VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Soạn bài ôn tập tác phẩm trữ tình
I. Luyện tập Câu 1 + 2 + 3 các em có thể ôn tập theo hệ thống sau:
TT
1

2

Tên bài thơ

Tác giả

Thể thơ

Nam quốc sơn hà

Lý Thường

Tuyệt cú

Ý thức độc lập tự chủ và

(Sông núi nước Nam)

Kiệt

Đường luật

quyết tâm tiêu diệt địch

Thiên Trường vãn

Trần Nhân

Tuyệt cú

Cảnh tưởng vùng quê trầm

vọng (Buổi chiều

Tông

Đường luật

lặng nên thơ – tình yêu quê

đứng ở phủ Thiên

Nội dung tư tưởng

hương, yêu đời trong sáng

Trường trông ra)
3

Tụng giá hoàn kinh

Trần Quang

Tuyệt cú


Hào khí chiến thắng và khát

(Phò giá về kinh)

Khải

Đường luật

vọng thái bình thịnh trị dân
tộc thời Trần.

4

Côn Sơn ca (Bài ca

Nguyễn Trãi

Lục bát

Côn Sơn)

Nhân cách thanh cao và sự
giao hòa tuyệt đối với thiên
nhiên

5

Sau phút chia li (Trích


Đặng Trần

Song thất lục Nỗi sầu chia li của người

Chinh phụ ngâm

Côn – Đoàn

bát

khúc)

Thị Điểm

chinh phụ sau khi tiễn đưa
chồng – khát khao hạnh
phúc tố cáo chiến tranh phi
nghĩa.

6

Bánh trôi nước

Hồ Xuân
Xương

Tuyệt cú
Đường luật

Vẻ đẹp phẩm chất trong

trắng sắt son và nỗi buồn về
thân phận của người phụ nữ.

7

Qua đèo Ngang

Bà Huyện
Thanh Quan

Thất ngôn
bát cú

Nỗi nhớ thương quá khứ đi
đôi với nỗi buồn đơn lẻ

Đường luật

thầm lặng giữa núi đèo
hoang sơ.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

8

9


Bạn đến chơi nhà

Vọng Lư sơn bộc bố

Nguyễn

Thất ngôn

Ngợi ca tình bạn đậm đà

Khuyến

bát cú

thắm thiết, vượt lên những

Đường luật

vật chất đời thường.

Tuyệt cú

Sự hùng vĩ và huyền ảo của

Đường luật

thác nước và tình yêu thiên

Lí Bạch


(Xa ngắm thác núi Lư)

nhiên đằm thắm, sâu sắc.
10

Tình dạ tứ (Cảm nghĩ

Lí Bạch

trong đêm thanh tĩnh)

Tuyệt cú

Tình yêu quê hương thắm

Đường luật

thiết của một con người xa
quê.

11

Mao ốc vi thu phong

Hạ Tri

Tuyệt cú

Tình yêu quê hương sâu sắc,


sở phá ca (Bài ca nhà

Chương

Đường luật

hóm hỉnh ngậm ngùi của

tranh bị gió thu phá)

người sống xa quê lâu ngày
trở về lại quê.

12

Mao ốc vi thu phong
sở phá ca (Bài ca nhà

Đỗ Phủ

Cổ thể

tranh bị gió thu phá)
13

Cảnh khuya

Nỗi khổ của nhà thơ – tinh
thần nhân đạo và lòng vị tha
cao cả


Hồ Chí Minh

Tuyệt cú
Đường luật

Tình yêu thiên nhiên, lòng
yêu nước sâu nặng và phong
thái ung dung lạc quan.

14

Rằm tháng giêng

Hồ Chí Minh

Tuyệt cú
Đường luật

Tình cảm với thiên nhiên
tâm hồn nhảy cảm, phong
thái ung dung lạc quan.

15

Tiếng gà trưa

Xuân Quỳnh

Năm chữ


Những kỉ niệm đẹp đẽ của
tuổi thơ, tình bà cháu và
tình quê hương đất nước.

Câu 4. Những ý kiến chưa chính xác đó là:
a. Đã là thơ thì nhất thiết chỉ được dùng phương thức biểu cảm.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Thiếu chính xác vì: Ngoài phương thức biểu cảm vẫn còn có phương thức tự sự và miêu tả
(ví dụ: “Qua đèo ngang”, “Tiếng gà trưa”)
e. Thơ trữ tình chỉ được dùng lối nói trực tiếp để biểu hiện tình cảm, cảm xúc.
Chưa chính xác: Ngoài lối nói trực tiếp để biểu hiện cảm xúc trong thơ còn sử dụng lối nói
gián tiếp.
i. Thơ trữ tình phải có một cốt truyện hay và hệ thống nhân vật đa dạng.
Thiếu chính xác: Đó là yêu cầu của truyện và thơ tự sự truyện thơ (truyện kiều), chứ không
phải của thơ trữ tình.
k. Thơ trữ tình phải có một hệ thống lập luận chặt chẽ.
Thiếu chính xác: Trong thơ trữ tình yêu cầu này không bắt buộc, tất nhiên nếu có thì càng
tốt. Ví dụ “Nam quốc sơn hà” là bài thơ có lập luận chặt chẽ.
Câu 5. Điền vào chỗ trống.
a. Khác với những tác phẩm của cá nhân, ca dao trữ tình (trước đây là những bài thơ, câu
thơ có tính chất tập thể và truyền miệng)
b. Thể thơ được ca dao trữ tình sử dụng nhiều nhất là lục bát.
c. Một số thủ pháp nghệ thuật thường gặp trong ca dao trữ tình là so sánh, ẩn dụ.
Câu 6.
“Suốt ngày ôm nỗi ưu tư

Đêm lạnh quàng khăn ngủ chăng yên”.
“Bụi một tấc lòng ưu ái cũ
Đêm ngày cuồn cuộn nước triều đông”.
Em hãy nói rõ hội dung trữ tình và hình thức thể hiện của những câu thơ đó:
- Nội dung: Hai câu thơ có nội dung trữ tình giống nhau, đó là niềm ưu tư canh cánh của
nhà thơ và tấm lòng lo dân lo nước.
- Hình thức:
+ Giống nhau về thể thơ, phương thức biểu hiện: Kể, tả.
+ Khác: Hình ảnh biểu hiện một bên là hình ảnh so sánh với nước triều dâng cuồn cuộn và
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

một bên là hình ảnh con người thao thức thức trằn trọc trong đêm lạnh.
Câu 7. Cả hai bài thơ đều thể hiện tình quê hương sâu đậm nhưng hoàn cảnh và tâm
trạng khác nhau:
Tác phẩm

Tình huống thể hiện

Tĩnh dạ tứ

Người ở xa quê vọng nhớ về
quê trong một đêm trăng.

Cách thể hiện
Dùng ánh trăng để thể hiện
tình cảm nhớ quê thao thức
nhìn văn và nhìn trăng càng

khiến tác giả nhớ quê.
Giọng điệu trữ tình và sâu
lắng.

Hồi hương ngẫu thư

Bị coi là khác ngay nơi chôn
rau cắt rốn nhau sau khi gần

Miêu tả cái đổi và cái không
đổi để thể hiện tấm lòng tha

cả đời người cách xa mới trở thiết với quê hương.
về.

Giọng điệu vừa hóm hỉnh
vừa ngậm ngùi.

Câu 8. Lập bảng so sánh
Tác phẩm

Cảnh vật được miêu tả

Tình cảm được thể hiện

Giống nhau: Đều có những
nét tương đồng về cảnh:

Giống nhau: Sự hòa hợp
giữa con người và thiên


Đêm trăng, sông nước, con

nhiên.

thuyền.
Phong Kiều dạ bạc (Đêm đỗ

Khác nhau: Trăng tàn xế

Khác nhau: Con người nằm

thuyền ở bến Phong Kiều)

bóng, sương sa đầy trời,

ngủ, vương vấn nỗi buồn xa

tiếng quạ kêu, tiếng chuông

lánh bụi trần tìm về nơi tĩnh

chùa xa vọng lại càng làm
tăng vẻ tĩnh mịch và buồn

lặng = > nỗi buồn cô đơn.

vắng hiu hắt của cảnh, con

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí



VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

thuyền nằm im bên lùm cây.
Rằm tháng giêng

Trăng tròn sáng vằng vặc,

Con người mở rộng tâm hồn

cảnh vật bao la bát ngát tràn

đón nhận vẻ đẹp của đêm

ngập ánh trăng, tràn đầy sức

rằm – con người lo cho vận

sống dào dạt. Con thuyền
vận động từ chỗ “thâm xứ”

nước = > sự ung dung lạc
quan, tràn đầy niềm tin phơi

đến nơi bát ngát đầy trăng.

phới.

Câu 9. Những câu đúng.

a. Tùy bút không có cốt truyện và có thể không có nhân vật.
b. Tùy bút sử dụng nhiều phương thức (tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, lập luận)
nhưng biểu cảm là phương thức chủ yếu.
c. Tùy bút có những yếu tố gần với tự sự nhưng chủ yếu thuộc loại trữ tình = > Đây cũng là
ba đặc điểm cơ bản của thể loại tùy bút.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí