cơ thể
tiếp xúc với một dị nguyên ở một người trước đó đã
được mẫn cảm, hậu quả gây giải phóng ồ ạt các chất
trung gian hóa học gây tác động nhiều tới các cơ quan
đích có nguy cơ gây tử vong
Khái niệm phản vệ
Aanaphylaxis (Châu Âu 2004)
SPV là một phản ứng quá mẫn toàn thân hoặc hệ
thống nặng đe dọa tính mạng, đặc trưng bởi các
rối loạn tiến triển nhanh chóng về tuần hoàn
và/hoặc hô hấp và/hoặc đường thở đe dọa tính
mạng và thường kết hợp với các biểu hiện trên da và
niêm mạc
Danh pháp sửa đổi
Các mức độ của phản ứng phản vệ
(anaphylaxis reactions)
Phản ứng phản vệ và sốc phản vệ
(Anaphylaxis & anaphylatic shock)
• Sốc phản vệ (anaphylatic shock): là tình trạng
phản vệ (anaphylaxis) có kèm theo tụt HA
(Limsuwan & Demoly- 2010)
• Sốc phản vệ (anaphylactic shock) tương đương
với mức độ 3 (grade 3) trong phân loại các
mức độ nặng của phản ứng phản vệ
(anaphylaxis) khi có tụt HA (sốc).
Cơ chế bệnh sinh
Phản vệ và sốc phản vệ
Cơ chế bệnh sinh
Sốc phản vệ một pha
Sốc phản vệ hai pha
Cơ chế sốc phản vệ 2 pha
Sốc phản vệ 2 pha
• Tái phát sau khi hết triệu chứng ban đầu mà
không có tiếp xúc lại với dị nguyên
• Thời gian: sau sốc pha đầu từ 1 đến 8h
• Tần suất: 20%, chủ yếu ở BN không dùng
adrenalin sớm
• Kéo dài thời gian sốc đến 72 giờ
• Cơ chế MD: phản ứng muộn
Sốc phản vệ và tim mạch
Phản vệ tim (1)
• Bằng chứng LS: tử vong do ngừng tim đột
ngột
– Sau ong đốt
– Sau tiêm thuốc TM
• Bằng chứng mô học, hóa sinh
– Mastocytes (test da +), trong tim (nhĩ phải, nút AV)
có dấu hiệu phân hủy ồ ạt ở BN tử vong
– Liên quan đến thụ thể H1 và H2 tại tim
• Bằng chứng trên Invitro/invivo
– Phản vệ thụ động tại tim cô lập trên invitro: mạch
nhanh, rung nhĩ và ngừng tim. Có giải phóng
histamin (<1 ph) và dẫn chất AA (PGD2, PGD 1,
TXA2, LTC4 và LTD4 (< 2ph)
Phản vệ tim (2)
• Nghiên cứu thực nghiệm trên tim cô lập, truyền
các mediator
– Histamin: chậm dẫn truyền AV /bloc AV (H1), nhịp
tim nhanh/rung (H2)
– leucotrienes : chậm dẫn truyền AV, giảm DC
• Ức chế bởi
– anti H1 và H2
– đối kháng/ức chế dẫn chất CO và LO của AA
– cung cấp NO (nitric oxide)
Phản vệ thần kinh và nội tiết
Phản vệ gắng sức
Phản vệ thần kinh và nội tiết
• Stresses cấp : thay đổi
– catecholamines, ACTH và corticoïdes nội sinh
– cytokines thuộc type Th1 và Th2
– cytokines tiền viêm và tiền dị ứng (IL-1, 6, 8)
– endorphines và enképhalines
– neurokinines (SP) và acétylcholine hoạt hóa
mastocytes/basophiles
•
Phản vệ thần kinh và nội tiết
• Stresses mạn
– dao động catecholamines
– Endorphines và enképhalines
– TB, kéo dài corticoïdes ức chế cytokines Th1 và
cytokines Th2
• Tăng sản xuất IgE ?
Động vật và cá nhân đề kháng và dễ bị căng thẳng
Phản vệ do gắng sức liên quan
thức ăn
• Báo cáo ở Mỹ, Thái Lan, Nhật
• Nữ hay gặp, tuổi thanh thiếu niên đến 30 tuổi
• Khởi phát do tập thể dục sau 2 đến 4 giờ sau ăn
thực phẩm nghi ngờ
• Thức ăn gây phản ứng: lúa mì, hải sản, trái cây,
sữa, cần tây và cá
• Kết hợp: HPQ, prick test + thức ăn
• Cơ chế: đồng thời 2 tín hiệu
Aunhachoke K et al. J Med Assoc Thai 2002;85:1014-8 Aihara Y
et al. J Allergy Clin Immunol 2001;108:1035-9
Phản vệ do gắng sức liên quan
thức ăn
Phản vệ do gắng sức liên quan
thuốc
Phản vệ do gắng sức liên quan thuốc
Aspirin có thể thúc đẩy SPV
Sốc phản vệ vô căn
• Chủ yếu gặp ở người lớn, ít gặp trẻ em
• Test da âm tính, không kết hợp các bệnh khác
mastocytosis
• Thuốc dự phòng: corticoid uống, kháng H1 &
H2, kháng leucotrienes
• Hiếm khi gây tử vong
• Có thể cải thiện dần theo thời gian
Lieberman PL et al. J Allergy Clin Immunol 2005;115:S483-S523
